Verbod hulp bij martelen Van muiter tot premier
IK»
Buitenland
Indiase swami na 56
dagen alsnog gecremeerd
Amnesty hekelt toename
executies Saudi-Arabië
Minder eten
voor moslims
Grieken willen Albanezen in toom houden
OAE wil actievere rol
bij oplossing conflicten
Cyprus en Malta in
wachtkamer van EG
Ierland langzaam rijp voor echtscheiding
Italië gooit
oude kieswet
overboord
DONDERDAG 1 JULI 1993
Sjevardnadze doet Pepsi-test
tbilisi» De Georgische president Sjevardnadze heeft de deuren
wijd open staan voor het kapitalisme, maar blijkt van harde con-
nog geen kaas te hebben gegeten. Bij de opening van
ve Coca-Colafabriek nam hij een slokje en zei „Dit
smaakt precies hetzelfde als Pepsi Cola!" Coca Cola, wereldwijd
in een concurrentieslag verwikkeld met Pepsi, is krijgt-pas sinds
enkele maanden voet aan de grond in de voormalige Sovjetunie.
Pepsi is daar al 20 jaar alleenheerser.
Rusland krijgt 1,5 miljard dollar
Washington Het Internationale Monetaire Fonds (IMF) heeft
Rusland gisteren een lening van 1,5 miljard dollar (zo'n 2,6 mil
jard gulden) toegezegd. De lening is bedoeld om het land te hel
pen bij de' overgang naar een vrije-markteconomie.
Baltische staten krijgen weer gas
moskou Rusland heeft gisteren de leverantie van gas aan de
drie Baltische staten hervat. Vrijdag werden de gasleveranties
aan Estland stopgezet nadat de Russische president Jeltsin de
behandeling van de Russen in Estland had vergeleken met
apartheid. Zaterdagen zondag werden de gasleveranties aan
Letland en Litouwen stopgezet. Volgens het gasbedrijf hebben
de drie landen hun rekeningen niet op tijd betaald.
Politie vindt 60 ton hasj op zeebodem
Lissabon Na twee jaar zoeken hebben de Canadese, Portugese
en Nederlandse politie op de zeebodem bij de Azoren 60 ton
hasjiesj gevonden die door mokkelaars in containers in zee was
gestort. Dit is de grootste hasjvondst aller tijden. De Nederland
se marine leverde een mijnenveger voor het speurwerk. Ver
moed wordt dat een Nederlandse criminele organisatie bij het
transport betrokken was.
Amerikaanse rechter blokkeert Nafta
Washington Een Amerikaanse federale rechter heeft gisteren
het Noordamerikaanse Vrijhandelsakkoord (Nafta) geblokkeerd
en bepaald dat de regering eerst helemaal moet uitzoeken welke
gevolgen het verdrag voor het milieu zal hebben. Nafta werd
door ex-president Bush overeengekomen met Canada en Mexi
co. Volgens het vonnis mag zijn opvolger Clinton het akkoord
niet naar het Congres sturen voordat er een milieurapport is ge
maakt, wat maanden zou kunnen vergen. De regering-Clinton
gaat in beroep.
Slowakije lid Raad van Europa
straatsburg De Raad van Europa heeft gisteren Slowakije en de
Tsjechische republiek opgenomen als nieuwe leden. In het Co
mité van Ministers onthield Hongarije zich van stemming over
de toelating van buurland Slowakije. De Hongaarse regering had
een dag eerder nog aangekondigd de toetreding van Slowakije
met een veto te blokkeren. Budapest stelde dat de Hongaarse
minderheid in Slowakije wordt gediscrimineerd.
calcutta» ap-ind
De Indiase swami (geestelijke)
Thakur Balak Brahmachari
heeft gisteren zijn 'reis naar de
sterren' moeten afbreken. Een
5.000 man sterke politiemacht
heeft het stoffelijk overschot
van de op 5 mei aan een hart
aanval overleden goeroe uit zijn
tempel in Calcutta gehaald en
gecremeerd.
