ju li;
'In het begin is het flink klungelen'
Opera galmt op straat
'Haar dans is spannend'
John Cale schittert op
keurige Velvet-reünie
Alien onder de hamer
WOENSDAG 9 JUN11993
941
23
Lunchconcert Claudia Bach
leiden Pianiste Claudia Bach geeft morgen een lunchconcert in
de Kapelzaal van K&O in Leiden. Ze verv angt het duo Depuydt-
Westgeest dat wegens ziekte van celliste Katrien Depuydt niet
kan optreden. Bach brengt onder meer werken van Mozart en
Chopin. Het lunchconcert aan de Oude Vest 45 begint om 12.45
Kindertoneelclub Pats viert feest
leiden Kindertoneelclub Pats uit Leiden heeft haar vijfjarig be
staan aangegrepen als reden voor een feestje. Op zaterdag 12 ju
ni geven ze in de Kaasmarktschool een speciaal optreden be
staande uit fragmenten uit alle tot nog toe gespeelde Voorstellin
gen. Daarnaast brengt Pats toneelverrassingen voor jong en oud.
Ook is er een optreden van het Oerkest. Het feestje van Pats
duurt van 14.00 uur tot 17.30 uur aan de Koppenhinksteeg 13.
Brieven Garbo voor 80 mille geveild
londen Brieven van Greta Garbo hebben gisteren bij een vei
ling in Londen 26.450 pond (circa 80.000 gulden) opgeleverd.
Het ging om 66 brieven die Garbo tussen 1932 en 1973 schreef
aan haar vriendin en schrijfster Salka Viertel. De brieven schet
sen een beeld van de hoop en wanhoop van de actrice, die zich
in 1941, op het hoogtepunt van haar roem, uit het openbare le
ven terugtrok. Telkens terugkerende thema's zijn de eenzaam
heid en het ongeluk. De brieven waren te koop aangeboden
door de familie van Viertel. De Amerikaanse kunstverzamelaar
David Wolkowsky deed het hoogste bod. Wolkowsky heeft Gar
bo persoonlijk gekend.
Open podium Horus
leiden Stichting Horus houdt op vrijdag 11 juni open podium
voor mensen die folk- of volksmuziek maken in buurthuis 't
Spoortje. Solisten en groepen krijgen ieder de gelegenheid om
maximaal drie nummers op de planken te brengen. Liefhebbers
dienen zich van te voren op te geven bij de organisatie, telefoon
146064, of aan het begin van de avond. Het open podium begint
om 20.30 uur in het buurthuis aan de Bernhardkade 40.
Cabaret Vrouwenknoop
lisse Zang- en cabaretgroep speelt morgenavond haar nieuwste
stuk 'Afhankelijkheid' in de Gewoonste Zaak in Lisse. Partner,
ouders, kinderen, werkgever, dokter, maatschappij: alles waar
een mens maar afhankelijk van kan zijn, komt aan de orde. Dit
gegeven is verweven in een verhaal over een dame die op zoek is
naar een cususcentrum in een wijk. De voorstelling begint om
20.00 uur in de Gewoonste Zaak aan de Schoolstraat.
Eros in Ahoy'
Rotterdam Eros Ramazzotti komt naar Nederland voor (min
stens) twee concerten in Ahoy'. De Italiaanse zanger staat op
maandag 25 en dinsdag 26 oktober in het Rotterdamse sportpa
leis. Drie jaar geleden verkocht Ramazzotti dezelfde poptempel
tot driemaal toe uit; ook dit keer moet rekening worden gehou
den met een derde avond. De voorverkoop begint aanstaande
zaterdag bij de bekende adressen.
chef annemiek ruygrok. 071-161423. plv -chef jan rusoam. 071-161415
Na 18 jaar spelen, verdwijnen Leidse Jonkies van het toneel:
TTTTT TT TT? &r K T TXTQT
Jonkies Robbert van Nes (I) en Rogier Brouwer met regisseur Bert Jonk: „We kennen de woorden maar de mensen moeten het ook involen."
„Bij de zon, god der goden,
ik zou nog liever door god
en vriend verlaten, gruwe
lijk creperen voordat ik zou
willen dat de Jonkies stop
pen." Moeiteloos declame
ren Rogier Brouwer en
Robbert van Nes de volzin.
„Het eerste gedeelte komt
uit ons nieuwste stuk Oidi-
pus", vertelt Rogier. „De
rest hebben we erbij ver
zonnen." De twee zijn de
allerlaatste Jonkies, de
scholieren-toneelgroepvan
het Leidse Vlietlandcollege.
