'Nieuwbouw wat niets is, vind ik zonde'
Kunstcentrum Haagweg toont 'hartekindjes'
Sonsbeek '93 is wel een beetje zoeken
Cultuur&Kunst
Armando-manifestatie
The Cave: leuk concept
ZATERDAG 5 JUNI 1993
ruygrok. 071-161423. f
'Blauwe plekken' beste boek
oegstgeest Jeugdboekenschrijfster Anke de Vries is favouriet bij
de brugklassers van het Rijnlands Lyceum. Haar 'Blauwe Plek
ken' staat nummer één in de top vijf die deze week is samenge
steld. Thea Beekman staat op de tweede plaats met 'De stomme
van Kampen' gevolgd door Annette Curtis-Klause met haar 'De
zilveren kus'. 60 'brugpiepers' lazen in totaal 127 boeken en
kwamen tot die conclusie. Mannen zijn niet te bekennen want
Tessa Duder met 'Baan drie, Alex Archer' als vierde en Tonnie
Vos Dahmen met 'Gevaarlijk souvenir' als laatste completeren
de lijst. Het is voor het eerst dat de Rijnlandse brugklassers een
top vijf van beste jeugdboeken samenstelden.
Rijnlanders spelen 'Arturo Ui'
wassenaar» Leerlingen van het Rijnlands Lyceum Wassenaar
spelen vanavond, maandag 7 en dinsdag 8 juni, het toneelstuk
'Arturo Ui' van Bertolt Brecht. 'Arturo Ui' werd door Brecht in
1941 geschreven en speelt zich afin Chicago. Het verhaal gaat
over de opkomst van Arturo Ui als grote gangsterbaas en loopt
gelijk op met de opkomst van Hiüer in Duitsland. In de Rijn
landse versie is nogal wat gewijzigd. De zakenwereld die Arturo
Ui in het zadel helpt wordt geheel bevolkt door vrouwen en het
stuk speelt zich niet af in het Chicago van de jaren '30, maar ge
woon in de sfeer van nu. Kaarten zijn verkrijgbaar bij het Rijn
lands Lyceum aan de Backershagenlaan 5 en zijn ook telefonisch
te reserveren: 01751 -10400.
Expositie in Oud Poelgeest
oegstgeest Marian Visser exposeert vanmiddag, tijdens een
open huis, haar pasteltekeningen en aquarellen in het koetshuis
op het landgoed van Oud Poelgeest, aan de Poelgeesterweg 1 in
Oegstgeest. De expositie is te zien tussen 14.00 en 17.00 uur.
Voordrachten over oermens
leiden Tijdens de tentoonstelling 'Man-Ape Ape-Man' die tot
en met 31 oktober te zien is in het Nationaal Historisch Museum
aan de Pesthuislaan in Leiden, wordt om de week op zondag
middag een voordracht gehouden over de evolutie van de mens.
De eerste voordracht vindt plaats morgen, om 15.00 uur. Drs. B.
van der Wilk spreekt dan over het onderwerp 'de fossiele mens
en zijn omgeving.
Concerten UB 40, Cliff en Clannad
Rotterdam Op zondag 4 juli geeft de Ierse groep Clannad een
concert in De Doelen in Rotterdam. De voorverkoop is vandaag
begonnen op de bekende adressen. De groep speelt op 3 juni
ook in het Rai Congrescentrum tijdens het Drum Rhythm Festi
val. UB 40 komt in het najaar weer naar Nederland. De band
speelt op 23 september in Den Bosch en op 25 september in
Heerenveen. Op 27 en 28 september is UB 40 in Rotterdam. De
voorverkoop voor dit concert is eveneens vandaag begonnen.
Ook Cliff Richard komt naar Nederland. Op 7 november treedt
hij op in Ahoy' Rotterdam. De voorverkoop begint op 12 juni.
Bouwbedrijf Burgy schreef architectuurwedstrijd uit voor ontwerp bedrijfspand:
Een glazen blad op een be
tonnen sokkel. Het bureau
van Kasper Burgy geeft al
aan dat zijn gebruiker oog
heeft voor design. Hij is di
rectielid van het gelijkna
mige Leidse bouwbedrijf
aan de Van Speijkstraat.
