93
Beiers kassucces dankzij gekke koning
THUUi
OMERVAKANTIE
IDDELHOEK'S
PIZZERIA
ILBUOXGUSTAIO
THUtSBEZORGD.
vkudmcj i i juini iyyo
AttRACTlÈPARKÉN
DE 'K1NI': FLOWER-POWER-KING,
PACIFIST EN CIRCUSDIRECTEUR
Ludwig de Tweede, koning van
Beieren uit het huis Wittelsbach,
verdronk op 13 juni 1886 op myste
rieuze wijze in het Meer van Starn-
berg ten zuiden van München. Na
zijn dood werd de vorst, die kort te
voren krankzinnig werd verklaard,
een Beiers kassucces. Jaarlijks be
zoeken bijna drie miljoen nieuws
gierigen zijn droomkastelen. Tien
tallen miljoenen geven ze uit aan
Ludwig-kitsch, variërend van gou
den munten tot stickers met T love
Ludwig'. En in geen enkel Disney-
park ontbreekt een kopie van zijn
sprookjesslot Neuschwanstein.
HANSHOOGENDlJK
Honderden kunstenaars v
kijker in de gaten.
De gids houdt het kort. Hij moet
al zoveel vertellen. Bovendien is
het zoals altijd druk. „Vie
reneenhalf jaar werkten 12
houtsnijders aan de inrichting
van de slaapkamer van koning
Ludwig. De muurschilderingen
zijn ontleend aan Wagners ope
ra Tristan en Isolde. De wastafel
was voorzien van stromend wa
ter en vanaf het balkon had zij
ne majesteit een fascinerend
uitzicht op de wild-romantische
Pollath-waterval". Én na een
korte pauze: „In deze kamer
werd koning Ludwig op 12 juni
1886 's ochtends vroeg uit zijn
macht ontzet. Hij werd opgeslo
ten in een ander kasteel. De vol
gende dag verdronk hij onder
nooit opgehelderde omstandig
heden".
De officiële lezing is veel
spannender. De psychiater prof.
Von Gudden, een autoriteit in
Beieren, verscheen op die be
wuste dag als lid van een staats
delegatie om de toen 41-jarige
monarch te vertellen dat zijn re
gering had besloten hem krank
zinnig te verklaren. Von Gud
den zei volgens de overlevering:
„Majesteit, dit is de meest onge
lukkige opdracht in mijn leven.
Vier specialisten op het gebied
van geestesziekten hebben hun
diagnose over uwe majesteits
gezondheidstoestand gesteld en
aan de regering verslag uitge
bracht. Na hun rapport heeft
prins Luitpold het regentschap
overgenomen. Ik heb de op
dracht uwe majesteit te escorte
ren naar kasteel Berg".
Krankzinnig
De koning vroeg: „Hoe kunnen
jullie me krankzinnig verklaren?
Jullie hebben me nog nooit on
derzocht?" Von Gudden ant-.
woordde: „Uwe majesteit, dat
was niet nodig. Onze rapporten
bevatten een overvloed aan in
formatie en leveren een overtui
gend bewijs." Ludwig berustte
ogenschijnlijk in zijn lot. In zijn
laatste opmerking zinspeelde
hij op een gewelddadige dood:
„Hoe eenvoudig is het om ie
mand uit de weg te ruimen?"
Op 12 juni 's ochtends om vier
uur verlieten de ex-koning, zijn
psychiaters en een aantal bewa
kers kasteel Neuschwanstein in
vliegende vaart. Gestopt werd
alleen om paarden te wisselen.
Acht uur later waren ze op kas
teel Berg. Het slot, eens een lie
velingskasteel van Ludwig, was
herschapen in een gevangenis.
Tralies voor alle ramen.
De volgende avond maakte
een ogenschijnlijk uiterst kalme
Ludwig een wandeling met Von
Gudden, die om volstrekt onbe
grijpelijke redenen de oppassers
weg had gestuurd. Ludwig, een
meter negentig groot, zwaar ge
bouwd, donkere baard en sinds
een dag koning buiten dienst,
liep langs het meer met Bern-
hard von Gudden, 60 jaar, ook
bebaard, psychiater en een me
ter zestig klein. Het meer is ter
plekke hooguit anderhalve me
ter diep. Toen het tweetal uren
later nog niet terug was, werd er
op kasteel Berg alarm geslagen.
Met fakkels uitgeruste speur
ders vonden de twee in het wa
ter. Dood.
Een dramatisch einde van
een dramatisch leven. Een groot
houten kruis markeert de plaats
waar de 'Kini', zoals de Beieren
hun koning liefdevol noemen,
zijn einde vond. De plek vervult
een sleutelrol in alle verhalen
rond de dood van de sprookjes
koning. Wilhelm Wobking, Kri-
minaldirektor in Beierse dienst,
heeft ter gelegenheid van de
100ste herdenking van de
sterfdag van Ludwig in 1986 we
tenschappelijk aangetoond dat
Ludwig zelfmoord pleegde en
zijn psychiater vermoordde om
dat die dit wilde verhinderen.
