Leiden
Brommers kwellen
Haarlemmerstraat
Zuidafrikanen
kijken ogen uit
'Vormloze lummel' trekt veel bekijks
'Zuidwest heeft nieuwe
flats niet meer nodig'
Louise met
Nieuwe Vaart
nu Da Vinei
Nieuwe
ix Rembrandt
DINSDAG 22 JUNI 1993
11
Bijzondere 'penisplantin hortus botanicus
LEIDEN HANS KOENEKOOP
De Stichting Leefbaar Zuidwest
doet het dringende verzoek aan
het Leidse college van burge
meester en wethouders om de
bouwplannen voor flats langs
de Vijf Meilaan in te trekken. De
belangengroep vindt het onge
wenst om een stuk groen in de
wijk op te offeren voor woning
bouw. Beter is het om deze flats
te plaatsen in het gebied tussen
Van Vollen hovenkade en Ka-
naalweg.
Er is grote kritiek op de plan
nen van de gemeente. „De leef
baarheid van Zuidwest wordt
vermoord schrijft de stichting
in een brief aan het college. De
wijk slipt in de ogen van Leef
baar Zuidwest dicht met de
komst van nog meer flats. Bo
venal is er geen behoefte aan.
Het snel vergrijzende Zuidwest
zou veel meer baat hebben bij
goedkope seniorenwoningen.
Ook heeft Leefbaar Zuidwest
grote moeite met de manier
waarop de gemeente de bouw
plannen heeft gepresenteerd. In
1988 nam de gemeenteraad al
de beslissing om aan de Vijf
Meilaan woningen te bouwen.
„Waarom is er in die tussentijd
volstrekt geen overleg geweest
tussen ambtenaren en bewo
ners? Waarom wordt er nu een
plan gelanceerd, waarbij de in
druk wordt gewekt, dat alles
vaststaat?"
LEIDEN ERNA STRAATSMA
VERVOLG VOORPAGINA
Het is een vormloze bruinbeige
stengel van zo'n tweeëneenhal-
ve meter lang. Zo'n 1.200 be
langstellenden hadden er gister
avond ruim drie kwartier wach
ten voor over om deze 'penis
plant', de amorphophallus de-
cus silvae, te bewonderen. Een
lelijk ding, maar wel heel bij
zonder.
Een lange rij wacht geduldig
buiten de kas. Natuurliefheb
bers, biologie-studenten en an
dere belangstellenden. Ze zijn
door de lange wachttijd een
groot deel van hun avond kwijt,
maar het weer is goed en dit is
toch veel leuker dan televisie
kijken?
„De laatste keer dat iemand
deze lummel heeft zien bloeien
was in 1919, in een tuin op Ja
va." Een medewerker van de
hortus staat op een ladder naast
de'immense 'fallus'. „We heb
ben hier dus te maken hebben
met een uniek exemplaar."
Overigens bloeit het gevaarte
nog niet en dat misschien maar
goed ook, want als dat het geval
is verspreidt de plant een wer
kelijk verschrikkelijke stank. De
plant draagt om die reden ook
wel de naam 'lijkenbloem: een
geur van rottend vlees ver
spreidt zich metersver, orp in-
sekten te verleiden de plant te
bestuiven. De natuur heeft ook
zijn minder prettige kanten.
De Leidse bloem zal echter
niet tot bloei komen. Om stank
overlast te voorkomen wordt de
'in gevangenschap' gekweekte
penis afgesneden, vlak voordat
de knop opengaat en de on-
aamgename geur zich ver
spreidt. De stankstengel wordt
vervolgens geconserveerd en
bewaard voor onderzoek. Biolo
gen weten weinig over de ma
nier waarop de bloei van de
plant tot stand komt.
Open monden
De bezoekers van de kas kijken
met open monden naar het
bruine ding. Ze nemen snel een
paar foto's, maar moeten dan
plaats maken voor de volgende
groep. „Hier verderop staat een
pot met een knol die over een
paar weken misschien een an
derhalf tot twee keer zo'n grote
bloem oplevert. We weten dat
nog niet zeker, want uit die knol
Armetierig
/t q Leidschendam wei-
I 3 gert op te draaien
voor het opknappen van
de 'armetierig onderhou
den' polderwegen in
Stompwijk
kan ook een gewoon blad ko
men."
