VN
aan
pakken Somalia liever
dan de chaos in Bosnië
Gewild D66 zit na verkiezingen opnieuw op de wip
Feiten &Meningen
Op kosten van de
fiscus op vakantie
WOENSDAG 16 JUN11993152
dat VN-soldaten zo hevig onder
vuur werden genomen.
De volkerenorganisatie kon dat
niet over zijn kant laten gaan.
Alle leden van de Veiligheids
raad stemden dan ook in met
de aanvallen op de wapenlood-
sen en hoofdkwartieren van Ai-
deed. Niet antwoorden zou be
tekenen dat de toch al geringe
geloofwaardigheid van de VN -
soldaten in de diverse brand
haarden in de wereld nog ver
der op het spel zou worden ge
zet.
In Bosnië laten VN-soldaten
zich dwarsbomen door Servi
sche, Kroatische en moslim-mi
lities. Vorige week nog werd een
Britse eenheid door Bosnische
moslims aangehouden en ont
wapend. De VN reageerden
niet. De Franse generaal Philip
pe Morillon riep zelfs vertwijfeld
uit dat de VN-troepen zich
maar helemaal moeten terug
trekken als aan deze bizarre
wetteloosheid geen eind komt.
Als de Bosniërs niet geholpen
willen worden, dan maar niet.
In Somalia lijkt de toestand hel
derder. Er zijn maar een paar
rebellenlegertjes, van zware te
genstand is geen sprake en de
VN hebben er dan ook zes
maanden een gewapende vrede
weten te bewaren. Maar de ac
ties van de afgelopen dagen
hebben bewezen dat ook in So
malia maar een vonk nodig is
om het kruitvat weer te doen
ontploffen.
Daarom maakt men zich bij de
VN ook grote zorgen over de ge
volgen van de actie van de
Pakistaanse VN-soldaten, die
wraak leken te nemen voor de
dood van 23 van hun collega's
door enkele tientallen onschul
dige burgers te doden. De VN
moeten zich verweren tegen
kritiek dat het kennelijk makke
lijker is een zootje ongeregelde
Afrikanen tot de orde te roepen
dan een stel even ongeregelde
ex-Joegoslaven.
Het is volstrekt onduidelijk wel
ke normen de VN aanhoudt
voor militair optreden in dit
soort crises. Ook deze actie
heeft daar geen licht op gewor
pen. De VN handelen naar be
vind van zaken, verder lijkt het
niet te gaan. De ene keer zal dat
leiden tot een handhand ige af
straffingvan wie de wereldge
meenschap durft te trotseren,
de andere keer tot het gedogen
van de grootste gruweldaden.
Voorop staat volgens VN-bron
nen dat de VN zich niet kunnen
veroorloven partij in een con
flict te worden. Dat zou in Bos
nië heel moeilijk te vermijden
zijn, in Somalia is dat een stuk
makkelijker. Het optreden was
immers gericht tegen één partij
die de vredesmissie het hel
pen van de hongerende bevol
kingbedreigt. Hoe zwart-wit-
ter een situatie, hoe makkelijker
het voor de VN is.
De Bosnische moslims zullen met gemengde gevoelens
hebben gekeken naar het krachtdadige optreden van de
VN-blauwhelmen in in Somalia. Daar bleken de vredes-
soldaten wel in staat een hinderlijke rebellenleider hard
handig op de vingers te tikken. Maar in de chaos in Bos
nië en Hercegovina kunnen de VN-eenheden nauwelijks
meer dan van machteloosheid de handen ten hemel hef
fen.
WASHINGTON HANS DE BRUUN
CORRESPONDENT
„We brengen de wetteloosheid
en het doden een gevoelige slag
toe en we bevorderen de toewij
ding van de wereldgemeen
schap aan gerechtigheid en vei
ligheid", zei president Clinton
over het hoofdzakelijk Ameri
kaanse militaire optreden in So
malia, waarbij al tientallen
slachtoffers zijn gevallen. Mooie
woorden, die echter met Bos-
nië-Hercegovina in het achter
hoofd nogal hol klinken.
