Wöltgens eiste al eerder aftreden
Kok faalt weer als leider Elske ter Veld, bekeerlinge op het pluche
Binnenland
Harde koppen botsen
met fatale gevolgen
Verloop van
AIDS snel te
voorspellen
VNG krijgt een wit jasje
Eis 20 jaar wegens moord op Bruinsma
ZATERDAG 5 JUN11993
Algemeen Nederlands Persbureau GPD Gemeenschappel'ike Persdienst
Anderhalf jaar cel voor incest
zutphen Een 66-jarige man uit Raalte is gisteren veroordeeld tot
anderhalf jaar cel wegens incest met een van zijn dochters en
een kleindochter. De ten laste gelegde feiten maakten slechts
een klein deel uit van de werkelijke toedracht, omdat de overige
feiten waren verjaard. Tijdens de zitting bleek dat de man twin
tig jaar lang zijn vijf dochters geregeld had verkracht. Zij hadden
geen aangifte gedaan, omdat hun vader naar hun mening hulp
nodig had en geen gevangenisstraf. Toen echter bekend werd
dat hij met een van zijn kleindochters ontucht had gepleegd,
was de maat vol en werd wel aangifte gedaan. Hierop werd de
man aangehouden.
Onderzoek beschieting asielzoekers
eindhoven» De politie stelt een onderzoek in naar een beschie
ting van het asielzoekerscentrum in Eindhoven. Volgens een ge
tuige die stond te wachten bij een bushalte zijn gisteravond
vanuit een rijdende auto schoten gelost op het centrum. De po
litie neemt de zaak hoog op, aldus de woordvoerder. De politie
is op zoek naar andere getuigen die op het moment van de be
schieting ook het asielzoekerscentrum passeerden. Volgens de
getuige bij de bushalte zou de auto met de schutter andere wa
gens met hoge snelheid hebben gepasseerd.
Aantijgingen in interview 'maakten de maat vol'
PvdA-fractieleider Wöltgens heeft al begin deze week
druk uitgeoefend op staatssecretaris Ter Veld om af te
treden. „Voor mij was de maat vol na het vraaggesprek in
een avondblad", zei hij gisteravond in Middelburg, waar
hij op werkbezoek was.
den haag gpd-a
Vorig weekeinde zei Ter Veld in
NRC-Handelsblad dat sommige
fractieleden 'vals en stiekem' te
genover haar waren. Over die
uitspraak hebben de 49 Kamer
leden van de partij dinsdag ver
gaderd. Wöltgens kreeg daar het
fiat van zijn collega's om hun
bewindsvrouw onder handen te
Na zijn advies aan haar om de
eer aan zichzelf te houden, eiste
Ter Veld een uitspraak van het
fractiebestuur. Donderdag her
haalde Wöltgens - nu namens
de leiding van de fractie - dat de
staatssecretaris maar het beste
kon opstappen.
De fractievoorzitter zei dat de
bijstandsplannen van Ter Veld
niets te maken hebben met
haar vertrek. „Ik heb haar wel
gezegd dat ik het geen goede
plannen vond, maar ze hebben
geen rol gespeeld in deze be
treurenswaardige zaak. Het ging
echt alleen maar over de slechte
verhouding tussen Elske en de
fractie. Het klinkt raar, maar het
is waar", aldus Wöltgens.
Wöltgens bevestigde daarmee
wat Ter Veld al eerder op de dag
had gezegd. „De inhoud van het
beleid was niet het probleem,
maar wel de wijze waarop ik
met het beleid en de opvattin
gen van de fractie omging", zei
ze toen.
Kok zei niet anders te hebben
kunnen doen dan de staatsse
cretaris te adviseren 'haar kof
fers te pakken en te vertrekken'.
„Als er zo'n vertrouwensbreuk
is tussen een bewindspersoon
en de eigen achterban, dan kun
je niet geloofwaardig meer
functioneren in de politiek", al
dus Kok. „Als het daaraan
schort met een opeenstapeling
van incidenten en wrijvingen,
dan is een relatie afgelopen, hoe
pijnlijk dat ook is".
