'Jodenhaat Europa wordt gevaarlijk'
Alijev moet Azerbajdzjan behoeden voor burgeroorlog
Buitenland
Spaanse premier overweegt
coalitie met communisten
Madagascar naar stembus
om parlement te kiezen
Tokyo en Osaka duurste
twee steden in de wereld
Hoedje van, hoedje van.
Nieuwe wapenstilstand
'laatste' kans Bosnië
Bulgaren eisen aftreden
president Zjelu Zjelev
Cuba bereid Amerikanen schadeloos te stellen
f WOENSDAG 16 JUNI 1993
t Presse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Associated Press
OPA Deutsche Presse Agentur CPD Gemeenschappeli|kc Persdienst
Ind* The Independent IPS Inter Press Service RTR Reuter
Kravtsjoek stelt referendum voor
kiev» De Oekraïnse president, Leonid Kravtsjoek, heeft toegege
ven aan de eis van stakende mijnwerkers om een referendum
over zijn beleid te houden. Maar het parlement kon het daarover
niet eens worden en heeft de kwestie doorverwezen naar een
parlementscommissie. Ruim twee miljoen werknemers in kolen
mijnen en fabrieken sloten zich aan bij de al een week durende
staking.
Haïtiaanse leger erkent Aristide
port au prince» Het HaïtiaanSè leger heeft gisteren uiteindelijk
ingestemd met een besluit van het parlement om de 20 maan
den geleden door een militaire coup ten val gebrachte president
Jean Bertrand Aristide als grondwettig gekozen president te er
kennen. Aan zijn terugkeer uit ballingschap hangen zulke scher
pe voorwaarden dat Aristide waarschijnlijk niet accoord gaat.
Weer brandstichtingen in Duitsland
bonn» Buitenlanders zijn de afgelopen nacht opnieuw het doel
wit geweest van aanslagen. Twee Marokkaanse vrouwen en vier
kinderen vluchtten door een raam op de eerste verdieping nadat
hun huis in Mönchengladbach in brand was gestoken. Haken
kruizen op de muur gaven aan dat het om een aanslag van ex
treem-rechtse radicalen ging. In Waldshut-Tiengen, in het zui
den van het land, werd vlak voor middernacht een huis met
benzine in brand gestoken.
Straf voor beledigen Clinton
Washington Luchtmacht-generaal Campbell, die in een toe
spraak op de Amerikaanse luchtmachtbasis Soesterberg onlangs
president Clinton beledigde, krijgt waarschijnlijk een schriftelij
ke berisping of een ernstiger vermaning en een geldboete. Dat
betekent het einde van de militaire carrière van de generaal.
Campbell had volgens getuigen de president een marihuana-ro-
ker, dienstplicht-ontduiker, homo-vriendje en rokkenjager ge
noemd.
Collor wist niet van corruptie
Brasilia» Ex-president Collor de Mello van Brazilië heeft gisteren
aan het begin van zijn proces ontkend op de hoogte te zijn ge
weest van een corruptienetwerk dat door naaste medewerkers
was opgezet. Collor verklaarde te hebben gemeend dat de 25
miljoen die hij ontving resteerde van een fonds dat hem tijdens
de verkiezingscampagne in 1989 ter beschikking stond.
Stembusuitslag Nigeria nog geheim
abuja» Het Hoge Hof van Abuja in Nigeria heeft gisteren gelast
dat de uitslagen van de presidentsverkiezingen niet bekend mo
gen worden, omdat er in de verkiezingscampagne mogelijk
sprake is geweest van fraude. Hetzelfde rechtscollege verbood de
verkiezingen vorige week maar deze werden zaterdag toch ge
houden. Media-gigant Abiola ligt op kop.
Inkatha stapt uit overleg Zuid-Afrika
Johannesburg» De onderhandelingen over de toekomst van
Zuid-Afrika zijn gisteren opnieuw in het slop geraakt door het
besluit van de Zuiu-partij Inkatha en haar bondgenoten om uit
de 'onderhandelingsraad' te stappen. Zij besloten daartoe nadat
een Inkatha-voorstel over een federale structuur van het toe
komstige Zuid-Afrika was verworpen.
barcelona ruud de wit
correspondent
De Spaanse premier Felipe
Gonzalez, die een nieuwe rege
ring moet vormen, zoekt voor
zichtig toenadering tot Verenigd
Links (IU) van* de communist
Julio Anguita. Gonzalez, die zelf
het meest voelt voor samenwer
king met de Catalaanse en Bas-
kische regionale partijen CiU en
PNV, komt hiermee tegemoet
aan de wensen van de linker
vleugel van zijn eigen partij, de
PSOE.
