nu
Kroaten vluchten prioriteit voor Letse Weg
in armen Serviërs
HEMA7 GORDIJNEN
Italiaanse politiek definitief op drift geraakt
Aanpak AIDS-epidemie volstrekt onvoldoende
Buitenland
Honderden op vlucht na
massamoord in Liberia
DINSDAG 8 JUN11993
'We -ouden aissctoren «.«a*»*- Regeling staatsburgerschap
Vrouwen in broek niet gewenst
Mbabane Een stamhoofd in Swaziland heeft de vrouwen in zijn
district verboden om nog langer broeken te dragen, omdat dit
niet strookt met de traditie en oneerbiedig is tegenover de ko
ning. De verordening heeft opschudding veroorzaakt onder de
modebewuste Swazische vrouwen, die broeken en westerse kle
ding dragen wanneer ze een disco bezoeken in Fakudze's dis
trict, net buiten de hoofdstad Mbabane.
President Mongolië op winst
ulaanbaatar Ondanks zijn overstap naar de oppositiepartij,
lijkt president Punsalmaagiyn Ochirbat in Mongolië zeker
een gemakkelijke herbenoeming na de verkiezingen van zo
Na telling van 65 procent van de stemmen stond de hervor
mingsgezinde Ochirbat op 58,3 procent. Zijn belangrijkste uitda
ger, de conservatieve ex-communist Lodon Tudev, kwam niet
verder dan 38,1 procent.
SPD wil onderzoek Treuhandanstalt
bonn» De Duitse oppositiepartij SPD stuurt aan op een parle
mentaire enquête naar de handel en wandel van de Treuhan
danstalt, de overheidsinstelling die is belast met de sanering en
privatisering van het bedrijfsleven in de voormalige DDR. Bij
acht a tien transacties zou sprake zijn geweest van criminaliteit
en minachting van het parlement. De partij meent dat er enkele
„schandalige" gebeurtenissen hebben plaatsgevonden en dat
het Duitse ministerie van financiën onvoldoende toezicht heeft
uitgeoefend:
Kravtsjoek belooft spoedige ratificatie
kiev» President Kravtsjoek van Oekraine heeft gisteren gezegd
dat zijn land nog tijdens de huidige parlementaire zitting het
Start-1 verdrag zal ratificeren. Kravtsjoek deed zijn belofte aan
het begin van gesprekken met de Amerikaanse minister van de
fensie, Les Aspin. Aspin brengt een bezoek aan Kiev om de Ame
rikaanse ongerustheid over het Oekraïnse kemwapenbeleid over
te biengen.
Zwickel nieuwe voorzitter IG Metall
berlijn Klaus Zwickel (54) wordt de nieuwe voorzitter van de
grootste vakbond ter wereld, de Duitse IG Metall. Hij volgt de
wegens dubieuze aandelentransacties afgetreden Franz Stein-
kiihler op. Zwickel is gisteren door het bestuur van de vakbond
voorgedragen. Hij staat bekend als een zelfbewuste, strijdbare,
maar tegelijk uiterst realistische bestuurder.
Rode Khmers vallen VN-soldaten aan
phnom penh Rode Khmers hebben gisteren in het eerste be
langrijke incident sinds de Cambodjaanse verkiezingen van eind
mei een eenheid Pakistaanse VN-soldaten aangevallen en daar
bij twee Pakistanen verwond. VN-functionarissen zeiden dat
nog ongeveer 70.000 stembiljetten moeten worden verwerkt, zo
dat vermoedelijk morgen de officiële einduitslag kan worden ge
presenteerd.
Twee rijkswachters vermoord in Spa
spa» Twee Belgische rijkswachters zijn gisterochtend met kogels
om het leven gebracht tijdens hun nachtdienst in de rijkswacht
kazerne in Spa. Volgens de politie moeten de slachtoffers volle
dig verrast zijn geweest. De agenten zaten nog in hun stoel en er
werden geen sporen van braak gevonden. Alleen het dienstwa-
pen van een van de rijkswachters bleek te zijn gestolen.
Franse ex-politiechef doodgeschoten
parus René Bousquet, die hoofd van de politie was tijdens het
Vichy-regime in de Tweede Wereldoorlog, is vanochtend voor
zijn huis in Parijs doodgeschoten. Dit is officieel in Parijs be
kendgemaakt. Bousquet was 82 jaar. Bousquet was tijdens de
Duitse bezetting medeverantwoordelijk voor de deportatie van
duizenden joden tussen 1943 en 1944. In het najaar zou worden
besloten of hij wegens misdaden tegen de menselijkheid voor de
rechter zou moeten verschijnen.
