Werkloze
fraudeert
nauwelijks
NS rekenen op meer geld van overheid Ter Veld: Wim Kok wilde
bijstand 10 procent lager
Binnenland
Hirsch Ballin wil toch een slachtoffertax
Verzorgingsstaat moet kiezen
WOENSDAG 16 JUN11993
ANP Algemeen Nederlands Persbureau CPD Gemeenschappelijke Persdiei
Tachtig tips over aanslag Alkmaar
alkmaar Een oproep in het televisieprogramma Opsporing Ver
zocht heeft bij justitie in Alkmaar tachtig tips opgeleverd. In de
uitzending van vorige week maandag werd de kijkers gevraagd
of zij verdachte auto's of personen in en rond Alkmaar hebben
gezien op het moment dat daar een drughandelaar door een
ontploffing omkwam. De bom hing aan de voordeur van zijn
huis in de Alkmaarse binnenstad. Of de 'gouden tip', waarvoor
75.000 gulden is uitgeloofd, is binnengekomen, wil officier van
justitie Gelissen niet kwijt.
Kerncentrale Dodewaard blijft open
den haag De kerncentrale bij Dodewaard blijft open. De Raad
van State heeft de bezwaren verworpen die waren ingebracht te
gen de gedoogvergunning waarmee de kerncentrale nu in be
drijf is. Dat is gisteren in Den Haag bekendgemaakt. De uit
spraak was aangevraagd door de organisaties Natuur en Milieu
en Milieudefensie. Volgens de raad zijn er geen „zwaarwegende
belangen" om de kerncentrale te sluiten en heeft de strijd over
de vergunning niets van doen met de veiligheid in en rond de
kerncentrale Dodewaard.
Celstraf geëist voor inbraak Signaal
hengelo» Uit protest tegen de slechte kanten van het „demo
cratisch kapitalisme" braken de bekende vredesactivist Cees Ko
ning en vier anderen op 9 mei in bij Hollandse Signaal in Hen
gelo. Ze stalen informatie die „bedrijfsgevoelig" zou zijn. Tijdens
de rechtszitting in Almelo werd daarvoor gisteren twee maanden
onvoorwaardelijke en een even lange voorwaardelijke celstraf
geëist. Volgens Koning is elke straf zinloos, omdat hij en zijn
makkers altijd zullen doorgaan met actievoeren.
Oud-kamerlid Schuitemaker overleden
den haag Oud-kamerlid W. Schuitemaker is naar nu pas blijkt
afgelopen weekeinde in zijn woonplaats Hoog-Soeren op 75-ja-
rige leeftijd overleden. Hij was in de jaren 1965-1967 voor de
PvdA lid van de Tweede Kamer en vanaf 1970 twee jaar voor
DS'70, de rechtse afsplitsing van de PvdA. Schuitemaker behoor
de eind jaren zestig tot Democratisch Appèl, de groepering bin
nen de PvdA die vanaf 1968 de strijd aanbond tegen de stroming
Nieuw Links. Schuitemaker was journalist en beldeedde daarna
functies in het bedrijfsleven. Hij is tevens directeur geweest van
Faunabeheer van het ministerie van landbouw.
Een beperkt aantal werklozen werkt zwart of fraudeert op
andere manieren. Hoewel een op de drie af en toe zwart
bijklussen wel geoorloofd vindt, maakt slechts een op de
tien zich daaraan schuldig. Slechts voor zeven op de hon
derd werklozen is bijstandsfraude toelaatbaar en maar
vier van de honderd frauderen daadwerkelijk.
rotterdam anp
Dat concludeert de Rotterdam
se sociale dienst na een onder
zoek onder zeshonderd werklo
zen. Gemiddeld waren ze al zes
jaar werkloos, 84 procent heeft
een arbeidsverleden van gemid
deld achttien jaar.
Veel ondervraagden geloven
niet meer in een baan. Ze zijn
keer op keer afgewezen op
grond van hun leeftijd en/of te
lage scholing. Negen van de tien
zouden wel graag een baan wil
len, maar vier op de tien zijn
mede door de ontmoedigende
ervaringen niet echt meer op
zoek.
