Het is onzin om te zeggen dat communisme dood is' Conclusie onderzoekers: RARA wordt radicaler Feiten &Meningen Ministeries kunnen geen bunkers worden 'Erin of eruit, wat nou?' Wallage moet het waarborgfonds maar bij de wet regelen VRIJDAG 2 JULI 1993 2 Frenk van der Linden morrelt aan het eigen gelijk van de lezer Hij wil prikkelen. Zijn le zers dwingen opnieuw na te denken over hun beeld van de werkelijkheid. Morrelen aan het eigen gelijk dat zij bevestigd wil len zien. „Goede journa listiek moet ergeren", zegt Frenk van der Linden. LEIDEN ONNO HAVERMANS Een gesprek tussen twee jour nalisten draait onvermijdelijk uit op een lofzang op 'het vak'. Een vak waarvan hij niet be grijpt dat niet iedereen het wil uitoefenen. Hij doet, zegt hij, 24 van de 25 keer precies wat hij wil. Dus is hij geregeld op reis; naar China bijvoorbeeld, of naar andere delen van Zuid- oost-Azië, een gebied dat hem niet meer los zal laten. Zijn boekje gaat daar dan ook over. Het meisje dat over mijn rug liep (de titel verwijst naar een masseuse die hem in Taiwan laat balanceren tussen pijn en genot) bundelt acht reisverha len die Van der Linden eerder maakte voor NRC Handelsblad, De Tijd of Avenue. Hij heeft ze stuk voor stuk herkauwd en soms volledig herschreven, want „eigenlijk heb ik de laatste twee iaar pas het gevoel dat ik echt kan schrijven, dat de taal als natte klei is in mijn vingers". China Van der Linden verhaalt over reizen naar Bhutan, Noord-Ko- rea, Vietnam, Taiwan, Hong Kong. En over China; dat land springt er uit. Geen wonder, want de schrijver 'heeft iets' met China, zijn „eerste liefde" op reisgebied. Hij is er inmid dels een keer of tien geweest. Toevallig viel een van die be zoeken, in opdracht van VPRO- radio en weekblad De Tijd, sa men met de studentenopstand in het voorjaar van 1989. Hij oogstte lof voor zijn verslagge ving, maar zelf is hij daar ach teraf niet tevreden over. „Als je door een stad loopt waar men sen met kapotgereden hoofden in de goot liggen, dan is het moeilijk je boosheid te onder drukken. De kwaliteit van mijn werk heeft absoluut geleden on der die woede." Hij heeft zich teveel geïdenti ficeerd met de protesterende studenten, vindt hij. Was niet neutraal meer. En dat neemt hij zichzelf kwalijk. Hij had kunnen weten dat de verhalen van beto gers over de slachting op het Plein van de Hemelse Vrede, in de nacht van 3 op 4 juni 1989, niet konden kloppen. Dat de emotie, de woede, een koele blik op de feiten vertroebelde. Toch schreef hij op wat ze hem vertelden. Zonder te doen wat elke journalist moet doen: chec ken of het verhaal klopt. „In november 1989 ben ik te rug gegaan. Op universiteiten hoorde ik dat hier tien, daar ze ven studenten nooit waren te ruggekeerd. Toen werd me dui delijk dat het getal van tien- of twintigduizend doden wel eens overdreven kon zijn. Ik sprak met tientallen mensen die op het plein waren geweest die nacht. Op basis daarvan heb ik een reconstructie geschreven. In zijn opmars door de stad en rojid Tiananmen heeft het leger in allerlei confrontaties honder den mensen doodgeschoten, maar van vreedzaam demon strerende studenten die op het plein zelf bij dozijnen zouden zijn platgewalst is naar mijn beste weten geen sprake ge weest." De mensenrechtenorganisatie Asia Watch heeft zijn verhaal la ter bevestigd. „In totaal zijn er naar schatting zo'n duizend do den gevallen. Dat is nog steeds verschikkelijk natuurlijk. Maar er was geen bloedbad op het Plein van de Hemelse Vrede. Merkwaardig genoeg kwam op die reconstructie veel kritiek. Mensen willen bevestigd wor den in wat ze toch al vinden en hebben geen zin om daar nog eens over na te denken." Hij heeft zich ten doel gesteld te blijven morrelen aan die zelf- gènoegzaamheid van lezers die dikwijls geërgerd reageren als „hun vrome boosheid" over be paalde zaken moet worden bij gesteld „omdat de feiten vaak anders liggen". Juist wanneer het China betreft, een