Oprichter en regisseur Bert
Jonk stopt er na 18 jaar
mee. Morgen beginnen de
Jonkies met hun 'af-
scheidstoernee' in cultu
reel centrum de X.
leiden letty stam
Jonk zet er een punt achter om
dat hij niet langer les geeft aan
het Vlietlandcollege. „Ik begon
daar in 1974 als leraar Neder
lands. Er was heel weinig te
doen op school. Ik dacht toen
aan toneel. Ik heb zelf ooit één
keer gespeeld maar ik dacht al
snel: dat nooit meer. Slapeloze
nachten van gehad. Ik had een
piepklein rolletje maar ik was
vreselijk bang om mijn tekst te
vergeten. Ik wilde wel iets met
toneel doen maar nooit meer
spelen. In 1976 vroeg ik een
paar leerlingen en zo is het be
gonnen."
In de afgelopen 18 jaar heeft
de club een aardige reputatie
opgebouwd. Acteur/regisseur
Shireen Strooker heeft de Jon
kies een keer laten spelen voor
de Amsterdamse toneelacade
mie als voorbeeld hoe het wel
moest. Al drie keer heeft de
Leidse groep meegedaan aan
het landelijk scholierenfestival.
Ex-Jonkies zijn verder gegaan
met eigen gezelschappen als
het Rondtheater en, van recen
ter datum, Theater Publiek.
Jonk is regisseur van laatstge
noemdeclub.
Spelers
Om spelers te krijgen, heeft hij
nooit veel moeite hoeven doen.
„In het begin vroeg ik leerlingen
of ze zin hadden om mee te
doen. Later hoopte ik dat ze
naar me toekwamen. Dat is
toch een soort drempel. Want ik
vond het niet belangrijk als ie
mand kon spelen. De motivatie
was belangrijk. Als ze maar wil
den. En als mensen uit zichzelf
naar je toekomen, zijn ze gemo
tiveerd." Rogier en Robbert,
met nog wat collega's de laatste
generatie Jonkies, zijn ook zelf
op Bert afgestapt.
„Het was een groot verlangen
van mijn kant", vertelt Robbert.
„Bert zei: 'denk er eerst nog een
weekeinde over na en praat er
over met je ouders. Want dit
kost heel veel tijd'. Dat is inmid
dels vier jaar geleden." Rogier
maakt in 'Oidipus' zijn debuut.
Gemiddeld zijn de Jonkies ne
gen maanden bezig met een
stuk. „Op school snappen ze er
niks van dat je er zo lang aan
werkt", vertelt Rogier. „De kale
tekst weten we met een maand
uit ons hoofd. De resterende tijd
foto henk bouwman
is nodig om je in je rol. je perso
nage in te leven. Dat is het
moeilijkste."
„Neem Oidipus", valt Rob
bert bij. „Het is een stuk waarin
je als jongen speelt dat je je va
der vermoordt, met je moeder
trouwt en daarna zelfmoord
pleegt. Je moet je echt inleven,
voelen wat je speelt. Dat kost
een hoop concentratie. Wij ken
nen als spelers de woorden wel
maar de mensen moeten die
ook kunnen invoelen. Die ne
gen maanden zijn eigenlijk heel
symbolisch. Je begint al in sep
tember. Tussendoor denk je na
over het personage. En nu valt
alles eindelijk op zijn plaats. In
het begin wist ik ook niet wat
Bert wilde.
Klungelen
Collega-acteur Rogier beaamt
dat. „Bert zegt nooit: doe het zo
of zo. Hij laat je het altijd zelf
doen. Dat betekent dat je in het
begin flink staat te klungelen."
Op toneel sta je letterlijk te kijk.
Toch maakt de afwezigheid van
een strenge regie de twee Jon
kies niet onzeker. „Nee, hoor",
vindt Robbert. „Bert is er toch?
Hij helpt je met het zoeken naar
j'è rol. Dat is gewoon een kwes
tie van vertrouwen." De jon
gens spelen bovendien meerde
re rollen omdat de regisseur er
vanuit gaat dat er meer uit een
kleiner team te halen is.
„Die manier van regisseren
moest ik ook leren", zegt Jonk.
