Zegeningen uit roebeltij d
u parkeren
Baltische staten in het kort
Toerisme
om een 100%
rake groep
dCZC autoliefheb
bers te berei
ken. Bel onze
advertentie
afdeling.
Twee heuvels vol kruizen
Gulden wordt
niet overal
geaccepteerd
Varen naar
Spaanse en
Portugese zon
ZATERDAG 26 JUNI 1993
N DEN DOBBELSTEEN
Een van de merkwaardigste bezienswaardighe
den van de Baltische Staten zijn zonder enige
twijfel de Kruisheuvels in het noorden van Litou
wen. Op twee kleine, vlak achter elkaar gelegen
duintjes die nauwelijks boven het verder vlakke
landschap bij Siauliai uitsteken, prijkt een niet te
tellen aantal kruizen. Sommigen geloven dat het
er honderdduizend zijn, anderen denken aan
vierhonderdduizend, maar ook wordt beweerd
dat er op z'n minst een miljoen moeten staan.
De kruizen zijn neergezet door katholieke Li
touwers, uit protest tegen vreemde overheersers
die het land door de eeuwen heen geselden. Al
leen de Russen hebben een keer durven ingrij
pen. Op een nacht hebben ze met pantserwagens
en tanks de heuvels, die er van de verte uitzien als
een uitgebrand bos. platgewalst. De volgende dag
echter werden de eerste kruizen alweer opgericht
en sindsdien zijn de heuvels uitgegroeid tot een
kruizenjungle waarin je bijna de weg kunt kwijt
raken.
Op een van de toppen staat een altaar met een
beeld van Maria. Aan de voet van de heuvels zijn
een paar souvenirstandjes ingericht. Wie wil, kan
zich daar een kruis aanschaffen ten einde het op
een van de heuvels te planten, al is er nauwelijks
meer een plekje te vinden. Vandaar dat ze
dikwijls ook met ronzenkrans en al. om andere,
reeds aanwezige kruizen worden gehangen. Bij
enige wind vormen de tegen elkaar tikkende krui
zen en kruisjes een sinister carillon.
Melancholie ligt als een voile over Baltische staten
Een pizzatent in Tallinn,
een pornotheek in Riga en
Zuidamerikaanse muzi
kanten op een plein in Vil
nius. De moderne wereld,
net wat u zegt. Op de weg
van Jelgava naar Siauliai
worden we zelfs ingehaald
door een grommende Fer
rari Testarossa waarin de
chauffeur zit te telefone
ren. „Maffia", zegt Aavo
grijnzend. „Ik las laatst in
de krant dat er hier meer
autotelefoons zijn dan in
Spanje."
TALLINN ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
Reizen door de Baltische staten.
Van Estland, via Letland naar
Litouwen. Zigzaggend een kilo
meter of 800. Meestentijds licht
heuvelend landschap, veel me
ren en rivieren en steden zoals
ze in West-Europa nauwelijks
meer te vinden zijn. Daina, de
vrouw van Aavo, noemt dat
spottend „de zegeningen uit de
roebeltijd". „De Russen hebben
nooit veel opgehad met de oude
stadscentra. Ze hebben de boel
de boel gelaten. Het aardige is,
dat zich dat nu gaat lonen."
De ene stad is nog mooier
dan de andere, maar Riga bevalt
het best. Het zal wel door de
traag stromende Daugava ko
men, die de metropool van Let
land (bijna 1 miljoen inwoners)
in lome bochten door midden
snijdt. Maar wellicht zijn het
ook de terrasjes waarop het
reeds in de late ochtend duizelt
van de mensen. Of de koepels
en torens die de stad zo'n voor
naam cachet verlenen. En de
tientallen klassieke gevels waar
voor cellisten, fluitspelers en
violisten op zo'n ongehoord
hoog niveau musiceren, dat om
de paar minuten ergens applaus
opklatert. Italiaanse barok ge
niet de voorkeur. Hebben Vival
di en Riga iets met elkaar?
Vrolijke weemoed
Volgens Daina, die mij samen
met Aavo een week lang bege
leidt, zou dat best kunnen. Ze
woont nu in Estland, maar werd
in Riga geboren. Ze noemt de
stad na enig peinzen „een men
geling van vrolijke weemoed".