Duizenden Kroaten uit de omgeving van de Bosnische
stad Travnik hebben gisteren bescherming gezocht bij
Serviërs. Travnik werd enkele weken geleden door
Kroatische strijders ingenomen, maar de stad wordt nu
fel belaagd door moslimtroepen. Intussen heeft de
Bosnische regering gisteren ingestemd met de instelling
van veilige gebieden (.safe havens).
HARBEL Rtr-AFP
Honderden burgers uit de Libe
riaanse stad Harbei en omge
ving zijn gisteren op de vlucht
geslagen na de massamoord het
afgelopen weekeinde op drie
honderd mensen in een vluch
telingenkamp bij een plantage
van de rubbermaatschappij Fi
restone.
Het dodental zal waarschijn
lijk nog verder oplopen, aldus
artsen in het ziekenhuis van
Harbel. Van de zevenhonderd
gewondën zijn enkelen er ern
stig aan toe. Eerder werd ge
meld dat 250 mensen waren ge
dood. De aanvallers namen on
geveer 200 mensen gevangen
die gedwongen werden rijst te
dragen dat gestolen was uit
voorraden van de Verenigde
Naties.
Brigadier John Adda, de Gha-
nese onderbevelhebber van de
Westafrikaanse vredesmacht in
Liberia (Ecomog), beschuldigde
het Nationaal Patriottisch Front
(NPFL) van de massamoord.
„De actie van de opstandelin
gen zou de wereld duidelijk
moeten maken met wat voor lui
Ecomog te maken heeft", zei
hij.
Het gevaar bestaat dat de
door Nigeria geleide interven
tiemacht een tegenval zal uit
voeren, waardoor de al vier jaar
durende burgeroorlog verder
esclaeert. Ecomog steunt de Li
beriaanse interim-regering te
gen het NPLF, dat onder leiding
staat van Charles Taylor.
Taylor ontkende gisteren offi
cieel iets te maken te hebben
met het bloedbad. VN-functio-
narissen zeiden niet te weten
wie verantwoordelijk is voor het
bloedbad. De bewoners van het
vluchtelingenkamp Carter wa
ren werkzaam als boer of rub
bertapper op de plantages van
Firestone.
ZAGREB/TRAVNIK AFP-Rtr
De leider van de Bosnische
Kroaten, Mate Boban, heeft gis
teravond om internationale
hulp gevraagd. „De situatie in
Travnik is dramatisch", schreef
Boban in een brief aan ver
scheidene internationale in
stanties. Boban beweert dat in
Travnik standrechtelijke execu
ties worden uitgevoerd en „350
Kroaten in een concentratie
kamp zitten". Kroaten in omlig
gende dorpen zouden worden
„uitgewezen". Bij hevige ge
vechten het afgelopen weekein
de zijn naar schatting van VN-
functionarissen honderden
mensen omgekomen.
BERLUN GPD
De huidige aanpak van de we
reldwijde AIDS-epidemie is vol
strekt onvoldoende en onrealis
tisch. Die boodschap bracht dr.
M.H. Merson, directeur van het
AlDS-programma van de We
reld Gezondheidsorganisatie
(WHO) gisteren. De dodelijke
ziekte slaat nu explosief toe in
Zuid-Amerika, Zuid- en Zuid-
oost-Azië, met in het laatste jaar
meer dan anderhalf miljoen be-
„Wij hadden geen keus dan
ons tot de Bosnisch-Servische
republiek en zijn leger te wen
den om de nek van onze vrou
wen, kinderen en bejaarden te
redden", aldus een Kroatische
bevelhebber. Vluchtelingen zei
den zich veiliger te voelen bij
hun voormalige vijanden. „Wij
hebben het net gehaald. Wij
zouden als schapen zijn afge
slacht als wij gebleven waren",
aldus een Kroaat.
Travnik (90.000 inwoners, van
wie de meerderheid moslim is)
werd sinds augustus 1992 gere
geld gebombardeerd door Ser
vische troepen. Moslims en
Kroaten lagen toen nog zij aan
zij in de verdedigingslinies. En-
smettingen in ieder van deze
gebieden.
