Spanje ontwaakt uit Californische droom
Vluchteling betaalt hoge prijs
voor beperkende maatregelen
Feiten &Meningen
Verontwaardigingwoedebezorgdheid
Verkiezingsuitslagen Spaanse politieke partijen (stempercentages)
48,4%
Partido
Popular
Conservatieven
IVrJI psoe
Izquierda
m* u-w.
(Catalaanse nationalisten)
Verenigd Links 18-
CDS14 -
Samenstelling Cortès 1993 (350 zetels)
- Partido Popular 107
- Overige 13
ZATERDAG 5 JUN11993152
Vlak voor verkiezingen is er van welvaartsperspectief weinig over
Bijna vier jaar geleden, vlak voor de vierde parlemenst-
verkiezingen na 40 jaar Francodictatuur, hadden ver
scheidene buitenlandse journalisten het Spanje van de
socialistische premier Felipe Gonzalez uitgeroepen tot
het 'California van Europa'. Vlak voor de nieuwe verkie
zingen is ervan dat Californische welvaartsperspectief
weinig meer over.
BARCELONA RUUD DE WIT
CORRESPONDENT
De vergelijking was niet hele
maal onbegrijpelijk voor een
land waar de zon altijd schijnt,
waar het leven goed is voor
Spanjaarden en toeristen en
waar de economische 'boom'
geen grenzen leek te kennen.
De zon schijnt nog steeds, maar
desondanks laten de toeristen
het afweten. Het meest heeft de
Californische droom echter ge
leden onder de economische te
rugval. Met een werkloosheids
percentage van ruim twintig is
Spanje Europees koploper.
Door de geringe competitiviteit
van de industrie wil het met de
export al enige tijd niet meer
lukken en de agrarische sector
heeft zeer te lijden van de con
currentie binnen de EG.
Voeg daarbij het grote aantal
gepensioneerden, dat zwaar op
de overheidsuitgaven drukt, de
explosief gestegen lonen, de
nog steeds achtergebleven in
frastructuur en de problemen
die de centrale regering in Ma
drid heeft om de geldverslin
dende behoeften van naar meer
autonomie strevende regio's te
bevredigen, en het negatieve
beeld is compleet.
Toch komt de crisis voor vele
Spanjaarden tamelijk onver
wacht. Zelfs een jaar geleden
maakten maar weinigen zich
druk toen de eerste symptomen
van een afglijdende economie
zich aandienden. De Olympi
sche Spelen van Barcelona
moesten nog worden gehou
den. De Wereldtentoonstelling
in Sevilla had net haar poorten
geopend en de eerste commen
taren op hetgeen op het Expo-
terrein tot stand was gebracht,
waren overwegend positief. Ook
Madrid als culturele hoofdstad
van Europa slaagde er het afge
lopen jaar regelmatig in de
schijnwerpers op zich gericht te
houden.
Maar inmiddels beschikken de
drie grootste steden van Spanje
ieder over een monument dat
als bewijs van de neergang
dienst kan doen. Het uit de
grond gestampte Olympische
dorp in Barcelona staat voor
meer dan de helft leeg, omdat
de koopprijzen te hoog zijn en
de kwaJiteit van de apparte
menten te wensen overlaat. Het
voormalige Expo-terrein in Se
villa maakt een troosteloze in
druk en plannen om er een
technologisch park van te ma
ken, zijn nog niet verder dan de
vergadertafel gekomen.
Het meest tekenende crisismo
nument staat aan het eind van
de Madrileense verkeersader, de
Paseo Castellana. Als gevolg van
Financiële tegenslagen, maar
vooral door wanbeheer, heeft
de Grupo Torras, het Spaanse
Filiaal van het Kuywaitse beleg
gingsbureau KIO, daar de bouw
van een imposante tweelingto
ren moeten stopzetten. Dit
bouwwerk, een ontwerp van de
Amerikaanse architect Philip
Johnson, heeft zijn hoogste
punt bereikt, maar zal voorlopig
niet voltooid worden en het is
zelfs de vraag of dat ooit nog zal
gebeuren.
In de verkiezingscampagne is
de economische crisis vanzelf
sprekend het belangijkste on
derwerp geweest. Met name de
oppositiepartij, de rechtse Par
tido Popular (PP) van Jose Ma
ria Aznar, heeft de tegenvallen
de werkgelegenheidscijfers, het
grote overheidstekort en de
zwakke peseta, met verve als
munitie gebruikt om het Fiasco
van bijna elf jaar socialistisch
bewind aan de kaak te stellen.
De PSOE van Gonzalez heeft
zich hiertegen niet altijd even
krachtig geweerd.
