Kabinet wordt omgeven door geur van verrotting Maij speelde mooi weer met niet bestaand voordeeltje Meisjes poogden wanhopig uit greep ouders te komen Feiten &Meningen VRIJDAG 18 JUNI 1993 Politieke einde regeerploeg kan spoedig een feit zijn Kan dit kabinet nog wei in staat worden geacht iets goed te doen? Dat is de vraag die zich na alle politieke ellende van de afgelopen weken opdringt. Niet alleen de inhoud van het beleid, maar ook de handel en wandel van de le den van het kabinet staat daarbij nu ter discussie, en zelfs premier Lubbers schijnt niet veel meer te kunnen doen dan toekijken. DEN HAAG» HENRI i zich Nu staatssecretaris Roel Veld (onderwijs) de eer a heeft gehouden en minister Maij (verkeer) het risico loopt dat ze dezelfde weg moet gaan, is het kabinet in de gevarenzone terecht gekomen. Kr hangt een verkeerde geur rondom het ka binet. Een geur van verrotting, die er gemaidcelijk toe kan lei den dat de omstanders gaan vinden dat het rottingsproces maar een handje moet worden geholpen. En dan kan het snel afgelopen zijn. De start van dit kabinet was al niet best. De gunstige economi sche vooruitzichten waarop het beleid was gebaseerd, werden al voordat het kabinet goed en wel was begonnen, onderuit ge haald. De ingrepen die daar door noodzakelijk werden in de sociale zekerheid werden keer op keer uitgesteld, waardoor het kabinet al snel de naam kreeg stroperig te zijn. En toen die in grepen, vooral onder druk van het CDA, eindelijk kwamen ont stonden er geweldige politieke spanningen tussen CDA en PvdA. De PvdA raakte als gevolg van de bezuinigingsplannen bo vendien intern in een diepe ma- laisestemming. Het eerste persoonlijke drama kwam toen minister Braks van landbouw het veld moest rui men. Hij had zijn eigen depar tement niet in de hand, maar vooral de frauderende vissers niet. Die affaire leidde vervol gens nog tot een mini-relletje, omdat de PvdA weigerde de in hef vorige kabinet gesneuvelde staatssecretaris René van der Linden als nieuwe bewindsman op Landbouw te accepteren. Politiek gezien werd vervolgens staatssecretaris Simons (volks gezondheid) afgeschoten. Dat was overigens een moordpartij in etappes. Zijn beroemde plan om het verzekeringsstelsel in de volksgezondheid te hervormen, werd stukje bij beetje door CDA en WD onderuit gehaald, tot dat het kabinet vorige week be sloot deze kabinetsperiode niets meer te doen op dit terrein. Ein de Hans Simons. Een nieuw dieptepunt werd be reikt toen Elske ter Veld, een van de boegbeelden voor de PvdA in dit kabinet, moest op stappen onder druk van haar ei gen 'politieke vrienden'. Maar met de verschuiving van Jac ques Wallage van Onderwijs naar Sociale Zaken en de komst in 't Veld op Onderwijs, was er volgens vice-premier Kok een 'kwaliteitsimpuls' aan het kabi net gegeven. Met hernieuwde kracht zou de ploeg bewindslie den het karwei afmaken. Maar er werd iets anders afge maakt: het prestige van dit kabi net. Roel in 't Veld heeft in zijn vorige functie wat al te enthou siast geschnabbeld. Hij verdien de als door de belastingbetaler betaalde hoogleraar tiendui- denden guldens bij in de tijd van zijn werkgever. En dat ter wijl zijn politieke baas, Wim Kok, zich juist zo had afgezet te gen schnabbelende hooglera ren. Strikt formeel lijkt In 't Veld niets laakbaars te hebben ge daan, maar hij hield de eer aan zichzelf en trad af. Voor het imago van het kabinet doet zo'n affaire weinig goed. De nieuwste discussie gaat over minister Maij, toch al niet het liefje van het parlement. Het heeft er momenteel alle schijn van dat zij essentiële informatie heeft achtergehouden, waar door de Tweede Kamer heeft beslist over de aanleg van de Wijkertunnel onder het Noord zeekanaal zonder