„Ik ben een beetje archi-
tectuurgevoelig, houd van
vormgeving", beaamt Bur
gy. Zijn firma schreef on
der plaatselijke architecten
een wedstrijd uit voor het
nieuw te bouwen bedrijfs
pand op de hoek van de
Dr. Lelylaan en de Ampho-
raweg. Ronald Knappers
werd vorige week tot win
naar uitgeroepen.
leiden letty stam
Niet alleen het verlangen naar
een gebouw dat staat, bracht
het bedrijf op het opmerkelijke
initiatief van de wedstrijd. ,,Als
aannemer heb je altijd proble
men met zoiets", licht Burgy
toe. „Welke architect je ook
kiest, je doet het altijd verkeerd.
We hebben nog gedacht aan
kiezen of aan loten maar we
kwamen uit op een wedstrijd.
We hebben gekozen voor archi
tecten waar we vaak mee wer
ken. Je moet toch een keuze
maken. Het aardige is dat jong
en oud vertegenwoordigd is.
Van een nestor als Taco Mulder
tot de jonge garde als bij voor
beeld Knappers of Kees Lau."
„De locatie heeft er ook mee
te maken. Die is heel mooi.
Daar moet je dan ook iets
moois neerzetten. Er wordt al
zo veel verkloot in de stad.
Neem dat stuk naar de Groen-
oordhallen, de Schipholweg.
Dat is een gemiste kans. Wij
wilden een mooi gebouw neer
zetten waar je naar kunt kij
ken." De tien aangeschreven ar
chitecten kregen dan ook het
verzoek om een ontwerp te ma
ken dat in zijn verschijnings
vorm uniek, tijdloos, mens
vriendelijk, zonder glamour en
toch een tikje avantgardistisch
„Dat avantgardistische kom je
Kasper Burgy: „Ik ben een beetje architectuurgevoelig, houd van vormgeving."
ook tegen in de restauratie, ons
specialisme. Met moderne mid
delen en technieken breng je
iets historisch terug in oude
staat. Vandaar dat we ook wil
den dat de architecten klassieke
materialen combineerden met
de moderne techniek. Dus geen
high tech maar ook geen ge
metseld gebouwtje. Het was
trouwens knap moeilijk zo'n
boek met eisen samen te stel
len. Je moet de architecten pro
beren te sturen maar ze niets
voorschrijven. Zelf ben ik gek
op hardsteen maar er zijn na
tuurlijk meer materialen."
Ook de dienst Stedebouw
stelde eisen. „De spoorwegzijde
mag geen dode kant zijn. Zoals
je vroeger naar Woerden de do
de varkens zag liggen vanuit de
trein. Aan de voorkant van een
gebouw zouden ze dat nooit
wagen. Ik ben het ook helemaal
eens met die eis. Daarnaast wil
de Stedebouw een aandachts
punt van zo'n meter of twaalf
hoog. Dat bleek een moeilijke
bijna onmogelijk eis te zijn.
Heel veel architecten kwamen
daar niet uit. Knappers loste dat
op met een vergaderzaal boven
in. Daar had ik zelf ook al aan
gedacht."
„Een aantal architecten
kwam met kantoorruimten in
vier verdiepingen. Dan zou je
op de ene etage de boekhou
ding krijgen, op de volgende de
werkvoorbereiders en nog ho
ger de calculators. Dat werkt
niet voor ons. We zijn een klein
bedrijf, werken intensief samen
veel. Dan zou
je steeds de trappen op en neer
moeten. We wilden dan ook
geen scheiding tussen de werk
vloer en kantoor."
Knappers kwam met een ont
werp van een loods met een
soort toren, het schip. Gezien
van de Amphoraweg ligt de en
tree daarnaast. In het platte ge
deelte komen opslagplaats,
werkruimten, kantine en kanto
ren. Het schip is de spil met bo
venin de vergaderruimte die
ruim zicht op de Rijn biedt. De
verdieping daaronder kijkt uit
in de loods. Niet alleen de Rijn
bracht Knappers tot zijn 'schip'
maar ook de traditioneel ge
bouwde kerk. Van onderaf be
gint zijn gebouw met een plint
FOTO JAN HOLVAST
van donkerbruin-paarse steen
strips. Rood cederhout bekleedt
de gevels en het schip. De gevel
aan de Dr. Lelylaan heeft Knap
pers gelijmd metselwerk van
Rijnmetselstenen toegedacht.
En hiermee koos de jury hem
unaniem tot'
Pianist Cor de Groot overleden
Vorige maand blijkt op 78-jarige leeftijd de vooraanstaande pianist,
componist, dirigent en arrangeur Cor de Groot na een korte ziekte
in Amsterdam te zijn overleden. De Groot werd beschouwd als een
van de belangrijke Nederlandse pianisten. Hij had orkestwerken,
kamermuziek, ballet- en filmmuziek op zijn naam staan. Op 24-ja-
rige leeftijd werd hij hoofdleraar piano aan het Koninklijk Conser
vatorium in Den Haag. Later werkte hij als muziekregisseur bij de
Nederlandse radio. Vanaf 1966 fungeerde hij als artistiek leider van
de omroeporkesten en -koren. Bij een groot publiek was Cor de
Groot bekend vanwege zijn spel voor de AVRO-radio.