Om alleen in de ontwikke
lingslanden die preventieve
maatregelen te nemen waarvan
bekend is dat ze werken, is een
jaarlijkse investering nodig van
ongeveer 4,5 miljard gulden, zo
heeft de WHO berekend. Dat is
20 maal zo veel als vorig jaar
werd besteed. Merson relati
veerde het ogenschijnlijk hoge
bedrag direct: je kunt er nauwe
lijks één cola per hoofd van de
kele maanden geleden begon
nen de Kroaten een offensief te
gen hun voormalige bondgeno-
De Servische belegeraars van
de moslim-enclave Gorazde
hebben inmiddels met tanks
een nieuw offensief ingezet. Go
razde is een van de zes moslim
enclaves die door de Verenigde
Naties zijn uitgeroepen tot safe
haven. Ook vanuit Srebrenica,
eveneens een 'veilige zone' wer
den nieuwe gevechten gemeld.
De Bosnische regering, die
voornamelijk nog uit moslims
bestaat, heeft zich gisteren
neergelegd bij de instelling van
veilige gebieden. Aanvankelijk
verzette de regering zich heftig
tegen deze 'getto-vorming on
der VN-toezicht'. Maar gisteren
beloofde Sarajevo te zullen
meewerken aan de uitvoering
van VN-resolutie 836, die afge
lopen vrijdag werd aangeno
men en voorziet in de instelling
van zes veilige gebieden voor de
moslims. VN-militairen zullen
de zes zones beschermen.
(wereld)bevolking voor kopen;
het is een twintigste van wat
Operation Desert Storm (de be
vrijding van Kuwayt in 1991)
kostte.
Deze investering in con
doomdistributie, behandeling
van geslachtsziekten. AIDS-
voorlichting, het beveiligen van
donorbloed en het verstrekken
van schone injectienaalden aan
drugsverslaafden, zou deze
eeuw negen miljoen mensenle
vens kunnen sparen. En boven-
RIGA-MOSKOU HANS GELEUNSE
ADRIAN BRIDGE THE INDEPENDENT
De kiezers in Letland hebben
korte metten gemaakt met het
anti-communistische Volks
front, dat de Baltische repu
bliek in 1991 de onafhankelijk
heid bezorgde. Het Volksfront
zal niet zijn vertegenwoordigd
in het nieuwe Letse parlement,
dat het afgelopen weekeinde
werd gekozen. Grote winnaar
werd Letse-Weg (Latvija Cels),
een coalitie van ex-communis
ten en gematigde nationalis
ten, met als lijsttrekker de
voormalige partij-ideoloog en
parlementsvoorzitter (presi
dent) Anatoli Gorbanovs.
Het verkiezingsresultaat moet
in Moskou met enige opluch
ting zijn ontvangen. Gorbanovs
is een gematigde politicus en de
echt radicale nationalisten
scoorden niet hoog.
De verhoudingen tussen de
voormalige Sovjet-republiek en
Rusland zijn gespannen omdat
Letland geen volledige burger
rechten toekent aan de Russi
sche minderheid in de repu
bliek, veertig procent van de 2,7
miljoen inwoners. Bovendien is
er ruzie over terugtrekking van
dien voor zeker negentig mil
jard dollar aan baten opleveren.
„Een winst, die ieder bedrijf
graag zou boeken", aldus dr.
Merson.
Als de farmaceutische indu
strie eindelijk een HIV-dodende
crème ontwikkelt, waarmee
vrouwen zichzelf (en zonodig
zonder dat hun partner het
merkt) kunnen beschermen,
zou dat volgens dr. Merson 'een
revolutie' in de preventie bete
kenen. HIV is het virus dat AIDS
het voormalige Rode Leger, dat
in Letland de grootste basis in
de Baltische regio had. Er zijn
nog 23.000 Russische militairen
gestationeerd.
Bij de verkiezingen kwam de
Russische minderheid er niet
aan te pas. Slechts driehonderd
duizend van hen konden naar
de stembus. De overigen volde
den niet aan de criteria voor het
Letse staatsburgerschap, die
voorschrijven dat alleen niet-
Letten die al voor de Russische
annexatie in 1940 in de repu
bliek woonden de Letse natio
naliteit kunnen krijgen.
De winnaars van de Letse parle-
menstverkiezingen verklaarden
gisteren dat een van hun eerste
prioriteiten zal zijn het invoeren
van een nieuwe wet waarin de
staatsburgerlijke rechten wor
den geregeld.
„We zijn ons bewust van de
noodzaak in deze kwestie snel
te handelen", zei Gunars Mei-
erovics, een vooraanstaand lid
van de Letse-Weg, dat 32 pro
cent van de stemmen vergaar
de. „Maar de fijne nuances van
de nieuwe wet hangen af van
onze toekomstige coalitiepart
ner."
