Pretecho populair bij zwangere vrouwen
Reiswereld krabbelt uit dal
Provincie in 't rood
Randstad
Bedreigd na vechtpartij
ShopKmpkr
Ook deze
Alto huur
je bij
V-
CLIP&PSPER
Tpn voor
bestrijding
racisme
Veel besmettingen in Harlingen
DONDERDAG 10 JUNI 1993
MEINDERTVAN DERK,
*Leids bedrijfje doet goede zaken
CAROLINE VAN OVERBEEKE
.Schitterend, hè. Wat een woel-
.vater is het, geen minuut ligt hij
stil." Bea en Jan Stouten uit Ha-
zerswoude turen ingespannen
Dp de monitor om het geslacht
van hun ongeboren kind te be
palen. Het echtpaar heeft al drie
zoons en wil nu graag een
dochter. Bij het Leidse bedrijfje
Baby Look laat het paar een
'pretecho' maken. „Maar vol
gens mij is het weer een jonge
tje", zegt Bea Stouten. „Ik voel
het."
De familie Stouten is op de
mogelijkheid van een pretecho
gewezen door de verloskundige.
„Onze moeder heeft kanker en
ligt op sterven. Zij wil graag we
ten of het een jongetje of een
meisje is want ze zal de geboor
te van ons kind waarschijnlijk
niet meer meemaken. We laten
haar straks de videoband van
ons ongeboren kind zien."
„Ik wil wel om een taart wed
den dat het een jongetje
wordt." Maar helemaal zeker
weet de Gonda Lijbers van Baby
Look het niet. Het schijnbare
geslachtsdeel van de foetus op
de echografie kan net zo goed
een stuk van de navelstreng
zijn. „Honderd procent garantie
kan ik niet geven." Jan Stouten:
„Als het maar gezond is."
Gat
Pretecho's ziin het nieuwste gat
in de mediscne markt: commer
ciële bedrijfjes die dergelijke
echo's maken, rijzen als padde
stoelen uit de grond. Ook in Lei
den kunnen zwangere vrouwen
sinds half mei een kijkje nemen
in eigen buik. Baby Look, het
bedrijfje van Gonda Lijbers, is
gevestigd in een voormalig pak
huis aan de Hoefstraat. Zo'n
dertig vrouwen hebben inmid
dels bij Baby Look een echo la
ten maken. Sommigen zijn zó
enthousiast, dat ze in een later
stadium van de zwangerschap
nog eens terugkomen.
Moderne apparatuur maken
met weerkaatsende ultra-ge-
luidgolven het lichaampje van
de foetus op een monitor zicht
baar. Dat gebeurt bij Baby Look
zónder medische indicatie:
puur voor de lol. Een half uur
lang kan een zwangere vrouw
met haar partner op een scherm
turen naar de spartelende arm
pjes en beentjes en het klop
pende hartje van hun ongebo
ren kind. Op de achtergrond
klinkt passende muziek om de
sfeer te verhogen. AJs de ouders
erom vragen, doet Lijbers ook
een gok naar het geslacht van
het kind.
Band
Na afloop krijgt het paar een vi
deoband en twee polaroidfoto's
mee naar huis. Kosten: 125 gul
den. Lijbers: „Het gaat alleen
om de pret: veel ouders vinden
het heel leuk om hun kind te
zien. Zelf geniet ik er ook van.
Maar ik ga niet op de stoel zit
ten van de verloskundige of een
specialist en doe absoluut geen
medische uitspraken. Als ik ooit
een afwijking zie, en ik hoop
niet dat dat gebeurt, verwijs ik
de vrouw door naar een specia
list. Maar ik vertel er niet bij wat
ik heb gezien."
Lijbers adviseert vrouwen die
bij haar aankloppen, eerst bij de
huisarts of verloskundige langs
te gaan voor een eerste contro
le. „Daarna kunnen ze bij mij
terecht. Mensen komen hier
omdat ze erg nieuwsgierig zijn
en de foto's leuk vinden voor
het plakboek. Zonder medische
indicatie kun je in het zieken
huis geen echo laten maken.
Hier kan iedereen terecht, maar
dan alleen om te kijken. Zo'n
echo is bovendien niet schade
lijk."
Volgens Lijbers hebben ver
loskundigen en gynaecologen in
Pretecho geeft valse hoop
CAROLINE VAN OVERBEEKE
„Een pretecho geeft zwangere
vrouwen valse hoop. Ik maak
me zorgen over deze ontwik
keling en vind het geen goede
zaak dat de commercie zo in
speelt op verloskundige zorg."