Achtste beeldende kunsttentoonstelling in openlucht
arnhem barenda grutterink
In Arnhem wordt tot en met 26 september
de achtste beeldende kunsttentoonstelling
'Sonsbeek' gehouden, vernoemd naar het
park waar in 1949 de eerste aflevering van
deze internationale openlucht-expositie
plaatshad. In Sonsbeek '93, gisteren ge
opend door koningin Beatrix, speelt het
park zelf nog maar een ondergeschikte rol.
Bij de Sonsbeek-tentoonstellingen in
1971 en 1986 kwam de tentoonstelling ook
al voor een deel buiten het park, maar de
samenstelster van 'Sonsbeek '93', de Ameri
kaanse Valerie Smith, gaat als nooit te vo
ren de boer op om kunst te laten reageren
op de omgeving.
Misschien heeft ze daarbij een beetje te
hoog gegrepen, mompelde een verslaggever
tijdens een voorbezichtiging. Zo moet er
honderden meters door de modder van de
Arnhemse uiterwaarden worden geklost om
de eilandjes van R.W. de Wint te vinden. De
eilandjes zijn voorzien van iglo's die lijken
op hooibergen. Het is niet aannemelijk dat
de kunstlierhebber zich al deze moeite zal
getroosten en ook hoogst onzeker of hij het
allemaal wel vinden kan.
De iglo's maken deel uit van de buitenste
ring van de denkbeeldige schietschijf die
Smith over Arnhem heeft gelegd. Die bui
tenste ring ligt in de landelijke omgeving,
de middelste ring in de binnenstad en de
kem is Sonsbeek, waar Villa Sonsbeek voor
al organisatorisch middelpunt is.
De middelste ring bevat ook het Arnhem
se Gemeentemuseum. Daar is veel kunst
geconcentreerd en verwacht kan worden
dat de Sonsbeek-tentoonstelling daar de
meeste bezoekers trekken zal, alleen al om
dat het fysiek niet zoveel moeite kost om al
les te bekijken.
Mike Kelley maakte in het museum de
expositie 'The Uncanny' ofwel 'Het Unhei
mische'. Het is modem griezelkabinet
waarin het lichaam centraal staat. De objec
ten werden door tal van collega-kunste
naars vervaardigd. Er zijn onder meer een
levensechte politieman uit Miami die een
neger in elkaar slaat, een beeld uit was van
een huidloze vrouw, een huilende pop met
een levend gezicht (op de pop geprojec
teerd door een monitor), wassen hoofden
aan draden aan het plafond, een eng ogen
de goochelaar met geweer, een indiaan met
een reuzenhoofd, een houten silhouet dat
zijn mond zichtbaar mechanisch beweegt,
een enorme lappenpop waaruit hart en dar
men hangen en een uitermate realistisch
vrouwelijk naakt met daarnaast een half
vergane voet op sterk water. Kelley plaatst
levensechte objecten en tot object gewor
den leven naast elkaar. De bezoeker moet
zich bewust worden dat hij materie is en
dat de objecten ook materie zijn.
Buiten het museum bouwde Pepe Espa-
liu een 'nestje' op een plankier om een
boom. Rondjes lopend op dit plankier trok
hij zijn kleren uit en liet die liggen. Alle kle
ren samen zijn het nestje. In de Arnhemse
binnenstad zijn her en der kunstwerken
verspreid. Zo is er onder de oude Rijnbrug
een krater-achtige put van Miroslaw Balka,
die correspondert met andere herinnerin
gen aan dood en oorlog in de in 1944 zo
zwaar getroffen stad. Ook naar dit object is
het even zoeken. Beter opvallen doet de
buizen-installatie van John Körmeling aan
het Nijmeegseplein. Hij reageert daarmee
op de flats uit de omgeving.
Amersfoort Armando poseert
bij een van zijn meest bekende
doeken: 'Die Leiter". De kunste
naar, Amersfoorter van geboor
te, staat centraal tijdens het 3e
Culturele Festival Amersfoort
dat tot en met 9 juni wordt ge
houden. Tijdens deze Armando-
manifestatie wordt voor het
eerst aandacht besteed aan alle
facetten van zijn kunstenaar
schap. Zo zal er onder meer wor
den voorgelezen uit zijn literaire
werk en treedt hij op met het zi
geunerorkest Tata Mirando.