De oppositiepartijen in de
Tweede Kamer denken dat de
PvdA met het vertrek van Ter
Veld afstand wil nemen van het
kabinetsbeleid. De WD wil
dinsdag dan ook een spoedde
bat. Groen Links en SGP ver
wachten dat het aftreden van
Ter Veld spoedig zal leiden tot
een kabinetscrisis. Ook Van
Mierlo (D66) zette „grote vraag
tekens bij de samenhang in de
coalitie en binnen de PvdA in
het bijzonder".
CDA-fractievoorzitter Brink
man wilde niet reageren. Hij
wilde eerst uitleg van Wöltgens,
maar die zei gisteravond dat hij
al met De Vries had gepraat en
niet van plan was Brinkman ook
nog te bellen.
Wie Ter Veld zal opvolgen, is
nog niet bekend. Kringen in de
PvdA-fractie menen dat er mo
gelijk zelfs helemaal geen op
volger komt. In de CDA-fractie
is op die gedachte echter
meteen negatief gereageerd.
„Dan moet De Vries zeker de
kastanjes uit het vuur halen en
heeft de PvdA-fractie de handen
vrij", aldus kringen rond fractie
voorzitter Brinkman.
den haag henri kruithof
„Dit is een weinig doeltreffend optreden van de
PvdA", zei een anoniem PvdA-kamerlid gisteren.
En gelijk had hij, want door het wegsturen van
Ter Veld raakt de PvdA nog verder in het slop. En
het was opnieuw door een gebrek aan leider
schap van de man die de politiek leider van de
PvdA heet te zijn: Wim Kok. Hij heeft zich door
enkele 'prominente' fractieleden de wet laten
voorschrijven. Tineke Netelenbos, Margo Vlie-
genthart en Wim van Gelder, alle drie lid van het
fractiebestuur, hadden laten weten niet meer met
de staatssecretaris te kunnen werken.
In de fractie is hun kritiek weliswaar besproken,
maar harde conclusies kwamen daar niet uit. En
toch heeft het fractiebestuur onder leiding van
Thijs Wöltgens aan de staatssecretaris laten we
ten dat ze maar beter kon opstappen. Wim Kok
nam vervolgens niet eens de moeite om na te
gaan of het fractiebestuur wel namens de hele
fractie of in elk geval een meerderheid daarvan
sprak.
En dat is allerminst zeker. Een fors aantal PvdA-
Kamerleden vindt het ronduit stom dat Ter Veld
werd weggestuurd. Voor weer een andere groep
(niet de belangrijkste, maar toch...), kwam het af
treden van Ter Veld zelfs als een donderslag bij
heldere hemel.
Een week geleden zei Wim Kok rtóg dat hij ach
ter de staatssecretaris stónd. Dat blijkt waar te
zijn, maar dan wel met het mes in de hand. Want
het enige dat Kok nog kon uitbrengen na het ge
sprek met het fractiebestuur was dat hij het beter
vond als ze haar consequenties trok uit de kritiek
van de fractietop. Ter Veld af dus. Niet om haar
beleid, maar om de presentatie daarvan en om de
manier waarop ze met de fractie omging. Maar
dat is natuurlijk onzin. Een deel van de fractie
heeft de grootste moeite met het strenge bezuini
gingsbeleid van het kabinet en zeker ook van Ter
Veld. Het anonieme kamerlid: „Als het beleid niet
deugt moet je het beleid afwijzen". Maar dat
durft de fractie niet, omdat ze bang is voor een
kabinetscrisis. Maar crisis wordt het toch, al zal
die dan vooral in de eigen gelederen gaan woe
den. Want het kan bijna niet anders dan dat het
leiderschap van Wim Kok (opnieuw) ter discussie
komt. Hij had tijdens het beraad donderdag
avond ook met de vuist op tafel kunnen slaan en
zeggen dat het gezeur afgelopen moest zijn. Als
Kok zijn eigen positie op het spel had gezet, zou
hij ongetwijfeld gewonnen hebben.