„Net als de muziek van Vivaldi.
Dat komt door de mensen. Ik
ben van nature heel opgewekt,
maar toen we straks over het
kerkhof liepen moest ik huilen.
Daar liggen de jongens die voor
onze vrijheid hebben gevoch
ten. Heb je gezien dat ze bijna
nooit ouder waren dan 25? In
1988 was elke grafsteen bedol
ven onder bloemen. Je gleed uit
over het kaarsvet. We waren blij
dat we weer een eigen land
hadden, maar tegelijk waren we
ook bedroefd.
Melancholie. Het ligt als een
voile over de Baltische staten.
Jawel, geklop, gezaag en geboor
alom. Oude stadskernen wor
den in hoog tempo opgeknapt,
op het platte land verrijzen
boerderijen en uit het
De ene stad is nog mooier dan de andere. Het centrum van Tallinn doet bijna Nederlands aan.
open raam van een school in SA
Tartu waait het montere geluid Ij jj .-=»
van kinderstemmen: have, j[ j] k vAV.
you have, he has...Maar toch,
toch moet ik op weg naar Vilni
us steeds aan het beroemde
schilderij van de op 120 kilome
ter van hier geboren Mare
Chagall denken: Ik en mijn dorp
het meesterwerk waarop de
musical Anatevka werd geba
seerd.
De jaren 1947/48 revisted. De
fascinerende ritmiek van een
met zwiepende arm zaaiende
boer, kinderen die per zweep
een priktol voortjagen over de
lege dorpsstraat en in de zon
glinsterende melkbussen die
langs de kant van de weg staan
te wachten, totdat ze door een
rammelende vrachtwagen wor
den opgepikt. Daina kan zich
niet voorstellen dat die Ot- en
Sienplaatjes snel zullen verdwij
nen; Aavo wel. „Dat komt, we
willen zo graag. Kijk maar naar
de auto's. In de roebeltijd had
niemand er een nu iedereen,
ook al zijn ze bijna allemaal
meer dan tien jaar oud. Alleen
de maffia kan zich nieuwe
BMW's en Mertedessen veroor
loven."
Poppenkast-decor
Hij kent geen afgunst, Aavo,
maar is wel bang. In Estland be
ginnen ze langzaam maar zeker
de dienst uit te maken, de zwa
re jongens in verkeerde pakken
en dito zonnebrillen. Ze hebben
zelfs al een commerciële zen
der, Radio Twee, die de hele dag
uitzendt en waar iedereen naar
luistert. Want ze draaien wel
'lekkere muziek' natuurlijk. In
het poppenkast-decor van het
Vilnius, Wilna, Vilnjoes, Wilno, Vilne... de hoofdstad van Litouwen
droeg meerdere namen.
Raadhuisplein in Tartu heeft de
balonnenkoopman zijn ontvan
ger er op afgestemd. De joelen
de gitaar
FOTO ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
1950 dat zich aanvankelijk aan
me opdrong.
Dan de eerste communie in
Don Felder de Peter- en Pauluskerk in Vilni-
(Eagles) overstemt het
van een hanribnica ergens
de hoek en verstoort het beeld
Is zondagochtend, de
klokken beieren dat het een lust
is en voor de deuren van het
i de Amsterdamse Dam anno hoog barokke meesterwerk
FOTO ROB VAN DEN DOBBELSTEEN
het een drukte van belang. Zul
ke lange rijen opgedofte jon ge-
tjes-in-het-zwart en meisjes-in-
het-wit werden in Nederland
sinds de dertiger jaren niet
meer waargenomen. Pas laat in
de middag wordt het eindelijk
wat stiller in Vilnius' beroemd
ste kerk, die inderdaad van een
zeldzame schoonheid is. Barok
die geen pijn doet aan je ogen
bestaat ook, zo merk ik tot mijn
verbazing.
Vilnius, Wilna, Vilnjoes, Vil
ne... de hoofdstad van Litouwen
droeg meerdere namen. Ook
werd het wel Yerushalyim d'Lita
genoemd, het Jeruzalem van Li
touwen. Niet omdat de plaats
gelijkenis zou vertonen met de
stad van Koning David, maar
omdat de Oosteuropese joden
(van de 250.000 die er in de Bal
tische staten woonden, over
leefden slechts 25.000 de Twee
de Wereldoorlog) Vilnius be
schouwden als hun geestelijke
centrum.