Ruim de helft van de werklo
zen heeft niet meer dan lagere
school, eventueel aangevuld
met niet-afgemaakte beroeps
opleiding. Onder de hele wer
kende bevolking is dat ongeveer
een kwart. Bijna de helft van de
werkzoekenden heeft wel aan
vullende cursussen of opleidin
gen gevolgd, maar dat was
vooral in de tijd dat ze nog
werkten.
Slechts een op de vijf werklo
zen volgde tijdens de werkloos
heid een cursus, voor de wat
jongere werklozen (tot 40 jaar)
is dat iets meer (25 procent).
Ruim de helft van de werklozen
is niet bereid of niet in staat een
cursus te volgen. Veel zin lijkt
die bij- of omscholing overigens
niet te hebben. Ook met de ex
tra scholing komen ze niet aan
de bak.
Het onderzoek vindt over
meerdere jaren plaats om een
beter beeld te krijgen. In de pe
riode 1989-1992 zijn de deelne
mers twee keer ondervraagd. De
conclusies die nu zijn getrok
ken, zijn gebaseerd op de eerste
wagenronde. Het eindrapport
komt het eind van dit jaar.
Fraude bij een
op de zeven
studiebeurzen
den haag gpd
groningen «anp
De Informatiseringsbank gaat
150 miljoen gulden terugvorde
ren aan ten onrechte uitgekeer
de studiefinanciering. Bij een
controle onder de 588.000 stu
denten die vorig jaar studiefi
nanciering ontvingen, is geble
ken dat een kleine 86.000 (bijna
vijftien procent) van hen frau
deren. In totaal werd in 1992
ongeveer 3,7 miljard gulden aan
studiefinanciering uitgegeven.
De Informatiseringsbank
voerde controles uit naar de bij
verdiensten van studenten,
controleerde of ze al dan niet op
kamers woonden en keek naar
de inschrijving bij erkende on
derwijsinstellingen. Studenten
blijken vooral hun bijverdien
sten vaak niet correct op te ge
ven.
Zo spoorde de Informatise
ringsbank 63.000 studenten op
die méér hebben bijverdiend
dan is toegestaan. Die fraude
scheelde de Informatiserings
bank in totaal 75 miljoen gul
den.
Bovendien bleken 9.300 stu
denten zich als uitwonend te
hebben aangemeld, terwijl zij in
werkelijkheid bij hun ouders
woonden. Daardoor kregen zij
ten onrechte de hogere uitwo-
nendenbeurs. Deze controle zal
naar verwachting 31 miljoen
gulden opleveren.
Ook kwamen 13.500 zaken
aan het licht waarbij wel studie
financiering is uitgekeerd, maar
de ontvangers niet stonden in
geschreven bij een onderwijsin
stelling. Hiervoor kan de Infor
matiseringsbank 43 miljoen
gulden terugvorderen. Al deze
studenten moeten direct terug
betalen.
Bus, tram en
metro Rotterdam
gaan weer plat
rotterdam anp
Een kleine veertig kilometer file
op de toegangswegen rond Rot
terdam. Druk verkeer in de stad,
fietsers en veel wandelaars door
de regen. Dat was het straat
beeld in Rotterdam vanmorgen
tijdens de derde 24-uursstaking
van het openbaar vervoerbedrijf
RET.
Gisteren wees rechter Boot de
eis van de stichting City Rotter
dam af om de nieuwe staking te
verbieden. De meer dan zeven
honderd in de stichting verenig
de ondernemers zeggen one
venredig veel schade te hebben
ondervonden van de twee eer
dere stakingen. Sommigen le
den naar eigen zeggen een om
zetverlies van vijftig procent. De
rechter vond dat het „grond
recht op staken" zwaarder
weegt. Hij voegde daaraan wel
toe dat behalve vandaag de
RET-ambtenaren tot 15 juli wat
hem betreft nog maar één keer
een dag het werk mogen neer-
Minister Hirsch Ballin van justitie gaat alsnog de
mogelijkheden onderzoeken van een slachtoffer
belasting. Daders moeten dan bovenop hun straf
een bedrag betalen dat ten goede komt aan bu
reaus voor slachtofferhulp.