Brahmachari, die vanwege
zijn communistische sympa
thieën bekend stond als. de
'marxistische god-man', was de
geestelijk leider van de sekte
Santan Dal. Zijn duizenden vol
gelingen meenden dat hun 73-
jarige leidsman slechts schijn
dood was. In afwachting van
zijn wederopstanding bewaarde
de sekte hem op grote blokken
ijs, in een glazen vertrek met
air-conditioning.
Het was de bedoeling de goe
roe zes maanden lang jn deze
toestand te bewaren. Maar voor
de Indiase autoriteiten was gis
teren de piaat vol.
Amnesty International heeft
vandaag het aantal terechtstel
lingen in Saudi-Arabië veroor
deeld. Zeker 105 mensen wer
den publiekelijk onthoofd tus
sen 15 mei '92 en 15 mei '93.
Ter vergelijking: in de VS met
Het voedselrantsoen
anderhalf miljoen
Bosnië-Hercegovina wordt van
af vandaag gehalveerd, als ge
volg van de zware gevechten
tussen moslims en Kroaten en
het achterblijven van bijdragen
uit donorlanden. Als er niet
meer voedsel terechtkomt bij
degenen die het nodig hebben,
dreigt de hulpverlening in te
storten, zo waarschuwde een
woordvoerder van het Hoge
Commissariaat van de Vluchte
lingen van de Verenigde Naties
(Unhcr) gisteren in Sarajevo.
De militaire leiding van de
Bosnische Kroaten heeft giste
ren een algehele mobilisatie be
volen, in antwoord op een mos
lim-offensief op Mostar en de
aanhoudende gevechten in
Midden-Bosnië.
Maatregelen tegen Israëlische dokters
PORTRET: SOERET GOESEINOV
De Israëlische artsenorganisatie heeft maatregelen aan
gekondigd tegen artsen die meewerken aan het martelen
van gevangenen door de binnenlandse veiligheidsdienst.
Volgens het hoofd van de organisatie, dr. Ram Ishai, zal
er een onderzoek worden ingesteld naar alle artsen die,
,,in strijd met alle medische normen", een 'martelformu
lier' ondertekenen.
jeruzalem ad bloemendaal
correspondent
Het bestaan var
kwam onlangs
een congres va
zo'n formulier
in het licht op
mensenrech
ten-organisaties in Tel Aviv. De
dienstdoende arts in een onder
vragingscentrum van de veilig
heidsdienst vult er op in of er
medische bezwaren bestaan te
gen onder meer het lange tijd
boeien van de gevangene, het
blinddoeken, isoleren of lange
tijd laten staan in een ongemak
kelijke houding.
De Israëlisch-Palestijnse Art
senorganisatie voor Mensen
rechten beschuldigde op het
congres artsenbond van een
lakse houding. Maar de bond is
nu bereid maatregelen te ne
men, al is niet bekend gemaakt
welke. Volgens dr. Ishai mogen
artsen het bewuste formulier
niet invullen. Evenmin mogen
ze in de loop van de ondervra
ging agenten van de veiligheids
dienst van advies dienen of ant
woorden op de vraag of het ver-
hoor mag worden voortgezet.
Volgens een uit 1987 dateren
de verordening is in Israël het
martelen van gevangenen al
leen toegestaan als het gewelds
niveau beperkt blijft tot „gema
tigde fysieke druk". Wat die
term inhoudt, staat nader om
schreven in een geheime bijla
ge, waarvan mensenrechtenor
ganisatie al jaren de openbaar
making bepleiten.
gjirokaster
Vlak bij Gjirokaster, een
plaatsje bij de grens tussen
Griekenland en Albaniëzijn
politie en betogers gisteren
met elkaar slaags geraakt. De
demonstranten wilden protes
teren tegen de uitwijzing vori
ge week door Albanië van een
grieks-orthodoxe priester. Al
banië had de demonstratie
verboden. De politie gebruikte
de wapenstok en knuppels om
ongeveer 500 inzittenden van
zes bussen te verdrijven. In
Gjirokaster, waar de betoging
had zullen plaatsvinden, hing
een gespannen sfeer. De uitge
wezen archimandriet Maidonis
zou zich schuldig hebben ge
maakt aan anti-Albanese pro
paganda. Griekenland heeft op
zijn beurt de afgelopen dagen
duizenden Albaniërs het land
uitgezet.