Gonzalez benadrukte tot het
laatste moment dat het in Span
je niet slechter gaat dan in con
servatief geregeerde landen als
Groot-Brittannië en Duitsland
en bleef zich op de borst slaan
voor al de positieve veranderin
gen die in Spanje toch ook zijn
gerealiseerd.
Opvallend is, dat in de verkie
zingscampagne relatief weinig
aandacht is besteed aan het re
gionalisme. Dat is des te op
merkelijker, omdat regionale
partijen als de CiU in Catalonië
en de PNV in Baskenland na
zondag wel eens op het vinken
touw kunnen blijken te zitten,
nu het uitgesloten lijkt dat de
PP of de PSOE een absolute
meerderheid halen. Gonzalez
heeft steeds gezegd, dat hij aan
160 van de 350 parlemenstzet-
els genoeg heeft om een min
derheidsregering te vormen en
De 29 miljoen kiesgerechtigden stemmen zondag voor 350 zetels
in de Spaanse Tweede Kamer, het Congres. De zetelverdeling is
gebaseerd op het systeem van proportionele vertegenwoordi
ging.
Voor elk van de 18 regio's is op basis van het aantal inwoners een
minimale en maximale hoeveelheid zetels beschikbaar. De mees
te zetels zijn te behalen in Andalusië (61), Catalonië (47) en Ma
drid (34), de minste in de Spaanse enclaves Ceuta en Melilla (2).
Bij de verkiezingen van 1989 haalde de Spaanse Socialistische
Arbeiderspartij, PSOE, van Felipe Gonzalez 176 zetels. De PSOE
behield daarmee de absolute meerderheid, die zij ook al had na
de verkiezingen van 1982 en 1986.
De grootste oppositiepartij was de rechtse Partido Popular (PP)
van Jose Maria Aznar met 106 zetels. De Catalaanse regionale
partij CiU kwam in 1989 uit op 18 zetels, het door communisten
gedomineerde Verenigd Links op 17 en de centrumrechtse CDS
14. De overige 19 zetels gingen bij de laatste parlementsverkie
zingen naar kleine regionale partijen, zoals de PNV (5 zetels), HB,
EE en EA in Baskenland.
Volgens de laatste opiniepeilingen zullen de verkiezingen een po
litieke aardverschuiving tot gevolg hebben. De PSOE moet reke
ning houden met een verlies van dertig zetels of meer, terwijl de
PP van Aznar een spectaculaire sprong van veertig zetels gaat
maken en mogelijk de grootste partij wordt
De derde partij wordt Verenigd Links met 22 tot 24 zetels en ook
CiU staat op lichte winst. De CDS verdwijnt echter nagenoeg ze
ker uit het Congres, terwijl de overige kleine regionale partijen
samen opnieuw op rond de twintig zetels zullen uitkomen.
gesloten.
Vele politieke commentatoren
wijzen erop, dat deze ontwücke-
ling op de langere termijn de
doodsklap kan betekenen voor
de eenheidsstaat die Spanje nog
steeds is. Want hoe kan een
partij, die nationale politieke
verantwoordelijkheid zegt te
hebben, bereid zijn die te delen
met een partij, die haar be
staansrecht ontleent aan eigen,
regionale belangen?
Het gevaar bestaat verder, dat
regeringsverantwoordelijkheid
van de CiU en PNV met de
PSOE of PP kan uitdraaien op
nog grotere tegenstellingen tus
sen rijkere en armere regio's.
Maar voor Catalonië en Basken
land, die van alle Spaanse re
gio's het dichtst de Californi
sche droom van een Europees
welvaartsparadijs benaderd
hebben, is dat geen enkel pro
bleem. Die twee regio's hebben
hun uitgangspunten reeds vast
gelegd en zich bereid verklaard
om met de PP of de PSOE de
onderhandelingen te openen.
De eerste eis hebben ze maar
gelijk op tafel gelegd: de af
dracht van 15 procent van het
IRPF, de inkomstenbelasting
van de centrale overheid. Het is
een punt dat totnutoe voor Ma
drid onbespreekbaar was. Maar
dat het in het geval van zaken
doen met de PSOE of de PP bij
die ene eis zal blijven, gelooft
niemand.
Miquel Roca, lijsttrekker van
CiU bij deze verkiezingen, was
daar deze week overduidelijk in:
„Het wordt tijd om te tonen, dat
het Catalanisme betere ideeën
heeft voor heel Spanje dan de
PSOE en de PP. Wij staan klaar
om onze verantwoordelijkhe
den op ons te nemen, maar
daar moet wat tegenover staan.
En als Madrid niet geïnteres
seerd is, zoeken ze het maar zelf
uit en gaan we doodleuk in de
oppositie".
hetzelfde geldt min of meer
voor de PP. Maar als de beide
partijen blijven steken op 145
tot 150 zetels, zoals de peilingen
uitwijzen, zullen zij noodge
dwongen toenadering moeten
zoeken tot de Catalaanse en
Baskische nationalisten.