de meest re cente financiële gegevens te kennen. Zo'n handelwijze is een doodzonde in de politiek. Dus als wordt bewezen dat de be- schudigingen waar zijn, kan ook Maij's politieke lot bezegeld zijn. De WD en de PvdA kunnen ge tuigen dat, als de malaise een maal heeft toegeslagen, je wei nig goeds meer kunt doen. De WD rolde aan het eind van de vorige kabinetsperiode van de ene affaire in de andere, zonder dat nog iemand de regie in han den leek te hebben, Dat leidde in 1989 tot de val van het twee de kabinet-Lubbers en een plekje in de oppositiebanken voor de WD. De PvdA kan sinds de WAO-af- faire in 1991 helemaal niets meer goed doen. De kiezers en de partijleden hebben dat don dersgoed in de gaten, want ze lopen nog steeds massaal weg. Bij die partij staat bovendien vast dat niemand meer aan de touwtjes trekt, ondanks de in stelling van een heuse regie groep met een directeur en een voorzittersduo. En van Wim Kok is op dit gebied al helemaal niets te verwachten. Flet kabinet lijkt nu dezelfde kant op te gaan. Premier Lub bers heeft, sinds hij zijn vertrek heeft aangekondigd, minder in vloed in het politieke spel dan in het verleden. Ook hij lijkt de ontwikkelingen niet echt meer in de hand te hebben. Ondanks het feit dat alle affaires op zichzelf nog wel te verklaren zijn of misschien zelfs goed te praten, vormt de optelsom een groot politiek probleem. De ge loofwaardigheid van het kabinet en van de politiek in het alge meen is in het geding. Als dat ook tot de regeringspartijen doordringt rest er maar één op lossing: nieuwe verkiezingen en een nieuw kabinet. Op 10 juni was minister Maij (midden) hoogstpersoonlijk aanwezig bij het begin van de bouw van de Wijkertunnel onder het Noordzeekanaal. FOTO ANP DEN HAAG JAN KUYS HAAGS REDACTEUR „Misleiding." Zo kwalificeert WD-kamerlid Jorritsma de houding van minister Maij (ver keer) met betrekking tot de fi nanciering van de Wijkertunnel. Dat woord neemt PvdA'er Van Gijzel nog niet in de mond, maar er is volgens hem wel sprake van een „serieuze poli tieke kwestie". Het CDA houdt zich vooralsnog op de vlakte, maar ook de overige fracties in de Tweede Kamer nemen de zaak hoog op. De minister heeft de kamer niet juist geïnformeerd, is het ver wijt. En daarmee duidt de ka mer op een van de politieke hoofdzonden in het parlemen taire bestaan. Een minister die het parlement voor de gek houdt, bungelt aan een zijden draadje. Maij ontkent echter al les. En aangezien de onderhan delingen over de financiering van de Wijkertunnel zich vooral in vertrouwelijkheid hebben af gespeeld, is een reconstructie niet eenvoudig. Toch een po king. Na lang onderhandelen presen- teert het ministerie van verkeer en waterstaat in april 1992 een ontwerp-contract voor de finan ciering van de Wijkertunnel. Een consortium van banken on der leiding van de ING steekt 480 miljoen gulden in dé tun nelbouw, waarvoor in totaal 560 miljoen nodig is. Bij het ont werp-contract horen ook voor spellingen over het aantal auto's dat door de nieuwe tuimel zal rijden en over een bijbehorende passageprijs. De Tweede Kamer schrikt zich rot. Gelet op de afgesproken af betalingsregeling is de Staat bij deze vorm van private financie ring veel en veel duurder uit dan wanneer het rijk zelf de bouw van de tunnel betaalt. De meerkosten die ook veel ho ger zijn dan bij de eerder pri vaat gefinancierde tunnel onder de Noord zijn voor de kamer onaanvaardbaar. Daarom stuurt het parlement Maij kort voor het zomerreces terug naar de onderhandelingstafel. Eind augustus 1992 meldt een trotse en opgewekte minister het succes van haar missie. Ze is erin geslaagd 60 miljoen gulden te 'verdienen' door een korting van ruim 9,5 procent op de pas sagetarieven