Lawaaimakers moeten
weg uit natuurgebied
Naar het
buitenland?
\fergeet
uw pas niet.
Wat is de verleden tijd van leasen?
Binnenland
Vertrek militairen
Paspoort vanaf 1995
vijftig gulden duurder
Beroepsmilitair overlijdt
door ongeval met kanon
Flipje laat museum na in Tiel
DINSDAG 8 JUNI 1993
wmctiappdi|l<c Pt'fsdwnst
Geld puilt uit zakken inbrekertjes
soest» Drie inbrekertjes in Soest zijn tegen de lamp gelopen
toen zij met opvallend veel geld op zak 'inkopen' deden in een
snackbar. Het trio, zes, twaalf en dertien jaar oud, drong zater
dagnacht binnen in een flat in Soest. Er werd drieduizend gul
den buitgemaakt. De volgende dag belde een snackbarhouder
de politie omdat drie kinderen in zijn zaak waren die hun zak
ken vol munten van vijf gulden hadden. Het trio werd aange
houden en bekende. De buft hadden zij niet alleen op zak, maar
was ook verstopt in bosjes en struiken. In totaal is 2.400 gulden
teruggevonden.
Twee gevallen van nekkramp
Groningen Twee recente gevallen van nekkramp in Groningen
en Haren zijn volgens de GGD in Groningen geen enkele reden
om te vrezen voor verspreiding van de ziekte. Een vijfjarig meis
je uit Groningen overleed afgelopen vrijdag aan nekkramp. Een
zesjarig meisje uit Haren is opgenomen in het Academisch Zie
kenhuis Groningen. Volgens een GGD-arts bestaat tussen beide
gevallen geen enkel verband.
Vijf jaar cel voor XTC-handelaar
den bosch Het gerechtshof in Den Bosch heeft gisteren een 40-
jarige man uit Valkenswaard veroordeeld tot vijfjaar gevange
nisstraf na een eis van zeven jaar. Hij was een van de organisato
ren van een bende die XTC produceerde en verhandelde. Begin
vorig jaar werd circa dertig kilo XTC in een garagebox in Val
kenswaard aangetroffen. Een 44-jarige Eindhovenaar die van de
rechtbank vijf jaar cel en 100.000 gulden boete kreeg als leider
van de bende en de Valkenswaarder zijn meer dan eens gefilmd
bij de box. De man uit Valkenswaard is van mening dat zijn aan
deel niet zo groot is en was daarom in beroep gegaan tegen het
vonnis van zes jaar en 100.000 gulden boete.
Boetes voor vissers uit Urk
lelystad Zeventien Urker vissers zijn gisteren in Lelystad door
politierechter mr. J. de Vries veroordeeld tot boetes variërend
van 2.500 tot 36.000 gulden. In totaal moeten de vissers 180.000
gulden betalen. De Urkers vingen in 1990 en 1991 meer dan de
toegestane hoeveelheid tong, schol en kabeljauw. Om contro
leurs van de Algemene Inspectie Dienst om de tuin te leiden,
vervalsten enkele vissers hun logboeken.
den haag gpo
Het kabinet wil de prijs van de
rijksleges op een nieuw pas
poort bijna verdubbelen. Een
nieuw paspoort zal daardoor
vanaf 1995 \ijftig gulden duur
der worden en ongeveer 130
gulden gaan kosten. De prijs
verhoging is nodig om het ver
lies aan inkomsten van het rijk
te compenseren als gevolg van
de introductie van een veel
goedkopere Europese reiskaart.
Deze zal ongeveer 45 gulden
gaan kosten. Beide reispapieren
zullen wel een jaar langer geldig
blijven dan het paspoort op dit
moment: zes in plaats van vijf
jaar.
Staatssecretaris De Graaff-
Nauta (binnenlandse zaken)
maakte dit gisteren in een brief
aan de Tweede Kamer bekend.