Dat maakt de toekomst in
Spanje gecompliceerder. Sinds
de socialisten in 1982 aan de
macht kwamen, hebben zij ge
probeerd het diepgewortelde
nationalisme van Catalanen en
Basken te kanaliseren door tal
rijke bevoegdheden over te he
velen naar de autonome deelre-
geringen. Dat wekte de afgunst
van de andere regio's en van
daar dat al bij de verkiezingen
van 1989 ook nationalistische
partijen uit Aragon, Andalusië,
Valencia en de Canarische Ei
landen hun opwachting in het
nationale parlement maakten.
Daar komen na zondag nog een
Galicische en Cantabrische par
tij bij. Het gaat weliswaar om
kleine partijtjes, maar een ver
dere groei kan niet worden uit-
De populariteit van de PSOE en Felipe Gonzalez is de laatste tijd, kort voor de verkiezingen, niet gestegen
getuige wat er met dit billboard is gebeurd. foto»ap
STRAATSBURG ANDREW MARSHALL
THE INDEPENDENT
Toen 600 Roemenen bij de Fin
se grens arriveerden, wachtte
hen een onaangename verras
sing. Zij grepen naar papieren
die ze voor 1.000 dollar (1.800
gulden) per stuk hadden ge
kocht en waarvan ze geloofden
dat het werkvergunningen en
visa waren. De Finse autoritei
ten wisten beter: wat zij bij zich
hadden waren dagpasjes voor
een stad in Estland. Die gaven
de Roemenen recht op niet
meer dan gratis toegang tot een
paar musea.
Deze wrede parodie op het in
ternationale toerisme is maar
een voorbeeld van de mensen
smokkel die deel is gaan uitma
ken van het dagelijkse leven in
Europa. Het voorbeeld komt uit
een rapport van de Raad van
Europa, het in Straatsburg ge
vestigde lichaam voor de men
senrechten. Het tragische is, dat
volgens Amnesty International
het beleid van de Europese
Commissie die situatie stimu
leert en de levens van degenen
die vervolging proberen te ont
vluchten, in gevaar brengt.
West-Europa is een magneet
geworden voor hen die welvaart
of bescherming zoeken. Er wor
den exorbitante bedragen ge
vraagd, mensen worden opge
licht en aan hun lot overgelaten
voordat ze worden gegrepen en
teruggestuurd. Anderen hebben
zelfs nog minder geluk. In rub
berboten gegooid, zwerven ze
stuurloos over zee en sterven
soms, zoals de 29 Iraakse katho
lieken die vorig jaar in de
Egeïsche zee verdronken.
De zwendel wordt geleid door
netwerken van gewiekste op
lichters, maar ook door geraffi
neerde westerse bedrijven. Zij
gebruiken de dekmantel van
toeristenbureaus, scheepvaart
maatschappijen of campings.
Vele van hen hebben banden
met de georganiseerde mis
daad, drugsmokkel, prostitutie,
verkoop van menselijke orga
nen en illegale adopties, aldus
de Raad van Europa. Het huidi
ge tarief is ongeveer 2.500 dollar
om van Azië of Afrika naar Eu
ropa te komen, of ongeveer
2.000 Duitse mark (2.260 gul
den) vanuit Oost-Europa. De
netwerken hebben radio's,
schepen, auto's en 'een leger
agenten', aldus het rapport.
De andere kant van deze maca
bere smokkel is de slavernij
waarin veel immigranten te
rechtkomen wanneer zij in Eu
ropa arriveren. Prostitutie is een
normale zaak, anderen worden
gewoon voor een laag loon aan
het werk gezet, in slechte om
standigheden. Er is een redelij
ke vraag naar hen in de land
bouw, bouwvak en dienstverle
ning, waar het normale Europe
se loon te laag ligt om arbeids
krachten aan te trekken. Som
migen verkopen zelfs hun iden
titeit, zijn bereid te 'sterven'
door hun papieren aan crimine
len af te staan, aldus de Raad.
Niemand weet hoeveel illegale
immigranten er zijn in Europa.
Volgens een schatting zijn het
er 2,5 miljoen, maar dat cijfer
zou gemakkelijk het dubbele
kunnen zijn. Zij komen uit (ex-
)Joegoslavië, Turkije, Algerije,
Marokko, Oost-Europa en in
toenemende mate uit de staten
van de voormalige Sovjetunie.
Samen zijn zij de burgers van
een ondergronds land, een ge
heim lid van de EG, zonder
rechten of bescherming.