„Ze moeten zelf aan de slag, het
zelf doen. Dat klinkt misschien
vreemd maar Wim van Hane-
gem zegt dat ook. Ik vertel al
tijd: probeer zo n figuur dichter
bij te halen. Je praat erover net
zo lang totdat je een figuur be
grijpt. Dan kun je 'm ook spe
len. Het is verschrikkelijk als
een speler die niet begrijpt wat
hij zegt. Iemand die op toneel
staat, is kwetsbaar. Dat mag je
hem zoiets niet aandoen."
Morgenavond is de première
van Oidipus in de X. Daar zijn
de Jonkies ook vrijdagavond
nog te zien. De voorstelling be
gint om 20.30 uur. Kaartjes re
serveren kan tussen 12.00 uur
en 17.00 uur op telefoonnum
mer 123568. Zaterdag zijn de
Jonkies om 19.30 uur te zien
op het regionaal Scholieren
Theater Festival in het Alphen-
se Parktheater. Op donderdag
24 juni valt het doek definitief
na een voorstelling in de
Stadsschouwbur, telefoon
131943 of 131944.
Holland Festival eert dansvernieuwer De Keersmaeker:
Dansprogrammeur Mare Jonkers van het Holland Festival: „Ik ben nu
eenmaal zeer geboeid door kunstenaars als De Keersmaeker die met
weinig woorden juist heel veel weten uit te drukken."
foto roland de bruin
Reed valt als zanger door de niand:
londen Beeldhouwster Emma Pryke kijkt in de linghuis Sotheby's. Verwacht wordt dat het mon-
bek van het monster dat gebruikt werd in de speel- ster 25.000 Engelse ponds zal opbrengen,
film 'Aliens'. Het indrukwekkende model komt later
deze maand onder de hamer bij het Londense vei- foto era
Delft houdt Mooi Weer Spelen met met muziek en dans
amsterdam frangoise ledeboer
De Vlaamse Anne Teresa de
Keersmaeker werd geboren in
1960 en brak internationaal
door in 1982. In het Holland
Festival (HF) is ze na de bijna 30
jaar oudere Hans van Manen de
tweede centrale festivalchoreo-
graaf. Is dat niet erg snel na zo'n
betrekkelijk korte carrière? In de
verantwoording van HF-dans-
programmeur Mare Jonkers
klinkt echter geen spoortje twij
fel door: „De Keersmaeker is
een van de grote dansvemieu-
wers van de jaren tachtig. Al
loopt ze nog niet zo lang mee
als andere bekende choreogra
fen is dat reden genoeg voor
een terugblik."
Om inzicht te geven in haar
ontwikkeling zijn voor het festi
val drie oude. stukken geselec
teerd: 'Fase' uit 1982, Rosas
danst Rosas' uit 1983 en 'Erts'
uit 1992. Een première op mu
ziek van Bach sluit deze reeks
af. In het Filmmuseum worden
bovendien videofilms van haar
werk getoond. Daarbij is 'Otto-
ne, Ottone' uit 1988, haar be
werking van de Monteverdi-
opera 'L'incoronazione di Pop-
pea'. Verder presenteert het
Theater Instituut Nederland een
boek en krijgt haar vormgever
Herman Sorgeloos een fototen
toonstelling in de Beurs van
Berlage.
Jonkers kennismaking met De
Keersmaeker dateert al vanaf
het begin van haar internatio
nale doorbraak. Hij herinnert
zich dat moment als de dag van
gisteren: „Ik was in 1982 vier
maanden in New York. In een
workshop voor choreografen
was daar ineens een Belgische
die met een collega op muziek
van Steve Reich danste. Als de
cor hadden Anne Teresa en Mi-
chèle-Anne de Mey alleen twee
stoelen en wat lampepeertjes
nodig. Ik was meteen onder de
indruk. Dat werd nog eens ver
sterkt omdat België tot dat mo
ment totaal niet op de landkaart
van de moderne dans stond."
Eenvoud
Jonkers vertelt enthousiast wat
hem zo fascineerde: „Ze ge
bruikte strakke minimale patro
nen met eenvoudige bewegin
gen maar liet tegelijk emoties
zien. Die combinatie was niet
alleen nieuw maar ook erg
spannend. Ik ben nu eenmaal
zeer geboeid door kunstenaars
als De Keersmaeker die met
weinig woorden juist heel veel
weten uit te druldcen." De wis
selwerking tussen afstandelijk
heid en emotionaliteit zou de
rode draad van haar choreoga-
fieën worden en bezorgde haar
wereldfaam.