te bedingen en door risico's over te nemen van financier ING. ING blij ('geen ri sico's meer'), Maij blij ('contract goedkoper'), kamer blij ('ons werk goed gedaan'). Op 10 sep tember krijgt Maij het groene licht voor de aanleg van de in Noord-Holland zo vurig ge wenste tunnel. Drie maanden later, op 15 de cember, stuurt de minister het definitieve contract naar de Tweede Kamer. Een begelei dend briefje rept over mineure wijzigingen ten opzichte van wat op 10 september is bespro ken. Drie dagen later zetten partijen tijdens een officiële bij eenkomst in Nieuwspoort hun handtekening, en op 10 juni van dit jaar heit Maij persoonlijk de eerste damplank. Weliswaar heeffde Algemene Rekenkamer een week daarvoor een vernieti gend rapport gepresenteerd ('Private financiering Wijker tunnel 200 miljoen gulden duurder dan rechtstreekse fi nanciering door het rijk'), maar het ministerie kraakt dat rap port met de opmerking dat de rekenkamer verkeerde uit gangspunten hanteert. De ka mer stelt schriftelijke vragen en de kwestie lijkt afgedaan. Lijkt, want de buitenwacht weet niet dat de rekenkamer ook nog een vertrouwelijk rapport heeft gemaakt over de onderhande lingen. Op grond daarvan heb ben kamerleden weer vertrou welijke vragen gesteld. De ver trouwelijke informatie is voor het Commissiebureau Rijksuit gaven aanleiding de zaak nog eens op een rijtje te zetten. En dan groeien de twijfels over de informatie die Maij de kamer heeft gegeven. De hamvraag: Heeft Maij echt 60 miljoen gul den verdiend tijdens de onder handelingen? Even een technisch uitstapje: De staat betaalt de bank ING door per passerende auto een vast tarief over te maken. Dat tarief wordt berekend door de kosten van de tunnelbouw te delen door het voorspelde aan tal auto's dat gebruik maakt van de tunnel. In het tarief zit verder een toeslag voor het risico dat ING loopt, een toeslag voor on derhoudskosten van de tunnel, de verrekening van verzeke ringskosten en uiteraard een winsttoeslag want de bank moet natuurlijk winst maken. Bij X passages hoort een tarief Y. Bij meer dan X passages wordt het tarief per auto nave nant lager, rijden er minder au to's door de tunnel dan wordt het tarief per auto hoger. Toen Maij na de heronderhan delingen terug kwam bij de ka mer met de medeling dat het contract 60 miljoen gulden goedkoper was geworden, kwam dat volgens de minister door een lager passagetarief (0,19 cent per auto). Op dat mo ment 'vergat' ze echter te mel den dat in het voorspelde aantal passages hoger was geworden. Dus: voor de afbetaling was er geen verschil, de financier kreeg zijn geld en in wezen was er van een korting van 60 miljoen gul den geen sprake. Doordat de kamer niet werd ingelicht over een voorspeld hoger aantal pas sages, leek het alsof Maij een simpele korting had bedongen. Maar in feite is het tweede con tract net zo onvoordelig voor de Staat als de eerste aanbieding. En die had de kamer als te duur van de hand gewezen. Rest nog de vraag of de kamer na 15 december heeft zitten sla pen. Maij stuurde de kamerle den toen het definitieve con tract: een stapel papier van dik tien centimeter, met in bijlage 10 heel verborgen de hogere passagecijfers. Ook in een bege leidend schrijven wees Maij niet op de gewijzigde passagecijfers. Volgens de kamerleden valt hen daarom nauwelijks iets te ver wijten, hoewel Maij volhoudt dat de parlementariërs 'tijdig' op de hoogte zijn gesteld. Omgeving onwetend van gruwelpraktijken in Epe 's gezin EN CARINE NEEFJES Met verbijstering is gereageerd op de moord op ten minste twee pasgeborenen die door verkrachting zijn verwekt. Het is een vervolg op de incestzaak in Epe waarin twee meisjes jaren lang door hun familie zijn mis bruikt. De