Dr. H. Kanhai, als gynaecoloog
werkzaam bij het Academisch
Ziekenhuis Leiden (AZL) heeft
ernstige bedenkingen bij com
merciële bedrijfjes als het
Leidse Baby Look dat 'pre
techo's' maakt.
„Het is een gat in de markt.
Misschien aardig voor het
plakboek maar zo'n pretecho
heeft totaal geen waarde voor
de beoordeling van de zwan
gerschap. En daarin schuilt
ook het gevaar: zo'n echo wekt
toch verwachtingen, valse rust.
Zwangere vrouwen worden er
door gerustgesteld en denken
dat hun kind zich goed ont
wikkelt, terwijl er van alles aan
de hand kan zijn."
Volgens Kanhai hebben me
dewerkers van de bedrijfjes
niet de deskundigheid in huis
om een echo te beoordelen.
Het is een pure commerciële
De
„Ik heb in het ziekenhuis
een vrouw behandeld die een
gezond kind verwachtte: ze
had een pretecho laten ma
ken. Maar haar kind werd ge
boren met hele ernstige aan
geboren afwijkingen. En die
afwijkingen waren fantastisch
goed op de video te zien!"
Te veel onderzoek schept al
leen maar verwarring, vindt
Kanhai. „Het is een marke-
ting-stunt: je kan ook behoef
tes kwéken. Een vrouw kan
fantastisch zwanger zijn, maar
gaan twijfelen door een pre
techo. Het omgekeerde kan
ook."
Kanhai vraagt zich af wie me
disch aansprakelijkheid is als
er iets mis gaat: wat gebeurt er
als de teleurgestelde ouders
met de video in de hand naar
de rechter stappen? „Ik kan
me zo voorstellen dat deze be
drijfjes erdoor in de proble
men kunnen komen. Maar we
zullen de eerst zaak moeten
afwachten. Ik kijk er met be
langstelling naar uit.
de regio geen bezwaar tegen Lijbers werkt in deeltijd in lijkt alles grijs. Maar hoe meer
haar bedrijf. „Integendeel: som- een ziekenhuis maar heeft geen zwangere vrouwen je hebt be-
migen vinden het juist prettig medische achtergrond. Haar keken, hoe duidelijker je dingen
dat ik hun werk uit handen
neem. Ze hebben het heel erg
druk omdat veel vrouwen bij
hen aankloppen voor een
echo."
partner, werkzaam bij een be- kunt onderscheiden.'
drijf in medische apparatuur, Paren hebben soms een spe-
bracht haar op het idee. Lijbers: ciale reden om een pretecho te
„Ik heb eerst een cursus in laten maken, zoals in het geval
echografie gedaan. In het begin van de familie Stouten. Lijbers:
Consument besluit steeds later over vakanties
LEIDEN»
Mensen besluiten steeds later
wanneer en waar naartoe zij op
vakantie gaan. Hierdoor lijkt
1993 voor de reiswereld minder
rampzalig te worden dan in ja
nuari nog werd gedacht. Lang
zaam komen de verkopen van
reizen op gang en lopen reisbu
reaus hun achterstand in. De
omvang van de 'last minute-rei-
zen' is echter nog onduidelijk. Is
het aanbod nu groter dan ooit,
of zijn touroperators erin ge
slaagd om dat aantal zo klein
mogelijk te houden?
De tijden dat reisbureaus in
december en januari op hun te
nen liepen om de klanten te
helpen is voorbij. In plaats van
zes a zeven maanden van tevo
ren, boeken reizigers nu drie a
vier maanden van te voren hun
reis. Volgens C. de Boer, direc
teur van het Nederlands Re
search Instituut voor Toerisme
en Recreatie (NRIT), weten
mensen steeds later wanneer zij
op vakantie kunnen. „Met na
me tweeverdieners hebben
moeite om hun vakantie op el
kaar af te stemmen. Pas een
paar maanden voor de zomer
hebben zij daarover met hun
werkgever en collega's een rege
ling getroffen."
Het NRIT heeft onlangs voor
Transavia Airlines onderzoek
gedaan naar de vliegvakanties
en daaruit blijkt dat de reiswe
reld langzaam aan hel opkrab
belen Is uit het dal. In januari
voorzag men nog een terugval
van 30 procent. Nu loopt deze
branche nog maar 18 procent
achter. „En als de trend zich
voortzet kan dat nog tussen de
9 en 4 procent verder terugzak
ken".