De Holland Festival-program
meur prijst verder haar drang
naar avontuur: „De Keersmae
ker probeert steeds iets nieuws
uit. Door theatrale middelen als
de menselijke stem, licht, acte
ren en videobeelden verkent ze
ook andere disciplines en tege
lijk de grenzen van de uitdruk
kingsmogelijkheden van dans."
Volgens Jonkers heeft ze zo een
belangrijke impuls gegeven aan
de ontwikkeling van het moder
ne theater. Hij plaatst haar
daarbij in het rijtje dansgroot-
heden Pina Bausch, William
Forsythc en Mats Ek.
Na de Newyorkse presentatie
van 'Fase, four movements on
the music of Steve Reich' liet
Jonkers er geen gras over groei
en. Hij haalde De Keersmaeker
snel naar het Springdance-festi-
val in Utrecht en regelde een
optreden in het Shaffv Theater
in Amsterdam. Al in 1983 kon
den Holland Festival-bezoekers
kennismaken met De Keers
maeker en haar nieuwe groep
Rosas. Ze kwam naar ons land
met de première van 'Rosas
danst Rosas'.
Jonkers is blij dat De Keers
maeker haar vroege werken op
nieuw wil laten zien: „Omdat ze
niet van reprises houdt, kostte
het moeite haar over te halen.
'Fase' is zelfs fascinerender dan
vroeger en 'Rosas danst Rosas'
is belangrijk als sleutelwerk voor
haar verdere ontwikkeling." Hij
vindt het uitvoeren van oude
stukken bovendien extra be
langrijk omdat De Keersmaeker
zo bijdraagt aan het vestigen
van een opvoeringstraditie in de
danswereid: „Het ontbreken
daarvan vind ik echt een enorm
gemis."
Alle voorstellingen zijn in de
Beurs van Berlage. Rosas danst
Rosas': 10, 11 en 12 juni. Fase:
14 en 15 juni. Erts: 18." 19 en 20
juni. Nieuw werk: 27, 28, 29 en
30 juni.
muziek
recensie peter bruyn
Reünie Velvet Underground, Paradiso.
Amsterdam, gehoord 8/6.
Na een coupletje 'Some Kinda
Love' knikt Lou Reed even naar
John Cale. Prompt slaat de
Welshman grijnzend een paar
dissonante noten op de piano
aan. Even later buigt Reed zich
ernstig over zijn computerge
stuurde gitaar voor een solo.
Cale drukt de tong nog wat ver
der in de wang en begint lekker
agressief dissonant op zijn kla
vier te hameren. Zo lagen de
verhoudingen ongeveer, gister
avond bij de veelbesproken Vel
vet Underground-reünie.
Reed schijnt zich al te hebben
laten ontvallen dat de tijdelijke
reünie een pure 'chequebook'-
tournee betreft. Drumster
Maureen Tucker en gitarist
Sterling Morrison beschouwen
het gewoon als 'fun'. Over de
muzikale betekenis van het
nostalgische evenement dat
zich gisteren in Paradiso af
speelde en vanavond in het Rot
terdamse Ahoy' nog eens her
haald wordt kunnen we kort
zijn: Die is er nauwelijks. Lou
Reed, John Cale, Sterling Mor
rison en Maureen Tucker speel
den The Velvet Underground
na. Maar hoe de groep werkelijk
was laat zich beter beluisteren
op oude live-albums als 'Live at
Max's Kansas City' of'1969'.
Dat neemt niet weg dat de ge-
zamelijke aanwezigheid van het
viertal op één podium wel dege-
De Opera Studio van het Inter
nationaal Operacentrum Ne
derland (IOCN) krijgt de ko
mende drie jaar subsidie van
t het ministerie van WVC.
Het centrum werd in 1990
opgericht met als doel het be
geleiden en adviseren van jon
ge getalenteerde operazan-
lijk een unieke gebeurtenis is. Er
waren dan ook genoeg fanatie
ke fans die de exorbitante toe
gangsprijs voor het ritueel in de
voormalige kerk Paradiso grif
neertelden. Erbij geweest zijn,
daar draaide het om. Ook voor
mij, want zelf ben ik een devoot
Velvet-gelovige.
Het bleek een beschaafd mu
zikaal samenzijn bij een be
schaafd geluidsvolume - dat
schijnt in de beginjaren van de
Velvets wel anders geweest te
zijn. Het repertoire bestaat uit
klassiekers. 'All Tomorrows Par
ties', 'Femme Fatale' en 'Wai
ting for the Man' schitterend
gezongen door John Cale. 'Af-
terhours' ontwapenend ge
bracht door Moe Tucker.