details zijn zo gruwe lijk dat de politiemensen die er aan werken, worden begeleid om trauma's te voorkomen. Vanaf hun achtste jaar werden de twee meisjes door hun broer, hun vader en hun moeder ver kracht, vernederd en mishan deld. Dat ging 14 jaar door, tot dat de daders in 1990 werden gepakt en veroordeeld. Driejaar later werd pas duidelijk dat ten gevolge van de verkrachtingen ook kinderen werden geboren die koelbloedig zijn omge bracht. De gruwelijke feiten brengen een golf van walging en afschuw teweeg. Zelfs ervaren en gehar de politiemensen hebben er moeite mee. Voor het eerst wordt een rechercheteam dat zo'n zaak onderzoekt, begeleid door het traumateam van de re gionale politie. „Als je mensen hoort of verhoort, ga je zeer ge detailleerd in op de zaak. Je moet je alles letterlijk voorstel len, alsof je er zelf bij was. Dat roept sterke emoties op", aldus begeleider P. Elbersen. „Die emoties moet je verwerken, want anders gaan ze je leven beheersen en kun je niet meer functioneren." Goeie vent De moeder van de vermoorde kinderen is samen met haar ou dere zus jarenlang seksueel misbruikt. De oudste van de twee meisjes ontsnapte eerder dan haar zus aan de terreur van de faipilie door op haar zeven tiende te trouwen. Door haar huwelijk met „een goeie vent die niet meedeed aan de viezig heid" was zij in staat te breken met de familie. Ze is dan ook minder lang misbruikt. Deze vrouw woont nog in Epe. Na de commotie die ontstond door de aangifte van haar zusje, heeft ook zij onlangs aangifte gedaan van gedwongen abortus op via incest verwekte kinderen. Het huwelijk was echter ook voor haar niet voldoende om in één keer alle banden door te snijden. Toen ze niet meer bij haar ouders thuis kwam, bleef de moeder zich opdringen. Keer op keer ging ze naar het huis van haar dochter. Uiteindelijk kwam het zelfs zover dat het meisje de politie inschakelde. Die sloeg de moeder in de boei en en voerde haar af. Het jongere meisje volgde het voorbeeld van haar zus en dacht dat een huwelijk ook haar uit de ellende zou verlossen. Ze trouwde met de veel oudere vriend van haar vader, die enige tijd bij hen inwoonde, en ver trok met hem naar Elburg. Daar werden drie kinderen geboren. Maar het plan om haar echtge noot om te praten en een ander leven te gaan leiden, mislukte. De man dwong haar tegen beta ling met anderen naar bed te gaan. Als ze weigerdé, werd ge dreigd dat de kinderen iets zou overkomen. Anders dan haar oudere zus slaagde het slachtof fer er niet in met haar ouders te breken. Vader en moeder reden op hun brommertjes naar El- burg, waar zij hun perverse praktijken voortzetten. Van deze echtgenoot, die 3,5 jaar celstraf heeft uitgezeten, is de vrouw inmiddels gescheiden. Ook hij wordt verdacht van be- waarschijnlijk wel toe bij dat de wantoestanden ongehinderd konden doorgaan. Op de Martin Luther Kingweg, waar de familie de eerste helft van de jaren tachtig woonde, heeft ze dan ook geen diepe indruk achter gelaten, In deze nieuwbouwwijk woonde de familie tegenover een blinde muur, afgeschermd door een dichte rij coniferen. Hier moei een belangrijk deel van de verkrachtingen en ver nederingen hebben plaats ge vonden. Toen het gezin er zich vestigde waren de meisjes net in de puberteit en waarschijnlijk zijn ze hier voor het eerst zwan ger geworden, maar niemand zag het. „Ze droegen altijd van die wijde kleren." Mensen die er al zestien jaar wonen, herin- neren zich alleen dat één meisje omging met een man dié veel ouder was dan zij. „We hebben zelf dochters in die leeftijd en dan denk je: Goh, zo'n knappe meid met zo'n oude vent." Politiebegeleider P. Elbersen: „Die emoties moet je verwerken, anders gaan ze je leven beheersen." trokkenheid