Eerder dit jaar nog liet de minister de Kamer
weten dat hij afzag van de invoering van een
slachtoffertax. Hij voorzag grote moeilijkheden bij
de inning en was bang dat de rechters lagere
straffen zouden opleggen om de tax te compen
seren.
Problemen bij de inning voorziet de minister
nog steeds, maar hij is inmiddels niet meer bang
voor lagere straffen. Ook in het strafrecht breekt
steeds meer de gedachte door dat de dader niet
alleen verantwoording dient af te leggen aan de
maatschappij, maar ook aan het slachtoffer.
Hagelslag zonder
klepje: de vondst
van het jaar
rotterdam sandra de vuegh
Problemen bij het bestrooien
van een beschuitje met hagel
slag? Nee hoor, dat gaat hem
goed af. Toch bedacht ontwer
per Van Suntenmaartensdijk
een nieuw systeem om de ha
gelslag snel en zonder morsen
uit het kartonnen doosje te krij
gen. Niet via een metalen klipje,
geen doordrukklepje, maar via
een indeukhoekje.
Door deze unieke vondst is
het metalen, milieu-onvriende
lijke klipje overbodig geworden.
Een doosje met chocoladevlok
ken kan nu geheel uit karton
worden vervaardigd. En het 'in
deukhoekje' is hersluitbaar. Dus
niet meer peuteren om het in
gedrukte klepje weer recht te
krijgen.
Op het oog lijkt het een een
voudige vinding, maar volgens
de jury van het Specialistisch
Innovatiecentrum voor Uitvin
dingen ID-NL is het wel degelijk
de uitvinding van het jaar. Der
halve kreeg Van Suntenmaar
tensdijk gisteren de bijbehoren
de oorkonde plus 15.000 gul
den.
De doos werkt volgens een
eenvoudig principe. Het pak
wordt geopend door de boven
kant in te drukken. Door druk
uit te oefenen op het onderste
deel, net onder de opening,
komt het karton op de speciale
stanslijnen onder spanning te
staan en gaat de opening weer
dicht.
Het juryrapport noemt de
strooidoos „zodanig technisch
geraffineerd dat de werking op
timaal is. Geen extra karton,
geen aluminium strooituit, ge
woon twee keer met je vinger
op de hoek van het pak duwen
en het is open en dicht". Boven
dien is het zeer milieuvriende
lijk, want bij toepassing kunnen
de vele miljoenen strooidozen
zó bij het oud papier.
De uitvinder liet de loftuitin
gen over zijn denkwerk van de
afgelopen drie jaar rustig over
De nieuwe strooidoos zonder metalen klepje. Technisch raffinement,
oordeelde de jury van het Uitvindingcentrum, foto anp john de pater
zich heen komen. Van Sunten
maartensdijk: „Met het metalen
klepje is niets mis. Het werkt
prima, maar ik vind dat zo'n
milieu-onvriendelijk onderdeel
in een kartonnen wergwerparti-
kel inmiddels uit den boze is.
We moeten aan ons milieu den
ken en dit doosje is een stap in
de goede richting."
De eerste belangstellenden
hebben zich inmiddels al
meld. Volgens directeur Van Ëg-
mond van Cartonnagefabriek
Miedema die de doosjes gaat
fabriceren, wordt het een com
mercieel succes. „Bijna alle gro
te bedrijven hebben interesse.
Ik denk daarbij speciaal aan de
bekende merken ontbijtgoede-
ren, rijst, kattenbrokjes en was
middelen."
Kamer kiest
voor beperkte
legitimatieplicht
den haag «gpd
Mensen moeten zich met in
gang van volgend jaar kunnen
legitimeren als ze werken, een
transactie plegen bij de notaris
of bij een financiële instelling,
een uitkering aanvragen, als ze
zwartrijden in het openbaar
vervoer of wanneer ze worden
verdacht van vandalisme tijdens
wedstrijden van het betaald
voetbal.