De PSOE won ruim een week
ANTANARIVO Rtr-AFP
Met de parlementsverkiezingen van vandaag zet Malagasië (de
republiek op het Afrikaanse eiland Madagascar) de laatste stap
pen op de lange en moeizame weg naar democratie en wordt de
macht voor de eerste keer gelegd in handen van een gekozen
premier. Het is de vierde keer in tien maanden dat de Malagas-
siërs naar de stembus gaan.
tie Levende Krachten (Forces
Vives), waarvan Zafy ook deel
uitmaakt. Belangrijkste gegadig
den om president te wordën
zijn premier Guy Willy Razana-
masy en de leider van de linker-
veugel van de beweging Richard
Andriamanjato.
Economisch glijdt Madagas
car langzaam maar zeker af en
de elf miljoen Malagassiërs heb
ben weinig vooruitzichten op
een verbetering in hun situatie,
integendeel zij worden steeds
armer. Velen geloven dat Rat-
siraka zich niet bij zijn neder
laag heeft neergelegd maar zijn
kans afwacht de macht terug te
winnen.
De parlemenstverkiezingen
moeten orde scheppen in de
chaos van het politieke leven op
Madagascar. Er zijn 121 partijen
en organisaties die meedoen
aan de verkiezingen. In de
hoofdstad Antananarivo strij
den 296 kandidaten, verspreid
over 37 kieslijsten, om acht ze
tels.
Gezien de veelvoud aan par
tijen en kandidaten bestaat de
mogelijkheid dat geen enkele
partij of coalitie van partijen
erin slaagt het eens te worden
over een premier. Zafy kan dan
zelf iemand aanstellen, de
grondwet voorziet hierin.
De verkiezingen zijn het sluit
stuk van een lange overgangs
periode van vaak gewelddadige
oppositie tegen de dictatuur
van president Didier Ratsiraka,
die bij de presidentsverkiezin
gen in februari een zware ne
derlaag leed. Ratsiraka was aan
de macht sinds 1975.
Vorig jaar augustus mochten
de kiezers zich uitspreken over
een nieuwe grondwet en daarna
in november en februari
kozen de Malagassiërs in twee
ronden Albert Zafy tot presi
dent. Nu kunnen de zes miljoen
stemgerechtigden beslissen
welke 138 afgevaardigden de
komende vier jaar zitting ne
men in de Nationale Vergade
ring.
De nieuwe grondwet die met
overweldigende meerderheid
werd aanvaard, bepaalt dat de
president het niet meer alleen
voor het zeggen heeft, maar de
macht moet delen met het par
lement. Zafy, leider van de pro
testbeweging die Ratsiraka uit
eindelijk de macht ontfutselde,
zegt dat zijn voornaamste taak
is het herstel van de democra
tie.
Volgens waarnemers zal de
strijd zich nu gaan afspelen bin
nen de uiteengevallen organisa-
genève dpa
De Japanse steden
Tokyo en Osaka zijn
opnieuw 's werelds
duurste steden ge
bleken waar het de
kosten van levens
onderhoud betreft
voor buitenlanders
die hun salaris in
dollars krijgen uit
betaald. In Europa
is Moskou door de
hoge, in dollars be
rekende prijzen in
zijn deviezenwin-
kels naar de top ge
schoten en heeft
daarmee Oslo ver
drongen.
De lijst wordt sa
mengesteld op basis
van prijsgegevens
over 151 produkten
en diensten, waar
onder voedsel, kle
ding en vervoer.
Huisvesting wordt
buiten beschouwing
gelaten. New York
wordt als standaard
gebruikt en krijgt de
notatie 100. Alle ste
den boven de 100
zijn duurder dan
New York, die onder
de 100 goedkoper.
De top tien ziet er
als volgt uit: Tokyo
192; Osaka 180; Li
breville (Gabon)
137; Brazzaville
(Congo) 134; Mos
kou 132; ex-aequo
Dakar (Senegal),
Douala (Came-
roun), Oslo en Tai-
peh (Taiwan) 125;
Buenos Aires 124;
Abidjan (Ivoorkust)
123; Kopenhagen
122; Peking 120.
In de volgende
groep steden bevin
den zich Wenen en
Zürich (116), Genè-
ve (115), Parijs
(113), Brussel,
Luxemburg en Lyon
(108), Berlijn en
München (107).
Londen staat op
101, Amsterdam is
met Barcelona en
Madrid gedeeld
23ste, met een index
van 100 gelijk aan
het niveau van New
York dus.
