Een jazzleven in foto's veel te weini-lef
Cultuur&Kunst
Visa-soesa verstoort
World Roots Festival
Friesland uniek festival armer
Halfway: kwaliteit
zonder verrassingen
Orkest vindt grote sponsor
MAANDAG 21 JUNI 1993
7
chef annemiek ruygrok, 071 -356472, plv -chef jan rijsdam. 071-356473
Nationale Ballet met 'Requiem'
amsterdam Het Nationale Ballet verzorgt op 8 juli een optreden
in het Amsterdamse Muziektheater waarvan de opbrengst ten
goede komt aan het Aidsfonds. Uitgevoerd wordt 'Requiem' van
choreograaf Toer van Schayk. De benefietvoorstelling vindt
plaats in het kader van de landelijke manifestatie Rumour
Around Aids. Tevens zal het balletgezelschap op 6 juli optreden
in de Beurs van Berlage in de hoofdstad. Gedanst wordt Hans
van Manens pas de deux Sarcasmen. Hier is de tentoonstelling
'Part of Life. Een blik op Aids' de aanleiding. De toegang is gratis.
Uitstel veiling bezit Jerry Lee Lewis
memphis» Een rechter heeft de Amerikaanse belastingdienst be
vólen de veiling van de bezittingen van Rock 'n' Roll-ster Jerry
Lee Lewis uit te stellen om diens vrouw in de gelegenheid te
stellen aan te tonen dat het deels om haar bezittingen gaat. On
der de meer dan 300 objecten die in beslag werden genomen
om een belastingschuld van 3,7 miljoen dollar af te betalen, zijn
onder meer twee piano's, kleding en meubels. De vrouw van de
58-jarige Lewis zegt voor haar huwelijk met de muzikant al een
fan van hem te zijn geweest en veel materiaal over hem verza-
nleld te hebben dat nu ten onrechte geveild dreigt te worden.
Eerbetoon aan Paul Acket in Haags Gemeentemuseum Richctrd JcUlSCIl tOOIlt
amsterdam peter bruyn
De Kuni Kids bezingen Amster
dam in het Nederlands op puur
Afrikaanse muziek. Rowwen
Hèze plakt moeiteloos Mexi
caanse musica nortena aan
Limburgse teksten. Bulgaarse
vrouwenkoren in onze Neder
landse schouwburgen. De Alge
rijnse raï-ster Khaled op radio 3.
Muziek maakt de wereld steeds
kleiner. Het World Roots festival
is daar al jaren het bewijs van.
Morgen begint de elfde editie in
i de Amsterdamse Melkweg.
Op dit evenement, dat in
1983 begon als Africa Roods',
staan artiesten uit allerlei
windstreken. Het World Roots
festival heeft daarmee een unie
ke traditie opgebouwd. Deson
danks stuit de organisatie tel
kens weer op problemen waar
de programmeur van een door
snee popfestival zelden mee te
maken krijgt. Veel van de arties
ten op World Roots korhen uit
derde wereld, met alle bureau
cratische rompslomp van dien.
Achter zijn met faxen en brie
ven bezaaide bureau vertelt
World Roots-programmeur
Frans Goossens over de Maure-
taanse zangeres Dimi Mint Abj
ba. Het ministerie van buiten
landse zaken in Den Haag heeft
hij bestookt met telefoontjes en
faxen om werk te maken van
het visum voor de zangeres.
Maar daar komt het verzoek ge
woon 'op de stapel' en wordt
behandeld zoals iedere toerist
of asielzoeker.
Iets anders is er aan de hand
met Les Amazones de Guinee,
het schitterende vrouwen-pop
orkest van het politiekorps in de
hoofdstad van het Westafri-
kaanse Guinée. Twee elkaar be
twistende ministeries, dat van
defensie ep cultuur, bemoeien
zich met het visum. De wanho
pige impresario heeft inmiddels
de president van Guinée ge
vraagd om te bemiddelen.
Gelukkig staan de meeste
concerten en voorstellingen wel
vast. ZO komen onder meer
-Donnisulana, Yulduz Usmano-
va, Mi Oso Es Mi Kas, The Re
negades Steel Band Orchestra
en Muyinda Ndere Troupe.
Daarnaast zijn er films,
workshops, dansvoorstellingen
en exposities. Het World Roots
festival duurt tot 28 juni.