Daar is weinig van terug te
vinden. Het Vilnius van van
daag is vooral katholiek. In elke
kerk die je binnenstapt, bidden
op alle uren van de dag tiental
len gelovigen. Overal ook de
scherpe geur van brandend
wierook, nerveus gefladder van
honderden kaarsenvlammetjes
en geschuifel van brevierende
pastoors. Als dan een repete
rend jongenskoor ook nog
Jauchzeit den Herrn alle Welt
van Felix Mendelssohn inzet, is
het beeld compleet.
Alweer, voor de zoveelste keer
deze reis, die warme wereld van
mijn jeugd.
Douane: Op de internationale
vliegvelden van de Baltische
staten is de wachttijd bij de
douane gering. Wie met de auto
gaat, moet echter rekening hou
den met een flink oponthoud
bij de grens van Polen en Litou-
Visum: Wie de Baltische Staten
bezoekt, heeft een visum nodig.
Dat kan bij aankomst op het
vliegveld van Tallinn, Riga of
Vilnius worden geregeld. Prijs
ongeveer 20 gulden. Pasfoto's
meenemen.
Autohuur: Auto's huren is in de
Baltische staten tot nu toe nau
welijks mogelijk.
Benzine: Loodvrije benzine kan
worden getankt bij de Neste
stations, waarvan er langs de
doorgaande routes (naar onder
meer St. Petersburg) onderhand
flink wat zijn. Daar kan ook een
brochure worden afgehaald
waarop de lokatie van de ande
re stations staat aangegeven.
Het is niet verstandig benzine te
tanken bij plaatselijke pompen.
Die heeft meestal een te laag
octaangehalte.
Valuta: Estland (kroon). Letland
(Letse roebel wordt stap voor
st&p vervangen door de lats) en
Litouwen (sinds gisteren de li-
tas) hebben verschillende valu
ta. Wisselen met dollars, mar
ken en guldens is zeker in de
grote steden overal mogelijk.
Terugwisselen eveneens. Hel
gebruik van cheques en credit
cards is nog lang niet overal in
geburgerd.
Taal: In Estland, Letland en Li
touwen worden verschillende
talen gesproken. Maar met En
gels en Duits kan men zich uit
stekend redden.
Kaarten: In kiosken en benzi
nestations zijn goede landkaar
ten verkrijgbaar. Die van Jana
Seta (1700.000) voldoet uitste
kend. Er moet rekening mee
worden gehouden dat de weg-
bewijzering verre van optimaal
is en dat dikwijls zelfs de plaats
naamborden ontbreken.
Telefoon: Telefoneren vanuit de
Oostzeerepublieken gaat moei
zaam. Het beste is een postkan
toor op te zoeken, maar ook
daar moet rekening worden ge
houden met enige wachttijd.
Prijsniveau: Slapen en eten in
de Baltische staten is over het
algemeen spotgoedkoop. Een
aangeklede forel kost in een res
taurantje langs de weg (omgere
kend in Nederlands geld) 1 gul
den, een biefstukje het dubbele.
Lokaal bier is er voor 40 cent.
Slapen is eveneens goedkoop,
maar plotseling een stuk duur
der (60 dollar) in de zogenaam
de toêristenhotels. Van service
en comfort mag niet te veel
worden verwacht.
Tijd: I let is in de drie Oostzee
republieken een uur later dan in
Nederland.
Toiletpapier Bezoekers aan de
Baltische staten wordt aangera
den toiletpapier mee te nemen.
Georganiseerde reizen: Reizen
naar de Baltische Staten worden
onder meer georganiseerd door
Marco Polo in Amstelveen, tele
foon 020-6430077.