FOTO ANP/MARCEL ANTONISSE
„Hij was het soberste, het
meest ingetogen", zegt Burgy.
„Want er zijn veel 'wildere' ont
werpen ingeleverd. Je wilt er
toch iets neerzetten en geen ge
bouw zonder signatuur. Zo'n
voorzichtig ontwerp van 'ik ben
er wel maar je ziet me niet'.
Nieuwbouw wat niets is, vind ik
zonde. Vandaar mijn verbazing
dat het toch één van de meest
gewor-
NNO-dirigent
verlengt contract
groningen gpd
De Pool Jacek Kaspszyk blijft tot
1 september 1995 chefdirigent
van het Noord Nederlands Or
kest in Groningen. Orkest en di
rigent verlengden deze week
hun contract. Kaspszyk zal
daarna als vaste gastdirigent
aan het orkest verbonden olij
ven. Jacek Kaspszyk trad in au
gustus 1990 in dienst van het
NNO.
Korte stukken
toch van
redelijk peil
n op 4 juni in Microtheater Imperium
Vroeger had je het KSFL, het
Korte Stukken Festival Leiden.
Dat overleed na een paar aardi
ge jaren en liet een hoopje com
post achter waaruit het IKS Fes
tival opgroeide, het Imperium
Korte Stukken Festival. Het ver
schil is minimaal: alle podium
kunsten mogen, de plaats is
hetzelfde, het festival wordt wat
minder vaak georganiseerd (het
was moeilijk vier of meer keer
in het jaar zes interessante korte
stukken per avond te program
meren) en de acts mogen nog
steeds niet langer duren dan
twintig minuten.
Het valt niet mee een kort
stuk over een korte-stukken fes
tival te schrijven: er waren giste
ren vier toneelstukjes en twee
keer zang met muziek. Om met
het laatste te beginnen: Sandra
Mencken heeft een mooie stem,
beetje Carly-Simonachtig, en
een voorbespeeld bandje. Ze
zong langzame ballades over
verlies en hereniging, nam wei
nig risico, zong aangenaam en
niet vals, maar het mag expres
siever en ook de microfoon ver
dient meer aandacht. De andere
zangeres van de avond liet zich
live begeleiden door Erik Wiers-
ma op gitaar. Samen dragen ze
de jaren-vijftignaam The Dyna
mic Duo. Betty Pietersz heeft
meer expressie, minder controle
en een gewaagder repertoire.
Het toneel van gisteren had
ook een behoorlijk niveau. Uit
schieter was Het Bedrijf met
een handig samengesteld com
pleet kluchtje naar een frag
ment van Ian McEwan. Sterk
gespeeld, aan elkaar gewaagde,
geprofileerde rollen, lekker klef
gebracht met veel humor. Eer
der was Albert-Jan Prins met
een lampje op zoek gegaan naar
God. Hij bewerkte Nietzsche,
die 100 jaar geleden bekend
maakte dat God gedood is door
de mensen. Dat leidde tot boos
heid en het uitslaan van kaars
jes met een bos chrysanten.
Atie Doppegieter van TOneel -
VEReniging LEIderdorp deed
een dronken monoloog van An
nie Schmidt over een vrouw
met een overspelige man. Teije
van Vliet en Wilma de Jong ten
slotte speelden bij Imperium
een thuiswedstrijd. Wilma had
zelf een kort stuk geschreven
dat leek op Who's afraid of Vir
ginia Woolf, maar dan met een
blind in plaats van een dood
kind, en veel drama en symbo
liek. Maar ze redden zich goed
uit de zware tekst. Presentator
Roeland Segaar ten slotte tripte
graag. Leuke avond, kortom.
muziektheater
Leiden heeft er een pracht van
een expositieruimte bij. Hoog,
wit, sober, strak en met een
fraaie lichtinval. Het is één van
de lokalen van de voormalige
technische school aan de Haag-
weg. Het gebouw is nu in ge
bruik als kunstcentrum. Dit
weekeinde laten de kunste
naars, verzameld in de stichting
'De Leidsche School', zien wat
ze in huis hebben. En dat is veel
en heel afwisselend.