land dat door de economische perspec tieven opeens volop in de be langstelling staat. „Óveral lees je dat het com munisme dood is. Een gotspe. Een kwart van de wereldbevol king lijdt nog steeds onder de politieke dictatuur van het com munisme dat is minstens vier keer zoveel als er in Oost- Europa onder dat juk zijn uitge komen. Als je in China recht in het gezicht van het regiem durft te zeggen wat je vindt, is dat al tijd nog goed voor zo'n tien jaar dwangarbeid. Zoals Wei Jings heng, over wie ik vorige week in de NRC nog een stukje heb ge schreven. Het is representatief voor het denken in het Westen dat die man hier totaal onbe kend is. Hij is vergelijkbaar met Nelson Mandela en Anatoli Sjaranski, hij zou op dit mo ment de bekendste dissident ter wereld moeten zijn." Noord-Korea Een jaar geleden wist Van der Linden als een van de weinige journalisten door te dringen tot de Nieuwe Heerlijke Wereld, het stalinistische Noord-Korea. „Wie je op straat ook op de schouder tikt, binnen enkele minuten hoor je een lofzang op het land en de Grote Leider Kim II Sung en zijn zoon Kim Jong II. Ik kan me niet voorstellen dat elke lofzang uit het hart komt, maar de Noordkoreanen lijken er niet onder te lijden. Het zou zelfs zo kunnen zijn dat ze niet weten dat ze lijden, want er is geen enkele mogelijkheid voor vergelijkend warenonderzoek." Aan de hand van een gids er voer Van der Linden dat de Noordkoreaanse werkelijkheid een andere is dan de westerse. „Hun waarheid is dat Amerika Kuwayt heeft bezet en dat Irak het land heeft bevrijd. Er is geen enkele contact met de buiten wereld; radio's en televisies zijn afgesteld op het ene Noordko reaanse kanaal en daarna verze- geld. „Er is geen enkel voorbeeld van een land dat erin is ge slaagd de kaasstolp er zo va cuüm op te houden. Zelfs voor organisaties als Amnesty Inter national is het een terra incog nita. Amnesty heeft niet een naam van een dissident; daar is gewoon niets over bekend." Hij betwijfelt of hij ooit nog eens de kans zal krijgen wor een nieuw bezoek aan Noord- Korea. Toch valt nog steeds met regelmaat de engelstalige Py ongyang Times thuis in Ede op de mat. Van der Linden bereidt zijn reizen minutieus voor. Regelt vanuit Nederland gesprekspart ners en een tolk, raadpleegt deskundigen en leest veel. Pas als hij zich goed gedocumen teerd weet gaat hij op pad, stee vast in gezelschap van zijn vrouw, de fotografe Lineke Rip- pen. „Ik interview als het ware het land", zegt hij als hij uitlegt dat zijn verhalen tot stand komen via gesprekken met gewone mensen: boeren, arbeiders, taxi chauffeurs, handelaren, onder wijzeressen en masseuses. Dat verklaart zijn eigen aanwezig Frenk van der Linden: „Ik interview als het ware het land." heid in de verhalen. „Ik kan niet anders dan interpreteren wat ik gezien heb. Jij zou misschien andere vragen hebben gesteld en andere dingen hebben ge zien." Laarzen Hij werd al jong de hemel in ge prezen. Kreeg nog tijdens zijn opleiding aan de school voor de journalistiek een baan aangebo den bij weekblad De Tijd, dat later gretig adverteerde als hij een al dan niet spraakmakend interview had gemaakt. Won het Gouden Pennetje, de aan moedigingsprijs voor jong jour nalistiek talent. Hij kan de roem gelukkig sim pel relativeren. „Ik heb wel eens iemand met zijn anarchistische laarzen op een verhaal van mij zien liggen. Mijn naam was al niet meer te lezen door de mod der. Dat werkt heel ontnuchte rend hoor." Geboren in Haarlem, getogen in Hillegom. Als jong maatje wilde hij „niet minder dan de pers en de wereld hervormen". Nu weet hij alleen nog zeker dat het allemaal zo eenvoudig niet ligt. Dat het verrassende gevol gen kan hebben als je je voor oordelen laat vallen. „Ik dacht dat ik niet van opera hield. Tot ik in Brussel in dat prachtige Na vergelijking communiqué met 'Kosto-brief NIJMEGEN ANP De actiegroep RARA radicaliseert. Dat is de voor lopige conclusie van