Het antwoord van de autoritei
ten in de EG is het optrekken
van de brug om de stroom mi
granten te stuiten. Omdat velen
gebruik (of misbruik) maken
van de regelingen voor politiek
asiel, wordt ook hier voorheen
liberaal beleid herzien.
De EG is bezig met een massale
oefening voor de vorming van
een kordon. Dit moedigt juist
de groei van clandestiene immi
gratie aan, aldus de Raad van
Europa. „Beperkingen hebben
weinig effect...op de potentiële
stroom migranten." Maar deze
nieuw regels leggen een zware
last op centraal- en Oost-Euro
pa, zo waarschuwt Amnesty In
ternational. Vluchtelingen zul
len worden teruggestuurd naar
landen waar ze worden ver
volgd.
„Beperkende maatregelen op
het gebied van de immigratie in
Westeuropese landen verhogen
de druk van -zowel reguliere als
clandestiene migranten op na-
buurstaten, waaronder Honga
rije, Polen, de Tsjechische repu
bliek en Slowakije, zowel als uit
eindelijke bestemmingen als als
doorgangslanden", aldus het
rapport van de Raad van Euro
pa.
De vluchtelingen zelf zijn de
klos, of het nu economische mi
granten zijn die op zoek zijn
naar een hogere levensstan
daard of onbeschermde asiel
zoekers. De nieuwe slavenhan
delaren maakt het niet uit: zij
verkrijgen hun winsten uit het
gebrek aan mogelijkheden om
wettig een land binnen te ko
men, en zij buiten de illegale
status van de migranten uit
door ze te dwingen tot laagbe
taald werk. Wanneer er minder
routes beschikbaar zijn die naar
Europa leiden, maar de vraag
naar bescherming en een beter
leven hetzelfde blijft, dan treedt
een eenvoudige economische
wet in werking: de prijs gaat
omhoog.
VEWTAUMG: UA/TJE NIEMANTSVERDRIET
LEIDEN. HANS JACOBS
Verontwaardiging, woede, bezorgdheid en droe
fenis kenmerken de reacties die de afgelopen
week in heel West-Europa en Turkije loskwamen
na de aanslag op een in Duitsland wonende Turk
se familie. Boze en angstige Turkse jongeren heb
ben sinds die rampzalige pinksterzaterdag bijna
dagelijks slag geleverd met de Duitse politie. Ze
pikken het niet langer om het weerloos doelwit te
zijn van extreem-rechtse aanvallen.
Zulke aanvallen op vreemdelingen zijn in Duits
land de afgelopen twee, drie jaar, eerder regel dan
uitzondering. Maar de aanslagen blijven zeker
niet tot Duitsland beperkt. Vertwijfeld moet je je
afvragen hoe ze zijn te voorkomen. Het is nu een
maal niet mogelijk om rond elke woning van een
'allochtoon' een politiekordon te leggen. Niet ie
dereen kan op straat een gewapende bewaker
meekrijgen.
Het verbieden van extremistische organisaties is
een stap, maar acties van eenlingen of kleine
bendes worden daarmee niet voorkomen. Met
aandacht in het onderwijs en bij de opvoeding al
leen om tolerantie en openheid bij te brengen
kom je er ook niet. Ook een keurig opgevoede
jongen kan brand stichten in een pension voor
buitenlanders. Strenge straffen zijn evenmin dè
oplossing. Ze verhinderen ook andere misdaden
niet helemaal.
Ook regeringen en parlementen hebben als opi
niemakers een belangrijke taak bij de noodzake
lijke mentaliteitsverandering. De onverschillig
heid van bondskanselier Kohl na de aanslag in
Solingen is stuitend. Niet omdat hij als 'rampen
toerist' naar de herdenkingsdienst en begrafenis
had moeten gaan, maar wel omdat hij als verte
genwoordiger van de Duitse regering dus ook
van de in Duitsland wonende Turken met zijn
aanwezigheid de ernst en het belang van de zaak
onderstreept.
De signalen die van regeringsvertegenwoordigers
komen zijn uiterst negatief. Deze week nog heeft
de EG in Kopenhagen besloten de muren rond
Europa nog wat hoger op te trekken. De gasten in
onze samenlevingen worden nog nadrukkelijker
van een etiket 'vreemdeling' voorzien. De xenofo
bie wordt erdoor aangemoedigd, alle ontkennin
gen ten spijt.
Een duidelijke handreiking naar de allochtonen
kan een eerste aanzet zijn om het klimaat van
angst, haat en afkeer te doen omslaan. Een grote
re daadkracht van de overheid om op te komen
voor hun rechten en hun veiligheid kan een sfeer
scheppen waarin aanslagen en aanvallen op bui
tenlanders als vanzelf worden voorkomen.