De Boer gelooft niet dat men
sen hun besluiten uitstellen,
omdat zij op een koopje van
een last minute-reis uit zijn.
„Voor een last minute-reis moet
je tot een maand voor de ver
trekdatum wachten en dat doen
zij nu ook weer niet. Het blijkt
juist dal de groep last minute-
reizigers even groot is gebleven
als in het topjaar 1992."
Volgens de onderzoeker is dat
ook beter voor de reissector.
Last minute-reizen zijn relatief
duur. Op het laatste moment
moeten er nog allerlei extra kos
ten worden gemaakt, terwijl de
reis voor veel minder geld weg
gaat. Daarom hebben tourope-
hij met een korreltje zout. „Het
gaat niet alleen om vlieg-
tuigstoelen waarmee zij in hun
maag blijven zitten. Zij hebben
ook accomodaties die leeg blij
ven staan en dat is kapitaalver
nietiging. Ik denk daarom dat
zij toch veel reizen tegen de
kostprijs van de hand zullen
doen, als puntje bij paaltje
komt." Ook is het verschijnsel
last minute-reis volgens Van
den Hoogen niet meer weg te
denken. „Mensen besluiten nu
eenmaal later, omdat niemand
te veel wil betalen."
Dat december en januari
geen topmaanden meer zijn,
vindt Wolters van reisbureau
Cebuto Pullman een goede
zaak. „Het was altijd een gek
kenhuis. In die twee maanden
haalden wij 30 procent van on
ze jaaromzet binnen. Dat was
een ongezonde stress-situatie.
Nu het meer gespreid is kunnen
wij meer aandacht aan klanten
geven en betere informatie ver
strekken. Dat voorkomt weer
veel teleurstellingen."
„Een andere vrouw heeft bij mij
een echo laten maken om haar
ouders in Spanje te verassen. Ze
weten nog niet dat ze zwanger
is: met de videoband zou ze de
blijde gebeurtenis aankondi
gen."
Lijbers zegt nog niet rijk te
worden van Baby Look. „De in
vesteringen zijn hoog: de echo-
apparatuur is net zo duur als
een auto. Over twee jaar ver
wacht ik dat geld eruit te heb
ben."
Voorzitter Wim van der Have
van de Rotterdamse deelge
meente Charlois heeft in de
nacht van maandag op dinsdag
anonieme dreigtelefoontjes ge
had, nadat tijdens de deelraads
vergadering een vechtpartij was
uitgebroken tussen anti-fascis
ten en de vertegenwoordiger
van de Centrumdemocraten.
Van der Have heeft aangifte ge
daan bij de politie, zo heeft een
woordvoerster van de deelge
meente gisteren meegedeeld.
Een groep van ongeveer twintig
actievoerders met spandoeken,
onder wie Turken en Koerden,
meldde zich maandagavond
voor het vragenhalfuurtje voor
afgaand aan de raadsvergade
ring. Twee woordvoerders ge
bruikten het spreekrecht om te
protesteren tegen het oplaaien
de geweld tegen vreemdelingen
in Duitsland en om verwijde
ring van het enige CD-raadslid
te eisen.
Van der Have heeft volgens
zijn woordvoerster adhesie be
tuigd aan de motieven van de
actievoerders, maar ook duide
lijk gemaakt dat hij de CD-ver-
tegenwoordiger niet uit de deel
raadsvergaderingen kan weren.
Ook hield hij strak de hand aan
de inspreektijd, wat tot wrevel
leidde bij de actievoerders.
Tekorten lopen komende jaren op
De provincie Zuid-Holland verwacht de komende jaren
een oplopend tekort op de begroting. Voor volgend jaar
is een negatief resultaat van 1,1 miljoen gulden voorzien
en dat loopt op tot 6,8 miljoen in 1997. Gedeputeerde
Staten (GS) verwachten niet dat het nodig is de provinci
ale belastingen te verhogen.