Grieken en Albanezen kunnen
al eeuwenlang slecht met elkaar
overweg. Er wonen ongeveer
zes miljoen Albanezen op de
Balkan, waarvan drie miljoen in
Albanië zelf, twee miljoen in het
door Servië geregeerde Kosovo,
200.000 tot 700.000 in de voor
malige Joegoslavische republiek
Macedonië en nog anderen in
zuid-Servië en Montenegro. Er
zijn minstens 80.000 Albanezen
in Italië, afstammelingen van
huursoldaten die in de 15de
eeuw voor koning Alfonso van
Napels vochten en van Albane
zen die de Ottomaanse (Turkse)
heerschappij in hun land ont
vluchtten.
Om aan de achterstelling en
discriminatie, waaraan de Alba
niërs in veel landen blootstaan,
een einde te maken wordt in Ti
rana soms hardop gedroomd
van een Groot-Albanië. De Al
banezen hebben het hoogste
geboortecijfer in Europa en als
deze trend zich voortzet, zo
voorspellen demografen, zullen
er in de 21ste eeuw meer Alba
nezen zijn dan Serviërs en zul
len ze de Grieken naar de kroon
steken als het grootste volk op
de Balkan. Voor de Serviërs en
de Grieken is dit is een alarme
rend vooruitzicht, dat hun vast
beradenheid om de Albanese
aspiraties in toom te houden al
leen maar versterkt.
De Albanezen, afstammelingen
van de lllyriërs en Thraciërs die
ooit de Balkan bewoonden,
spreken een Indo-Europese taal
die duidelijk verschilt van
Griekse en Slavische talen. Er
zijn echter ook cultureel en taal
kundige verschillen tussen de
Ghegs, Albanezen uit noord-Al-
banië en Kosovo, en de Tosks,
die in zuidelijk Albanië leven.
De Albanezen vielen in 1478
onder Turkse heerschappij en
werden pas in 1912 onafhanke
lijk. Italië veroverde Albanië in
1939 en nadat de As-mogend-
heden Joegoslavië in 1941 had
den opgedeeld, bestond korte
tijd een Groot-Albanië, dat Kos
ovo en door Albanezen be
woonde gebieden in Macedonië
en Montenegro omvatte. Veel
Albanezen kijken met trots op
die periode terug.
Van 1944 tot 1985 werd Albanië
geregeerd door de stalinist En-
ver Hoxha, die het land van de
buitenwereld afsloot. Hoxha
was een Tosk en het Albanese
communisme was voornamelijk
een Toskisch fenomeen. Maar
als er weer een Groot-Albanië in
het leven zou worden geroepen,
zouden de Ghegs een minder
heid vormen en zou het politie
ke machtscentrum in Tirana
worden verplaatst naar Pristinë
en Prizren in Kosovo. De rivali
teit tussen de Ghegs en de
Tosks is één reden waarom de
Albanezen het wellicht niet zo
makkelijk af zou gaan om een
verenigde staat te vormen. Een
andere reden is dat Serviërs,
Grieken en Slavische Macedo-
niërs zich fel verzetten tegen
een vergroot Albanië. Toch zou
een eenwording vanuit geogra
fisch oogpunt makkelijk uit
voerbaar zijn, aangezien de
meeste Albanezen in duidelijk
omlijnde, aan elkaar grenzende
Het weghalen van het stoffe
lijk overschot was echter geen
eenvoudige klus. Honderden
volgelingen hadden zich bij het
tempelcomplex geposteerd. Zij
gingen de politie-agenten te lijf
met drietandige speren en gooi
den de agenten chilipoeder in
de ogen. Zeker zestig agenten
liepen verwondingen op.
De sekteleden kregen steun
van zieken, blinden en kreupe
len die voor de tempel een
menselijke barricade hadden
gevormd. De swami had hen
beloofd te zullen genezen als hij
zijn 'reis naar de sterren' zou
hebben beëindigd. Nadat de
politie het stoffelijk overschot
had verwijderd, liepen zij ver
dwaasd en van alle hoop ontno
men rond.