Uit een in opdracht van de
staatssecretaris gehouden
MPO-onderzoek blijkt dat veel
Nederlanders een nieuw pas
poort niet zullen aanschaffen,
omdat zij de voorkeur geven
aan de nieuwe, aanzienlijk
goedkopere Europese reiskaart,
die ook geldt als nationaal iden
titeitsbewijs.
doorn Terwijl de manschappen van een mariniersbataljon keurig in het gelid stonden, speelden kinderen verstoppertje tussen de benen van hun
vaders. Gisteren vertrok het bataljon naar Cambodja om daar collega's af te lossen die deel uitmaken van de VN-vredesmacht Untac.
foto anp marcel antonisse
millimeter-boordkanon van een
pantservoertuig. Tijdens onder
houdswerkzaamheden ging het
kanon plotseling af. De be
roepsmilitair was met zijn een
heid op het terTein in verband
met schietoefeningen.
Een 25-jarige dienstplichtige
soldaat werd evenens geraakt
en is met oogletsel overgebracht
naar het ziekenhuis. De konink
lijke marechaussee stelt een on
derzoek in naar de toedracht
van het ongeval.
den haag anp
Een 34-jarige beroepsmilitair
van de koninklijke landmacht is
gistermiddag in Duitsland over
leden nadat hij per ongeluk was
geraakt door schoten uit een
boordkanon. De man was
's morgens opgenomen in een
ziekenhuis in Soltau nadat hij
ernstig gewond was geraakt op
het schietterrein van Bergen-
Hohne.
De sergeant-majoor werd ge
raakt door kogels uit een 25
Boerenbonden
leggen ruzie bij
TILBURG «ANP
De regionale landbouworgani
saties, aangesloten bij de Katho
lieke Nederlandse Boeren- en
Tuindersbond (KNBTB), heb
ben gisteren in Tilburg hun me
ningsverschil over het mestbe
leid bijgelegd.
Drie weken geleden ontstond
een scheuring binnen de boe
renbonden naar aanleiding van
het mestakkoord dat de top van
het landbouwbedrijfsleven had
gesloten met het kabinet. Voor
al de Noordbrabantse Christelij
ke Boerenbond (NCB) verzette
zich tegen de overeenkomst
over het mestbeleid tussen 1995
en 2000.
Hierdoor dreigde een con
frontatie tussen KNBTB-voor-
zitter J. Mares en NCB-voorzit-
ter A. Latijnhouwers. Beiden
waren rechtstreeks betrokken
bij de onderhandelingen met de
ministers Alders (milieu) en
Bukman (landbouw). Mares
hield vast aan het akkoord, ter
wijl Latijnhouwers het onder
druk van zijn achterban afwees.
Binnen <le KNBTB is nu be
sloten niet meer te bekvechten
over de vraag of het akkoord al
dan niet moet worden nageko
men. In plaats daarvan wordt
geprobeerd via de Tweede Ka
mer het akkoord aan te passen.
Bukman en Alders hebben hun
plannen voor het mestbeleid
vorige week naar de Tweede
Kamer gestuurd. Daar wordt het
over een aantal maanden be
handeld.
Grootste bezwaar van de
KNBTB tegen de plannen van
Bukman en.Alders betreft de
mestuitrijnormen in het jaar
2000. De ministers vinden dat
in principe niet meer mest mag
worden uitgereden dan de ge
il kunnen opnemen.
Het Streekmuseum De Groote
Sociëteit in Tiel heeft vergevor
derde plannen om rond Flipje
van jamfabriek De Betuwe een
museum op te richten. Het jam
museum moet in 1995 worden
geopend en is een gezamenlijk
initiatief van het streekmu
seum, de gemeente Tiel en de
directie van De Betuwe.
In het Streekmuseum is tot en
met 21 augustus een tentoon
stelling over 'Flipje, het Fruit-
baasje uit Tiel' te zien. Op 19 ju
ni wordt ook een bronzen beeld
van Flipje onthuld, gemaakt
door Else Ringnalda uit Utrecht.