'Zijn North Sea Jazz Festi
val geeft Den Haag wereld
wijde promotie'. De,sarcas
tische ondertoon van de
tekst op de gedenksteen
die onlangs ter ere van
Paul Acket werd geplaatst
op een grasveld vlakbij het
Haagse Congresgebouw,
kan niemand ontgaan.
den haag monique brandt
Hét is een postume sneer van
de vorig jaar oktober overleden
Paul Acket aan het adres van
onder meer WVC, dat de fes
tivalorganisator tot zijn grote
ergernis jaarlijks afscheepte met
een bijdrage van 150.000 gul
den. Totdat het ministerie vorig
jaar besloot de subsidiëring van
één van de belangrijkste jazzfes
tivals in de wereld maar hele
maal stop te zetten.
Dit jaar - van 9 tot en met 11
juli - zal het achttiende festival
weer zonder subsidie, en voor
het eerst ook zónder Paul Acket
van start gaan. Maar hij wordt
niet vergeten. Een gedenksteen
en een 'Acket-eik' naast het
Congresgebouw vormen een
blijvend eerbetoon. Daarnaast
zal tot en met 18 juli in het
Haags Gemeentemuseum een
tentoonstelling te zien zijn over
het werk en leven van,deze jazz
liefhebber in hart en nieren, die
naast 'North Sea' ook het Jazz
Mecca in Maastricht en het
Drum Rythm Festival (begin ju
li) in Amsterdam organiseerde.
De expositie, die met hulp van
studenten van de Reinwardt
Academie werd samengesteld,
toont allerhande facetten van
Acket's leven. Zijn werkkamer
bijvoorbeeld, met de stapels pa
pier, de tientallen videobanden,
de muren behangen met door
hem ontworpen festival-affi
ches. Zijn bril ligt op zijn oude
burau alsof Paul Acket even weg
is voor een boodschap. Verder
zijn er veel foto's, videofilms,
leiden Het was niet de eerste keer dat de kunst
historicus Wim Hollenberg het Leids stedelijk mu
seum De Lakenhal bezocht, maar wel voor het eerst
dat hij in de bloemen werd gezet. De Amsterdam
mer, werkzaam in het Haarlemse Frans Halsmuse
um, was namelijk de 20.000ste bezoeker van de
tentoonstelling 'Vijf eeuwen landschap'. Behalve
de bloemen kreeg hij ook de catalogi behorende bij
de tentoonstelling overhandigd. De expositie, die
sinds maart in de Lakenhal te zien was, sloot giste
ren. In totaal hebben ruim 20.000 mensen de ten
toonstelling bezocht. foto henk bouwman
terschelling jacob haagsma
Het allerlaatste Oerol-festival is
voorbij, en voorgoed voorbij.
Terschelling is teruggegeven
aan de eilandcultuur, tijdens de
slotmanifestatie gisteravond
verpersoonlijkt in de plaatselij
ke shantygroep West Aleta Sin
gers. Cees Brandt is in zijn in
carnatie van Oerol-logo de zee
ingelopen, zoals hij er ooit, met
druipende smoking en al, uit
kwam. Terwijl duizenden Oerol-
fanaten zich op het Groene
Strand van West-Terschelling
nog eenmaal laafden aan de
Oërol-cultuur, gaf initiatiefne
mer Joop Mulder de politiek die
te weinig geld voor het festival
beschikbaar stelt, nog een veeg
uit de pan. Hij kan zich nu be
raden op nieuwe initiatieven,
die in ieder geval niet op een
tiendaags multidisciplinair en
multicultureel festival zullen lij
ken. En Friesland is een uniek
festival armer.
Oerol is sinds de eerste editie
van 1982 uitgegroeid van lichte
lijk bizar straatevenement dat
nauwe banden onderhield met
het Festival of Fools tot een
toonaangevend zomerfestival,
waarin lokatieprojecten en we
reldmuziek de Speerpunten
vormden en de Terschellingèr
natuur optimaal werd gecombi
neerd met cultuur. Internatio
nale, theatergroepen lieten zich
graag inspireren door bos, duin
of wad. Het ging al die jaren
vooral om theatermakers die
zeer visueel bezig zijn: multidis
ciplinair plaatjestheater, waarin
taal een ondergeschikte rol
speelt.