Onder de indruk van deze in
formatie loopt het clubje snel
naar de aangewezen pot. Er zit
een dikke bruine staak in; deze
amorphopallus is de grote broer
van de 'dcus-silvae'.
Om enig idee te krijgen van
de stank van de lijkenbloem
mogen bezoekers even ruiken
aan een heel klein exemplaar.
Het plantje ziet er uit als een
platgeslagen krop sla. Er wordt
druk gesnoven boven de bloem
pot. „Als het goed is ruik je de
geur van rottende vis." Dat
blijkt te kloppen en doet veel
hoofden verschrikt omhoog
gaan, „Hè bah, wat een vieze
Verzet
De Stichting Kabel
Merenwijk verzet
zich tot het uiterste tegen
het plan van de gemeente
om precario te heffen op
kabels
lucht."
De rondleiding eindigt in de kas
waar de victoria amazonica
bloeit. De plant, een soort reu-
zenwaterlelie en werd de afgelo
pen jaren vooral bekend als
'victoria regia'. Die naam. zegt
een hortus-medewerker, moe
ten we echter zo snel mogelijk
vergeten. „Victoria amazonica
is de officiële naam. De plant,
vernoemd naar koningin Victo
ria. komt uit het Amazonege
bied." De bladeren zijn zo groot
dat ze een baby kunnen dragen
en foto's daarvan verschijnen
met een zekere regelmaat in de
kranten om het bijzondere van
de bloem te benadrukken. De
aankondiging dat de 'victoria'
Energie
/irDe huizen in de Al-
I D phense wijk Ecolo-
nia zouden energie-arm
zijn, maar sommige ge
bruiken juist extra veel
energie
weer bloeit lokt honderden naar
tli' hortus;
De bloei van deze plant is
echter helemaal niet zo bijzon
der. ook al doet de presentatie
van het hortus-personeel an
ders vermoeden. Ze dragen wit
te t-shirts met daarop hele grote
roze bloemen en de tekst 'de
victoria amazonica bloeit in de
hortus'. Veel bezoekers zijn in
de veronderstelling dat de aan
blik van een bloeiende victoria
ook uniek is.
Niet is minder waar. vertelt
een hortus-medewerker. „In het
hele seizoen bloeit de plant wel
zo'n 25 keer. maar wij geven er
maar een keer per jaar rucht
baarheid aan. Daarom denkt
het publiek dat de 'victoria'
maar een keer per jaar bloeit.
Maar dat is dus helemaal niet
zo." Toch een beetje teleurge
steld kijkt de groep naar het
kunstmatige vijvertje waarin
een kleine roze bloem drijft tus
sen hele grote groene bladeren.
Criminelen vrijwel verdwenen in winkelpromenade
Knetterende brommers verontrusten bewoners en win
keliers van de Haarlemmerstraat tegenwoordig meer dan
criminelen. Die lijken te zijn verdwenen dankzij het spe
ciale bestrijdingsproject 'piko krimi' van de gemeente
Leiden en de politie. Dat brommers na zessen voluit door
de lange, smalle winkelstraat scheuren stoort bewoners
en winkeliers mateloos meer dan een incidentele snel-
kraak.
Van criminelen heeft de Haarlemmerstraat sinds de invoering van een bewakingsdienst geen last meer. Van scheurende brommers des te meer.
FOTO W/A1 DUKMAN
De toekomst van de Haarlem
merstraat stond gisteravond
centraal in een forumdiscussie
van D66 in het Leidse Volks
huis. Op het laatste moment
moesten de democraten naar
het gebouw aan de Apothekers-
dijk verhuizen omdat de mid
denstanders weigerden in het
gekraakte Rex theater (de 'X') te
discussiëren. De knieval leverde
D66 overigens weinig voordeel
op. Slechts een handvol winke
liers was aanwezig.