De partijleiding (voor zover daar nu nog sprake
van is) staat nu voor de taak een opvolger voor de
staatssecretaris te zoeken. Een PvdA'er: „Wie met
een beetje visie op het leven zou daar nu nog in
stappen?" Wie wil er nu het beleid voortzetten
van een staatssecretaris die wel degelijk óók om
inhoudelijke reden heeft moeten opstappen?
Enkele kleinere partijen in de Tweede Kamer
zeiden in een reactie dat het aftreden van Ter
Veld weieens het einde van de coalitie zou kun
nen inluiden. En niet ten onrechte, want de PvdA
vertoont alle kenmerken van een partij in paniek.
Bij het CDA kan daarom wel de angst ontstaan
meegesleept te worden in de malaise van de coa
litiegenoot. En dan is het snel gebeurd met het
kabinet.
den haag harm harkema
„Ik hoorde het op de radio",
zegt het PvdA-kamerlid Wilfried
de Pree. Dat is al één lid van de
fractie die er geen flauw idee
van had dat Ter Veld het veld
moest ruimen, pf, om partijlei
der Kok aan te halen „dat de
verhoudingen tussen de staats
secretaris en de fractie zodanig
waren verstoord dat de basis
voor haar politiek functioneren
onherstelbaar verzwakt was".
De Pree is lang niet het enige
fractielid dat niet wist dat hij
het vertrouwen had opgezegd,
blijkt uit de reactie van ver
scheidene kamerleden. Het is
dan ook niet de hele fractie, die
Ter Veld de wacht heeft aange
zegd. Het is het fractiebestuur
geweest, met daarin leden als
Van Gelder en Vliegenthart die
Elskes bloed wel konden drin
ken.
Afgelopen dinsdag was de
kwestie-Ter Veld slechts kort
aan de orde geweest in de we
kelijkse fractievergadering. Con
crete aanleiding waren uitlatin
gen van Ter Veld in NRC-Han
delsblad dat zij aanvallen uit de
fractie van onder andere Vlie
genthart, Van Gelder en Nete
lenbos „vals en stiekem" vond.
Naar aanleiding van deze har
de verwijten nam fractievoorzit
ter Thijs Wöltgens het woord.
Hij vroeg de fractie een man
daat om in de kwestie-Ter Veld
te handelen naar bevind van za
ken. Dat mandaat kreeg hij, dus
formeel kan de fractie niets aan
te merken hebben op de breuk
die donderdagavond werd ge
forceerd en gisteren definitief
een feit was.
Feit is echter wel, dat in de
bewuste fractievergadering ab
soluut niet de sfeer hing dat het
einde van Ter Veld nabij was of
zou moeten komen. Velen gin
gen er vanuit dat Wöltgens het
mandaat juist zou gebruiken
om de verstoorde communica
tie met Ter Veld te herstellen.
Hetgeen overigens ook de be
doeling was van Wöltgens. Vori
ge week dinsdag namelijk was
de positie van Ter Veld ook al
aan de orde geweest in de frac
tie. En toen al was gebleken dat
een niet onaanzienlijk deel van
de fractie in het geheel niet uit
was op het aftreden van Ter
Veld.
Slechts enkelen (zie boven)
drongen daar expliciet op aan
vanwege de „verstoorde com
municatie". Vanwege slepende
onaangenaamheden als: Elske
die nooit naar de fractie luistert,
Elske die de fractie niet had in
gelicht over haar bijstandsplan
nen, Elske die altijd zeer star
vasthoudt aan eenmaal ingeno
men standpunten, Elske die er
door haar betweterige presenta
tie als geen ander in slaagt om
jongeren, bijstandstrekkers, en
WAO'ers tegen zich in het har
nas te jagen.
