'Dennis Bergkamp is scheel'
'Telefoneren een
stuk gevaarlijker'
De Nederlander staat in zijn hemd met stereotiepe meningen
De mailbag van de PTT
'NS kunnen beter omroepen
wanneer er een trein rijdt'
Het Gesprek van de Dag
Guerilla tegen rokers
Sketch
VRIJDAG 18 JUNI 1993
Veilig Verkeer contra roken in auto
Een enquête onder 7000 Eu
ropese automobilisten heeft uit
gewezen dat 38 procent van de
Nederlanders het roken in au
to's wil verbieden. Ook Veilig
Verkeer Nederland ziet liever
geen pafkezen achter het stuur.
De organisatie hangt de vlag uit
als auto's standaard geleverd
worden zonder asbak en aan
steker. Want: het is gevaarlijk
voor het verkeer en het stinkt
ook nog eens een keer.
De BMW heeft al een niet-ro-
kersuitvoering. Bedrijfsleider
R.M. Meijer, van BMW-dealer
Rob Gorris: „Op wens van de
klant kan de BMW met of zon
der rookattributen worden gele
verd. Maar ik vind het onzin om
het roken in auto's over de ge
hele linie te gaan verbieden.
Maar hier blijkt wel weer eens
uit dat het rookprobleem ook
onder autorijdend Nederland
leeft. Ik rook helaas zelf ook.
Maar ik rij al twintig jaar auto
en er is nog nooit iets gebeurd.
Straks willen ze ook nog dat je
geen kauwgom meer mag kau
wen in de auto omdat je kaken
dan te veel op en neer gaan en
je ogen daarbij groter en kleiner
worden. Nee, met dit soort
maatregelen wordt de persoon
lijke vrijheid te veel ingedamd."
Autodealer Heemskerk, die het
merk Nissan verkoopt, rookt
zelf ook. „Maar wat mij betreft",
zo zegt hij, „mag die asbak er
uit. Vaak zijn die dingen nog
moeilijk te vinden ook. In onze
leenauto's hangt een sticker
waarop staat dat het verboden
is om te roken in de auto. Maar
aan de andere kant moet er na
tuurlijk wel een vorm van vrij
heid blijven. Ik geloof niet in dat
gevaar van roken voor de ver
keersveiligheid. Veel erger vind
ik het probleem van de autote
lefoon. Die kerels die de hele
dag met dat ding aan hun oor
zitten. In Zwitserland is dat nu
verboden."
Bruin
„Het valt mij wel op dat er min
der wordt gerookt in auto's. Ook
bij de wagens die worden inge
ruild zien we dat. Slechts in
twee op de tien wagens wordt
nog gerookt. Als er in zo n in
ruilauto is gerookt, hebben we
veel meer moeite om het ding
schoon te krijgen. Het plafond
is bruin en de geur van as en
rook zit in de bekleding. Overi
gens denk ik niet dat de autofa-
brieken zullen ophouden met
FJ. van Alten van het Leiderdorpse autobedrijf Koen. "Straks moetje een auto zonder asbak en aansteker doorverkopen aan iemand die wel rookt
en dan zit je. foto» jan holvast
het plaatsen van asbakken.
Want ze leveren immers aan de
hele wereld en niet overal is de
anti-rooklobby zo sterk als hier.'
F.J. van Alten is verkoper bij het
Leiderdorpse autobedrijf Koen,
dat de Alfa Romeo levert. Hij
rookt zelf niet maar is het niet
eens met de mensen die de
rookattributen uit de auto wil
len bannen. „Nee, dat zie ik niet
zitten. Want straks moet je een
inruilauto zonder asbak en aan
steker doorverkopen aan ie
mand die wel rookt en dan zit
je. BMW heeft een rokerson-
vriendelijke auto, maar dat is
gewoon een publiciteitsstuntje.
Ik vind het prima dat roken in
treinen en bussen wordt verbo
den, maar om het nu ook nog
eens te verbieden in de auto,
nee, dat vind ik te betuttelend.