De winkeliers bleken positief.
Ook al kampt de Haarlemmer
straat in hun ogen nog altijd
met een overdaad aan koffie
shops en weinig kwaliteit bie
dende filiaalhouders. Ook
schort het de langste winkelpro
menade van Leiden nog steeds
aan voldoende parkeerplaatsen
en een goede bereikbaarheid
met het openbaar vervoer.
De manier waarop zwart en
blank samenleven in Nederland
heeft grote indruk op ze ge
maakt. „In mijn land kan je ge
arresteerd worden als je bij
voorbeeld een blanke vrouw al
leen maar de weg wijst. En hier
leven blanken en zwarten echt
samen, kun je als zwarte ge
woon een gesprek voeren met
een blanke." William B. Diteme
en Piet Siko vallen van de ene
verbazing in de andere tijdens
hun drieweekse stage in Leiden.
Zij zijn met nog 16 andere zwar
te Zuidafrikanen ingegaan op
uitnodiging van het Gemeente
lijke Platform Zuidelijk Afrika
om Nederland te bezoeken en
in diverse gemeenten iets te le
ren over de praktijk van het
plaatselijk bestuur.
Diteme en Siko zijn afkomstig
uit het noorden van Zuid-Afri-
ka, uit de 'townships' bij War-
rentown en Jan Kempdorp, in
de buurt van de diamantstad
Kimberly. Ze zijn vertegenwoor
digers van de zwarte bewoners
organisaties, de zogenaamde
'civics', die proberen een beter
bestaan op te bouwen in de
townships, kleine leefgemeen
schappen waar de mensen vaak
nog in primitieve omstandighe
den leven. Water en elektriciteit
zijn er meestal niet en de behui
zing is zeer pover. Anderszijds
wordt ook geprobeerd een de
mocratisch gemeentebestuur
Dieven zijn echter amper nog
te vinden in de Haarlemmer
straat. „Behalve tussen twee en
vier uur 's nachts. Dan willen ze
nog wel eens wat uitspoken",
zegt meubelverkoper G. Wisse.
„Maar je kunt tegenwoordig
rustig tot middernacht door de
straat gaan. Er gebeurt je niets.
Die bestrijding werkt perfect. En
ik spreek uit ervaring, want ik
woon en werk er al vijftig jaar."
Vooral het inschakelen van
een beveiligingsdienst blijkt een
doorslaand succes. Sinds bewa
kers in uniform in ongeveer
veertig zaken de boel in de ga
ten houden, zoeken winkeldie
ven elders hun heil. De surveil
lances werken preventief en
zorgen voor rust bij klanten én
winkelpersoneel. Doordat win
keliers meer en meer overgaan
tot de aanschaf van open rollui
ken en de gemeente het wonen
boven winkels stimuleert, voe
len mensen zich ook 's avonds
op te bouwen. Op dat punt pro
beren de Zuidafrikanen in Lei
den iets te leren.
„Wij hebben recht op water,
elektriciteit, onderwijs en werk.
De regering zou moeten inves
teren in de zwarte townships,
maar doet op dit moment ei
genlijk niets. In Warrenton
staan geen fabrieken en maar
een enkele school. Als je werk
wil hebben moet je ver weg
gaan om dat te vinden", vertelt
Diteme.
Het welvaartspeil en de ge
meentelijke organisatie van een
relatief arme stad zoals Leiden
zijn naar Zuidafrikaanse begrip
pen ongekend. „Wij zijn hier
gekomen om te leren wat lokaal
bestuur inhoudt. Lokaal, dat is
een woord dat we moeten op
zoeken in een woordenboek,
want we weten niet wat het be
tekent."