dr. Fred Wester en drs. Leon Wecke van het studiecentrum voor vredesvraag stukken van de Katholieke Universiteit in Nijme gen. Samen publiceerden zij in 1992 'RARA, de redenering achter de bom', naar aanleiding van de bomaanslagen op het huis van staatssecretaris Kosto en het ministerie van binnenlandse zaken. De wetenschappers vergeleken de RARA-brief van gisteren met de tekst van het communiqué dat de actiegroep op 13 november 1991 ver- 'Gewelddaad en spreidde, direct na de aanslag ueweiuauuu en op het huis van Kosto en het 'departement. Volgens Wecke is de jongste brief vrijwel zeker af komstig van RARA en waar schijnlijk ook van dezelfde au te voor de 'hetze tegen de illegalen'. De onderzoekers menen dat de opbouw vap de twee vergeleken stukken nogal verschilt. De 'Kosto-brief bestond uit drie delen (inleiding over de explosies, chronologie en politieke analy se van het vluchtelingenbeleid). Ditmaal gaat het om één stuk, gewijd aan het illegalenbeleid. Beide brieven zijn geschreven vanuit de positie van de slachtoffers van het betreffende beleid, menen de twee. De onderzoekers merken op dat een aantal woor den en begrippen gelijk is aan die in de andere brieven. De term 'illegalen' komt in de eer ste brief sporadisch en in de doelstelling zijn jongste brief veelvuldig voor. Begrippen die in beide schrijfels vrijwel identiek voorkomen zijn onder meer: razzia's, onmenselijk, legitima tie (legitimeren), vluchtelingen, teur(s). „Die conclusie is wel te rechtvaardigen", meent hij. „Was het nog zo dat in de vorige verantwoording van de aanslagen ook politieke doelstellingen als motief werden genoemd, zoals het reorganiseren van de politieke discussie door 'links', wordt nu slechts volstaan met de mededeling dat het erom gaat het huidige illegalenbeleid te brandmerken aldus Wecke en Wester. „Het streven naar 'ideo logische ruimte' wordt opgegeven: de geweld daad en de doelstelling van de actie zijn min of meer identiek." RARA gebruikte gisteren minder persoonsnamen dan in de eerdere brief, zo telden de onderzoe kers. „Opvallend is dat Felix Rottenberg (voorzit ter PvdA) met name als een schuldige wordt op gevoerd." RARA vindt dat Rottenberg de toon zet- Beveiliging is wel strengmaar nooit waterdicht asielzoekers, werkloosheid, paradijs (paradise) en links gelijk (links ongelijk). De stijl van de jongste RARA-brief is minder 'bombastisch' dan de Kosto-brief, concluderen de wetenschappers. Omschrijvingen als 'dolgedraaid zootje' en 'schuim op de bek' komen minder voor. De aard van de argumentatie is volgens de twee 'rationeel'. In beide stukken ontbreekt even wel een legitimatie van de gewelddaad. „Er is kennelijk geen verantwoording nodig. In tegenstelling tot vroeger eindigt de brief nu met 'tot de volgende keer'. „Waarschijnlijk heeft men plezier in het feit dat ondanks de groots op gezette speuractie RARA niet echt gevonden is en men gaat er van uit dat zulks ook niet in de toe komst het geval is", aldus de analyse. BOMAANSLAG GEBOUW SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID 02.15 brandweer krijgt bommelding politie vindt niets verdachts. 03.00 uur bom ontploft op de vierde etage actiegroep RaRa (Revolutionare Anti-RacistischeActie) claimt aanslag bij Radio Rijnmond de aanslag was gericht tegen de Dienst Inspectie Arbeidsverhoudingen (DIA) i.v.m. hun spilfunctie in de jacht op illegalen het ministerie werd zwaar beschadigd DOORSNEDE SZW-gebouw installaties 4 kantoren 3[ kantoren kantoren drukkerij, archief distributie- centrum, i- computer- ruimte rriF 3 kantoren 2 vergaderzalen o a grote vergaderzaal 1 en bedrijfsrestaurant 0 parkeren -|I -1 parkeren -II -2 parkeren DEN HAAG GPD DEN HAAG ANP De beveiliging van ministeries is nooit waterdicht. Dat is het pro bleem van grote gebouwen waar duizenden mensen wer ken en waar bezoekers, schoon makers of bezorgdiensten ko men. Ondanks pasies- en be zoekersregelingen kunnen on gewenste