De Europese ste
den waar de reeks
consumentengoe
deren en diensten
het goedkoopst is,
zijn Budapest (85),
Warschau (84) en
Praag (80).
'Overal in VS
colablikjes met
injectienaalden'
new YORK Rtr
londen Hoedenontwerper David Shilling en zijn moeder Gertrude wachten op de koninklijke koetsen op de
eerste dag van de jaarlijkse Royal Ascot paardenraces. De zieke Gertrude verliet het ziekenhuis om de races
bij te wonen; uiteraard getooid met een van de creaties van zoonlief. foto reuter russell boyce
Het mysterie rond de injectie
naalden in blikjes Pepsi-Cola
verspreidde zich gisteren ver
der over de Verenigde Staten.
Al uit acht staten zijn berich
ten gekomen dat in blikjes cola
spuiten en naalden zijn gevon
den. De Amerikaanse dienst
die toezicht houdt op voe
dingsmiddelen en medicijnen
(FDA) zei dat veel meldingen
mogelijk vals zijn. Het bedrijf
Pepsico acht het onwaar
schijnlijk dat er naalden in de
blikjes zijn beland.
De colagigant is bereid zijn
blikjes terug te halen, maar
vindt het eigenlijk niet nodig
omdat er geen gevaar voor het
publiek zou bestaan. Volgens
de FDA zou een nationale te-
rugroep-actie het onderzoek
kunnen bemoeilijken.
Rapport openbaar gemaakt op mensenrechtenconferentie Wenen
Met de opleving van het nationalisme in heel Europa is
het anti-semitisme gevaarlijk toegenomen. Toch zijn de
belangrijkste doelwitten van extreem-rechts en neo-na-
zi's nog steeds de meest kwetsbare leden van de samen
leving: immigranten, asielzoekers, vluchtelingen en dak
lozen. Dat blijkt uit een wereldwijd onderzoek dat giste
ren is gepubliceerd.
wenen Leonard Doyletie van de Verenigde Naties over
the independent mensenrechten, die momenteel
in Wenen Wordt gehouden, is
Volgens het rapport dat het In- met name oost-Europa een
stituut voor Joodse Aangelegen- kweekvijver geworden van anti
heden richtte aan de conferen- semitisme. In Hongarije, Roe
menië en Polen voeren grote
politieke partijen campagne
rond het thema anti-semitisme.
In Roemenië is de regerende
partij voor haar machtsbasis af
hankelijk van kleine extremisti
sche partijtjes die openlijk anti
semitisch zijn. Voor de veilig
heid van de 18.000 joden van
het land wordt gevreesd. In
Hongarije heeft Istvan Csurka,
een invloedrijk lid van de rege
rende partij, uiting gegeven aan
zijn anti-semitische gevoelen.
Maar nog gevaarlijker is het
groeiende aantal skinheads dat
hun agressie richt op zigeuners
en studenten uit de Derde We
reld.
Een van de meest bizarre ver
schijnselen is de stijging van an
ti-semitisme op plaatsen waar
nauwelijks joden zijn. Uit een
opiniepeiling in Polen, waar
minder dan 10.000 joden wo
nen, blijkt dat 25 procent van de
Polen dacht dat er tussen de
750.000 en 3,5 miljoen joden in
het land waren.
In West-Europa hebben groe
pen als hét Front National in
Frankrijk, de liberale Vrijheids
partij (FPÖ) van Oostenrijk, het
Vlaams Blok in België en de Re-
publikaner in Duitsland hun
anti-semitisch en racistisch be
leid verheimelijkt om in bredere
kring te worden geaccepteerd
en geld te krijgen van de Eu
ropese Gemeenschap. In Groot-
Brittannië hebben gewelddadi
ge racistische aanslagen evenals
in Duitsland al dodelijke gevol
gen gehad.
Het ledental van tegenwoor
dig veel beter georganiseerde
extremistische racistische en
anti-semitische organisaties
lijkt te groeien, hoewel dit
moeilijk is te bewijzen. Volgens
Duitse autoriteiten is het aantal
leden van extreem-rechtse or
ganisaties vorig jaar gestegen
van 40.000 tot 65.000. Er zijn al
leen al 6400 skinheads in Duits
land. „Meer dan ooit lijken er
skinheads te zitten achter de
anti-semitische aanslagen. Het
verschijnsel heeft zich van wes
terse landen verspreid naar
Oost-Europa, naar het voorma
lige Tsjecho-Slowakije, Honga
rije en Polen", aldus het rap
port.
geleden de parlementsverkie
zingen met 159 van de 350 ze
tels. Dat is niet voldoende om
de komende vier jaar zonder
problemen te regeren. De
meeste logische partners voor
de PSOE zijn de PNV met zes
zetels en de CiU met 17 zetels.