En wat dat gevaar betreft, dat
valt best mee. Veel gevaarlijk is
dat telefoneren in de auto of
mensen zich omdraaien om een
krant te pakken."
Binnenkort moeten sigarette-
rokers een grijze ster gaan dra
gen en de sigarerokers kunnen
meteen door naar Rauchhau-
sen. Een ziek grapje, maar de
situatie voor ons. paffers,
wordt zo langzamerhand wel
erg penibel. Wat ze nu weer
hebben verzonnen! Volgens
een enquête wil achtendertig
procent van de Nederlanders
het roken in auto's gaan ver
bieden. En daarmee bedoelen
ze niet alleen het roken in hun
eigen auto maar ook in die van
ons. Met andere woorden: de
uitlaat mag roken maar wij
niet meer.
Dat is toch te grijs voor woor
den. Waar blijft de persoonlij
ke vrijheid op die manier? Als
ik in mijn eigen huis of auto
rook, dan heeft niemand,
maar dan ook niemand, daar
iets mee te maken.
Mark my words! Binnenkort
zal men u molesteren als u het
waagt een sigaretje op te ste
ken achter het stuur. Elk siga
retje werkt als een vinger te
gen het voorhoofd. De mensen
voelen zich beledigd dat je in
je eigen auto rookt. 'Kom eens
naar buiten, vieze roker, vuile
asbak. Dan zullen we je eens
de pijplaten uitgaan!'
Wie goed zijn ogen open
houdt. kan bij de niet-rokers
een grimmig soort machtsver
toon constateren. Ik weet wel
waar dat machtsvertoon van
daan komt. Wij hebben ons als
rokers door hen veel te snel in
de hoek laten zetten Waarom
protesteren wij niet eens tegen
al die niet-rokers. die gezond
heidsfreaks met hun biolo
gische boterhammetjes, rauw
kost en mineraalwater? Wordt
het niet eens tijd voor een kei
harde guerilla?
We kunnen ons hoofdkwartier
vestigen in de Sint Pietersberg
en de boel gaan organiseren
vanuit de sigarenwinkels. Ik
ken nog wel enkele potige ver
kopers van rookwaren die
graag een knokploeg willen
formeren. Want onderons
geldt nog steeds het spreek
woord: het is geen man die
niet rooken kap. £n als we het
helemaal niet meer kunnen
winnen dan vrfcgen we ge
woon aan die sigarenwinke
liers of ze hun Seksbladen uit
de verkoop halen. Zul je eens
zien hoe gauw we ze TUK
hebben, die niet-rokers.
Ik wil mij wel opwerpen als
een soort negatief van Dr.
Meinsma (die overigens, zon
der te hebben gerookt, nu al
dood is). Laten we een vuist
maken, rokers. Laat ze maar
eens kennismaken met de mo
ker van de roker. Zo, Che Siga-
ra heeft gesproken.
CE ES VAN HOOjtE
Het is maar dat u het weet! Met
Duitsers kun je niet lachen, met
Belgen juist wel. Engelsen zijn
beleefd en Fransen houden zich
niet aan hun afspraken. En wij
Nederlanders zijn echt demo
cratisch.
Althans, dat is nog steeds hoe
wij er over denken, zo bleek uit
een onderzoekje van het NIPO.
Een aantal landgenoten werd
een lijst met twaalf eigenschap
pen voorgelegd. Met als 'vraag:
„Welke eigenschappen bezitten
Belgen, Duitsers, Engelsen,
Fransen en Amerikanen. En
vervolgens: „Welke van deze ei
genschappen hebben wij Ne
derlanders?" Het ging om zaken
als 'hard werkend, heerszuchtig,
democratisch en humoristisch'.
Tsja, en dan krijg je natuurlijk
een hele reeks ongenuanceerde
uitspraken. Met al die stereotie
pe meningen staat de Nederlan
der in zijn hemd als u het ons
vraagt. Waar komen al die
stompzinnige opvattingen in 's
hemelsnaam vandaan?