Dat kan allemaal wel zo we
zen, sprak een niet onaanzien
lijk deel van de fractie, maar ze
moet toch maar blijven zitten.
Het voornaamste argument: we
blijven het kabinetsbeleid steu
nen, dus als we het poppetje
veranderen en niet het beleid,
lijden we alleen maar schade.
En niet zo'n beetje ook.
Een ijzersterk argument, en
mede daarom ging Wöltgens af
gelopen woensdag weliswaar
laitisch gestemd met Elske in
gesprek, maar toch ook met de
bedoeling uiteindelijk tot ver
zoening te komen. Maar dat viel
tegen. Elske bleek een harde
kop te hebben. Ze weigerde
naar verluidt ook maar iéts fun
damenteels aan haar houding
jegens de fractie te veranderen.
Donderdag escaleerde de
zaak in snel tempo. In het acht
man sterke fractiebestuur kozen
de leden één voor één de kant
van de al even onverzoenlijke
Vliegenthart cs. Tot het laatst
toe probeerde Wöltgens de
breuk te lijmen. Uiteindelijk
koos hij eieren voor zijn geld, en
was het aftreden van Ter Veld
een feit.
Sommige PvdA-kamerleden
vinden op voorhand het aftre
den van Ter Veld de minst
slechte oplossing. Maar ande
ren zijn boos dat de fractietop
de zaak zo uit de hand heeft la
ten lopen. Cynisch meldt een
prominent PvdA-kamerlid: „Als
net beleid niet deugt, moet je
het beleid veranderen. Nu
wordt alleen het poppetje ver
vangen. Dit is weer eens een
staaltje van weinig doeltreffend
optreden van de PvdA".
Dinsdag komt fractie weer bij
elkaar. De fractietop dient daar
verantwoording af te leggen.
Het kon wel eens een lange ver
gadering worden.
Onderzoekers van het Centraal
Laboratorium van de Bloed
transfusiedienst (CLB) hebben
ontdekt dat al snel na de infec
tie met het AIDS-virus HIV te
voorspellen is hoe de ziekte zich
gaat ontwikkelen. Een test is er
nog lang niet voor, maar het
wetenschappelijk inzicht wel,
aldus CLB-arts Miedema giste
ren.
De onderzoekers bestuderen
met de Amsterdamse GGD al
enkele jaren de verschillende vi
rustypen. Eind april nog ont
dekte de groep dat mensen met
een bepaalde agressieve variant
van het virus (SI) tot zeven keer
zoveel kans hebben binnen 2,5
jaar AIDS te ontwikkelen. Vroeg
in de infectie is in vrijwel alle
geïnfecteerden de niet-agressie-
ve variant (NSI) aanwezig, maar
bij ongeveer de helft verschijnt
na enige tijd het Si-virus.
Daarop voortbordurend is nu
ontdekt dat al vrij snel na de be
smetting te bepalen is of er in
derdaad agressieve varianten
zullen komen. Deze voorteke
nen zijn zichtbaar in een klein
stukje van het virus.
Ter Veld tijdens de persconferentie waarop ze haar aftreden aankondigt Naast haar minister De Vries.
den haag carel goseung
Woensdagavond 2 juni. Bij het NOS-
Journaal wordt staatssecretaris Ter Veld
ondervraagd. Onderwerp van gesprek:
de kritiek vanuit de PvdA-fractie op haar
functioneren.
Vraag: Hebt u de afgelopen dagen wel
eens nagedacht over aftreden?
Ter Veld: „Neen".
Vraag: Geen moment?
Ter Veld: „Neen, waarom zou ik"
Vraag: Zou u dat in de toekomst nog
kunnen gaan overwegen als de situatie
blijft zoals die is?
Ter Veld: „Neen, waarom,zou ik?"
Gisteren stapte Elske Ter Veld (48) op.
Na 3,5 jaar staatssecretaris van sociale
zaken te zijn geweest. In de acht jaar
daarvoor zat ze voor de PvdA in de
Tweede Kamer.
