Zout zeezand wordt zoet
Water besparen in
nieuwbouwhuizen
Subsidie voor kopen zuinige koelkast
Vakantiewerk in
natuur voor IVN
Over leven
Boer in de duinstreek
had keihard bestaan
Energiebedrijf steekt
geld in brandstofcel
Nieuw systeem voor
afvalverzamelen
VRIJDAG 18 JUN11993
chef willem spierdijk. 071-356439. plv -chef meindert van derk,
Hoogheemraadschappen pakken verzouten water aan
Het gebruik van zout zeezand bij de aanleg van wegen en
het ophogen van bouwlocaties, is binnenkort verleden
tijd. Het zout dat uit het zand spoelt, brengt schade toe
aan natuur en milieu. Het vee drinkt het water niet. Het
Hoogheemraadschap van Rijnland, de bewaker van de
kwaliteit van het oppervlaktewater, stelt dit najaar ver
plicht dat het zout uit het zand wordt gehaald.
leiden monica wesseung
Vanaf 1 september moet in het
Rijnlandse gebied, net als in het
gebied van de hoogheemraad
schappen Delfland en Schie-
land, het zeezand voor 85 pro
cent ontzilt zijn. Op 1 januari
1998 mag er alleen nog voor 100
procent ontzilt zeezand worden
gebruikt.
Het probleem van de verzou
ting van het oppervlaktewater is
relatief nieuw, legt medewerker
waterkwaliteit van Rijnland, J.
van den Doel, uit. Vroeger werd
vrijwel uitsluitend zoet zand ge
bruikt bij de aanleg van wegen,
de aanleg van dijklichamen en
het bouwrijpmaken van bouw
terreinen. Grote gaten (dus me
ren) zoals 't Joppe, het Braasse-
mermeer, de Vlietlanden en de
Kagerplassen, zijn hiervan het
levende bewijs. Omdat perfore
ren van het landschap lang
zaam maar zeker uit de gratie is
geraakt, is zout zeezand popu
lair geworden.
Van den Doel: „Het zout uit
het zand spoelt in de loop van
de jaren uit. Zout bestaat onder
meer uit chloride en de uitspoe
ling leidt dan ook tot een flinke
verhoging van het chloridege
halte van het oppervlaktewater.
Gewassen hebben daarvan te
lijden, evenals het bodemleven
en andere natuurlijke proces
sen".
Norm
200 milligram chloride per liter.
Het water dat uit het zeezand
zit, bevat een concentratie die
900 keer zo hoog is. Dit zout
komt in enkele jaren in het op
pervlakte water terecht.
Chloride in zand kan niet
worden geneutraliseerd. De eni
ge manier om het probleem van
verzouten van het oppervlakte
water te lijf te gaan, is dus tevo
ren het zout uit het zeezand ha
len. "Geen probleem", zegt Van
den Doel. „Er is voldoende zoet
water beschikbaar om het zand
door te spoelen/'
Het zoute zeezand wordt in
Rotterdam of IJmuiden per
schip aangevoerd. Onder meer
bij het gemaal in Halfweg is veel
zoet water beschikbaar. Op het
zand in de schepen wordt zoet
water gegoten en aan de onder
kant komt er zout water uit. Dit
kan worden geloosd op het
Noordzeekanaal. Met deze me
thode kan het zand tot 85 pro
cent worden ontzilt.
Een andere mogelijkheid van
ontzilting is het zand in grote
depots storten en het regenwa
ter voor een natuurlijke ontzil
ting laten zorgen. Dat vergt tijd
en ruimte. Van den Doel ziet
dan ook meer in doorspoelen.
„We hebben genoeg zoet water.
Elk jaar valt er in het gebied van
Rijnland zo'n 700 miljoen kuub
water en voor doorspoelen is
maar een paar miljoen kuub
nodig."
Streng
Zelfs als er voor 85 procent ont
zilt zand wordt gebruikt, spoelt
er bij grote werken nog heel veel
zout uit. Rijnland stelt daarom
bij grootverbruik van zand, een
vergunning in het kader van de
wet verontreiniging oppervlak
tewater verplicht. In de vergun
ning wordt vastgelegd wat er
met het uitspoelende (zoute)
water moet worden gedaan.