En verder vooral Lou Reed in
de hoofdrol, die als zanger ech
ter behoorlijk door de mand
valt. Er zit nauwelijks nog melo
die in die stem en hij is zicht
baar blij als hij 'Pale Blue Eyes'
heeft volbracht. In andere stuk
ken. houdt het koortje van Cale
en Morrison hem nog op de
been.
Reed lijkt vooral geïnteres
seerd in een cockpit-achtige
batterij geluidsapparatuur vol
knoppen en digitale schermpjes
die voor hem op de grond ligt,
terwijl Morrison en Tucker op
de traditioneel ambachtelijke
manier schitterende dingen
doen. Maar in 'White Light/W
hite Heat' vlamt Reed weer even
als in z'n beste dagen. Toch is
het Cale die door z'n zang, alt
vioolspel en hele houding het
optreden nog een beetje niveau
meegaf.
gers- en zangeressen. Neder
land liep wat dat betreft achter
bij het buitenland. Sinds de
oprichting heeft het IOCN re
gelmatig workshops, curcus-
sen en concerten georgani
seerd. De instelling is geves
tigd in Amsterdam waar ze de
beschikking heeft over diverse
studioruimten.
delft» anp
Op de Markt in Delft wordt ko
mende zondag een originele
Chinese opera uitgevoerd. Het
is een onderdeel van de Mooi
Weer Spelen, een jaarlijks inter
nationaal openlucht-spektakel
dat dit weekeinde voor de zesde
keer gehouden wordt. Behalve
Chinese opera zijn er Frans to
neel, Afrikaanse muziek en Rus
sische clowns in Delft.
Bij de Chinese opera-voorr
stelling gaat om een driedelig
optreden van de Liaoning Beij
ing Opera Company. Het gezel
schap bestaat uit afgestudeer
den van de Bejing Opera De
partment for Yingkou Drama.
De - in eigen land met diverse
theaterprijzen beloonde - groep
toerde al door Japan, de Vere
nigde Staten en Frankrijk.
Spionne
De zeven uitvoerenden brengen
op de Markt in Delft drie verha
len met een volks karakter voor
het voetlicht. Eén ervan is ont
leend aan de zestiendc-eeuwse
roman 'De pelgrimstocht naar
het Westen'. Beide andere ver
halen spelen zich af in een her
berg, een veel voorkomende lo
catie in de Chinese opera. In het
ene geval leidt een misverstand
tot een nachtelijk gevecht, in
het andere wordt een als man
verklede spionne beroofd van
haar paspoort.
Deze vorm van opera heeft
zijn wortels in het Chinese cir
cus en bestaat behalve uit to
neel, zang, mime, gestyleerde
bewegingen dan ook uit acroba
tiek. Costumering en schmink
zijn uitbundig, de decors daar
entegen heel sober.
Miss
Het vijftig man sterke Franse
gezelschap Générik Vapeur
komt naar Delft met 'I-a petite
reine', een voorstelling die
wordt aangekondigd als een
„doldwaze wielerkoers in de
sfeer van de jaren vijftig", met
de ronde-miss als centrale fi
guur. Uit Kenya komt de acro
bat iekgroep Mapapa. Mapapa
brengt een eigen Benga Beat
Band mee.
Licedi is -de naam van de
groep van vijf Russische clowns,
die volgens de organisatie van
de Mooi Weer Spelen niet al
leen willen vermaken, maar ook
willen laten nadenken.
Zakkenrollers
Onder de verscheidene Neder
landse theater-initiatieven is de
voorstelling 'Pickpockets' van
de groep Aksldent. „De festival
gangers worden stijlvol beroofd
door deze absolute toppers van
de kleine criminaliteit. Ze heb
ben een Mtnlddcltfc tUpnmrn
van 350 handtassen, 60 porte
feuilles, 250 liMtiC ks en &2 li Bo-
gram horloge", aldus de organi
satie van de Mooi Weer Spelen
Acht Nederlandse kunste
naars maakten ieder een ob|ec t
voor het Delftse festival. De acht
kunstwerken worden in een Li
ravaan door de stad gereden.
Poëzie wordt verder bedreven
dooi Herman hue tie Boer.
Diana Ozon. Bert Oosterhout.
Maria Lems en Lrnst Sonne
veldL
WVC steunt Opera Studio
en Operacentrum Nederland