Want de acties tegen de Somali
sche 'krijgsheer' Aideed zijn al
lerminst een voorbode van een
agressievere opstelling van de
VN noch de VS. De Amerikanen
hébben keer op keer betoogd
alleen nog militairen in te zet
ten als succes vooraf verzekerd
is en de risico's minimaal zijn.
Dat bleek in Somalia wel en in
Bosnië niet het geval te zijn.
'Somalia' komt president Clin
ton goed uit. Hij heeft de mili
taire critici die beweren dat hij
te slap is even de mond ge
snoerd met zijn eerste militaire
actie. Hij hoopt zo ook te bewij
zen dat de VS zich, na alle kri
tiek op zijn Bosnië-beleid, niet
onttrekken aan hun verant
woordelijkheid als grootmacht.
Somalia bewijst bovendien nog
eens dat de VN niet zonder de
Amerikanen kunnen.
De bombardementen waren in
de eerste plaats een revanche
voor de dodelijke hinderlaag die
troepen van Aideed vorige week
voor Pakistaanse VN-soldaten
legden. De VN en de VS laten zo
zien dat zij niet kunnen accep
teren dat blauwhelmen zelf het
doelwit in een conflict worden.
Ook in Bosnië, in Cambodja en
eerder in Libanon zijn VN-sol-
daten onder vuur genomen. In
Bosnië hebben al 46 blauwhel
men het leven verloren. Vdn tijd
tot tijd schieten VN-troepen ook
terug. Ook in Somalia vonden
zo nu en dan schotenwisselin
gen tussen rebellen en VN-een-
heden plaats. Maar het was in
dertig jaar niet voorgekomen
Eén ding heeft de actie in So
malia wel geleerd: dat de VN
niets zijn als de Verenigde Sta
ten niet meedoen. Het optreden
tegen Aideed was een Ameri
kaans initiatief. Amerikaanse
vliegtuigen en helikopters voer
den de bombardementen uit.
De andere VN-troepen in So
malia kwamen, op de uit de
hand gelopen Pakistaanse 'rel-
lencontrole' na, pas in actie
toen de Amerikanen klaar wa-
Alleen de VS hebben de midde
len en (soms) de bereidheid om
in dit soort gevallen het voor
touw te nemen. Aanvankelijk
dachten zij zich na een paar
maanden uit Somalia te kunnen
terugtrekken, maar het ziet er
nu naar uit dat de 4.100 (van de
ooit 22.000) Amerikaanse solda
ten in Somalia blijven. Nieuwe
mariniers-eenheden zijn zelfs
weer naar Somalia onderweg.
De VN-vredesmacht daar be
staat uit troepen van vijftien
landen. Naast de Amerikanen
en de 4.500 Pakistani zijn er
kleine eenheden van Kuwayt,
Saudi-Arabië, Frankrijk, België,
Duitsland, Griekenland, Turkije
en nog een handvol landen.
Maar onder bevel van een Turk
se generaal blijkt dit samen
raapsel zonder Amerikaanse lei
ding niet als een effectieve vre
desmacht te kunnen functione
Een Somaliër bekijkt het ontzielde lichaam van een landgenoot die werd gedood toen Pakistaanse VN-militairen zondag het v
menigte Somaliërs.
BELASTING BELICHT
Nederlanders gaan
graag op vakantie,
sommigen zelfs
twee keer per jaar. De vakantie
folders worden daarvoor uitge
spit en de voordeligste reizen
zijn als eerste weg. Maar het is
natuurlijk nog voordeliger als de
fiscus meebetaalt aan de twee
de vakantie. Laatst overkwam
iemand dat. Een deel van zijn
loon kreeg hij niet in geld uitbe
taald, maar in de vorm van een
twaalfdaagse reis naar Brazilië.