Dat wil er bij de Kini-fans niet
in. Ludwig een moordenaar en
niet langer het slachtoffer? Zelfs
geen lange arm van de gehate
Pruisische sterke- man Otto
vorst von Bismarck? Nee,
schrijft Wobking in zijn lijvige
boek. Maar zo eenvoudig laten
de fans hun sprookje niet-ver
pesten. Helemaal verbruid had
Wobking het bij de tientallen
Kini-fanclubs met zijn citaat uit
het officiële rapport van de lijk
schouwer. Die had namelijk ge
schreven: „In tegenstelling tot
de zeer opvallende lichaams
grootte en de kolossale dimen
sies van buik en borst staat de
geringe omvang van de schedel,
de bijna tandeloze kaak en het
bescheiden gewicht van de her
sens, namelijk 1349 gram".
Dik en tandeloos
Ludwig niet alleen dik en tande
loos, maar ook nog dom? Dat
zou toch dodelijk moeten zijn
voor zijn aanhangers, die hem
het liefst afbeelden als een won
dermooie, hyperslanke jonge
ling. Niets is minder waar: voor
de Ludwig-clan blijft hij de
sprookjeskoning, die in zwoele
zomernachten of ijskoude win
teravonden in een goudbesla
gen koets of met een flonkeren
de slee getrokken door een zes
span door zijn geliefde Beierse
AJpen snelde. Een droombeeld
uit vergane ridderlijke tijden.
Dromen deed de 'Kini'. Hij
zette zijn dromen om in zijn
feeërieke kastelen. Zijn idool Ri
chard Wagner zorgde royaal
puttend uit de koninklijke
schatkist voor de muzikale
omlijsting van de majesteitelijke
dromen. Wagners opera's waar
in de Duitse mythen en sagen
een hoofdrol spelen, waren de
romantische Ludwig uit het hart
gegrepen. Sinds hij als 16-jarige
puber in 1861 de opvoering van
Lohengrin bijwoonde, was hij
verloren. Het was balsem op
zijn gekwetste romantische jon
gensziel.
Vandaar waarschijnlijk Lud-
wigs liefde voor kastelen. Lud
wig hield niet van oorlog, Lud
wig hield van muziek, vooral
van Wagner, en Ludwig was
waarschijnlijk homoseksueel. In
ieder geval heeft hij nooit veel
belangstelling getoond voor
vrouwen. Eens arrangeerde hij
een verloving, maar verbrak die
voordat hij serieus dreigde te
worden. Alleen zijn nicht Eliza
beth, bijgenaamd Sissy, keizerin
van Oostenrijk, verafgoodde hij.
Maar aan deze vrouw, bij ons
hoofdzakelijk bekend door de
filmvertolking van Romy Sch
neider, was weinig eer te beha
len. Volgens experts was ze na
melijk frigide. Verder had Lud
wig een bijna ziekelijke afkeer
van militair vertoon, hetgeen
hem er overigens niet van weer
hield zich in alle mogelijke
fraaie uniformen te laten por
tretteren.
Intieme vriend
Het zijn al die eigenschappen
die waarschijnlijk aan Ludwigs
onverwoestbare populariteit ten
grondslag liggen. Ludwig biedt
voor elk wat wils. Ludwig, de
flower-power-king, de pacifist,
de homo en de circusdirecteur
met Beieren als arena. Maar dat
geldt eigenlijk alleen voor zijn
jonge jaren, toen hij zijn kaste
len bouwde en Wagner nog zijn
intiemste vriend was. Op een ei
landje in het Chiemmeer ver
rees het slot Herrenchiemsee,
een kopie van het beroemde
slot van Versailles. Verder
schiep hij het lieflijke kasteeltje
Lindenhof. En met Neuschwan
stein op een rots vlak bij het tra
ditionele Wittelbachslot Hohen-
schwangau, moest zijn droom
van een middeleeuws ridderslot
worden gerealiseerd. Honder
den kunstenaars waren vele ja
ren aan het werk om Ludwigs
extravagante verlangens te ver
wezenlijken. Gewapend met
een verrekijker hield hij alles
vanaf Hohenschwangau in de
gaten.
Ludwig mocht dan in de ban
zijn van de middeleeuwen, bij
de bouw van Neuschwanstein
gebruikte hij de modernste
technieken. De eerste hijskraan
met stoomaandrijving werd in
gezet, het kasteel kreeg elektri
sche verlichting en warm en
koud stromend water. In de
keuken waren automatische
grills geïnstalleerd. Daarnaast
werd een speciale lift gebouwd
waarmee een volledig gedekte
tafel naar Ludwigs eetkamer
kon worden gestuurd. Hoewel
hij vrijwel altijd alleen at, liet hij
steeds voor drie of vier perso-
,nen dekken. Ludwig was in die
dagen al zo ver heen, dat hij
meende vorstelijke personen als
disgenoten te hebben.