De expositie betreft eigenlijk
het afscheid van Flipje uit Tiel,
omdat jamfabriek De Betuwe
deze zomer naar Breda ver
huist. Neêrlands beroemdste
jammakers werden in 1986
overgenomen door hun groot
ste concurrent Hero. Maar
vanuit Tiel heeft De Betuwe we
reldfaam opgebouwd, door
meer dan honderd jaar fruitpro-
dukten over de hele wereld te
verspreiden.
De stripfiguur Flipje op de
tentoonstelling omschreven als
het framboosmannetje wordt
gevormd door een figuurtje met
een lijfje als een framboos, met
armen en beneq van aalbessen
en voorzien van witte handen
en een onafscheidelijke koks
muts. De avonturen van het
baasje ontsproten in 1935 aan
het brein van het kunstenaars
echtpaar Ten Harmsen van der
Beek uit Blaricum.
Na de overname door Hero in
1986 is marktonderzoek gedaan
naar naamsbekendheid van De
Betuwe. Besloten is nu de naam
te laten voortbestaan. Ook zal
Flipje opnieuw op de markt
worden gebracht.
In het Streekmuseum De
Groote Sociëteit is ook een
hoekje ingericht voor andere re
clame-mannetjes, zoals Piet
Pelle (Gazelle-fietsen), het Mi-
chelin-mannetje (autobanden)
en Piggelmee (Van Nelle thee-
en koffie).
Staatssecretaris Gabor stelt plan op om jetski's en terreinmotoren te weren
DEN HAAG «CPD-ANP
Staatssecretaris Gabor van natuurbeheer wil een einde
maken aan de lawaaioverlast in een groot deel van de
Nederlandse natuurgebieden. In overleg met de toeristi
sche sector wil hij activiteiten als terreinrijden, het vlie
gen met ultralichte vliegtuigen en jetski's verbieden.
D66-woord voerder Eisma wil
de Gabor aanvankelijk dwingen
een totaalverbod af te kondigen
op jetski's, ultralichte vliegtui
gen en terreinmotoren. Omdat
hij onvoldoende steun kreeg
van de overige fracties, sloot
Eisma zich tenslotte aan bij
PvdA-woordvoerder Van den
Berg. Die vindt dat Gabor eerst
moet onderzoeken op welke
schaal gebruik wordt gemaakt
van gemotoriseerd verkeer in
natuur- en recreatiegebieden.
Vervolgens kan een plan wor
den gemaakt om
Gabor zegde de Tweede Kamer
gisteren toe dat hij de vele vor
men van geluidhinder zal in
ventariseren en een plan zal op
stellen om deze activiteiten te
verplaatsen naar gebieden bui
ten de zogeheten Ecologische
Hoofdstructuur (EHS). De EHS
is een begrip uit het Natuurbe
leidsplan. De kwetsbare gebie
den binnen de EHS (onder an
dere de Veluwe) mogen rekenen
op bescherming van de over
heid.
kers van het lawaai te weren uit
natuurgebieden. Ook de CDA-
fractie vindt dat er ,,zo weinig
mogelijk motorisch toerende
recreanten" moeten worden
toegelaten in de natuur.
Tijdens het debat over open
luchtrecreatie zei Gabor zich
zorgen te maken over het feit
dat het platteland steeds min
der toegankelijk wordt voor de
fietsende en wandelende re
creant. Als gevolg van verstede
lijking en ruilverkaveling neemt
de vrije toegang tot het landelij
ke gebied elk jaar verder af.
De ANWB, de recreatie-on
dernemers en vijftien andere
organisaties hadden hierover
eind april geklaagd bij de Twee
de Kamer. In 25 jaar tijd zou
meer dan 7.500 kilometer on
verhard pad zijn verdwenen.
Volgens de WD'er Van Erp lijdt
Nederland zelfs aan ,,een verre
gaande vorm van verhekking".