Een meerderheid van de
Tweede Kamer, bestaande uit
PvdA, CDA en WD, is gisteren
akkoord gegaan met invoering
van de legitimatieplicht. Het
gaat om een zogenoemde be
perkte legitimatieplicht, waar
niettemin veel mensen mee te
maken krijgen.
Op de werkplek dient iedere
werknemer zich te kunnen legi
timeren met een paspoort, toe-
ristenkaart of gemeentelijke
identiteitskaart. CDA en PvdA
willen dat ook het rijbewijs als
legitimatiebewijs kan dienen en
hebben daartoe een amende
ment ingediend. Minister
Hirsch Ballin (justitie) ant
woordt vandaag of hij dat zal
aanvaarden. Een bezwaar tegen
het rijbewijs is dat daarop geen
nationaliteit of SOFl-nummer
staat aangegeven.
De legitimatieplicht op het
werk wordt ingesteld om illega
len en zwartwerkers en hun
werkgevers gemakkelijker te
kunnen aanpakken. Er wordt al
leen gecontroleerd bij bedrijven
waar vermoedelijk zwart of ille
gaal wordt gewerkt, zoals in de
tuinbouw, de horeca en de con
fectie.
Ook de Vreemdelingenwet
wordt aangepast. Om te voorko
men dat vreemdelingencontro
les willekeurig plaatshebben en
legaal in Nederland verblijven
de buitenlanders op grond van
hun huidskleur te pas en te on
pas worden aangehouden, wor
den controles op vreemdelin
gen aan strikte voorwaarden ge
bonden.
den haag anp
Minister Kok van financiën wil
de alle bijstandsuitkeringen met
10 procent korten om ongeveer
anderhalf miljard gulden te be
zuinigen op de sociale zeker
heid. Dat zegt de afgetreden
staatssecretaris Ter Veld van so
ciale zaken vandaag in een
vraaggesprek met Vrij Neder
land.
Ter Veld kwam in april dit
jaar in botsing met haar eigen
PvdA na de voorstellen om de
bijstand voor jongeren onder de
21 jaar af te schaffen. PvdA-lei-
der Kok stond achter die maat
regel. „Natuurlijk. Hij verlangde
nog veel meer van mij. De amb
tenaren van financiën wilden
dat ik de bijstand over de hele
linie met 10 procent zou verla
gen. Dat heb ik tegengehou
den".
Zij was al lang blij dat zij uit
eindelijk met de jongerenmaat-
regel mocht volstaan, die
'slechts' 440 miljoen gulden op
leverde. Ter Veld werd vervol
gens vermalen tussen Kok en
CDA-minister van sociale zaken
De Vries. „Later, toen de com
motie ontstond, wilde Kok weer
van die maatregel af. Maar toen
hield De Vries zijn poot stijf. Ik
zat totaal klem".
Ter Veld is er van overtuigd
dat uiteindelijk de „schizofre
nie" binnen de PvdA haar de
das heeft omgedaan. „Iedereen
roept: er moet bezuinigd wor
den. Dat roept Kok, dat herhaalt
fractievoorzitter Wöltgens. Maar
zodra je een concrete maatregel
voorstelt, vind je een fractie
woordvoerder op je weg die
meedeelt dat zijn of haar spe
cialisme niet onder de bezuini
gingen mag lijden."
Ter Veld voorspelt dat Kok
zijn trekken nog thuis zal krij
gen. Toen hij haar lot bezegelde
met de woorden „als dit alle
maal over mij was gezegd, had
ik al lang mijn koffers gepakt",
voegde Ter Veld hem toe: „Ik
heb nu in het klein het pro
bleem dat jij nog in het groot
zult krijgen.
Cees Schuyt: 'Wij moeten durven zeggen: jij krijgt geen uitkering'
President-directeur Den Besten gaf gisteren in een treincoupé op weg van1
Stofzuiger.
utrecht pietér couwenbergh
De verzorgingsstaat is onbetaalbaar ge
worden, roepen links en rechts tegen
woordig. Maar ook in sociaal opzicht
faalt het systeem, vindt Cees Schuyt, een
van de meest vooraanstaande sociologen
van Nederland. Vandaag deed hij zijn
verhaal op een symposium van het eco-
nomenvakblad ESB over de toekomst
van de verzorgingsstaat.
amsterdam yvonne zonderop
Het is niet eens zo lang geleden
dat bijna legê treinen geen pro
bleem vormden voor de Neder
landse Spoorwegen. De dienst
regeling was belangrijker, want
over het geld hoefde niemand
in te zitten. Aan het einde van
de rit trok het Rijk genereus de
portemonnee.