Zo gebruikte het Russische
Derevo verrassende effecten die
waren ontleend aan de comme
dia dell' arte, waarmee hun
voorstelling daar tussen de bo
men van het Formerumer Bos-
theater stukken lichtvoetiger
uitviel dan hun vorige werk. Het
Chileense Teatro Del Silencio
koppelde de klassieke mime-
principes van Marcel Marceau,
leermeester van artistiek leider
Mauricio Celedon, aan een fikse
portie Latijns' pathos. Het leven
van de Franse poète niaudit'Ar-
thur Rimbaud leverde zo een
aantal schitterende tableaus op.
daar op het Groene Strand in
West-Terschelling. Het Trajekt-
theater van Wiepke Poldervaart
had zeer direct te maken met de
pop
recensie» hans keuzers
Shine: Richard Jansen, gitaar. Mare de
Reus. bas. Marius Schrader. drums. Jan
Bart Meyers, gitaar. Gezien. 19/6 LVC.
De man achter Shine, ex-Fatal
Flowersgitarist Richard Jansen
giet de presentatie van de cd-
-tour BoyS in de vorm van een
totaalprogramma. Zo werd het
publiek zaterdag in het LVC on-
dere andere getrakteerd op ca
baret in de jaren dertig-stijl met
zangeres Gitane Demone, een
trapeze-act van Barbera Biloe,
effectvolle vloeistofdiós en tus
sendoor ook nog eens DJ Barbie
met zijn jaren zeventig Funk-
-discomuziek. Fatal Flowers-
-liefhebbers, vroeg gekomen
om Jansen in zijn nieuwe rol te
zien, moeten zich blauw heb
ben gee"rgerd aan de muziek
keuze.
De hoofdmoot van de avond,
de band Shine, vocht tijdens
een groot deel van het optreden
tegen de slechte geluidsmbc. De
droge klappen van ex-Claw
Boys Claw drummer Marius
Schrader Waren irritant nadruk
kelijk aanwezig en de lage nasa
le stem van Jansen was ternau
wernood te horen. Richard Jan
sen, zaterdag weer eens te veel
de vervelende poseur op de
voorgrond, koos duidelijk voor
een voorspelbare up-temposet.
Te weinig waren tijdens de kor
te set boeiende kop- en staart-
nummers met goede melodiee"
n te herkennen. Bij een drietal
nummers leek de band alsnog
te overtuigen. Shés allright
kreeg een mooie ingetogen ver
tolking met een wervelende cli
max als slot. Daarnaast werden
Look back in angef, een goed
gekozen cover van David Bowie,
en Blue middle crimé met een
ijzersterke riff van gitarist Jan
Bart Meyers in de beste Fatal
Flowertraditie neergezet. Ri
chard Jansen had al aangekon
digd dat de rustige, persoonlijke
nummers op de cd Boys zich
niet bepaald zouden lenen voor
een live-performance. Het
toonde zaterdag bepaald niet
van lef na het uitbrengen van
zón rustig en uitgebalanceerd
album de gebruikelijke stan
daard Rock Roll-act op te
voeren.
Paul Acket voor de door hemzelf ontworpen affiches van het North Sea Jazz Festival.
oude programmaboekjes en
exemplaren van zijn muziekbla
den Popfoto, Muziek-Express,
Tuney Tunes en Rythme.
Een schematisch overzicht in
foto's laat zien hoe de jonge
Acket als scholier in de oorlog
begon met het organiseren van
jazzconcerten in de Hilversum-
se schouwburg Gooiland. Hij
werd ervoor opgepakt door de
Duitsers, want er mocht geen
Engelse muziek worden ge
speeld. Na de oorlog ging hij
echter door met het organiseren
van concerten. Nederlandse
bands, popgroepen als The Rol
ling Stones, The Beatles, en on
geveer alle groten van de jazz.
Gesloopt
Er bestaan talloze smakelijke
anekdotes over Ackets soms bi
zarre belevenissen met muzi
kanten. Op de expositie komt
een aantal van die belevenissen
onder meer ter sprake tijdens
de documentaires die worden
vertoond. Het Kurhaus natuur
lijk dat bijna werd gesloopt tij
dens een optreden van The Sto
nes, waarbij André van Duin in
het voorprogramma was gezet.