Ook kleinere werken in kwest-
bare natuurgebieden zullen aan
strenge milieu-eisen moeten
gaan voldoen.
„In Zuid- eh Noord-Holland
behoort sterke verontreiniging
van het opepervlaktewater met
chloride dus vanaf het najaar
tot het verleden", is de conclu
sie van Van den Doel.
Excursie plassengebied
nieuwkoop» De Vereniging Natuurmonumenten heeft op zater
dag 26 juni weer een excursie per boot vanuit Woerden naar de
Nieuwkoopse Plassen. Het Nieuwkoopse plassengebied heeft
een rijk gevarieerde flora en fauna. De excursie begint om 9.15
uur bij het station Woerden en eindigt tegen 19 uur. Vooraf aan
melden is, wegens beperkt aantal plaatsen, noodzakelijk. Op
werkdagen kan daarvoor gebeld worden tussen zes en negen
uur 's avonds met Wansinck, 01724-8250. Warme kleding en vol
doende eten en drinken meenemen is raadzaam.
Veel nesten purperreigers
nieuwkoop» Het Nieuwkoopse plassengebied blijkt ook dit jaar
rijk aan purperreigers te zijn. De vereniging Natuurmonumen
ten heeft dit voorjaar 105 nesten geteld. Purperreigers overwin
teren in West-Afrika en zoeken in de loop van april in Europa
naar een van de schaarse broedplaatsen. De Nieuwkoopse plas
sen herbergt de grootste kolonie van Nederland. De dieren wor
den op hun trek sterk bedreigd door jagers en ook het gebruik
van chemische middelen levert gevaar op. Natuurmonumenten
probeert de vogels te beschermen door internationale samen
werking met natuur- en milieugroepringen.
bloemendaal»
Vijftig nieuwbouwwoningen in
Bergen krijgen standaard water
besparende voorzieningen,
zoals een wc met spoelonder-
breking, een zuinige douchekop
en een doorstroombegrenzer op
de mengkraan van de wastafel.
Dat hebben het waterleidingbe
drijf PWN Noord-Holland en de
woningbouwvereniging Alge
meen Belang afgesproken.
Doel van het project is de ef
fecten te meten van deze water
besparende maatregelen. Het
PWN betaalt de voorzieningen.
De woningen worden ook uitge
rust met een aparte watermeter
bij het warmwatertoestel, zodat
het warmwaterverbruik kan
worden gemeten.
Na een jaar zal het waterver
bruik van de woningen worden
vergeleken met dat van 48 be
staande eengezinswoningen
waar geen waterbesparende
maatregelen zijn genomen. Ook
daar zijn extra watermeters ge
plaatst. De bewoners wordt ge
vraagd de meterstanden maan
delijks aan het PWN door te ge
ven. Ook in Hoorn is een water-
besparingsproject gestart.
Expositie 'De verdwenen duinboerderijen
ren. Uiteindelijk werden er ont
ginningstechnieken ontwikkeld,
niet ten gerieve van de boeren,
maar om drinkwater uit de dui
nen te onttrekken. De vaak be
smette stadspompen waren
bron van allerlei ziekten. Duin
water was brandschoon en
vond zijn weg naar de stedelin
gen. Daarmee kwam er een ein
de aan het boeren in de duinen,
want de akkers verdroogden nu
voorgoed.
Vandaag de dag zijn de oude
aardappelveldjes nog steeds
zichtbaar in de duinen. Daar
werden de vroeger graag gege
ten duinpiepers op geteeld. Ook
zijn er nog restanten van vroe
gere erfbeplanting zichtbaar,
zoals seringen. Er zijn bomenla
nen die naar verdwenen boer
derijen leiden en verdroogde
greppels.
De tentoonstelling 'De ver
dwenen duinboerderijenis ge
ïnspireerd op het in 1991 uitge
geven boek 'Lezen in het duin'
van Gert Bayens en Jaap Duyve.
De auteurs legden hierin na ja
ren van speurwerk de land
schapsontwikkeling van de Am
sterdamse Waterleidingduinen
vast.
Het Historisch Informatie
Centrum Zuid-Kennemerland,
Groot Heiligland 47, Haarlem
is behalve op maandag dage
lijks geopend van 12 tot 17
uur; op zondag vanaf 13 uur.