Die situatie behoort over en
kele jaren tot het verleden.
Rond 2000 zullen de Spoorwe
gen op eigen benen moeten
staan. Maar kan dit vervoersbe
drijf dat keer op keer door rode
cijfers is geplaagd, ooit rendabel
worden?
NS-topman Den Besten toon
de zich gisteren optimistisch.
Hij rekent op een winst van 150
miljoen uiterlijk in 1998. Het is
echter de vraag hoe realistisch
het optimisme van Den Besten
is. De dienstregeling in de dun
bevolkte gebieden kost geld en
ook het spitsverkeer in de Rand
stad is onrendabel. Alleen het
intercity-verkeer en het vrije
tijdsreizen in de daluren bren
gen geld in het laatje.
Het reizigersvervoer in zijn
totaliteit zal nooit winstgevend
worden, dat erkennen NS zelf
ook. Dus kijken de Spoorwegen
intern naar de mogelijkheden
van fikse kostenbeparing. De
reizigersvereniging Rover had
vorig jaar al meteen het ant
woord klaar. Dat wordt kappen
in het lijnennet of een vermin
dering van de frequentie in het
dienstrooster.
Het sluiten van onrendabele
lijnen is voor NS vooralsnog een
brug te ver. Het optimaliseren
van het dienstrooster is nu het
voorstel van de projectgroep
Stofzuiger. Geen treinen in de
vroege ochtend en late avond,
wanneer minder dan vijftien
betalende reizigers per trein
worden vervoerd. En ook min
der intercity's en lokale treinen
in de avonduren. „Is het niet re
delijkje vraagtekens bij dergelij
ke treinen te plaatsen als je be
denkt dat een combinatie loc
plus wagon toch enige miljoe
nen kost. Het gaat bovendien
per dag om niet meer dan dui
zend mensen", aldus president
directeur Den Besten gisteren.
De NS-topman verwacht dan
ook niet dat treinreizigers mas
saal overstappen naar de auto.
Want de door reizigersvereni
ging Rover gevreesde aanslui
tingsproblemen zullen er niet
zijn, zo verklaart hij. Bovendien
willen de Spoorwegen overleg
gen met de stad- en streekver
voerders over de wijze waarop
in de vroege ochtend en late
avond het openbaar vervoer
toch wordt gegarandeerd.
Ook de stations worden in
middels doorgelicht, maar het
sluiten ervan is niet aan de or-
dè. Ook niet in Zuid-Limburg of
Noord-Groningen. „We denken
aan andere oplossingen, zoals
het onbemand laten of de
kaartverkoop uitbesteden aan
derden, bijvoorbeeld het post
kantoor."
Of het tezamen met de be
oogde personeelsreductie van
3.500 man in twee jaar voldoen
de is om NS rendabel te maken,
betwijfelt FNV-bestuurder Kor-
teweg. Tenzij de overheid als
nog besluit het openbaar ver
voer tot een nationale zaak te
maken en de NS te blijven on
dersteunen.
Het zou hem overigens niet
verbazen dat de Spoorwegen
onderzoeken zoals naar het
dienstrooster en onrendabele
lijnen mede doet om het kabi
net onder druk te zetten. In dat
opzicht gaf NS-topman Den
Besten gisteren al een voorzetje.
Hij gaat uit dat de overheid van
wege het maatschappelijk be
lang van goed treinvervoer jaar
lijks tweehonderd miljoen aan
NS zal overmaken. Op de be
groting van vervoersminister
Maij-Weggen is voorlopig ech
ter slechts zestig miljoen gere
serveerd.
„We durven geen oordelen meer uit te spreken.