Pyscholoog Jeroen Fransz, ver
bonden aan de universiteit in
Leiden, weet het wel. „Onder
andere van jullie!" Oeps, be
dankt. „Ja, de media. Dat is
naast de opvoeding de belang
rijkste factor. Je ziet de opvat
tingen van mensen mee veran
deren als de berichtgeving ver
andert. Bijvoorbeeld: als maar
vaak genoeg in de krant staat
dat Duitsland meer vluchtelin
gen opneemt dan andere lan
den, dan denken steeds meer
mensen dat de Duitsers nog
niet zo naar zijn. We lenen de
opvattingen van anderen."
Goed, dat kan wel zo zijn, maar
een beetje nuchter mens kijkt
toch ook om zich heen? „Nou,
men zoekt weer bevestiging van
zijn eigen opvattingen op
groepsniveau. Ik woon zeifin
LeidenNoord. Daar zijn veel
Marokkanen en Turken die een
eigen huis hebben. Zij onder
houden dat goed. Als sommige
mensen in de wijk zien dat een
Marokkaan keurig zijn huis
schildert zeggen ze: ja, maar dat
is een goede Marokkaan! Als de
directe ervaring met een groep
iets anders is dan het beeld dat
men van die groep heeft, ziet
men dat al gauw als een uitzon
dering."
Dat is nog niet alles. Ook ons
zelfbeeld ontkomt niet aan ste
reotiepen volgens Jansz. „Leg
een Nederlander de vraag voor:
wat zijn ónze eigenschappen?
Dan antwoordt iemand bijvoor
beeld; wij zijn zuinig en tole
rant. Luidt de vraag 'wat zijn de
eigenschappen van Nederlan
ders', dan is het antwoord in
eens: ze zijn gierig en laten veel
te veel toe. Dat is het verschil
tussen 'wij, de Nederlanders' en
'zij, de Nederlanders'. Dat is bij
na altijd zo. Dergelijke sterop-
tiepen vervullen een belangrijke
rol in het handhaven van het
positieve beeld dat we van ons-
zelfhebben."
Dan is het hoog tijd dat we eens
goed opgevoed worden, denken
wij. Jansz ook? „De pyschologie
heeft een lange traditie van on
derzoek naar de effecten van
opvoeding op stereotiepen. Je
ziet vaak dat de opvattingen van
de ouders terug te vinden zijn
bij hun kinderen, maar dat is
natuurlijk een open deur van je
welste. Er is een bepaalde stro
ming binnen de psychologie die
het verband legt tussen een be
paalde stijl van opvoeden en
stereotiepen. Neem mannen die
zich niet prettig voelen op hun
werk, die daar onderaan de hië
rarchische ladder staan, zich
daar onderdanig gedragen.
Sommige van die mannen rea
geren zich thuis af op hun
vrouw en de kinderen. Thuis
moet alles op hun manier ge
beuren. In dat geval blijkt dan
vaak, volgens die pyschologi-
sche stroming, dat de kinderen
later een geringe tolerantie heb
ben, geen tegenspraak dulden.
Dat geldt vooral voor jongens.
Ze hebben strakke stereotie
pen."
Dat is erg. Of moeten we het
NIPO-onderszoek niet zo seri
eus nemen? Jansz: „Laat ik het
zo nuanceren: je weet mis
schien wat de mensen vinden,
maar je weet niet wat ze vervol
gens met die opvattingen doen.
Of ze in de praktijk misschien
wel een keertje lachen met een
Duitser bijvoorbeeld. Maar als
je dat wilt weten, wordt het een
ontzettend kostbaar onderzoek.
Je moet dan nagaan hoe ieder
een zich gedraagt."
Liever niet, dat weet ik al van al
die vakanties. Oei, pardon, een
sterotiepje.