Meierovics wees een eventuele
tot gevolg kan hebben. Ook pre
sident Piot van de Internationa
le AIDS Society geeft aan de
ontwikkeling van zo n crème
'topprioriteit'. Maar volgens dr.
joep Lange, het Nederlandse
hoofd van het WHO-genees-
middelenprogramma, heeft de
industrie die prioriteit „niet op
gepikt".
coalitie met de extreem-rechtse
Beweging voor Nationale Onaf
hankelijkheid (LNNK) van de
hand. Hoewel deze partij met
13,3 procent van de stemmen
als tweede uit de bus kwam. be
haalde ze minder stemmen dan
velen hadden gevreesd.
De Letse Boerenunie (LZS), die
10.6 procent van de stemmen
behaalde, zal vrijwel zeker de
tweede regeringspartij worden.
Zowel de Boerenunie als de Let
se-Weg zijn voorstander van
een geleidelijk naturalisatiepro
ces voor de 700.000 inwoners
die geen Lets staatsburgerschap
hebben.
„Er zijn hier gewoon te veel
niet-Letten. We kunnen ze on
mogelijk allemaal tegelijk het
staatsburgerschap geven", zei
Meierovics, die algemeen als de
toekomstige president wordt
getipt. „Het is makkelijk ons te
bekritiseren omdat we quota's
willen, maar we hebben geen
andere keus."
Vuurgevecht
Somaliërs
met VN-leger
NAIROBIFRANS VAN DEN HOUDT
CORRESPONDENT
In de Somalische hoofdstad
Muqdisho is het gisteren op
nieuw tot een gewapend treffen
gekomen tussen Pakistaanse
VN-militairen en Somalische
strijders. Hierbij werden zeker
twee Somaliërs doodgeschoten.
Gistermorgen had Somalia's
militair leider generaal Aidced,
wiens leger verantwoordelijk
wordt gesteld voor het bloedbad
van zaterdag waarbij 23 Pakista
nen werden gedood, nog vijf ge
vangen genomen Pakistanen
aan de VN overgedragen.
Thatcher valt
'Maastricht'
opnieuw aan
LONDEN CEES VAN 2WEEDEN
CORRESPONDENT
Margaret Thatcher heeft giste
ren een nieuwe aanval gelan
ceerd op het Verdrag van Maas
tricht. In een rede tot het Ho
gerhuis, waarvan zij thans deel
uitmaakt, pleitte de oud-pre
mier voor een referendum over
de kwestie.
„Persoonlijk zou ik dit ver
drag nooit hebben getekend",
verklaarde ze in een nauwelijks
verhulde aanval op haar opvol
ger, John Major.
Thatcher omschreef 'Maas
tricht' als een „overweldigende
centralisatie van de macht der
bureaucraten", hetgeen een der
collega-leden van het Hoger
huis deed opmerken dat zijzelf
ook niet door het volk was ge
kozen. Volgens de ex-premier
had Engeland „zijn vingers ge
brand" aan de (door haar on
dertekende) Europese Akte, de
herziening van het Verdrag van
Rome, maar is „het Verdrag van
Maastricht veel erger".
Thatcher opende met haar
aanval het Hogerhuisdebat over
'Maastricht'. Premier Major is
bang dat het Hogerhuis het re
ferendum voorstel overneemt
Voorzitter Hof
steunt Jeltsin
MOSKOU Rtr-AfP-PPA-Ind
De Russische president leltsin i
heeft gisteren uit onverwachte
hoek steun gekregen bij zijn po-
ging door middel van een spe- j
ciale vergadering een nieuwe
Grondwet op te stellen. Voorzit- j
ter Zorkin van het Constitutio- I
nele Hof verklaarde tegenover
het perobtrau Itar i ASSdal hij
„een grote voorkeur heeft voor
een sterke presidentiële macht
in Rusland". Maar deze macht
mag niet dictatoriaal zijn. aldus j
Zorkin, die pleitte voor „een be-
schaafd evenwicht" tussen de I
uitvoerende en wetgevende
machten.
Zorkin keerde gisteren terug
in de bijzondere grondwetsver
gadering, waaruit hij zaterdag in j
het kiezog van parlementsvoor- f
zitter Chasboelatov was wegge- i
lopen. Ongeveer 700 gedele
geerden zetten in vijf werkgroe
pen hun besprekingen over de
ontwerptekst voor een nieuwe
Grondwet voort. De tekst moet
volgende week vvtoensdag (16 j
juni) klaar zijn. Uitgangspunt is
jeltsins voorstel voor een sterke
president, scheiding van mach
ten en burgerrechten naar wes
ters model.