We zijn lankmoedig." Op zijn eenvoudige werk
kamer aan de Universiteit van Amsterdam for
muleert professor Schuyt trefzeker zijn bezwaren
tegen de uitgedijde verzorgingsstaat. Nagenoeg
iedereen heeft toegang gekregen tot voorzienin
gen die aanvankelijk alleen voor de allerzwaksten
waren bedoeld. Nu is begonnen met het onver
mijdelijke snijden en het snoeien, worden juist
die zwaksten in de kou gezet.
„Er worden veel zorgarrangementen wegbezui-
nigd. Maar het gebeurt op de verkeerde manier.
Het wordt niet met zorg overdacht. Het valt mij
bijvoorbeeld op dat de ingrepen in de sociale ze
kerheid worden gerechtvaardigd met het argu
ment dat werklozen en arbeidsongeschikten
meer particuliere verantwoordelijkheid moeten
nemen. Maar het gekke is, dat ditzelfde argument
in andere sectoren helemaal niet worden gebe
zigd, al maken die net zo goed deel uit van onze
verzorgingsstaat".
„Kijk maar naar de OV-jaarkaart, die in één
klap aan alle studenten is verstrekt. Of aan het
stelsel van studiefinanciering, dat voor iedereen
toegankelijk is. Zelfs in de gezondheidszorg wordt
alles steeds collectiever. Het lijkt mij tegenstrijdig,
dat die particuliere verantwoordelijkheid dan wel
in de sociale zekerheid als wenselijk wordt ge
zien."
Met opzet noemt Schuyt voorbeelden die niet
tot de sociale zekerheid behoren. Naar zijn idee
omvat de verzorgingsstaat aanzienlijk meer dan
WW, WAO en bijstand. „Het onderwijs, het wel
zijnswerk en de gezondheidszorg reken ik daar
net zo goed toe. Als je wilt herstructureren, moet
je de waarde van die voorzieningen tegen elkaar
afwegen en op elkaar afstemmen. Ik vind het niet
correct om iedereen een gratis OV-kaart te geven
en daarnaast de uitkeringen te verlagen. Dat. is
een lankmoedigheid die niet passend is."
Lankmoedigheid is een term die Schuyt vaker
laat vallen als hij de verzorgingsstaat bespreekt.
„We zijn heel genereus geweest bij het toelaten
van mensen tot voorzieningen. Veel regelingen
hebben een vrijwel semi-automatische toegang,
kijk maar naar de studiefinanciering, of naar ae
WAO. Dat kost veel, er wordt bezuinigd, en dan
zie je dat de gevallen die de voorziening echt no
dig hebben in de kou worden gezet."
Een sprekend voorbeeld vindt Schuyt de nieu
we WAO. „Wij durven niet te zeggen: jij krijgt
geen uitkering en jij wel. In plaats daarvan wordt
de leeftijd doorslaggevend voor de hoogte van de
uitkering. Dat was toch nooit de bedoeling, toen
we een regeling opzetten om werknemers te be
schermen tegen de gevolgen van bedrijfsongeval
len? We moeten terug naar de basisregel dat de
overheid hulp biedt aan echte noodgevallen en
dat in andere gevallen mensen voortaan weer
voor zichzelf moeten zorgen."
Is de verzorgingsstaat geen achterhaald idee?
Schuyt :„Welnee, maar we möeten ons buigen
over de fundamentele vraag: wie zijn de zwaksten
in de samenleving? Die moeten we dan helpen
met een behoorlijke uitkering en niet met bedra
gen die nu soms al te laag zijn om van te leven."
Terug naar de jaren vijftig, toen de voorzienin
gen beperkt toegankelijk waren? Schuyt, resoluut:
„Een strengen rechtvaardig systeem krijgt vanzelf
steun in de samenleving. Het is demotiverend als
de uitkeringen niet goed en streng worden gecon
troleerd. Iedereen gaat denken dat iedereen uit de
staatsruif eet en dat je gek bent als je jouw kans
voorbij laat gaan. Dat is net gevolg van onze lank
moedigheid: dat het onderscheid verdwijnt tus
sen wat wel en niet rechtvaardig is."