figuren binnenko men. „Wie echt z'n best doet, kan ondanks de strenge beveili ging binnendringen. Dit is geen bunker", stelt een woordvoer der van Buitenlandse Zaken. Vragen aan een aantal ministe ries leert dat er vaak bedrijven zijn ingehuurd voor de beveili ging en dat er ook een eigen be wakingsdienst is. Volgens Bin nenlands Zaken geldt er geen standaard-richtlijn. Wel wordt gekeken of het beveiligingsni veau voldoende is, maar in principe is elk ministerie zelf verantwoordelijk. De politie heeft over het algemeen geen bemoeienis met de beveiliging, alleen bij bijzondere omstan digheden zoals staatsbezoeken en demonstraties. Ook bij Sociale Zaken is een particuliere beveiligingsdienst, Groep 4 Securitas, aangetrok ken voor 24-uursbewaking. Er is verder een interne dienst die de coördinatie in handen heeft. Werknemers bij het ministerie hebben een pasje. Bezoekers moeten bij de balie een formu lier invullen. Legitimatie is niet nodig. Er wordt gebeld met de gene waar ze heen gaan, die hen bij de ingang ophaalt. „Je zou zeggen dat er niemand zo maar kan doorlopen", zegt een woordvoerster. De ministeries willen weinig kwijt over verscherpte maatre gelen na de aanslag op Sociale Zaken. WVC spreekt over „ver hoogde waakzaamheid". Sinds de aanslag op Binnenlandse Za ken in november*1991 zijn er aanpassingen van de beveili ging. Iedereen die in de biblio theek moet zijn, dient zich te le gitimeren. Woordvoerder P. de Vries noemt het bewakingsni veau vrij hoog. Het wordt con stant bekeken. „Je moet een aanvaardbare balans vinden tussen dichtgooien en de func tie van een openbaar gebouw. Het is ondenkbaar dat het hon derd procent waterdicht is." Het ministerie van buitenlandse zaken is van oudsher 'risicovol'. Er zijn vaak demonstraties. Ook. daar geldt een pasjes- en bezoe kersregeling en werkt een bevei ligingsbedrijf in combinatie met een interne dienst. Volgens woordvoerder B. Brusse zijn er geen incidenten waaruit blijkt dat het ministerie 'lek' is. „Maar in elk ministerie zijn zwakke plekken." operagebouw een uitvoering bijwoonde. Sindsdien koop ik CD'tjes met opera." Het is maar een voorbeeld. In het najaar gaat bij het Rot terdamse RO-theater waar schijnlijk een toneelstuk in pre mière dat is geschreven op basis van zijn interviews met promi nente voetballers. Vraagger sprekken die paginalang ver schenen in „de o zo serieuze za- terdagbijlage van NRC Handels blad", juist omdat je ze daar niet zou verwachten. Het doet hem genoegen om de elitaire NRC-lezer „een beetje te pes ten". Binnenkort zullen ook die interviews met onder ande FOTO HENK BOUWMAN ren Willem van Hanegem, Sö- ren Lerby en Stanley Menzo in boekvorm verschijnen. „Iemand is niet een lui of een wereldvent", zo heeft hij al vroeg geleerd. „Mijn ouders zijn gescheiden toen ik 14 was. Toen merkte ik dat je niet kunt zeg gen wie van A tot Z gelijk of on gelijk heeft. De waarheid ligt waarschijnlijk ergens bij de K, de Lof de M." Het meisje dat over mijn rug liep, Op reis in Azië; Uitgeverij Balans, f 27,50. dwingbaar, is hun argument. Vroeger of later za! er een verze keraar komen die niet (meer) meedoet. Deze spelbreker kan dan lagere premies rekenen, met als gevolg extra klanten. De rest kan dan niet achterblijven, waardoor het waarborgfonds snel op zijn gat ligt. Wallage heeft nu de druk opge voerd. Hij dreigt met een kabi netscrisis in de verwachting dat de verzekeraars de komende dagen wel eieren voor hun geld Om half twee mogen ze naar binnen, om tien over half twee staan ze weer buiten. De ambtenaren van het ministerie van sociale za ken begrijpen er niets meer van. Verbaasd staren ze naar de koortsig overleggende directie en de stuurs optredende bewakings dienst die ambtenaren en pers bij het gebouw weghoudt. Vandaag is Sociale Zaken een onneembare vesting. „Beste mensen, helaas hebben wij iedereen weer uit het gebouw moeten verwijderen", zegt secretaris-generaal Hellen de