Maar beide partijen willen al
leen in ruil voor verregaande
concessies regeringsverant
woordelijkheid dragen en mi
nisters leveren. De communisti
sche partij van Anguita boekte
bij de verkiezingen van vorige
week zondag een lichte winst en
beschikt nu over 19 zetels.
budapest-genève gpd
De bevelhebbers van de Kroati
sche. Servische en Bosnische
strijdkrachten zijn gisteren in
Sarajevo een nieuwe wapenstil
stand overeengekomen, die vrij
dag in moet gaan. Weliswaar is
het de zoveelste wapenstilstand
in de burgeroorlog, maar het is
voor het eerst sinds maanden
dat de drie militaire leiders met
elkaar hebben onderhandeld en
onderling een staakt-het-vuren
overeen zijn gekomen.
Bovendien heeft de Servische
bevelhebber generaal Ratko
Mladic schriftelijk toegezegd
dat militaire waarnemers van
de VN zullen worden toegela
ten. De komst van de VN-mili-
tairen zou een zekere garantie
voor de bevolking betekenen
dat Gorazde niet volkomen
door de Serviers ofider de voet
wordt gelopen.
De politieke en militaire lei
ders van alle partijen die zijn
betrokken bij het conflict in
Bosnië komen vandaag in Ge-
nève bijeen voor wat algemeen
wordt gezien als de laatste kans
voor een politieke regeling van
de nu al ruim een jaar durende
burgeroorlog. Een tweede agen
dapunt is het afwenden van een
nieuwe oorlog tussen Servië en
Kroatië, naar aanleiding van het
referendum dat de Serviërs in
de 'Servische' enclave Krajina in
Kroatië zullen houden over aan
sluiting bij de zogenaamde Ser
vische Republiek in Bosnië.
SOFIA »AFP-Rtr
Zwaarbewapende Cubaanse soldaten op de fiets tijdens de jaarlijkse parade op 1 mei, de Dag van de arbeid. De regering van Fidel Castro heeft in
krimping van zijn leger aangekondigd om de ernstige economische crisis het hoofd te bieden. foto ap joycavaretta
HAVANA UPI-Rtr
Cuba overweegt schadevergoeding te beta
len aan Amerikaanse bedrijven die het 32
jaar geleden na de revolutie nationaliseer
de. Dit heeft het officiële persbureau Prensa
Latina gisteren gemeld.
Ernesto Melendez, hoofd van het Cu
baanse staatscomité voor economische sa
menwerking, verklaarde dat Cuba steeds
bereid is geweest te praten over claims van
Amerikaanse bedrijven voor schadevergoe
ding. Het 'vijandige' beleid van de Ameri
kaanse regering heeft vooruitgang op dit
terrein volgens hem tot nu toe tegengehou
den.
Daarnaast werd in Cubaanse persberich
ten ophef gemaakt over de 'mededeling' in
Havana dat Cuba de omvang van zijn leger
inkrimpt. Deze stap was al bijna twee
maanden geleden aangekondigd door de
minister van defensie, Raoul Castro. Die
noemde de inkrimping toen noodzakelijk
omdat de omvang van het Cubaanse leger
bovenmatig is in vergelijking met de 'eco
nomische realiteit' van het land. Cijfers
werden niet gegeven. Wel is duidelijk dat
Cuba er in tientallen jaren niet zo slechts
heeft voorgestaan als op dit moment.
De politieke crisis in Bulgarije
wordt steeds ernstiger. Ook gis
teren gingen weer duizenden
mensen in de hoofdstad Sofia
de straat op om het aftreden
van president Zjelu Zjelev en
premier Luben Berov te eisen.
De Bulgaarse oppositiebewe
ging, die al tweemaal eerder
tienduizenden betogers op de
been bracht om te protesteren
tegen het huidige regime, ver
klaarde door te gaan met haar
acties. Ze eist ook nieuwe ver
kiezingen.
De crisis begon op 7 juni toen
een afgevaardigde van de anti
communistische Unie voor De
mocratische Krachten (UDK) in
hongerstaking ging om het ont
slag van het staatshoofd af te
dwingen. De UDK beschuldigt
Zjelev van verraad van de oppo
sitiebeweging, die hij overigens
zelf drie jaar geleden heeft hel
pen oprichten. Hij zou uit zijn
op een autoritair bewind en het
communisme in het land willen
herstellen, aldus zijn critici. Zje
lev is volgens zijn tegenstanders
schuldig aan de val van de min
derheidsregering van de UDK in
oktober vorig jaar en de vervan
ging daarvan door het centrum-
kabinet van Berov.