Elkse was toen de onbetwiste kam
pioen van de uitkeringstrekkers. Voort
durend liep zij te hoop tegen plannen
van de toenmalige CDA-WD-coalities
om te snijden in de uitkeringen. Om te
morrelen aan het stelsel van sociale ze
kerheid. 'Mama van de minima' werd
haar ere-ti tel.
Grootgebracht in Groningen, het land
waar CPN en PvdA in die dagen om de
macht streden, wilde Elske dat beide
partijen samen gingen regeren. Op de
Dag van de Arbeid stapte zij met de rode
vlag door de Groninger dreven. Proteste
rend tegen NAVO en EG, de bolwerken
van kapitalisme.
Na negen jaar FNV betrad ze eind
1981 de Tweede Kamer. Sociale zeker
heid werd haar domein, de CDA'ers De
Koning en De Graaf haar tegenstanders.
Inzet van haar optredens: het verbeteren
van de sociale zekerheid. Vorige week
gaf Ter Veld bij de parlementaire enquê
tecommissie sociale zekerheid enig in
zicht in haar motieven van toen. Het ka
merlid ging er van uit dat de PvdA in
1986 weer zou gaan regeren. Voor die
tijd moest het sociale zekerheidsstelsel
zo uitgebreid mogelijk worden. Daarna
hoefden dan alleen de uitkeringen nog
maar jaarlijks te worden verhoogd.
Dagenlang lag zij in de clinch met
staatssecretaris De Graaf over diens
plannen de sociale zekerheid te herzien.
Debatten die alleen Ter Veld en De Graaf
konden voeren. Alleen zij wisten nog
waarover het ging.
Na de verkiezingen van 1986 bleef de
PvdA buiten het kabinet. Ter Veld haalde
het fractiebestuur. Ze liep binnen de
fractie tevergeefs te hoop tegen de belas
tingherziening op basis van de plannen-
Oort. Die gingen volgens haar te veel ten
koste van de lagere inkomensgroepen.
Ter Veld, gesteund door fractiegenoot
Wöltgens, legde het af. De PvdA stemde
met Oort in.
Eind 1989 werd Ter Veld door fractie-
en partijleider Wim Kok in het kabinet
met het CDA gehaald. Opdracht: het
overeind houden van de sociale zeker
heid met de herstelde koppeling tussen
lonen en uitkeringen als basis. Dit kort
nadat Ter Veld zelf de toegevingen van
haar partij aan het CDA in de formatie
had becommentarieerd met de tekst:
„Verdomme wat wordt het allemaal toch
rechts".
Bekeerd
Wie Ter Veld nu hoort, hoort een ander.
Iemand die meent dat de sociale zeker
heid er niet alleen in kan bestaan uitke
ringen te verlenen. Dan zullen werken
den de belastingen en premies niet meer
willen opbrengen. Alleen als uitke
ringstrekkers weer aan de slag komen,
zijn zij bereid daar mee door te gaan.
Bovendien betekent het aan de slag krij
gen van uitkeringstrekkers dat het stelsel
overeind gehouden kan worden voor de
genen die het echt nodig hebben.
Het is deze ommekeer in denken die
Ter Veld de afgelopen jaren op Sociale
Zaken heeft doorgemaakt. In 1990 dreig
de ze nog met aftreden toen bij de PvdA
de nieuwe 'flinksheid' mode werd. Een
jaar later herhaalde ze dat dreigement
indien de WAO vergaand werd aange
tast.
Maar ze bleef, ook al tekende ze met
tranen in de ogen, voor de WAO-ingre-
pen. Het was ook Ter Veld die in januari
met haar CDA-baas -en tot vriend ge
worden- minister De Vries, het laatste
compromis over de WAO tot stand
bracht. Nog maar enkele maanden gele
den volgde het schrappen van de bij
stand voor jongeren.