Acket die in de Rotterdamse
Doelen zelf bijna werd gesloopt
door honderden ontevreden be
zoekers, omdat Miles Davis na
zijn zoetgevooisde muziek op
eens keiharde elektronische ge
luiden voortbracht.
James Brown was in de jaren
zestig zo populair dat de zaalbe
waking het publiek vrijwel niet
onder controle kon houden. De
mensen met de goedkoopste
kaartjes bezetten de duurste
plaatsen. Paul Acket zag dat al
les met lede ogen aan en scha
kelde een zware jongen van de
Amsterdamse Zeedijk in die zou
foto G pd
helpen de orde te bewaken. In
ruil voor concertkaarten wel te
verstaan. Die kaarten werden
welbesteed. Want tijdens het
optreden van James Brown was
het uiterst rustig op de Zeedijk.
Alle dames van lichte zeden wa
ren een avondje uit en zaten -
gratis - op de eerste rij.
Veel van die verhalen zijn be
kend, veel foto's hebben we al
eens gezien. Maar het blijft in
drukwekkend om al die activi
teiten gerangschikt te zien. Om
nog eens goed te beseffen hoe
zeer Acket's leven werd gediri
geerd door de jazz. En hoe be
langrijk hij was voor de jazz in
Nederland. Misschien zou de
minister van wvc ook eens
moeten gaan kijken.
Haags Gemeentemuseum,
expositie Paul Acket, tot en
met 18 juli.
amsterdam gpd
natuur: hun voorstelling op het
wad bij Formerum moest zater
dagavond tot na middernacht
worden uitgesteld vanwege de
getijdenbewegingen.
Ook op het terrein van de we
reldmuziek heeft Oerol een
naam hoog te houden. Dit jaar
was er onder meer muzikaal be
zoek uit Oeganda (Ndere Trou
pe), Italië (het speelse, maar
niet bijster oorspronkelijke Mau
Mau) en Zaïre (de in Nederland
wonende Kuni Kids), maar het
waren de Finse zangeressen van
Varttina die het meest verras
send voor de dag kwamen. Bij
zonder frisse meerstemmige
volksmuziek, gebracht met bij
na boerse vrolijkheid: of hoe fol
klore springlevend gehouden
kan worden. Muziek om onge
neeslijk vrolijk van te worden.
Naar schatting zijn er in de
Oerol-periode 50.000 mensen
naar Terschelling getogen, goed
voor een economische impuls
van tien miljoen gulden, exclu
sief drie ton toeristenbelasting.
Die tienduizenden hebben in
totaal ongeveer 200 groepen
kunnen zien, van een eenzame
accordeoniste tot het 27 leden
tellende Teatro Del Silencio.
Het Nederlands Filharmo
nisch Orkest heeft voor vijf
jaar een nieuwe hoofdsponsor
gevonden. Het is een Japanse
fabrikant die volgend jaar een
nieuw conditiemiddel op
melkbasis op de markt zal
brengen. En die, als onderdeel
van promo lieactiviteiten, ie
der jaar 750.000 gulden be
schikbaar zal stellen aan het
orkest.
Gevolg hiervan is dat de in
middels ingeburgerde naam
van de grote concertzaal van
het orkest, in de Beurs van
Berlage te Amsterdam, een
naamsverandering zal onder
Prachtige 'Nozze
opera
recensie rob van der hilst
Le Nozze di Figaro van W A.Mozart, solis
ten. English Baroque Soloists, Monteverdi
Choir o.l.v. John Eliot Gardiner, gehoord:
19/6. Concertgebouw, Amsterdam.
De Engelse dirigent John Eliot
Gardiner dirigeerde zaterdag
avond in het Concertgebouw in
Amsterdam een als 'semi-con-
certant' aangekondigde uitvoe
ring van Mozarts onvolprezen
opera 'Le Nozze di Figaro'. Al
enkele jaren is Gardiner met
zijn English Baroque Soloists,
Monteverdi Choir en doorgaans
jonge, sterke solistencasts met
de belangrijkste opera's van
Mozart internationaal in de,
weer. Het aardige van Gardiners
uitvoeringspolitiek met betrek
king tot Mozarts opera's is dat
hij met zijn half-concertante
uitvoeringen een gelukzalig
midden bewandelt tussen el
kaar tegensprekende factoren:
hij haakt er mee aan bij het
handelen-dwingende karakter
van Mozarts van levendigheid
opspattende muziek. Geen
doodse oratorium-taferelen op
het podium dus.