HERMAN JOUSTRA
Daar zijn we vanaf. Geen over
bodige reclamefolders meer
die in groten getale in de brie
venbus werden gedeponeerd.
Een sticker, gratis afgehaald
bij het gemeentehuis, zorgt
voor vrijwaring van reclame
folders in de brievenbus.
Dachten we. Niet dus, want
vorige week vielen vier folders
in de bus met aanbiedingen
voor vaderdag. Het materiaal
zat in een geadresseerde enve
loppe, dus mocht de sticker
worden genegeerd.
Het pakket folders is te danken
aan de PTT. Die heeft 15.000
van deze enveloppen bezorgd
in Leiden, Hoofddorp, Haar
lem, en Gouda. De adressen
zijn gekocht bij een gespeciali
seerd bureau. Woordvoerder
Harold Ytsema van PTT Ne
derland benadrukt dat het om
een test gaat. „We noemen het
de mailbagen het is de bedoe
ling dat de betreffende adver
teerders aanvullend op elkaar
zijn."
Volgens Ytsema zijn de men
sen die de folders hebben ont
vangen, uitverkoren aan de
hand van een 'marktprofiel'.
„In dit geval behoorde gezin
nen tot de doelgroep. Wat zegt
u? Hebben ook anderen het
pakket ontvangen? Een markt
profiel is natuurlijk nooit hon-*
derd procent doeltreffend."
Ytsema zegt zich te kunnen
voorstellen dat iemand met
een sticker op de brievenbus
uit zijn vel sprong toen de
bruine enveloppe op de deur
mat plofte. „Als mens kan ik
me alles voorstellen. Er is ook
een oplossing voor die boos
heid. Als je namelijk een brief
je schrijft naar het Direct Mar
keting Institute Nederland,
kun je uit de adressenbestan
den van de grote bureaus
worden geschrapt. Nee, dat is
niet helemaal waterdicht, om
dat enkele kleine bureau's
daarbij niet zijn aangesloten."
De PTT heeft al verschillende
brieven gekregen van mensen
die niet waren gediend van de
reclame. Binnenkort volgt een
onderzoek naar de reacties op
de mailbag. In een 'represen
tatieve steekproef worden
klanten gevraagd naar hun be
vindingen. „In september
gaan we bezien of we ermee
doorgaan", aldus Ytsema.
Het adres van het Direct Mar
keting Institute Nederland is:
Antwoordnummer 666,1000
TL Amsterdam.
ARNOLD AARTS
Een trein die op tijd rijdt? Op de
lijn Rotterdam/Amsterdam is
dat inmiddels een gebeurtenis
die volgens de onwaarschijnlijk-
heidsmetafysica de waarde on
eindig moet hebben gekregen.
Een beetje te laat om de trein te
halen? Geen probleem, de kans
is groot dat je zelfs nog op tijd
bent voor de vorige trein. Zeker
in de spits. De enige onzeker
heid is of je je eindbestemming
nog op dezelfde dag bereikt.
Trouwe reizigers op de bewuste
lijn zo is duidelijk te merken
ontwikkelen zich steeds meer
tot cynische maar in hun lot be
rustende mensen. „De NS kun
nen beter gaan omroepen wan
neer een trein op tijd rijdt", ver
zuchtte er laatst één. „Dan heb
ben ze minder werk te doen
dan nu, krijgen ze minder droge
strotten van al het omroepen.
Elke trein vertrekt zo ongeveer
te laat."
In Rotterdam schijnt zelfs het
NS-personeel erover te klagen:
te veel vertragingen en erger
onvoldoende informatie over
het hoe en waarom van deze
vertragingen. Bij die kritiek kun
je je na een de voetbalwedstrijd
Nederland-Noorwegen in de
Kuip wel wat voorstellen. De
trein van 00.12 uur dus stond
netjes en op tijd op perron 9
van Rotterdam CS.