Hoewel de gulden in de wereld
bepaald geen slechte naam
heeft, wordt hij niet overal geac
cepteerd. Nederlanders die voor
het eerst een bezoek brachten
aan de Verenigde Staten van
Amerika zullen dat ongetwijfeld
hebben gemerkt. Daar is het
zelfs bijna onmogelijk guldens
in te wisselen voor dollars. Ook
komt het vaak voor dat voor de
Nederlandse munt een slechte
koers wordt betaald. In Turkije
bijvoorbeeld ziet men veel lie
ver Duitse marken en in de
Oosteuropese landen wordt de
voorkeur gegeven aan Ameri
kaanse dollars.
Die laatste muntsoort is all
over the world het meest geliefd,
maar het is uiteraard niet ver
standig er een stapeltje van mee
te nemen. Contant geld is een
kwetsbaar artikel, zeker in re
gio's die als risicovol worden
aangeduid. Verzekeren tegen
diefstal of verlies is mogelijk,
maar de premie is hoog. Veel
beter is het daarom gebruik te
maken van de diverse nieuwe
technieken die de reiziger in
staat stellen ook in het buiten
land zonder al teveel risico's
steeds geld voldoende in han
den te hebben.
Zo is het nu in bijna geheel
West-Europa mogelijk gebruik
te maken van geldautomaten.
De reiziger dient dan wel te be
schikken over een voor interna
tionaal gebruik gecodeerde
bank- of giromaatpas. Ook kan
met die pas geld worden opge
nomen aan de balie van banken
over de hele wereld. In de
meeste gevallen is legitimatie
via het paspoort noodzakelijk.
Eventueel kunnen ook via de te
lefoon bedragen worden over
gemaakt. Daarover bestaan af
spraken tussen de grote Neder
landse en buitenlandse banken.
Zo'n overmaking is overigens
niet goedkoop.
Travellers Cheques
Met de Girobetaalkaart (waar
mee in het buitenland niet kan
worden betaald!) kan geld wor
den opgenomen op postkanto
ren in ruim 35 landen en met de
Eurocheque op banken in 22
landen. Een al vrij oud, maar
nog steeds goed werkend sys
teem is dat van de Travellers
Cheques. Ze kunnen bij een Ne
derlandse bank worden gekocht
en worden verzilverd bij elke
bank of bij elk wisselkantoor in
de wereld. Travellers Cheques
kunnen het beste worden uitge
schreven in dollars.
Tot slot de creditcard. In de
meeste landen een geaccep
teerd betaalmiddel, maar oplet
tendheid blijft geboden. Zo
wordt in het ene hotel de Ame
rican Expresscard niet geaccep
teerd en de Eurpcard wel. Het
zelfde geldt voor de Visa- en
Dinnerscard. De meest geac
cepteerde kaart lijkt de Euro
card, maar in veel benzinesta
tions aan de Duitse Autobahn
bijvoorbeeld kan er niet mee
worden betaald. Vaak wordt op
de deur van winkels, restaurants
en hotels met een sticker aange
geven welke creditcards wel
kom zijn.
Sinds kort bestaat de mogelijk
heid luxueus naar Spanje of
Portugal te reizen. P&O Euro
pean Ferries biedt twee keer per
week een overtocht over zee
tussen Portsmouth en Bilbao.
Dat geschiedt met de Pride of
Bilbao, met zijn ruim 37.000 ton
een van de grootste ferries ter
wereld.
Pas kortgeleden heeft P&O de
tarieven voor de Nederlandse
markt vastgesteld. De Neder
landse toerist, die eerst naar
Portsmouth moet reizen wat
overigens de mogelijkheid biedt
er een korte vakantie in Zuid-
Engeland aan toe te voegen
krijgt op het totale passagetarief
(Kanaaiovertocht, Portsmouth-
Bilbao) een korting van 10 pro
cent.
Een standaardretour voor au
to plus vijf inzittenden ligt zo
rond de 2.000 gulden. Ook mi-
nibreaks en acht-dagenretours
worden aangeboden.
REISBERICHTEN
Villa Favorita heropend
Jn Lugano is de beroemde kunstvilla van Baron Thyssen, na een in
grijpende renovatie heropend. De tentoongestelde collectie omvat
150 schilderijen van Europese en Amerikaanse artiesten uit de ne
gentiende en twintigste eeuw. Er is werk te zien van onder anderen
Bierstadt, Church, Hopper, Man Ray, Pollock, Le'ger, De Chirico,
Cole, Hassam, Kensett, Robinson, Twachtman en Whittredge. De
Villa Favorita, zoals het museum wordt genoemd, is van dinsdag
tot en met zondag geopend van 10.00 tot 17.00 uur en vanuit Luga
no bereikbaar met de buslijnen 1 en 2.