Tussen theatrale suggestie
enerzijds en de klip-en-klare
visualisatie - de zangers, nie
mand uitgezonderd, ontpopten
ziéh als echte acteurs - werd
een hoogst bevredigend mid
den bereikt. De orgelkas, het ge
hele podium en ook de zaal zelf
vormde het werkterrein van de
zangers. Schitterend.
gaan. De Wangzaal, genoemd
naar de vroegere hoofdspon
sor, heet voortaan Yakultzaal.
Het sponsorcontract beoogt
de financiële middelen van
het Nederlands Filharmonisch
Orkest extra te verruimen. Het
geld zal worden gebruikt voor
onderhoud en exploitatie van
de 'eigen' Beurs van Berlage.
Maar ook voor extra publici-
teits-activiteiten, voor het aan
trekken van dirigenten en so
listen van bijzondere snit en
voor het vervaardigen van een
eigen cd. Tevens ligt het uitke
ren van e.en extra bonus aan
de orkestmusici in het ver
schiet.
De musici van het Neder
lands Filharmonisch Orkest,
aldus directeur J.W.Loot, zijn
lid van het welhaast zwaarst
belaste orkest van ons land.
Naast een grote (veiplichte)
beschikbaarheid voor produk-
ties van de Nederlandse Opera
en de eigen (verplichte) con
certactiviteiten bestaat het
'NedFil' in feite uit twee orkes
ten: het grote orkest en het
Nederlands Kamerorkest.
Loot: „De werkdruk is enorm,
maar de beloning daarvoor
staat in geen verhouding daar
toe. Wij zijn gebonden aan de
richtlijnen die, mag ik het zo
noemen, onze eerste
hoofdsponsor het ministerie
van WVC ons oplegt."
amsterdam peter bruyn
„Hey, waar waren jullie toen ik
in De Melkweg speelde," vraagt
Melissa Etheridge na een num
mer of drie een beetje plagerig.
Her is duidelijk dat ze de roem
nog altijd weet te relativeren, al
geniet ze er ook met volle teu
gen van. Vijf jaar geleden zong
ze nog voor zo'n honderdvijftig
mensen in de Amsterdamse
Melkweg. Gisteren was ze de
absolute publieksfavoriet op het
eerste Halfway Amsterdam fes
tival.
Wie sprak ook alweer de
woorden 'Alles is al gezegd, al
leen nog niet door mij.' Was dat
niet Freek de Jonge? In elk geval
is iets dergelijks ook op Halfway
Amsterdam van toepassing: we
hebben het allemaal al gehoord,
alleen nog niet hier. De acts die
geprogrammeerd waren op het
podium in recreatiegebied
Spaarnwoude, halverwege Am
sterdam en Haarlem, hadden
zich de afgelopen jaren stuk
voor stuk reeds op andere grote
festivals elders in het land be
wezen. Het publiek van Halfway
Jcreeg een serie rockbands voor
gezet waarvan de live-kwaliteit
gegarandeerd was en ook nau
welijks meer kon verrassen.
Wat de muziek betreft, zaten
de verschillen meer in de popu
lariteit dan in de kwaliteit. De
Nederlandse groepen Sjako! en
Claw Boys Claw zetten beide
een overtuigend concert neer.
Terwijl Sjako! zich steeds meer
van een 'virtuoze"h-combo' naar
een 'rockband' ontwikkelt, zie je
bij Claw Boys Claw een trend
van 'circus-act' - een jaar of vijf
geleden op Pinkpop - naar
'rockband'. En dat komt allebei
de groepen ten goede.
De Ier l.uka Bloom bewees in
hel verleden reeds dat hij een
festival plat kan spelen. Dat
doet hij in Halfweg weer. In z'n
eentje dus. Morrison - ook al Ier
- had vroeger de naam een nor
se knorrepot te zijn op het podi
um. De laatste vijf jaar is hij
echter een stuk gemoedelijker
geworden. Met Candy Dulfer als
speciale gast brengt Morrison
een relaxte dwarsdoorsnee van
zijn immense repertoire, waar
bij het nieuwe album 'Too long
in Exile' slechts schaars aan bod
komt. Liever kiest Van the Man
voor een jazzy 'Moondance' of
het ook al oude 'Cleaning Win
dows'.