De mensen die in de buurt
van de tempel wonen, kunnen
echter weer opgelucht adem
halen. Zij zijn eindelijk verlost
van de stank en de honderden
sekteleden die sinds 5 mei hun
tenten hadden opgeslagen bij
het complex.
twintig keer zo veel
werden vorig jaar 281
rechtgesteld.
De executies vinden vaak
plaats nadat verdachten zijn
veroordeeld alleen al op basis
van een bekentenis, die dikwijls
is verkregen door intimidatie en
marteling.
Griekenland heeft sinds het weekeinde duizenden Albaniërs de grens overgezet. Ook deze twee kinderen zijn niet welkom.
Soeret Goeseinov is sinds giste
ren rebellenleider af en tot
premier van Azerbajdzjan ge
promoveerd. Het parlement
heeft de voordracht van waar
nemend president Alijev goed
gekeurd.
Onder het corrupte regime van
de communistische partijleider
Moetalibov was Goeseinov een
succesvolle wolhandelaar. Pre
sident Eltsjibey zag wel iets in
hem en direct na zijn verkiezing
in juni vorig jaar benoemde de
president de 34-jarige Goesein
ov tot militair commandant in
Nagorno-Karabach. In deze of
ficieel Azerbajdzjaanse provin
cie wordt sinds 1988 bloedig
strijd geleverd met de overwe
gend Armeense bevolking die
aansluiting bij Armenië wil.
In september begon Goeseinov
een offensief tegen de Arme
niërs. Noord-Karabach, met dis
trictshoofdstad Mardakert,
kwam onder zijn controle. Elt
sjibey beloonde hem met de
rang van kolonel en de eretitel
'nationale held'. Ook werd Goe
seinov 'presidentieel bestuur
der' van Karabach. Maar begin
dit jaar veroverden de Arme
niërs hun verloren gebied en de
Azerbajdzjaanse strook tussen
Karabach en Armenië. Azerba
jdzjan raakte een tiende van
zijn grondgebied kwijt.
President Eltsjibey ontsloeg
Goeseinov, wilde hem zelfs ar
resteren. Maar de 'nationale
held' trok zich met zijn eenhe
den terug in Gjandzja, de twee
de stad van Azerbajdzjan en ook
een belangrijke Russische mili
taire basis. Toen de Russische
militairen vorige maand naar
hun eigen land terugkeerden,
stuurde Eltsjibey het leger op
Goeseinovs vesting af. In de
broederstrijd die volgde kwa
men meer dan zeventig mensen
om. Goeseinov denderde door
naar de hoofdstad Bakoe en Elt
sjibey vluchtte. Goeseinovs poli
tieke vriend Alijev nam als
Soeret Goeseinov. foto reuter
waarnemend president de
macht over en de twee begon
nen over een machtsverdeling
te praten.
Helemaal rimpelloos verliep dat
niet. Goeseinov eiste de volledi
ge macht, maar volgens Alijev
zou dit internationaal als een
militaire staatsgreep worden
beschouwd. Echte machtsmid
delen had de 70-jarige Alijev
niet. Uiteindelijk kreeg Goesein
ov het premierschap aangebo
den, mét controle over de mi
nisteries van defensie, binnen
landse zaken en geheime
dienst, die eerder onder het
presidentiële gezag ressorteer
den.
Vanuit Iran en Rusland zijn in
middels al opgetogen reacties
gekomen op de nieuwe ontwik
kelingen in Azerbajdzjan. Tur
kije, waarmee Elstjibey goede
contacten had, is minder blij
met de recente ontwikkelingen
want de nieuwe leiding lijkt van
plan die banden wat te laten
vieren. Goeseinovs greep naar
de macht garandeert zeker geen
rust in Azerbajdzjan.
hans celeunse
correspondent
die dertig jaar lang niet uit haar
eigen problemen wist te komen,
niet in staat zal zijn om conflic
ten elders op te lossen", aldus
de president.