BAKOE-MOSKOU AFP-GPD
Geidar Alijev, de voormalige voorzit
ter van de communistische partij, is
gisteren in Azerbajdzjan teruggekeerd
aan de macht. De huidige leider van
Nachitsjevan, een autonome repu
bliek in Azerbajdzjan, werd gekozen
tot voorzitter van het nationale parle
ment. Na zijn benoeming verklaarde
Alijev (70) dat hij alles in het werk zou
stellen om het land uit de moeilijke
situatie te halen. „Azerbajdzjan zal
een democratisch, vrij en onafhanke
lijk land zijn."
Azerbajdzjan verkeert aan de rand van
een totale burgeroorlog nadat oud-le
gercommandant Soeret Goeseinov in
opstand kwam en Gjandja, de tweede
stad van het land, bezette. In het land
zijn gisteren gevechten uitgebroken
tussen het regeringsleger en de troepen
vanGoesejnov.
Volgens het Russische persbureau Itar-
Tass is ook in het zuiden, in de regio
nale hoofdstad Lenkoran een nieuwe
opstand uitgebroken. De eisen van on
tevreden bestuurders en militairen
daar komen overeen met die van de
35-jarige Goeseinov: aftreden van de
vorig jaar bij vrije verkiezingen geko
zen president Eltsjibey en een buiten
gewone parlementszitting om een
nieuwe regering te kiezen.
Onder druk van de rebellie zijn pre
mier Panach Goeseinov en parle
mentsvoorzitter Isa Gambarov al afge
treden. President Eltsjibey, voormalig
voorzitter van het nu ernstig verdeelde
Volksfront van Azerbajdzjan, wil nog
van geen wijken weten. Maar de terug
keer van Alijev, waarover beide man
nen zes dagen lang hebben onderhan
deld, geeft aan dat het water Eltsjibey
tot aan de lippen is gestegen. Alijev
geldt als een van zijn grootste vijanden.
Eltsjibey heeft in 1975 maandenlang in
de gevangenis gezeten onder het be
wind van Alijev.
Alijev is het etiket opportunist op het
lijf geschreven. Geboren in de provin
cie Nachitsjevan, een enclave die van
moederland Azerbajdzjan gescheiden
wordt door Armeens grondgebied,
maakte hij carrière in de republikeinse
KGB. In 1969 werd hij Azerbajdzjaans
partijleider en Brezjnjev haalde hem
tien jaar later naar het politbureau van
de Sovjet-partij.
Maar onder Gorbatsjov viel zijn ster. In
Moskou werd ontdekt dat Alijevs in
economische successen in Azerbajd
zjan veel te maken hadden met zijn
connecties in de Sovjet-hoofdstad. Alij
ev ontkende alle beschuldigingen,
maar werd in 1987 uit zijn Moskouse
functies gezet en 'verbannen' naar Na
chitsjevan.
Alijev liet van daaruit geen kans onbe
nut om zich te keren tegen de politiek
van zijn opvolger als partijleider, Moe-
talibov. Hij steunde de Volksfront-af
deling in zijn provincie die afwilde van
bestuurders die te veel op de lijn van
Bakoe zaten. Hij speelde met verve de
rol van 'wijze staatsman'. Alijev knoop
te goede betrekkingen aan met Turkije
en Iran, beide grenzend aan Nachitsje
van, terwijl het Volksfront in Bakoe
zich vooral op Turkije oriënteerde.
Alijev haalde ook de banden aan met
Etibar Mamedov, een dissidente Volks
frontbestuurder die een eigen opposi
tiepartij oprichtte tegen Eltsjibey. Deze
Mamedov lijkt nu de voornaamste
kandidaat voor het premierschap van
Azerbadjzjan.
Nu de nood hoog is, kan niemand
meer om Alijev heen. iii| heeft de afge
lopen dagen lang met rebellenleider
Goeseinov onderhandeld. Hij heeft ge
sproken met de Amerikaanse en Britse
oliebedrijven in Bakoe, met westerse
ambassadeurs en, uiteraard, met Eti
bar Mamedov. In crisissituaties is de
neiging om het verleden als 'goede ou
de tijd te verheerlijken groot. Dat sen
timent speelt Alijev in de kaart. Of Alij
ev echter meer aan kan dan de rol van
politieke kameleon moet bewezen
worden.