CORRESPONDENT
De verkiezingen van afgelopen zondag
in een groot aantal Italiaanse gemeen
ten maken aan alle twijfel een einde:
het politieke systeem is afgeschreven
en de oude partijen, met uitzondering
van de ex-communistische PDS, zijn
gedoemd tot een marginaal bestaan.
Het hegemonialé 'centrum', 45 jaar lang
gevormd rond de christendemocratische
DC, is niet meer. De Italianen kijken
naar links of rechts en vooral naar indivi
duele personen en hoe verder zij af staan
van partijlogica, hoe beter het is.
Het politieke bestel is omgegooid, maar
ook tekent zich duidelijker dan ooit een
politieke scheiding af tussen het' noor
den en de rest van het land. De Lega
Nord won in alle Noorditaliaanse plaat
sen op overweldigende wijze. Het cen
trum van het land wordt overheerst door
de PDS, terwijl in het zuiden nieuwe alli
anties proberen de nog aanzienlijke
machtspositie van de DC te doorbreken.
Het grote verlies van de DC, de partij die
de gehele naoorlogse periode in Italië'
aan de macht is geweest, kan edhter tus
sen alle nieuwe ontwikkelingen de meest
uitzonderlijke worden genoemd. Voor
het eerst sinds de geboorte van de repu
bliek is de lang verwachte breuk in het
katholieke front, ondanks de hervor
mingspogingen van secretaris Martin-
azzoli, een feit.
In het noorden hebben de kiezers in gro
ten getalen de DC de rug toegekeerd. In
Milaan en Turijn bleef ze onder de 10
procent. In de katholieke regio Venezia
Giulia, waar werd gestemd voor een re
gionaal bestuur, verloor de DC sterk en
moest toezien hoe ook hier de Lega
Nord de grootste partij werd.
Maar ook in het zuiden van het land,
waar de DC traditioneel haar machtsba
sis heeft, verloor de partij aanzienlijk.
Kandidaten van de anti-maffiapartij La
Rete, geleid door de ex-DC'er Leoluca
Orlando, passeerden hier die van de DC.
Samen met de DC zijn de partijen die
zich altijd in haar kielzog hebben bevon
den, zwaar gestraft. De socialistische PSI,
de liberale PLI en de sociaaldemocrati
sche PSDI kunen nog slechts aanspraak
maken op enkele procenten van het
electoraat.
De trend die werd ingezet met de parle
mentsverkiezingen van vorig jaar, toen
de oude vier-partijencoalitie verloor,
maar nog net een meerderheid wist te
behouden, is zo voortgezet. Orlando
sprak gisteren namens velen, toen hij zei
dat zo snel mogelijk verkiezingen moe
ten worden gehouden, omdat de rege
ring in theorie kan rekenen op niet meer
dan 20 procent van het electoraat.
Met de roep om verkiezingen wordt de
discussie over electorale hervormingen
weer actueel. Premier Ciampi heeft be
loofd dat het land vóór augustus een
kieswet heeft. Die zal, overeen
komstig de onlangs gehouden referenda,
gebaseerd zijn op een meerderheids
principe. Pas na aanname van die wet
zal Italië naar de stembus gaan. Als de
partijen in het parlement niet tot over
eenstemming weten te komen, zal de re
gering een eigen wet presenteren die is
gebaseerd op het systeem waarmee de
Senaat wordt gekozen: een districten
stelsel met één stemronde.
De vraag is nu of na de verkiezingen van
zondag en de verwoestende uitwerking
die zij hebben gehad op de oude partij
en, er een mogelijkheid zal zijn om tot
een akkoord te komen.
De kans is aanwezig dat de partijen, en
met name de overwinnaars van zondag
Lega Nord, PDS en de kleinere linkse
partijen zich ingraven in hun slellin
gen, waarmee de zo noodzakelijk geach
te hervorming van de Italiaanse staat in
gevaar komt.
Honderden kruizen moeten op de Ernst Reuterplatz in Berlijn de herinnering levend houden aan evenzovele AIDS-sladitoffers. Gisteren Is in Berlijn de negende jaarlijkse Internationale
AIDS-conferentie begonnen. foto ap rainer klosteraaeier
Gordijnstoffen,
dir. kleuren en dessins.
Per meter 22.95/25.95/29.95 nü 15.