Afewerki beriep zich gisteren
opnieuw op het feit dat de OAE
niets heeft gedaan om de inwo
ners van Eritrea te helpen tij
dens hun decennialange strijd
om onafhankelijkheid van Etio-
pië. Volgens de president is de
Eritrese gereserveerdheid van
puur praktische aard is. „Waar
moet de OAE haar hulpbronnen
vandaan halen. Waar moet het
geld vandaan komen en waar is
de adequate organisatiestruc
tuur die noodzakelijk is om bur
geroorlogen en etnische conflic
ten het hoofd te bieden."
Eén van de grootste proble
men van de OAE is haar begro
ting, die voor dit jaar 27 miljoen
dollar bedraagt. De leden zijn
de organisatie nog in totaal 60
miljoen dollar schuldig.
foto reuter yannis berahkis
De Organisatie van Afrikaanse
Eenheid (OAE) gaat een actieve
re rol spelen bij de problemen
op het continent. Met dit voor
nemen is gisteren in de Egypti
sche hoofdstad Cairo het drie
daagse topoverleg van de OAE
afgesloten. De 32 aanwezige
Afrikaanse leiders namen een
resolutie aan die de oprichting
van een commissie voorstaat,
dat conflicten in Afrika moet
zien te voorkomen of op te los-
In deze commisie zullen Afri
kaanse staatshoofden zitting
nemen. Voorts werd besloten
tot een speciaal fonds, waaruit
diplomatieke activiteiten met
betrekking tot deze nieuwe taak
van de OAE moeten worden be
kostigd.
OAE-secretaris-generaal Sa
lem Ahmed Salem stelde tot be
sluit van het jaarlijkse topover
leg dat de Afrikaanse leiders tot
de slotsom zijn gekomen' dat
Afrika in de eerste plaats zelf
verantwoordelijk is voor de
brandhaarden waarmee het
continent onophoudelijk heeft
te kampen.
President Isayas Afewerki van
Eritrea, dat dit jaar officieel als
52e lid tot de OAE toetrad, zei
na afloop van de top geen enkel
vertrouwen te hebben in de
taak van de organisatie als heler
van conflicten in Afrika. „Wij
zijn ervan overtuigd dat de OAE,
brussel peter de vries
correspondent eg
De Europese Commissie heeft
gisteren de deur op een kier ge
zet voor het EG-lidmaatschap
van Malta en Cyprus. De twee
eilanden in de Middellandse
Zee mogen lid worden van de
Gemeenschap. Maar voor wer
kelijk tot lidmaatschap kan wor
den overgegaan moeten er op
lossingen komen voor de Turks-
Griekse deling van Cyprus en de
economische problemen van
Malta. De Commissie schrijft
dat in een advies aan de twaalf
lidstaten. De twee landen deden
hun lidmaatschapsaanvragen in
1990.
In New York wordt onder aus-
pieciën van de Verenigde Naties
gewerkt aan een politieke op
lossing voor de splitsing van het
eiland in een Turks en een
Grieks deel. De EG wil die vre
desbesprekingen tot 1995 af
wachten. Het eiland Malta moet
volgens Brussel z'n economie
grondig hervormen. Het piep
kleine eilandje beschermt de ei
gen bedrijven zeer sterk; aan
sluiting bij de grote Europese
markt zou tot 'grote schade aan
de economie van Malta kunnen
leiden'.
Op de achtergrond van de af
houdende houding van de EG
speelt mee dat Brussel eerst in
tern orde op zaken wil stellen
alvorens de twee mini-staatjes
toe toelaten. Het gaat daarbij
om zaken als een zetel in de
Commissie, tolken, veto-recht
in bepaalde aangelegenheden
en stemmen in de ministerraad
of het parlement
Ruim zeven jaar nadat Ierland in een refe
rendum echtscheiding verwierp, lijkt nu
de tijd rijp het uit 1937 stammende
grondwettelijke verbod op scheiden af te
schaffen. Volgend jaar kunnen de Ieren
zich hierover opnieuw uitspreken. Maar
voor het zover is moet eerst een reeks wet
ten zijn aangenomen waarin eigendoms
rechten en andere financiële kwesties
worden geregeld.