De rechter bepaalde dat hij over
de waarde van deze vakantie
geen belasting hoefde te beta
len.
Hoe gaat één en ander in zijn
werk? In het algemeen krijgen
werknemers
hun loon uit-
eerder benoemde Brazilië-gan-
ger. Hij was al een keer op va
kantie geweest, toen hij van zijn
baas een reis naar Brazilië aan
geboden kreeg voor maar
2500. In werkelijkheid kost de
reis zo'n 10.500 en de belas
tinginspecteur wilde de bespa
ring van 8.000 als loon belas
ten.
De Arnhemse belastingrech
ter mr. Smit was het hiermee
echter niet eens. Volgens deze
rechter is er geen sprake van
een besparing als meer dan vijf
tien procent van het inkomen al
aan andere vakanties is opge
gaan. Dat was hier het geval, zo
dat de vakantiereis onbelast
was. De inspecteur probeerde
het nog door
Het loon
kan echter ook
voor een deel
in natura wor
den uitge
keerd, bijvoor
beeld de sla
gersjongen die
een deel van
zijn loon in
biefstuk krijgt
of (u raadt het
al), de werkne
mer die een
vakantiereis
krijgt aangebo
den.
Maar voor welke waarde
moet zo'n vakantiereis worden
belast? Meestal, is de belaste
waarde de waarde in het econo
mische verkeer. Met andere
woorden, de prijs die voor de
reis bij een reisbureau moet
worden betaald. Maar soms kan
dit tot ongewenste situaties lei
den. Denk hierbij bijvoorbeeld
aan de schoonmaakster die
20.000 per jaar verdient, en
omdat ze de baas zijn bureau
elke dag zo netjes afstoft, een
exclusieve vakantie ter waarde
van 10.000 krijgt aangeboden.
Het zou wat sneu voor de
schoonmaakster zijn als ze de
reis niet kan aannemen, omdat
ze de belasting over deze
10.000 niet kan betalen. Daar
om bepaalt de wet dat in dit
soort situaties belasting moet
worden betaald over het bedrag
dat door de reis wordt be
spaard, in plaats van over de
waarde in het economische ver
keer. Als de schoonmaakster
haar jaarlijkse vakantie naar
België van 2.000 afzegt, omdat
ze nu toch al op vakantie gaat,
bespaart ze 2.000,- en moet ze
daarover belasting betalen.
Nog mooier is het als men he
lemaal geen belasting hoeft te
betalen. Dat overkwam de al
zijn ïnko-
SV
,6
[MngHtebiljet V&ï'-
pP&jr dure vakantie
.-.evv. steekt, en de
Brazilië-gan-
ger dus wel
degelijk iets
bespaart.
Maar ook hier
de rech-
het niet
i, het
namelijk
de tweede du
re vakantie in twee jaar tijd.
Staat de weg nu open naar
onbelaste exclusieve vakantie
reizen? Met dit soort uitspraken
moet men altijd oppassen. Er
zijn namelijk vijf gerechtshoven
in Nederland en het kan best
dat een ander gerechtshof er
heel anders over denkt dan de
Arnhemse rechter. Toch valt er
in het algemeen wel wat van te
zeggen. Stel dat men in een jaar
het gebruikelijke vakantiebud
get al heeft verbruikt en van de
baas bijvoorbeeld een extra ein
dejaarsbonus krijgt. Als men
toch al van plan was om van de
bonus een exclusieve vakantie
reis te maken, dan is het ver
standig dat de baas de bonus
meteen in een exclusieve va
kantie 'uitbetaalt'. Men heeft
dan grote kans dat de vakantie
onbelast loon is, terwijl een
'normale' eindejaarsbonus in
geld wel belast zal zijn, en er
dus minder over blijft voor een
eventuele vakantie.