Simenon terug in Luik
Hij zou op 13 februari negentig zijn geworden, aanleiding voor de
.stad Luik om Georges Simenon te eren met een tentoonstelling. De
expositie heet Tout Simenon, duurt tot oktober en is gevuld met al
les wat ook maar enig verband houdt met de schepper van com
missaris Jules Maigret, de beroemdste politieman van Frankrijk.
Maar ook in de stad zelf zal volop aandacht worden besteed aan de
man die dikwijls 'Luiks Grootste Zoon' wordt genoemd. Geen res
taurant bijvoorbeeld of er staat wel een gerecht op het menu dat
door lekkerbek Simenon werd bedacht.
Info: VW Luik, telefoon 09-32-41219221.
Paleis elke dag open
Zoals de laatste jaren te doen gebruikelijk is het Koninklijk Paleis
,op de Dam in Amsterdam in de zomer dagelijks geopend van 12.30
uur tot 17.00 uur. Vanaf 1 september is het slechts mogelijk op
dinsdag-, woensdag- en donderdagmiddag (van 13.45 tot 15.45
iuur) een kijkje te nemen in het meesterwerk van Jacob van Cam-
pen. Er worden rondleidingen verzorgd die ongeveer 50 minuten
duren. De toegangsprijs bedraagt 5 gulden. De museumkaart is niet
-geldig.
Rookvrije reizenclub
In Tilburg is kort geleden een 'rookvrije reizenclub' opgericht. Het
ligt in de bedoeling no smoke trips te organiseren voor toeristen die
problemen hebben met hun luchtwegen of zonder meer een hekel
hebben aan tabaksrook. De mogelijkheden die er op dat gebied tot
nu toe zijn, acht de nieuwe vereniging te gering.
Info: Nederlandse Nietrokersvereniging CAN, telefoon 03486-
1536.
Jeugdzeilkampeti
De Pollux. FOTO.PR
De Stichting Jeugdzeilkampen Oegstgeest (JO) organiseert ook de
komende zorrïer weer een aantal zeilweken voor jongeren tussen
de 13 en 21 jaar. De tochten met de tjalk De Pollux (24 slaapplaat
sen) worden gemaakt op het IJsselmeer en de Waddenzee. Uiter
aard wordt er voor een avondje stappen geregeld aangelegd in een
van de Zuiderzeehavens of op Terschelling en Vlieland. Prijs (alles
inbegrepen) fl. 355,--. Ook zijn er zeilkampen op de Langeraarse
Plassen..
Info: JO, telefoon 071-176670.
Tour d'Auberge
De Nederlandse Jeugd Herberg Centrale (NJHC) heeft door Neder
land een fietsroute uitgezet van meer dan 1.000 kilometer, verdeeld
over 15 ritten. Aan het einde van elke etappe staat hoe kan het
anders een jeugdherberg waar voor niet al teveel geld gegeten en
overnacht kan worden. Het traject is getekend door een ervaren rot
in dit werk, Dick Bakker, en staat uitgebreid beschreven in een
boekje waarvan de tekst zich niet alleen beperkt tot het aangeven
of er links- dan wel rechtsaf moet worden geslagen. Enige minpunt:
de brochure laat zich op de Fiets wat moeilijk hanteren. Een smaller
formaat was handiger geweest.
De route begint in Egmond en gaat via de Afsluitdijk, de kop van
Overijssel, Twente, de Veluwe, het Rivierengebied, de Peel, Bra
bant, Zuid-Holland en Kennemerland terug naar Egmond. Voor de
i liefhebbers is er een alternatief (iets langer) traject dat ook nog
Zuid-Limburg aandoet. Natuurlijk is het tevens mogelijk slechts
een deel van de Tour d'Auberge te fietsen.
Het boekje kost 12,50 gulden en is aan te vragen bij de NJHC in
Amsterdam, telefoon 020-5513155.