Mary O'Hagan had al snel in de gaten dat
haar huwelijk geen stand zou houden, maar
in een land waar scheiden onmogelijk is,
valt het niet mee om uit elkaar te gaan. De
36-jarige Dublinse leeft sinds 1984 geschei
den van haar echtgenoot. Inmiddels heeft
ze een baby van acht maanden van een an
dere man, met wie ze wil trouwen. Dat is
echter niet mogelijk, tenzij haar wettige
echtgenoot overlijdt of de bevolking zich
volgend jaar uitspreekt voor legalisering van
echtscheiding.
Sinds 1989 is een wettelijke scheiding van
tafel en bed mogelijk. Die regeling voorziet
in de mogelijkheid van alimentatie en de
wettelijke overdracht van eigendommen.
Hertrouwen is echter verboden en in het
buitenland geregelde scheidingen of geslo
ten huwelijken maken weinig kans op er
kenning.
Maar er zit verandering in de lucht. Wettén
die betrekking hebben op seksualiteit en
het gezin worden geleidelijk minder streng.
Zo besloot het parlement kort geleden con
doomautomaten toe te staan. Tot 1979 wa
ren condooms helemaal niet verkrijgbaar
en sinds die tijd alleen voor gehuwde paren.
Inmiddels heeft het parlement ook homo
seksuele activiteiten uit het wetboek van
strafrecht geschrapt.
Mary O'Hagan
der van haar kind, e
ogen niet verschilt
zonder het papiertje e
nu samen met de va-
situatie die in haar
i een huwelijk. „Maar
hoop fi
nanciële nadelen", zegt z
Ongetrouwde paren kortten namelijk niet in
aanmerking voor de belastingaftrek voor
echtparen. Maar wanneer één van de part
ners een uitkering aanvraagt worden sa
menwonenden wel als paar beschouwd en
kijkt de sociale dienst bij de beoordeling
van de aanvraag naar het inkomen van de
andere partner.
Maar voordat het referendum kan worden
gehouden, moeten nog heel wat wettelijke
hobbels worden genomen. Zo moet de mi
nimumleeftijd waarop kan worden ge
trouwd, worden verhoogd van 16 tot 18 jaar
en moet met het oog op de verdeling van
eigendommen de waarde van huishoudelijk
werk in geld worden uitgedrukt. Ook wil de
regering dat huizen van echtparen in gelijke
mate eigendom worden van beide echtelie
den.
John O'Connor, vader van zangeres Sinead
en oprichter van de Actiegroep voor Echt
scheiding, vindt dat het tegenstanders van
de legalisering van echtscheiding ontbreekt
aan medeleven. „Het kan ze blijkbaar geen
moer schelen als echtparen moeilijkheden
hebben. Het is toch belachelijk dat we een
systeem hebben dat het mogelijk maakt dat
je een leven vol eenzaamheid en pijn leidt."
Het Italiaanse Huis van Afge
vaardigden heeft gisteren zijn fi
at gegeven aan de nieuwe kies
wet die een grondige wijziging
inhoudt van de manier waarop
het parlement in de toekomst
zal worden gekozen. De wet, die
met 311 stemmen voor, 127 te
gen en 99 onthoudingen werd
aangenomen, moet worden
goedgekeurd door de Senaat
voor ze in werking treedt.
Afgevaardigden worden straks
gekozen volgens het Britse sys
teem waarbij degene die in een
kieskring in één enkele ronde
de meeste stemmen vergaart,
de zetel wint. Het systeem van
de evenredige vertegen woord i
ging, dat werd ingevoerd na de
Tweede Wereldoorlog als reme
die tegen de opkomst van nieu
we dictators la Benito Musso
lini, wordt daarmee afgeschaft.
Nog maar een kwart van de 630
afgevaardigden wordt straks
naar evenredigheid gekozen om
te voorkomen dat de kleinere
partijen volledig worden wegge-
vaagd.
De nieuwe .wet volgt op het
referendum in april, waaruit
een sterke wil bleek tot hervor
ming van het systeem als gevolg
van de recente golf van politiek
ecorruptieschandalen.