De tentoonstelling blijft t/m 5
september.
Tot ver in het begin van deze
eeuw leidde de boerenbevol
king in de duinstreek een kei
hard bestaan. Noodgedwongen
voerden zij voortdurend strijd
tegen de natuur. Stuivend zand
waaide de akkers dicht, konij
nen vraten de oogst weg, in de
winter waren er overstromingen
en in de zomer heerste grote
droogte. Bovendien leefden de
boeren volkomen geïsoleerd
van de buitenwereld, omdat er
geen wegen waren.
Dit wordt allemaal duidelijk
gemaakt op de tentoonstelling
'De verdwenen duinboerderij
en' die te zien is in het Histo
risch Informatie Centrum Zuid-
Kennemerland in Haarlem. De
tentoonstelling, georganiseerd
in het kader van de cultureel-
toeristische zomermanifestatie
Toer-in, laat de ontstaansge
schiedenis van het kustgebied
in ZuidKennemerland zien.
Waardevolle oude prenten en
tekeningen voeren de bezoeker
terug naar de vroegere land
schappen. Ook de jacht, tot na
de Franse Tijd een privilege van
de hogere standen, krijgt aan
dacht. De daarvoor uitgezette
konijnen zorgden voor duinon-
dergravingen en zandverstui
vingen.
Het ontbrak de boeren aan
technische kennis, geld en
hulpmiddelen om de akker
bouw in de duinen te verbete-
Plan energiebedrijven:
leiden monica wesseung
Vijftig gulden subsidie op het aanschaffen
van een energiezuinige koelkast of diep
vriezer. Dat plan bestuderen het regionale
energiebedrijf de EWR en enkele andere
Nederlandse energiebedrijven. De regeling
gaat mogelijk in het najaar van start. Bij
gebleken succes kari de subsidie in het he
le land worden ingevoerd.
Het plan is onderdeel van het milieube
leid van de energiebedrijven, die ernaar
streven het gas- en stroomverbruik te be
perken. „Het milieu is ook onze zaak", al
dus voorlichter J. van der Erf van de Ener
gie- en Watervoorziening Rijnland.
Eerder voerden de energiebedrijven een
actie waarbij consumenten korting konden
krijgen op het aanschaffen van spaarlam
pen. Deze subsidie van vijftig gulden zou
het kopen van een zuinige ijskast of diep
vriezer moeten stimuleren. Alleen kopers
van apparaten die weinig energie gebrui
ken en geen schadelijke drijfgassen bevat
ten zouden voor de premie in aanmerking
komen. De zuinige merken en types ko
men op een speciale lijst te staan.
J. van der Erf van de EWR verwacht zeker
dat de subsidie dit najaar te krijgen. „Het
past prima in ons milieubeleid." De EWR
heeft de afgelopen jaren al een aantal
milieumaatregelen getroffen. „We hebben
de zuinige douchekop gei'ntroduceerd, de
spaarlamp met subsidie verstrekt, bestu
deren wind-energieplannen en proberen
mensen door een gedifferentieerd tarief
energiebewuster te maken. De zuinige en
cfk-vrije koelkast is een logische voortzet
ting."
De komende tijd wordt in samenwerking
met de andere energiebedrijven het koel
kastplan verder ontwikkeld. Zo moet er
nog een sluitend systeem worden gevon
den voor de manier van subsidieverstrek
king. Daarover wordt overlegd met de de
tailhandel en leveranciers.
Ook wordt bekeken of deelnemende
winkeliers worden verplicht de oude koel
kast op te halen. Het afgedankte apparaat
zou afgevoerd moeten worden naar een
erkende afvalverwerker die onder meer de
schadelijke cfk's aftapt. Ook energiebedrij
ven in Noord-Holland. Gelderland en
Noord-Brabant bestuderen de invoering
van deze regeling.
Experimentele techniek spaan milieu
amsterdam
IVN, de vereniging voor Na
tuur- en Milieueducatie, laat
weten dat er in juli en augus
tus nog plaats is in de natuur-
vakantieweken voor jongeren.
Het zijn vakanties in prachtige
natuurgebieden, waar de han
den uit de mouwen moeten en
ook veel lol te beleven is.
Voorbeeld van een project is
de Lingewaal bij Leerdam.