MONICA WESSELING
M.C. Wolters van reisbureau Cebuto: „Het bord met aanbiedingen op
onze stoep vernieuwen wij twee keer in de week en we hebben net ge
noeg om die vers te houden."
rators dit jaar voor slecht lopen
de reizen maatregelen geno
men. Zo werken de organisato
ren dit jaar zelfs samen door
een groep reizigers in het vlieg
tuig van een ander onder te
brengen en de vlucht van het ei
gen toestel te annuleren. Een
andere maatregel is bijvoor
beeld voor een reis naar Spanje
(een vakantiebestemming
waarvoor de belangstelling ove
rigens nog steeds achteruit
holt), een Boeing 747 met 450
plaatsen in te ruilen voor een
DC 10 met 300 stoelen.
Dat de touroperators ondanks
de tegenvallende verkoop erin
slagen het aantal last minute-
reizen laag te houden, kan M.C.
Wolters, directeur van het Leid
se reisbureau Cebuto Pullman,
bevestigen. „Het bord met aan
biedingen op onze stoep ver-
FOTO JAN HOLVAST
nieuwen wij twee keer in de
week en we hebben net genoeg
om die aanbiedingen vers te
houden. Vorig jaar hadden wij
genoeg om
ken".
i keuze te ma-
White borden
Geëmailleerd staal.
Aluminium omlijsting
1 hoeken
45x60 cm
W.J.L van den Hoogen, direc
teurvan D-Reizen Vakantiewin
kel uit Hoofddorp met in Leiden
twee vestigingen, zegt daarente
gen dat het aanbod van last mi
nute-reizen groter is dan ooit.
„We hebben zo veel aanbod dat
wij volgende week een krant
met een oplage van 1,6 miljoen
exemplaren gaan uitbrengen.
De touroperators bieden soms
kortingen van 250 gulden per
persoon", aldos Van den Hoog-
ShopToppers zijn aktie-i
Clip Paper, een landelij
Kantoorsupers voor een Superkantoor!
Bel de dichtstbijzijnde vestigina voor
toezending van de aktuele a
Vareseweg 41. Rotterdam Tel.: 010-262 10 22
Tiber 40, Leidschendam Tel.. 070-320 30 04
De provincie Zuid-Holland trekt
100.000 gulden extra uit om ra
cisme en discriminatie te be
strijden. Het geld wordt ge
bruikt om de zogeheten anti
discriminatiecode voor basis
scholen verder te ontwikkelen
en voor het project 'Tussen kerk
en moskee'.
Vorig jaar is door het Haagse
Anti-racisme en discriminatie
team voor de basisscholen een
handleiding opgesteld. Het
'draaiboek' geeft weer op welke
manier een school een actief
anti-racismebeleid kan voeren.
Gedragsregels, klachtenproce
dures en andere maatregelen
worden in de code uiteengezet.
Gedeputeerde Staten, het dage
lijks bestuur van de provincie,
vinden de code effectief en wil
len dat deze ook voor kleinere
gemeenten beschikbaar komt.
Door de subsidiering moet dat
mogelijk zijn.
In Dordrecht, Gorichem,
Leerdam en Zwijndrecht probe
ren kerken en organisaties van
migranten het contact tussen
allochtonen en autochtonen te
vergroten door allerlei activitei
ten te organiseren. Ook dit pro
ject, 'Tussen kerk en moskee',
krijgt geldelijke ondersteuning.
Het tekort staat in schril con
trast tot de meevaller die de
provincie onlangs had. De op
brengsten uit de motorrijtui
genbelasting zijn dit jaar drie
miljoen hoger dan begroot.
De negatieve vooruitzichten
voor de komende jaren worden
geschetst in de meerjarenbegro
ting van de provincie. GS con
stateren dat er financiële pro
blemen zijn, maar geven geen
oplossing.
Door verhoging van de op
centen op de motorrijtuigenbe
lasting kan de provincie haar in
komsten vergroten, maar GS
zijn er in principe geen voor
stander van de burger met een
extra belastingverhoging te.con-
fronteren. Overigens zijn de in
komsten van de motorijtuigen-
belasting ook zonder verhoging
groter dan begroot; er zijn meer
auto's en dus meer inkomsten.
GS willen eerst bekijken of het
verwachte tekort niet kan wor
den voorkomen door te snijden
in de uitgaven. Halverwege vol
gend jaar buigen de financieel
deskundigen zich hierover.