Een niet eens zo'n vreselijk gro
te groep voetbalsupporters
laadt zichzelf rustig in. De trein,
een dubbeldekker, is niet druk
ker bevolkt dan welke spitstrein
ook. Om 00.12 uur echter, be
sluit de conductrice niet op
haar fluitje te blazen. Het wach
ten begint. Om 00.30 uur komt
de eerste mededeling.
Te vol
„Dames en heren, we kunnen
helaas nog niet vertrekken. De
trein zit te vol." Alsof de men
sen en masse zullen uitstappen.
De volgende trein vertrekt over
een uur, misschien twee uur.
De volgende dertig minuten
wordt de boodschap diversé
malen herhaald. Of er echter ex
tra materieel in aantocht is en
wie de persoon is die besloten
heeft dat de trein te vol is, zijn
zaken die niet duidelijk worden.
Het wachten gaat door. En in
een snikhete trein krijgt zelfs de
meest rustige en naar zijn bed
verlangende passagier treinvan-
daal-neigingen.
Een incidentje dus. En zo zijn er
meer. Deze week nog werd de
avondspits tussen Rotterdam en
Den Ha"ag in de war gestuurd
door koperdieven. Zij zaagden
een paar dertig-aderige kabels
door tussen de Delfshavense
Schie en Schiedam waardoor de
baanvakbeveiliging niet meer
werkte. „Die mannen hadden
het voorzien op het koper", zegt
de NS. Pas 's ochtends vroeg
was normaal treinverkeer weer
mogelijk.
Tsja, zulke dingen gebeuren
kunnen. Maar vaak gaat het
'anders', is de trein gewoon te
laat. Hoewel, zegt de NS, de
werkzaamheden aan de sporen
en stations op het traject zorgen
ook voor overlast. En dat gaat
nog wel twee jaar duren. Mis
schien dat we tot die tijd maar
met zijn allen in de auto moe
ten stappen en in de file moeten
gaan staan. Dat is waarschijnlijk
toch een stuk sneller.
Dennis Bergkamp is weinig in trek als huwelijkskandidaat.
Ajax-voetballer geen geliefde huwelijkskandidaat
Wat willen meisjes nog meer?
Een droomhuwelijk met een
wereldberoemde voetballer die
op het punt staat om in het
voetbalgekke Italië furore te
gaan maken. En niet bepaald
vooreen hongerloontje. De
blonde echte Hollandse jongen
gaat daar geld als water verdie
nen. Een adembenemend mooi
huis met zwembad, prachtig
weer en bedienden staan voor
haar klaar. Mijn liefje wat wil je
nog meer?
Dat hoeft Henrieta Ruitenberg
zich nu niet meer af te vragen.
De Bunschotense zei afgelopen
woensdag ja op de vraag of zij
Bergkamp's \touw wilde wor
den. Het werd in het vissers
dorp uiteraard een droomhu
welijk. Alle Nederlandse meisjes
zijn natuurlijk stinkend jaloers
op haar!
Nou, dat valt knap tegen. Den
nis Bergkamp blijkt bij nawaag
op het schoolplein van de Leid-
se Nieuwe Vaart aan het Lam-
menschanspark bepaald niet
een gewilde huwelijkskandi
daat. „Hij is scheelzegt Mela-
nie Laterveer. „Echt knap is hij
niet", reageert Daniële van der
Wal wat milder. Het meest
wiendelijk over de voortialige
spits van Ajax is nog Brenda
Reijken: „Ik zou wel een avond
je met hem uit willen. Mis
schien dat ik hem dan beter zou
leren kennen. Hij is misschien
best wel lief."
Dennis Bergkamp die onlangs
voor miljoenen gulden de over
stap van Ajax naar Inter Milan
maakte, lijkt kortom eerder het
type van de ideale schoonzoon.
Braaf, vooral heel brpaf. En do
delijk saai. Je ziet hem al een
oud vrouwtje helpen bij het
oversteken.