Graslanden waarop orchidee-
en voorkomen moeten wor
den gemaaid en ontdaan van
opschietende wilg. Andere
stukken land mogen uitgroei
en tot moerasbos. Tijdens de
rVN-vakantieweken is er altijd
een aantrekkelijk avondpro
gramma dat betrekking heeft
op natuur en milieu. De kos
ten bedragen minimaal
47;50 per week. Brochures
zijn te bestellen op het lande
lijk kantoor in Amsterdam,
tel.020-6228115.
Elke dag worden we er weer mee
geconfronteerd. Of het nu om het
gescheiden inzamelen van afval,
het gebruik van bestrijdingsmid
delen of het aanwijzen van be
schermde gebieden gaat, het
milieu vraagt voortdurend de aan
dacht. Iri de rubriek '10 over
Groen' worden wekelijks tien wil
lekeurige vragen over het milieu
gesteld aan min of meer bekende
regiogenoten. Deze week het
woord aan Stans van der Veen,
educatief medewerker van de
Hortus Botanicus in Leiden.
Luistert de overheid voldoende
naar biologen?
Ik denk dat de overheid wel van
alles hoort, maar niet goed luis
tert. Ze moet de boodschap
goed blijven verstaan, dat is van
levensbelang. Mensen raken
overvoerd en dus ook de over
heid, dat brengt het gevaar van
vermoeidheid en desinteresse
met zich mee.
Wat moet volgens u voorrang
hebben in het milieubeleid?
Minder autogebruik. Als je
mensen daar van wil overtuigen
moet je inspelen op hun eigen
belang.
Op welk gebied wordt volgens u
de grootste vooruitgang geboekt?
Op het gebied van de afvalver
werking en het scheiden van af
val. De mensen doen het al erg
goed. Nu de overheid nog, want
die kan de hoeveelheden apart
afval weer niet aan.
Welke rol speelt de Leidse Hortus
Botanicus in het behoud van een
goed milieu?
De Hortus Botanicus werkt sa
men met het Rijksherbarium in
een onderzoeksinstituut voor de
universiteit. Een van de projec
ten is de deelname aan Flora
Maleisia dat in feite de hele
Indonesisiche archipel beslaat*
De Hortus werkt op die manier
mee aan een boekwerk dat 20
delen beslaat, waarin systemen
van de hele plantenwereld wor
den beschreven.
Waaraan ergert u zich het
meest?
Aan de machteloosheid: En het
blik op straat in de vorm van
auto's. Ze zijn niet alleen scha
delijk voor het milieu, maar ze
zijn visueel ook lelijk.
Waarbij vindt u dat u persoon-
PEN Energiebedrijf Noord-Hol
land is een van de zes energie
distributiebedrijven die samen
met de branchevereniging
EnergieNed vijftien miljoen gul
den steken in de ontwikkeling
van de brandstofcel. Met deze
experimentele techniek kan
aardgas met een hoog rende
ment en een relatief lage
milieubelasting in stroom en
warmte worden omgezet.
Het energieblad Interformatie
meldt dat de energiedistributie-
bedrijven de introduktie van
brandstofcellen willen stimule
ren. Met de ontwikkeling van
deze techniek zijn de laatste ja
ren goede resultaten geboekt,
maar op praktijkschaal moet de
waarde nog worden bewezen.
De energiebedrijven verwach
ten dat brandstofcellen in de
toekomst een belangrijke bij
drage aan een schoner milieu
kunnen leveren. Ze zouden met
name een rol kunnen spelen als
kleinere energie-installaties, die
zowel stroom als warmte op
wekken voor bij voorbeeld flat
gebouwen en bedrijven.
Brandstofcel Nederland BV
(BCN) levert de bestelde proto
typen met een vermogen van 50
en 250 kiloWatt. BCN is een sa
menwerkingsverband van Stork,
de Koninklijke Scheldegroep en
het Energie Centrum Nederland
in Petten. De Samenwerkende
Elektriciteitsproduktiebed rijven
(SEP) houdt zich bezig met de
ontwikkeling van de brandstof
cel.
Waarschijnlijk kan de eerste
brandstofcel gebaseerd op ge
smolten carbonaat eind volgend
jaar in gebruik worden geno
men. Als de brandstofcellen in
serieproduktie worden geno
men, delen de deelnemende
energiebedrijven in de op
brengst.