Naar ook dan is het nog op
passen. Een tweede vakantie
naar de goedkopere bestem
mingen in en rond Europa zal
door de rechter niet snel onbe
last worden gelaten.
'D§6 kan niet tegen kritiek, is
onvolwassen. Een verzamelbak
van carrièristen, voormalige
progressieven en interessante
mensen. De partij speelt bij vla
gen een zeer destructieve rol in
de politiek. Het is in feite het
zondagskindje van de politiek.'
'D66 is laf, zo beledigd door de
gang van zaken bij de kabinets
formatie 1989 dat men alle ge
sprekken met de PvdA afbrak.
De partij schuwt elk politiek de
bat. Men heeft er gewoon voor
gekozen zo groot mogelijk te
worden. In de WAO-zaak was
men onduidelijk, deed D66 aan
vornjpoliiek.'
'Bij partijleider Van Mierlo is de
toon een te grote rol gaan spe
len. Een diplomaat met ondui
delijk standpunten, een alle
mansvriend. Het is daardoor
helemaal niet meer duidelijk of
hij een potentiële premier is van
het kaliber-Den Uyl. Dan kan er
beter gekozen worden voor Kok:
nors maar duidelijk.'
Stellingen van PvdA-voorzitter
Felix Rottenberg. Opgetekend in
het blad van de D66-jongeren,
gedateerd maart 1993. Het kan
verkeren. Het afgelopen week
einde zette Rottenberg de ver
siertoer jegens D66 in: PvdA en
D66 samen als hoeders van pro
gressief Nederland. Schouder
aan schouder tegen de conser
vatieve krachten. In het bijzon
der tegen het almachtige CDA.
En dan mag Van Mierlo ook nog
wel premier worden.
De veranderde houding van de
PvdA is begrijpelijk. Op basis
van de huidige po\ls\alt te
voorzien dat D66 en PvdA bij de
komende verkiezingen onge
veer even groot zullen worden:
elk 25 tot 30 kamerleden. Het
CDA zal tussen 40 en 45 uitko
men. De WD eindigt in de
buurt van PvdA en D66.
De PvdA wil, als het kan, met
het CDA blijven regeren. Men
heeft alleen geen meerderheid
meer. Met D66 in de coalitie
echter wel. De Democraten ver
vullen daarin dan een brug-
funktie. De wip tussen een CDA
dat de verzorgingsstaat snel wil
hervormen, en een PvdA die het
tempo van die hervorming zo
veel mogelijk wil afremmen.
Nu heeft D66 al eerder in die
positie gezeten, in het tweede
kabinet-Van Agt. Toen werd de
partij fijngemalen tussen de
kampen Van Agt en Den Uyl.
Nadat men was blijven zitten in
het derde kabinet-Van Agt volg
de de straf van de kiezers: van
zeventien terug naar zes zetels
in de Kamer. Er speelden echter
meer factoren. De communica
tie tussen D66-bewindslieden,
kamerfractie en partij was
slecht.'Wie wat deed was ondui
delijk. De overstap van opposi
tie naar bestuur was te snel ge
gaan. Gewekte verwachtingen
konden niet worden waarge
maakt. Het leiderschap van Jan
Felix Rottenberg.
Terlouw faalde.
Nu, elf jaar later, dreigt hetzelf
de. D66 is, net als in 1981, een
interessante partner. Niet alleen
voor de PvdA, ook voor het
CDA. De partij heeft het beleid
van het huidige kabinet tot nu
toe op hoofdlijnen gesteund,
een soort loyale oppositie ge
voerd. Beide coalitiepartijen
zien daarin steun voor hun ei
gen lijn. D66 wordt groot uit on
vrede van de kiezers met andere
partijen. Zowel bij CDA als
PvdA, en in mindere mate bij de
WD, loopt aanhang weg naar
de Democraten van Van Mierlo.
Alleen al om dat proces te keren
moeten CDA en PvdA tegen
D66 aanschurken.