Gabor omschrijft die ontwik
keling als „een gevaarlijke ten
dens, die een verscheipte pa
raatheid vereist". Hij vindt dan
ook dat zoveel mogelijk bos
openbaar toegankelijk moet
blijven. Bovendien wil hij bekij
ken hoe het aantal fiets- en
wandelpaden op het
kan worden uitgebreit
GPVer Van Middelkoop ha-
merde'er gisteren op dat recrea
tie-voorzieningen open moeten
staan voor bevolkingsgroepen
met lage inkomens. Wel zei hij
dat „een samenleving als geheel
het best recreëert, wanneer zij
het goede gebod van de zon
dagsrust zoveel mogelijk in acht
Een bezoekster van het Streekmuseum in Tiel bekijkt een reclameplaat uit 1952 (links) van Flipje. Rechts staat
Flipje zoals hij vroeger op de toonbank stond. foto anp marcel antonisse
Nieuwe commissie taalkundigen buigt zich over lastige taalkwesties
DEN HAAG THEO HAERKENS
'Douchen, douchte, gedoucht - racen, race
te, geracet', schrijven de samenstellers van
de dikke Van Dale en het Groene Boekje
(Woordenlijst Nederlandse taal) eensge
zind. Toch staat de spelling van deze woor
den op de agenda van de nieuwste taalad
viescommissie van de Nederlandse Taal
unie. De commissie die aan het einde van
de maand voor het eerst bijeenkomt, gaat
zich bezighouden met lastige en steeds te
rugkerende taalkwesties.
De vervoeging van werkwoorden die uit
een andere taal-zijn overgenomen, levert
nogal eens problemen op. Wat is bijvoor
beeld de verleden tijd van leasen? Daarom
heeft de voorzitter van de commissie, prof.
dr. M. van den Toorn, deze vervoegingen al
op de agenda staan. Zelf wil de hoogleraar
nu geen voorkeur uitspreken. Dat kan pas
na overleg met de andere leden van wie er
veel nauw zijn betrokken bij het samenstel
len van standaardwerken over de taal. Zo
maken prof. dr. G. Geerts uit Leuven, mede
hoofdredacteur Van Dale, en prof. dr. P. van
Sterkenburg uit Leiden, directeur van het
Instituut voor Nederlandse Lexicologie deel
uit van de commissie.
Maar de commissie bekommert zich niet
alleen om spellingskwesties. Ook de plaats
van hulpwerkwoorden in een zin leent zich
voor nadere bestudering. Een voorbeeld.
Moet het nu zijn: 'Ik weet dat hij gekomen
is', of 'Ik weet dat hij is gekomen'? De re
dacties van kranten en tijdschriften hebben
hierover intem vaak afspraken, maar Van
den Toom betwijfelt dat het één werkelijk
beter of krachtiger is dan het ander en
evenmin is hij ervan overtuigd dat de volg
orde van invloed is op de betekenis. „Dat is
heel onwaarschijnlijk, maar om duidelijk
heid te krijgen is meer onderzoek nodig."
De betekenis van woorden komt ook aan
de orde. Bijvoorbeeld het gebruik van 'om'
in zinnen als: 'Hij ging naar Indië om er zijn
laatste rustplaats te vinden'. Het woord
heeft hier een heel andere functie dan in de
zin: 'Hij ging naar het station om de laatste
trein te halen'. In de laatste betekenis geeft
het uitdrukking aan de menselijke wil. maar
in het eerste geval is daar geen sprake van,
aldus de hoogleraar.
Toch is het niet de bedoeling dat een
groepje hooggeleerden gaat bepalen wat
goed of fout is. Aan de hand van statistisch
dnderzoek, uit te voeren door het Instituut
voor Nederlandse Lexicologie, wordt uit
drukkelijk rekening gehouden met het da
gelijkse taalgebruik. De voorzitter bena
drukt dat taal verandert en als een bepaald
gebruik algemeen is geaccepteerd, wordt
degene die roept dat het zo echt niet kan, al
snel een roepende in de woestijn.