Stans van der Veen in de Hortus Botanicus die na vijf uur 's middags en tijdens regenbuien zoals afgelopen woensdag, tot rust komt.
lijk nog in gebreke blijft?
Bij het gebruik van energie. Dat
/ou bij mij thuis meer aandacht
moeten krijgen. Ik vind dat ik
met sommige dingen nog be
wuster moet omgaan. Zoals de
boiler uit tijdens de vakantie en
de kraan uitdraaien tijdens het
tandenpoetsen.
Valt het autoverkeer terug te
dringen?
Ja. Meer op de fiets naar je werk
gaan en carpoolen. Met goede
afspraken een auto delen is ook
een oplossing het autoverkeer
terug te dringen.
Gaat u nog volop de zon in?
Ik niet meer. Je begint te mer
ken dat het ongezond is. Ik zag
op BBC een reportage waarin ze
lieten zien dat de Nieuwzee-
landse overheid petjes geeft aan
ouders voor hun kleine kinde
ren met het advies op het heetst
van de dag niet in de zon te
gaan. Het aantal mensen dat
Wat is uw favoriete natuurge
bied
De Hortus en dan vooral na vijf
uur. in verband met de rust.
Dan wordt de Hortus de Hortus.
Dan komen de dieren tevoor
schijn zoals een ecndestelletje
en er komt een reiger langs. Je
hoort de vogels. Het licht is 's
avonds ook mooier, zachter in
deze tijd.
FOTO HIELCO KUIPERS
Wat wilt u verder nog kwijt?
Dat ik erg benieuwd ben hoe
het is te wonen in het milieu
huis dat we volgend iaar mei in
de Coebel in Leiden betrekken.
Het is een project van 19 huizen
waar gerycled beton wordt ge
bruikt en in plaats van tropisch
hout gewoon vurenhout is ver
werkt. De verwarming zit in de
muren wat economischer is
door de warmteverdeling, waar
bij je ook muren kunt uitdraai-
halfweg
Het college van Haarlemmerlie-
de en Spaarnwoude denkt aan
een nieuwe manier van verza
melen van het huisvuil. Het
nieuwe verzamelsysteem is ont
wikkeld door hel composte-
ringsbedrijf Rutte te Haarlem-
merliede. Het college wil Rutte
binnenkort de gelegenheid ge
ven een proefopstelling uit te
testen in de Halfwegse wijk De
Groote Braak.
Nu staan op centrale punten
in de dorpen of wijken contai
ners waar omwonenden hun
volle vuilniszakken in kunnen
deponeren. Twee maal per
week worden de containers ge
leegd. Bij het nieuwe systeem
komt de opslagruimte onder
gronds.
Burgemeester IJsselmuiden is
hierover optimistisch gestemd.
„Je moet het zien als een soort
grote koker die net even boven
de grond uitsteekt. Hier kunnen
de zakken met afval in worden
gegooid. Het reservoir ligt enke
le meters diep. De opening kan
op een deugdelijke manier wor
den afgesloten. Het systeem is
absoluut veilig voor kinderen,
aldus de burgemeester.
Het college prefereert de
nieuwe manier van opslag, als
de proefneming slaagt, boven
de gebruikelijke. IJsselmuiden:
„In de grond is het koeler, er is
meer capaciteit en het is goed
afsluitbaar zodat omwonenden
er absoluut geen last van heb
ben. Vooral het laatste argu
ment weegt zwaar. Omwonen
den zien de verzamelplaats
vaak als een grote vuilnisbelt.
Vooral in weken als er door
feestdagen een ophaalbcurt uit-
valL
Haarlemmerliede moet voor
hel eind van dit jaar een keuze
maken hoe per 1 januari 1994
het huisvuil en het GFT-afval
worden opgehaald. Op dat tijd
stip wordt het wettelijke ver
plicht huisvuil gescheiden aan
te bieden. Er is expres gewacht
met het vervangen van de te
genwoordige vuilniswagen tot
bekend is hoe de gemeente het
vuil denkt in te zamelen. De be
woners en de bewonersvereni
ging van De Groote Braak wor
den hierover binnenkort nader
ingelichL