Intussen beraadden in Mün
chen de ministers onder voor
zitterschap van Vrijheer Von
Lutz zich over zijn lot. De fami
lie sprak eveneens een woordje
mee. Per slot van rekening
dreigde Ludwig er, in zijn een
tje, het hele in eeuwen opge
bouwde koninklijke vermogen
door te jagen. Uiteindelijk kreeg
op 23 maart 1886 de psychiater
Von Gudden de opdracht met
drie collega's een rapport over
de geestestoestand van de ko
ning te schrijven. Het resultaat
was vernietigend. Na veel aan
drang was Ludwigs oom
Luitpold bereid het regentschap
waar te nemen: de Beierse Bru
tus was gevonden. Het pro
bleem was 'nu alleen nog: hoe
vertellen we onze monarch dat
hij gek is en hoe krijgen we hem
in een gesloten inrichting?
Heldere bui
Op de avond van 9 juni 1886
was het zo ver. Een zware rege
ringsdelegatie, onder aanvoe
ring van minister Vrijheer Krafft
von Crailsheim en graaf Holn-
stein, kwam bij het kasteel Ho
henschwangau aan. Daar trof
fen ze Ludwigs stalmeester Os-
terholzer, die in opdracht van
zijn baas de paarden zadelde
om Ludwig van het nabijgele
gen Neuschwanstein af te ha
len. Holnstein zei de stalmees
ter; „De koning heeft het niet
langer voor het zeggen. Van nu
af aan geeft prins Luitpold de
orders". Osterholzer ging er van
door en alarmeerde zijn werk
gever. Die had toevallig een hel
dere bui, meende echter dat de
man overdreef, maar alarmeer
de voor alle zekerheid de plaat
selijke koddebeiers en de
brandweer.
De volgende morgen om vier
uur stond de delegatie uit Mün
chen, inclusief de vier psychia
ters, voor de gesloten poort van
Neuschwanstein om Ludwig
mee te nemen. Maar boze boe
ren, politiemannen en spuitgas
ten lieten hun 'Kini' niet zo
maar voor gek verklaren. Het
slot van het liedje was dat Lud
wig alle prominenten arresteer
de. maar ze 's middags al weer
liet gaan. Intussen was zijn ad
judant graaf Dulckheirri gearri
veerd en die adviseerde de ko
ning de Oostenrijkse keizer en
Bismarck te hulp te roepen.
Daarnaast wilde hij het Beierse
Bergjagersbataljon op laten dra
ven om Neuschwanstein en zijn
koninklijke bewoner te verdedi
gen. Ludwig stelde ook nog een
manifest op aan zijn onderda
nen, waarin hij onder meer
schreef dat zijn oom plus de mi
nisters een staatsgreep wilden
plegen.
Ludwig verder: „Ik voel mij
geestelijk en fysiek net zo ge
zond als elke andere monarch
en de voorgenomen afzetting
heeft mij totaal verrast. Ik roep
mijn toegewijde vrienden op
mijn rechten met alle middelen
en in alle gevallen te verdedi
gen". Zijn tegenstanders wisten
de publikatie te voorkomen.
Levend begraven
Daarna was het gedaan met het
verzet van de 'Kini'. Een dag la
ter zou hij tegen een bediende
hebben gezegd: „Het ergste is
niet dat ze me van mijn troon
willen beroven. Maar het zal
mijn dood zijn als ze me krank
zinnig laten verklaren en me le
vend begraven". Bijna apa
thisch wachtte hij de volgende
zet van München af. Die liet
niet lang op zich wachten. Op
12 juni 1886 werd hij opge
haald, een dag later vond hij de
dood in het Stamberger Meer.
Een mythe was geboren. Jaar
lijks genieten drie miljoen be
zoekers uit de hele wereld van
Ludwigs creaties en dal levert
de staat minstens 15 miljoen
op. Daarnaast is de handel in
Ludwig-souvenirs uitgegroeid
tot een kleine bedrijfstak. De
beeltenis van de mooie jonge
'Kini' siert handdoeken, postze
gels, bierpullen, pijpen, was
handjes, stickers, borden, dia's,
ansichtkaarten en ga maar
door. De 'Kini' leeft, ook al is hij
al ruim een eeuw dood.
AUTOMATERIALEN /GEREEDSCHAPPEN iir—-r
RiJSBERCEIM
Car-alarm - Car-stereo - Auto Airco ,- Auto telefoon - Velgen verlaging
De euio^Htuiex is één
van Thule's grootste
dakkoffers. Toch zult
u er onderweg nauwelijks
iets van merken.
De euO^H^cxer is licht, sterk, en aërodynamisch.
Door de gasveren is de box gemakkelijk te openen.
Binnenin zitten sjorbanden om b.v. ski's of andere zaken
op hun plaats te houden. Inhoud: 460 liter.
REISBUREAU
Koombrugsteeg 3
(Stadhuisplein)
Leiden, 071-140641
De hele wereld
bij u om de hoek
ANVR
REIS ADVIESBURO
Achthovenerweg 39 - Leiderdorp
071 - 416540
071 - 419296
Fax 071 - 419630
VLEES - VIS - PIZZA'S -
SPAGHETTI - LASAGNE - EN
NOG VELE ANDERE
ITALIAANSE SPECIALITEITEN
BIJ U
Dagelijks geopend
van 16.00 t/m 22.00 uur.
Gratis thuisbezorgd
vanaf 25,-