Beleidsmatig zal dat moeilijk
zijn. Bij de meeste voorstellen
inzake de hervorming van de
verzorgingsstaat pleit D66 voor
uitstel. Dat is zowel bij de socia
le zekerheid als de volksgezond
heid het geval. Het milieu is in
middels van iedereen en niet
meer 'eigen' aan D66, en de
staatkundige hervorming is
dood nadat allerlei ingestelde
'staatscommissies' alleen maar
tot verdeelde adviezen kwamen
over de D66-denkbeelden. Er is
bovendien geen kiezer die het
wat kan schelen in een tijd dat
koopkracht en werkgelegenheid
onder grote druk staan.
Voor de komende kabinetspe
riode denkt D66 aan een viertal
hoofdpunten: de minderheden,
de relatie tussen overheid en
burger, de afstemming van eco
nomische ontwikkeling op het
milieu en de hervorming van de
sociale zekerheid. Bij dit laatste
onderwerp streeft de partij naar'
een basisstelsel voor degenen
die er écht op aangewezen zijn.
Voor het overige moeten men
sen ook in financiële zin, meer
geconfronteerd worden met het
effect van hun eigen gedrag.
Meer keuzevrijheid, maar ook
meer eigen verantwoordelijk
heid. Voor CDA noch PvdA
hoeft dat een onoverkomelijk
probleem te zijn. Het gaat im
mers om de invulling van dat
principe.
Bemensen
Stel dat D66 inderdaad in een
volgend kabinet komt, hoe gaat
men die posten dan 'bemen
sen'? Na de verkiezingen voor
gemeenteraden en provinciale
staten had de partij al enorme
moeite alle posten te bezetten.
Hoezeer de partij daarbij tot
'noodgrepen' moest komen,
blijkt uit de diverse berichten
over gedeputeerden, statenle
den, wethouders en raadsleden
die inmiddels na kleine of grote
schandalen het veld alweer heb
ben moeten ruimen.
In de D66-ftactie in de Tweede
Kamer zitten nu twaalf mensen,
van wie er eigenlijk maar vier
enige kwaliteit hebben: Van
Mierlo, Kohnstamm, Tommei
en Wolffensperger. Als die het
kabinet in moeten, wordt het
een ramp met een fractie van
de Eerste Kamer zitten ook 12
Democraten, van wie er ook
maar bitter weinig voor het re
geringspluche geschikt zijn.
Hoogstens fractieleider Vis en
senator Tiesinga, en die laatste
alleen maar omdat ze zo graag
wil.
Dan buiten de Haagse politiek.
Daar zit wel wat. maar of die
mensen willen? PTT-topman
Dik, VNO-voorzitter Rinnooy
Kan, EG-topambtenaar Brink
horst, BVD-chef Docters van
Leeuwen, de hoogste ambtena
ren op Sociale Zaken en Land
bouw, De Maat en Joustra, de
raadsadviseur van premier Lub-
FOTO ANP KOEN SUYK
bers, Holtslag, en WRR-lid Ent-
zinger.
Onlangs bepleitte Wolffensper
ger met het oog op de komende
kabinetsdeelname al een zekere
professionalisering van D66 en
een evenwichtige samenstelling
van de kamerfractie. Geen twin
tig juristen, vijf milieufreaks en
geen enkele financieel expert,
alstublieft. Maar dan in het ka
binet. Daarin zal D66 moeten
kiezen, vuile handen moeten
maken en verlies moeten incas
seren. Want regeren is moeilijk.
Lukt dat niet, dan zal het net zo
gaan als in 1982: een snelle
breuk in de coalitie en verkie
zingen. Met groot verlies voor
D66 en een nog verdere terug
gang voor de PvdA. De win
naars zijn CDA en WD. En die
gaan samen de verzorgingsstaat
wel saneren. Keihard. En jaren-
lang.