Minder eigenzinnig, maar
daarom niet minder goed is
Melissa Etheridge. De Ameri
kaanse zangeres houdt van haar
publiek en het publiek houdt
van Melissa, dat is duidelijk.
Haar populariteit heeft ook bo-
venmuzikalc proporties aange
nomen. En daarbij heeft ze een
aantal krachtige en sterk lot de
verbeelding sprekende songs
geschreven, waarvan de meeste
op haar debuutalbum uit 1988
te vinden zijn. Maar het is dui
delijk dat de hele show is opge
bouwd als voorsnel voor die
ene, lang opgerekte hit: 'Like
the Way I do
Daarmee geldt voor Melissa
Etheridge wat eigenlijk voor het
hele festival geldt: geen artistie
ke voortrekkers-ambities maar
het vaandel 'Give the People
what they want'. En afgaand op
de ovatie na het optreden van
Melissa Etheridge heeft men dal
ook gekregen.
William Golding(191911-1993)
In zijn 81 jaar lange leven had
hij 16 romans geschreven,
maar de zaterdag overleden
William Golding zal de geschie
denis ingaan als de auteur van
slechts één daarvan: 'Lord of
the Flies'. Het was dit meester
werk dal hem wereldfaam
brachten uiteindelijk, 19jaar
later, de Nobelprijs voor Litera
tuur.
'Lord of the Flies' was het eer
ste boek van Golding dat zijn
weg naar de winkel vond. Een
voudig was dat echter niet ge
weest. Niet minder dan 15 uit
gevers hadden het boek aan
vankelijk gewogen en te licht
bevonden. Bij cle 16de uitgeve
rij, Faber& Faber, had een re
dacteur er de volgende notitie
overgeschreven:
„Een absurde en oninteressan
te fantasie over de ontploffing
van een atoombom en over
een groep kinderen die terecht
komt op een jungle-eiland bij
Nieuw-Guinea. Dit is rommel,
saaie rommel. Zinloze rommel
ook".
Een andere redacteur viste het
echter uit de stapel afgelegde
manuscripten, en zo vond Wil
liam Golding in 1954 alsnog de
weg naar de top. Die weg leid
de via de Booker Prize (1980)
naar de Nobelprijs ('83). Vele li
teratuurcritici waren verbaasd
toen Golding die laatste onder
scheiding kreeg, en niet - bij
voorbeeld - de hoger geachte
Graham Greene. Maar voor
Golding zelf kwam de prijs niet
helemaal onverwacht.
Twee jaar geleden zei hij in een
vraaggesprek met The Gu
ardian: „Ik ging zitten en herlas
het manuscript (nadat het voor
de zoveelste keer door een uit
gever was geweigerd). En ik zei
tegen mijn vrouw: 'Dit is ver
domd goed'. En tot mezelf
fluisterde ik: 'Op een dag zal dit
boek me de Nobelprijs bren
gen'. Ik walgde van mijn eigen
trots. Maar. ziet u, ik wis) dat
het goed was".
Zoals vele van Goldings latere
boeken, gaat Lord of the Flies'
over het kwade in de mens.
Terwijl de wereld goeddeels is
vernietigd dooreen kernoorlog,
is een groep kinderen op een
onbewoond eiland aangeko
men. Daar proberen zij een be
schaving tot stand te brengen,
maar die poging lijdt schip
breuk op de bestialiteit die de
mens eigen is.
Lange tijd werd gedacht dat
Golding een van die eendags-
vlrnders was die de wereld van
de literatuur rijk is. Geen van
de vier boeken die hij tussen
1955 en 1967 schreef, sloeg bij
zonder aan en daarna werd het
lange tijd stil rond de voormali
ge onderwijzer. Pas in 1979
verscheen er weereen boek.
'Darkness Visible', maaj zelfs
Golding leek daar niet mee in
genomen - tot aan zijn dood
weigerde hij erover te praten.
Maar een jaar later kwam de
revanche met 'Rites of Passage'
het boek waarmee hij de Book
er Prize wegkaapte voor de
neus van Anthony Burgess.