Motor
Voor Chantal Schlagwein is de
22-jarige Bergkamp ook niet het
type waar zij op valt. „Ik vind
hem niet echt leuk. Ik hou meer
van een type met donker lang
haar die in het bezit is van een
mooie motor. Dat Bergkamp
veel geld heeft is weer een be
langrijk voordeel. Kan hij mij
mooi een Harley Davidson ca
deau doen. Maar misschien
moet ik hem wat beter leren
kennen, wie weet dat ik hem
dan wel leuk ga vinden", zegt
de 14-jarige scholiere.
Het blijkt al snel dat de Feye-
noord-voetballers veel populair
der zijn bij de Leidse school -
jeugd. Met name ene John de
Wolf kan de dames zeer beko
ren. „Dat is echt een man", zegt
Daniële van der Wal, keepster in
het dameselftal van LFC. „Bo
vendien heeft hij mooi haar en
hele mooie ogen. Hij lijkt wel
veel op mijn vriendje." De Wolf
voetbalt lang zo goed niet als
Bergkamp on zal nooit van zijn
leven voor een Italiaanse club
mogen uitkomen, maar is toch
het populairst.
Chantal Schlagwein ziet daar
entegen weer wat in de voetbal
lers die ook nog kunnen voet
ballen. „Romario vind ik wel
een grappig kereltje. Hij heeft
vooral een lekker kontje, la,
waar ie allemaal niet op let tij
dens het voetbal. Vroeger vond
ik Gullit nog wel leuk maar nu
niet meer. Maar Rijkaard, die
mag er nog wel zijn."
Het heet Sketch en is het
nieuwste van het nieuwste in de
spelletjeswereld. Het is een
kaartspel dat met maximaal 64
personen kan worden gespeeld.
De spelers worden uitgenodigd
om te improviseren met een be
grip dat op een kaart sipat afge
beeld. Je kunt dan als groep bij
voorbeeld de kaarten trekken:
Wanneer?: In de oertijd of
Waar?: Op de noordpool Ande
re mogelijkheden zijn: Pro
bleem?: Onweersbui of Rol?: Als
zwerver. Het is de bedoeling dat
de deelnemers een luchtig to
neelstukje met een van de be
grippen opvoeren. De toe
schouwers moeten proberen
het begrip dat op de kaart staat
te raden.
De bedenker van Sketch is Paul
Rooyackers. Hij studeerde aan
de theaterschool in Amsterdam
en werkte voor verschillende
omroepen. Hij is daqs- en spel-
pedagoog en geeft les aan het
RotterdamsC.onservyitonum.
Hij is tevens leraar Nederlands
op de IVO-mavo t Heuveltje in
Acrdenhout en heeft zijn spelle
tje dan ook uit kunnen probe
ren in de klas.
„In 1980 kreeg ik al het plan om
een toneelspel te maken, omdat
ik tijdens mijn toneellessen er
achter kwam dat mensen vaak
niet weten hoe ze een improvi
satie moeten opzetten Ik ben
toen met dit plan gaan stoeien
en kwam op het idee van een
kaartspel dat bepaalde begrip
pen aandraagt zoals rol, rekwie-
siet, gevoel, tijd en plaats."
Voor de vormgeving heeft Paul
Rooyackers zijn oud-leerling
Ernst Bernson gevraagd. Ernst is
afgestudeerd aan de Rietveld
Academie en is nu onder ande
re zelfstandig grafisch ontwer
per I lei lieeli dertien |aar ge
duurd voordat Sketch in de
boekhandel ligt. Paul heeft daar
als verklaring voor dat hij nogal
vaste ideeën had over het snel
en dat het daarom zo moeilijk
was een uitgever te vinden
„Vooral wat betreft de vormge
ving hebben wij moeten knok
ken en daarom zijn we extra blij
dat uitgeverij De Toorts in
Haarlem het aangedurfd heeft.
Sketch is geen competitie- of
prestatiespel. het gaat vooral
om het plezier van toneelspe
len. Op dit moment zijn er al
onderhandelingen met een om
roep."
NICOü PWJCSfM