bij het doden van de baby's en is opnieuw opge pakt. Volgens zijn advocaat is hij „stuk omdat hij is beschul digd van moord". De verdachte ontkent. Met zijn voormalige schoonouders de hoofdver dachten heeft hij geen con tact meer. „Hij wil absoluut niets meer met ze te maken hebben." Buren In al die jaren hebben de naaste buren nooit wat gemerkt van de gruwelijke taferelen die zich binnen het gezin afspeelden. De familie zocht nooit contact met buren en verhuisde om de ha verklap. De verhuizingen waren geen bewuste keuze om te ontkomen aan nieuwsgierige blikken van buurtbewoners,concludeert PvdA-loco-burgemeester Oos tendorp, maar ze droegen er Kinderbescherming Toch was de buitenwereld in dertijd niet helemaal onwetend. Het jongste meisje deed op haar dertiende al aangifte en de Kin derbescherming plaatste haar zelfs een poosje uit huis. Na enige tijd echter beloofde vader beterschap en ging ze weer naar huis'terug. „Alles ging weer op de oude voet verder. De men sen van de Kinderbescherming zag je niet meer", verklaarde ze in 1991, nadat haar ouders, broer en ex-man waren veroor deeld. De politie geeft toe dat de zaak na de eerste aangifte niet goed is afgewerkt. Woordvoerder Top realiseert zich dat de politie zich niet heeft afgevraagd of het meisje haar verklaring destijds uit vrije wil heeft.ingetrokken. Maar hij tekent aan dat dit aan het begin van de jaren tachtig niet zo gek was. „Er was toen nauwelijks iets bekend over in cest en de politie miste de des kundigheid om daarmee om te gaan." In 1990 stapte het slachtoffer voor de tweede keer naar de po litie en deed opnieuw aangifte van jarenlange kwellingen. Deze keer werd de zaak wel opgepakt en dat mondde uit in zes ver oordelingen, met straffen die opliepen tot zeven jaar (voor haarvader). Bij deze gelegen heid werd wel gesproken over de gevolgen van de jarenlange verkrachtingen, maar de politie heeft niet gevraagd of er ook kinderen ter wereld waren ge bracht. „De vrouwen gaven geen signalen die het voor ons noodzakelijk maakten eventue le zwangerschappen te onder zoeken", aldus Top. Hij wijst er op dat de politie de verklaringen van de vrouwen als leidraad nam voor het onder zoek. „Dat gebeurde om de slachtoffers te ontzien.De ver klaring van de jongste vrouw dat er nog meer was, maar dat ze er emotioneel nog niet aan toe was daarover te praten, nam .de politie voor kennisgeving aan. „Ook Justitie zag op dat moment geen reden om verder te gaan." In haar dagboek hield deze vrouw bij wat ze moest door staan. Ook schreef ze op hoe de zwangerschappen werden afge broken en wat er gebeurde met de baby's die werden geboren. Volgens deskundigen is het zeer opmerkelijk dat iemand in deze omstandigheden in staat is een dagboek bij te houden. Vaak stoppen slachtoffers hun gru welijke ervaringen volledig weg en vergeten ze die letterlijk. Het onderzoek naar de moor den loopt inmiddels bijna een half jaar. Het slachtoffer zelf heeft alle banden met Epe en Elburg verbroken en is verhuisd naar een ander deel van het land. Niemand uit haar oude omgeving weet waar ze met haar kinderen woont. Wel heeft ze, sinds de nieuwste aangifte, weer contact met het maat schappelijk werk in haar voor malige woonplaats. Ook komen er bij haar thuis geregeld hulp verleners over de vloer. Incest leidt meestal tot groot wantrouwen, waar slachtoffers maar nauwelijks overheen ko men. In dit soort gevallen wordt de zaak extra gecompliceerd doordat vrouwen zich hun le ven lang schuldig blijven voelen aan de dood van hun kinderen, aldus een deskundige. „Ze blij ven zich afvragen of ze die weerloze wezentjes wel vol doende hebben beschermd."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1993 | | pagina 2