Diteme en Siko hebben in
Leiden gevonden waar ze naar
op zoek waren. „Ik heb veel in
teressant en waardevolle zaken
gezien. Neem bijvoorbeeld de
politie, die alle mensen respec
teert. ongeacht huidskleur. De
Zuidafrikaanse politie behan
delt zwarten als varkens. Je
wordt met 60 man tegelijk in
een arrestantenhok gestouwd
als het zo uitkomt. Ook de be
handeling van drugsverslaafden
is zeer liberaal. In mijn land kun
je een half jaar gevangenisstraf
krijgen als je met marihuana
wordt betrapt", zegt Diteme.
al een stuk veiliger in de Haar
lemmerstraat.
Volgens forumlid L. Palm,
voorzitter van het Samenwer
kingsverband Ondernemers in
Leiden (SOL), kan de Haarlem
merstraat met sierbestrating,
bloembakken en sfeerverlich
ting nog een stuk gezelliger
worden gemaakt. Palm is be
zorgd over de 'kont' van 0e
Haarlemmerstraat. In het stuk
tussen Hooigracht en Haven
plein zitten veel koffieshops
waar softdrugs worden ver
kocht. „En daar deinzen andere
winkeliers voor terug."
De oplossing voor dat pro
bleem ligt mogelijk bij de on
langs opgerichte stichting Cen
trummanagement. Dat orgaan,
waarin gemeente, onderne
mers, makelaars en detailhan
del zitting hebben, geeft advie
zen over economische verbete
ringen in de binnenstad. Vol
gens Palm en ook de forumle
den T. de Graaf (raadslid D66)
en W. van de Eshof (coördinator
criminaliteitspreventie) moet
deze stichting de vestiging van
koffieshops tegengaan. „Zodra
een pand leegkomt, zou de ge
meente het moeten opkopen.
Op die manier kun je beter be
palen wie er in mag komen",
stelde Van de Eshof voor.
De manier waarop de sociale
werkvoorziening (De Zijl Bedrij
ven) gehandicapten bij het ar
beidsproces betrekt was voor de
Zuidafrikanen ook zeer leer
zaam. En verder was de ge
meentelijke organisatie, met
Maar Palm voegde daar direct
aan toe dat panden in de Haar
lemmerstraat vreselijk duur
zijn. „We praten al gauw over
zijn afdelingen voor welzijn,
sport, cultuur, volkshuisvesting
en dergelijke een openbaring:
vaak pure luxe in Zuidafrikaan
se ogen.
De twee bezoekers hebben,
ondanks de miserabele omstan-
miljoenen. Je kunt eigenaren nu
eenmaal niet dwingen een goed
betalende koper te weigeren,
ook al is die koper geen aan-
digheden in hun woonplaats,
vertrouwen in de toekomst. „Er
moet wel vrede komen tussen
zwart en blank, en tussen zwart
en zwart. Dan kunnen de din
gen echt gaan voranderen", zegt
Diteme. In zijn woongebied le-
winst voor de straat. Principes
wijken altijd voor geld. We zou
den eigenlijk met zijn allen een
miljoenenpot moeten opbou-
ven de mensen in ieder geval
wel in vrede, omdat er geen
stammen zijn die elkaar bestrij
den.
De Zuidafrikanen keren ko
mend weekeinde terug naar
hun land.
wen en daarmee de lege pan
den kopen." Hoe Palm die mil
joenen bij elkaar wil krijgen
bleef gisteravond onduidelijk.
Varkentje naar
kinderboerderij
LP PEN WIM KOEVOET
De politie heeft het varkentje
van Rapenburg 7 in beslag
genomen en naar de kinder
boerderij in de Mors ge
bracht. Het is verboden om
varkens te houden in" het
niet-landelijke gedeelte van
Leiden, verklaart een woord
voerder van de politic.
Knor was sinds enige tijd
het huisdier van een stel be
woners van het studenten
huis. De politie ging gisteren
naar aanleiding van berich
ten hierover in de pers op
onderzoek uit. Ze trof de roze
knorrepot aan op een bin
nenplaats van het huis.