Maat uit eindelijk. „De politie vond een verdacht uitziend pakje maar dat bleek ongevaarlijk. U mag dus weer naar binnen". Er wordt knorrig op haar mededeling gereageerd. „Erin, eruit, wat willen ze nou van ons", brommen enkele medewerkers. De Maat voelt met hen mee. „Degenen die naar huis willen, zijn vrij om te gaan, daar hebben wij alle begrip voor." De negenhonderd ambtenaren die in het getroffen deel van het ge bouw werken, zijn helemaal vergeefs gekomen. Inspectieteams zijn de komende tijd nog druk bezig met onderzoek, in het inmiddels weer vrijgegeven deel van het gebouw is de stress nog groot. De pers komt niet verder dan de ontvangsthal, de banketbakker die een taart wil bezorgen komt met zijn levering onmogelijk voorbij de bezoekersbalie. Van 'verdachte' pakketjes moet de particuliere bewakingsdienst niets hebben. HAARLEM SJAAK SMAKMAN Amper drie weken zit hij op zijn post, of staatssecretaris Wallage van sociale zaken dreigt al met een kabinetscrisis over de WAO. Als hij, de Senaat of de verzeke raars de komende dagen niet toegeven, zou het kabinet vol gende week over de laatste hob bel op weg naar de nieuwe WAO-wetgeving nog kunnen struikelen: een regeling voor het WAO-gat van de chronisch zie- ..v,. 6^,v ken. zullen kiezen. Want als het ka- Het kabinet heeft de huidige el- binet valt, komt er voorlopig lende in feite over zichzelf afge- geen nieuwe WAO-wetgeving roepen. In januari werd bij de en valt de net ontloken WAO- WAO-besluiten nadrukkelijk miljardenmarkt in één klap geen acceptatiep licht opgenomen voor de verzeke raars, zoals bij de ziektekosten verze - keringen. Critici stelden toen dat daardoor bijvoor beeld chronisch zie ken en andere 'slechte risico's' zich niet of alleen tegen een zeer hoge pre mie particulier zou den kunnen bijver zekeren. Het kabinet wilde daar echter niet aan. Als je de sociale zekerheid privatiseert, moet je niet tegelijk weer al lerlei wettelijke regelingen op leggen. Er moet, zo zei Wallage het eergisteren nog maar eens, een waterdicht schot komen tussen overheid en markt. Inmiddels zijn we zes maanden verder en lopen er, mede dank zij dat waterdichte schot, vol gens de Verzekeringskamer nog 170.000 chronisch zieken rond met een WAÖ-gat. De Eerste Kamer is nu (alsnog) voor deze groep in de bres gesprongen. In ruil voor het groene licht eisen de senatoren dat er een regeling komt voor deze groep. Wallage vindt dat best, maar wil dat niet afdwingen via de wet. De verzekeraars moeten maar onderling afspraken maken over een premie-opslag, waar mee een waarborgfonds wordt gefinancierd voor deze groep. De verzekeraars van hun kant voelen daar niets voor. Onder linge afspraken zijn niet af- weg. De vraag is of dat veel indruk maakt op de verzekeraars. Die weten ook dat de PvdA zich zo kort na de affaires Ter Veld en In 't Veld' geen verkiezingen kan veroorloven. De partij heeft boven dien de resterende tijd tot de verkiezin gen hard nodig om het beeld van Wim Kok wat op te poet sen. En zou zou de oppositie de PvdA niet met graagte in wrijven dat ze het kabinet heeft laten struikelen omdat ze weigert om voor uitgerekend chronisch zie ken een betaalbare WAO-repa- ratie mogelijk te maken? Niet voor niets houdt Wallage de mogelijkheid van een wettelijke regeling angstvallig open. Los van die politieke overwegin gen is er echter nóg een reden waarom Wallage overstag moet als de komende dagen geen ak koord opleveren met de verze keraars: die 170.000 chronisch zieken. Natuurlijk, het kabinet heeft immens veel prestige ge- investeerd in het uiteindelijke WAO-voorstel en het is pijnlijk om dan op een belangrijk punt alsnog ongelijk te moeten be kennen. Maar als een kabinet van christen-democraten en so ciaal-democraten het over één ding eens zou moeten zijn, dan is het toch wel dat het de taak van de overheid om voor de zwakken op te komen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1993 | | pagina 2