Voorts buigt de commissie zich over
vorm-kwesties. Neem het begrip 'de derti
ger jaren'. Is dat wel een germanisme? En is
het wel terecht dat taalpuristen het vaak
vervangen door 'de jaren dertig'? Lang niet
altijd is het gemakkelijk om vast te stellen of
een woord een germanisme is. „Dat zeggen
we vaak wel erg snel. In het Duits zijn veel
woordvormingsprincipes hetzelfde als bij
ons. Neem huisdeur, kleinbeeld en snel
trein, allemaal samenstellingen die het
Duits ook kent."
Het gebruik van leenwoorden, zoals het
woord überhaupt, komt ook aan de orde.
„Onze taal zit er vol mee. Het gebruik ervan
is niet fout, maar soms wel gemakzuchtig."
De commissievoorzitter benadrukt dat
het niet de bedoeling is over drie jaar met
een volledig gerenoveerd taalboek te ko
men. „De taal veranderen kan zomaar niet,
er zijn trouwens geen sancties. Wij geven
adviezen aan taaladviesdiensten en makers
van woordenboeken, maar niet aan parti
culieren. Die kunnen ons niet zomaar bel
len. Wij blijven een beetje op de achter
grond."
Persoonlijk vindt de Nijmeegse emeritus
hoogleraar dat Nederlanders wat al te ge
makkelijk Engelse woorden gebruiken.
Vooral reclamemakers hebben daar een
handje van. „In Frankrijk zou dat niet kun
nen. Daaf zijn zelfs straffen uitgedeeld om
dat een sigarettenfabrikant naast het
woordje filtre ook het Engelse filter op een
pakje had gezet. Maar dat is natuurlijk wel
erg overdreven. Dat kan bij ons niet."
Monument met
dertigduizend
geboortedata
De geboortedata van meer dan
30.000 kinderen uit Rotter
dam-Rijnmond worden vast
gelegd in een opmerkelijk mo
nument. Aan de Maaskade, ter
hoogte van De Boompjes,
komt een enkele honderden
meters lange muur vol ge
boortetegels. Hoewel het
bouwsel er pas in 1996 zal
staan, kunnen'de tegels vanaf
donderdag al worden besteld.
Volgens woordvoerder K. de
Gruiter van de speciaal opge
richte Stichting Tegel aan de
Maas worden voor elke bestel
ling twee exemplaren gemaakt.
De ene tegel gaat meteen naar
het kind zelf, de andere gaat in
de kast tot 1996 of wordt tus
sendoor tentoongesteld in een
naburige etalage.
De stichting streeft ernaar de
oplevering van de kademuur te
laten samenvallen met de op
richting van de nieuwe stads
provincie Rotterdam-Rijn
mond. „Al die namen samen
zullen straks een symbool zijn
van de eenheid van de bewo
ners van onze stadsregio",
meent Tegel aan de Maas.
De 6 bij 25 centimeter me
tende ereplaats op de muur
kost 66 gulden. Aanvankelijk
komen alleen kinderen die in
1993 zijn geboren in aanmer
king voor een tegel. „Als de al
lerjongsten aan bod zijn ge
weest, gaan we geleidelijk te
rug in de tijd", aldus De Grui
ter. „We kunnen maar drie
honderd tegels per week ma
ken en uit reacties krijg ik de
indruk dat iedereen z'n kind
op die muur wil."
ipas met pincode kunt u ook buiten Nederland makkelijk
geld halen. In Europa staan al 60.000 geldautomaten \va
kunt opnemen. Heeft u nog geen Europas (nu gratis f
pincode op uw Europas? Vraag 'm dan tijdig voor uw vc
Rabobank. Aangenaam.
u buitenlands geld
gratis tot 1 januari 1994) of
r uw vertrek aan IÉM