De eigenaren hebben af
stand gedaan van hun huis
dier. De politic heeft hen niet
bekeurd. Op de kinderboer
derij wordt nagegaan of Knor
wat mankeert. „Zo niet, dan
krijgt hij daar een leuk le
ventje". aldus de pottue
Mevrouw A. Harteveld uit lei
den wordt de nieuwe rectrix van
de leidse openbare Rembrandt
Scholengemeenschap. Zij volgt
M. Scha op, die als directrice is
benoemd op een Rotterdamse
school voor voortgezet onder
wijs. Anke Harteveld (45) woont
in leiden. „En ik werk graag in
de plaats waarin ik woon", zo
verklaart zij onder meer haar
keuze voor de school I larteveld
studeerde biologie in leiden en
was van 1973 tot 1990 verbon-
De Leidse scholengemeen
schappen Louise de Coligny
(MAVO-HAVO-VWO) en Nieu
we Vaart (voorbereidend be
roepsonderwijs) gaan toch sa
men verder onder de naam Da
Vinei Gollege. De naam zal in de
praktijk vooral een administra
tieve functie hebben. Wettelijk
is bij de fusie, waartoe vorig jaar
december werd besloten, na
melijk een nieuwe naam vereist.
„Op de gebouwen blijven nog
de oude namen staan, maar op
briefpapier komt bijvoorbeeld
te staan dat de twee scholen sa
men het Da Vinei College vor
men. We groeien naar die naam
toe", aldus Nieuwe Vaart-direc
teur H. Snik, die de naam Da
Vinei College vorig jaar bedacht.
De stuurgroep die de fusie
tussen de twee scholen voorbe
reidde koos eind vorig jaar al
voor Ieonardo da Vinei. Toen
haar rapport uitkwam, waarin
de naam werd voorgesteld,
werd die echter al van tafel ge
veegd. Het Louise zou het er
niet mee eens zijn. Vervolgens
boog de politiek zich er over
D66 kon zich in de naam van de
multigetalenteerde renaissance-
geleerde vinden, maar wethou
der Koek van onderwijs en
raadlid R. van Schreven zagen
graag de naam van een vrouw
behouden in plaats van lz?onar-
do. Een prijsvraag binnen de
scholen moest dit voorjaar uit
komst bieden, maar daar kwam
volgens rector F. de Zoete van
het louise geen betere sugges
ties uit. „Nee, ik ga geen namen
noemen, maar Da Vinei bleek
het beste. Na ampele overwe
gingen hebben we er toch voor
gekozen", aldus De Zoete. Ook
directeur Snik kan geen alterna
tieven uit de prijsvraag noemen.
„Nee. ja. Sleutelstad Colli-ge of
zoiets, verder zou ik het niet
meer weten."
Kwart ton voor
Tafeltje Dek je
LEIDEN
Tafeltje Dekje heeft van lu-1 Ko
ningin lulianafonds 25.5(X) gul
den gekregen om nieuwe ver
pakkingen voor de maaltijden
aan te schaffen. De 160 deelne
mers aan de maaltijdvoorzie
ning hebben onlangs allemaal
een magnetron gehuurd van
1 afeltje Dekje, zodat de 100 vrij
willigers het eten niet meer
haasje-repje hoeven te bezor
gen. De klanten krijgen hun
eten koud. Dank/ij de gift van
het lulianafonds worden de
maaltijden over een poosje in
magnet «onbestendige dozen
verpakt.
den aan het Katwijkse Pieter
Groen College. Sinds 1990 was
/ij directeur van middenschool
i ir wItte Raaf bi i itret in I
school fuseerde in 1992 met vijf
andere scholen tol hel Spec
trum ollege. waar Harteveld in
de leiding kwam.
Op de vacature voor de Rem
brandt Scholengemeenschap
kwamen vijftig gegadigden af.
Vrouwen genoten daarbij bij ge
lijke geschiktheid de voorkeur.
Burgemeester en wethouders
spreken zich waarschijnlijk van
daag over de benoeming uit
William Diteme en Piet Siko (met pet) bij de huisdrukkerij van het Stadsbouwhuis. Naar Zuidafrikaanse begrippen een zeer luxueuze voorziening.
FOTO HINK BOUWMAN