Relatief
Een tekort van 6,8 miljoen gul
den in 1996 is niet onoverkome
lijk als het wordt gezien in ver
houding tot het totale balansbe
drag. In Zuid-Holland gaat jaar
lijks 1,2 miljard gulden om. Het
overgrote deel van dat geld
krijgt de provincie van het rijk
als zogeheten doeluitkering. Dat
betekent dat vooraf vastligt
waarvoor het geld bestemd is en
waaraan het dus moet worden
uitgegeven. Zo gaat er jaarlijks
300 miljoen gulden naar de be
jaardenzorg
Voor een bedrag van dik 200
miljoen gulden kan het provin
ciaal bestuur, en dus de politie
ke partijen, zelf een bestem
ming bedenken. De bijna zeven
miljoen gulden tekort moet in
verhouding tot deze 200 mil
joen gulden worden gezien.
De drie miljoen gulden die als
meevaller uit de vooijaarsnota
1993 kwam, is vrijwel helemaal
besteed aan natuur- en milieu
projecten. Dik een miljoen gul
den wordt dit jaar nog besteed
aan de aankoop van waardevol
le natuurgebieden. Het jaar
daarop wordt 1,5 miljoen gul
den hieraan besteed en in 1995
zelfs 2 miljoen gulden. Ook voor
een natuurvriendelijker manier
van bermonderhoud is een half
miljoen gulden beschikbaar ge
steld.
De extra aandacht voor de
natuur is ingegeven door de re
sultaten van het onlangs afge
sloten onderzoek naar de toe
stand van de natuur in Zuid-
Holland. Daaruit bleek dat de
toestand veel bedroevender is
dan jaren werd aangenomen.
Aantal TBC-gevallen neemt af in Leidse regio
HARLINGEN/REGIO
Het massale tuberculose-onder-
zoek in Harlingen heeft 108
nieuwe gevallen van besmetting
aan het licht gebracht. Met de
25 Harlingers bij wie eerder al
een TBC-besmetting is vastge
steld, komt het aantal besmet
tingen nu op 133. De GGD schat
dat het totale aantal kan oplo
pen tot zo'n 160.
Dat tbc nog lang niet is uitge
roeid, bewijst de huidige explo
sie in Harlingen. Echt uitzon
derlijk is deze 'micro-epidemie'
niét. Volgens de statistiek wor
den in Nederland gemiddeld el
ke dag twee patiënten met
open, besmettelijke tuberculose
ontdekt. Jaarlijks sterven zo'n
tien tot dertig mensen meest
bejaarden aan de ziekte.
Toch is de kans om in Neder
land tbc op te lopen, aanzienlijk
kleiner dan in de rest van de
wereld.
De kans om hier besmet te
raken met de tuberkelbacterie
bedraagt 0,008 procent: van ie
dere 100.000 Nederlanders wor
den er 8 besmet. In de meeste
westerse landen is die kans
twee tot drie maal hoger. We
reldwijd overlijden jaarlijks 3
miljoen mensen aan de infec
tieziekte. „Voor de kleine groep
Nederlanders die het overkomt,
is een tbc-besmetting heel ver
velend, maar het risico in Ne
derland is erg laag", zegt Jaap
Broekmans, directeur van de
Koninlijke Nederlandse Centra
le Verenigi'fig tot bestrijding der
Tuberculose (KNCV) in Den
Haag.
De uitroeiing van tbc kan nog
langer duren door het toene
mend aantal buitenlanders in
Nederland bij wie de ziekte
wordt geconstateerd. TBC
wordt steeds meer een import
ziekte. In 1984 werden 309 bui
tenlandse patiënten geregi
streerd, in 1991 waren dat er
636 van de in totaal 1345 pa
tiënten dat jaar.
Volgens directeur van de
Leidse GGD, J. Groenenberg,
loopt het aantal TBC-gevallen in
de Leidse regio, de Rijnstreek en
de Duin- en Bollenstreek jaar
lijks terug. „Vooral in grote ste
den komt tbc nog voor. Dat
heeft te maken met het aantal
besmettingen onder buitenlan
ders uit de Middellandse Zee
gebieden. In meer landelijke ge
bieden, zoals onze regio, is daar
geen sprake van. In 1991 had
den we 39 tbc-gevallen en in
1992 25."
„Maar we zijn wel waakzaam
en hebben een speciale afdeling
'tbc' die zich met de bestrijding
en preventie van deze besmet
telijke infectieziekte bezig
houdt. Als in de regio een geval
van tbc bij de GGD wordt aan
gemeld, komen wij in actie om
de besmettingshaard op te spo
ren. Bepaalde risicogroepen
controleren we altijd op tbc-be-
smetting: methadongebruikers
en asielzoekers."