Voor de staatssecretaris allemaal ver
dedigbaar. Maar voor de PvdA-fractie
kennelijk niet meer. Mede gevoed door
de slechte communicatie binnen de
PvdA als geheel en dus ook tussen frac
tie, fractietop, bewindslieden en partij
top.
De steun voor Ter Veld brokkelde af.
Of ze na deze kabinetsperiode terug zou
keren liet zij zelf nog open. Zaterdag zei
ze in NRC-Handelsblad zich te ergeren
aan de 'valse, stiekeme' houding van een
aantal fractieleden. Het was de druppel
die de emmer deed overlopen.
den haag Ze konden zich maar met moeite bedwingen, de brandweermannen. Toen de Amazing Stroopwa
fels hun stemmingverhogende liedjes hadden gezongen en de sprekers hun zegje gedaan, mocht - eindelijk -
het schuim gespoten worden. Onder luid gejoel werd het plein voor het gebouw van de Vereniging van Ne
derlandse Gemeenten VNG in Den Haag gistermiddag in een schuimbad veranderd - het hoogtepunt van
weer een protestdag in het kader van de ambtenarenstrijd voor een goede CAO. De blauwgeblazerde heren
in het VNG-gebouw schrokken alleen erg van het startschot uit een antiek kanon van. Verder scheen de zon,
deed een Italiaanse ijscoman goede zaken, en vroeg een Amsterdamse brandweerman zich na afloop af „of
we niet toch een beetje schuim bij de VNG naar binnen hadden moeten spuiten?" foto cpd cees zorn
amsterdam gpd
In hoger beroep is gisteren 20
jaar geëist tegen een oud-poli
tieman wegens de liquidatie
van bendeleider Klaas Bruin
sma en een drugshandelaar. De
verdachte reageerde koel. „Ik
heb er alle vertrouwen in dat u
mij vrijspreekt", zei hij tegen
het Hof, „kunt u niet nu meteen
uitspraak doen?"
Waar de oud-rechercheur dat
vertrouwen op baseert, laat zich
moeilijk raden. Hofpresident
Willems betrapte de oud-agent
van het bureau Warmoesstraat
opnieuw op tegenstrijdigheden
in zijn beide alibi's. Die alibi's
zijn volgens procureur Korvinus
overduidelijk achteraf in elkaar
gezet.
In dat licht moest ook de ver
schijning van een tweede ver
dachte van de moord op de
drugshandelaar worden gezien.
Aanvankelijk zweeg hij, maar
gisteren wilde hij plotseling
kwijt dat hij zich toch herinner
de de oud-politieman in café
Stadion Corner te hebben ge
sproken op de avond van de
moord op de drugshandelaar.
Een ingewikkeld schema waar
bij autotelefoons en semafoons
als gloeiende aardappels moe
ten zijn doorgegeven, werd aan
gevoerd. om het alibi van de
OPSLAG/MILIEU
CONTAINERS
VERKOOP/VERHUUR
hoofdverdachte in elkaar te zet
ten. Maar dan had hij in vier
minuten van Wilnis naar Am
sterdam hebben moeten rijden,
legde president Willems de vin
ger op de zere plek.
Klaas Bruinsma werd op 27
juni 1991 na vertrek uit disco
theek luliana's in het Hiltonho-
tel met vier kogels gedood. Het
bewijs tegen de oud-recher
cheur is niet iizersterk. omdat
niemand hem heeft zien schie
ten en het moordwapen nooit is
gevonden. Maar hij moet vol
gens meerdere getuigen wél bij
de schietpartij aanwezig zijn ge
weest.
Volgens procureur Korvinus
zijn er tijdens de vier zittingda-
gcn van het hoger beroep wei
nig nieuwe inzichten bij geko
men. Ze eiste daarom dezelfde
straffen als van de Amsterdam
se en Utrechtse rechtbanken:
acht jaar voor doodslag op
Bruinsma en 12 voor moord op
de drugshandelaar.
Uitspraak 17 juni.