Voetstappen in het zand,
borstbeelden, schilderijen van
klassiek tot abstract en de meu
bels van een vrek. De sobere
ruimte voorkomt dat al die ver
schillende werken tot een grote -
brei samensmelten. „Vol en
veel", vat kunstenaar Peter-Paul
de expositie samen. „Dat kan
hier gemakkelijk. Het is zo'n
prachtige ruimte. Zo'n dertig
mensen hebben werk ingele
verd. We hebben het beperkt tot
twee stuks per persoon."
„Sommige mensen vonden
de tentoonstelling saai. Anderen
zeiden: al dat werk bij elkaar ni
velleert de zaak. Ik vind het juist
mooi. De werken komen goed
tot hun recht. En dat is uiter
aard de bedoeling. Het zijn toch
de hartekindjes van de mensen.
De makers hebben heel ver
schillende achtergronden. Ze
variëren in leeftijd van twintig
tot in de vijftig. Dat verschillen
de, dat afwisselende maakt het
heel leuk."
Het Kunstcentrum in de twee
maanden geleden gekraakte
school maakt niet alleen haar
debuut als expositieruimte
maar houdt ook open huis.
„Dan kunnen de mensen zien
dat achter die muren geen enge
krakers bezig zijn of rare kun
stenaars", vertelt Peter-Paul.
„Alle ateliers gaan open. Ieder
een is welkom om te zien wat
we doen.
Eén ruimte is ingericht met
spullen die de kunstenaars in
het gebouw vonden. Her en der
staan onduidelijke onderdelen
van machines. Van tientallen
metalen boekensteunen met
een olifantje is een torentje ge
bouwd. „Werkstukken van vroe
gere leerlingen", licht Peter-
Paul toe. „Die steun en dat oli
fantje zijn allemaal hetzelfde. Ze
mochten zelf het oor en het oog
erin aanbrengen. Met als grap
pig gevolg dat het ene olifantje
heel vrolijk kijkt, de ander boos
en de derde heel treurig."
Naast de expositie zijn er
diapresentaties. De garage is
omgetoverd tot kijkdoos. In een
vijf stoelen groot bioscoopje
draait een film. Het Kunstcen
trum is vandaag en morgen nog
van 11.00 uur tot 19.00 uur te
bezoeken. Om verdwalen te
voorkomen in het immense ge
bouw, geven de kunstenaars
rondleidingen.
recensie
Concert, Holland Festival The Cave, een
documentair muziektheater van Steve
Reich en Beryl Korot uitgevoerd door het
Steve Reich ensemble o I v Paul Hillier
Gezien 3/6, Beurs van Berlage, Amster
dam, Nog te zien 5/6 en 6/6.
Steve Reich heeft een hekel aan
de traditionele opera. Enscene
ringen en teksten zijn alleen
maar hinderlijk, het gaat om de
muziek, zo liet hij bij herhaling
in interviews weten. Ogen dicht
en onbekommerd luisteren was
zijn devies. Bij The Gave, de
eerste muziekdramatische pro-
duktle van Reich, is de muziek
juist geheel ondergeschikt aan
het woord en het beeld.
Alles leek aanwezig voor een
spannend muziektheater: het
Steve Reich Ensemble, het or
kest waarmee de vader van de
minimal music al jaren furore
maakt, Reichs vrouw, videokun
stenares en co-auteur Beryl
Korot, een sobere, maar speels
driehoog decor en vijf grote vi
deoschermen. De familie Reich
wil echter niets anders dan een
simpel verhaal vertellen zo
bleek tijdens de Nederlandse
première van deze co-produktie
van diverse festivals, waaronder
het Holland Festival.
In The Cave staat het verhaal
van de stamvader Abraham,
zijn vrouwen Hagar en Sara en
zijn zonen Isaac en Ismael cen
traal. Het wordt in een drieluik
verteld door statements van ge-
interviewden en citaten uit net
Oude Testament en de Koran.
De eerste acte laat Israëlische
sprekers aan het woord, de
tweede Palestijnen en de derde
de Amerikanen.
Het is een documentaire be
nadering die niet alleen het ver
haal verteld, maar die ook laat
zien hoe de mythe van
Abraham leeft. De geïnterview
den, levensgroot op de video
schermen, krijgen steeds dezelf
de vragen voorgelegd: Wie is
Abraham? Wie is Sara? Wie is
Hagar? Isaac? Ismael? Opval
lend is hoe de huidige generatie
Amerikanen het moet afleggen
tegen de bijbel- en koranvast
heid van de Israeli's en de Pa
lestijnen.
Dit tekstuele element is uit
stekend te volgen, want alles
staat in The Cave in dienst van
het Woord. De muziek volgt
exact het ritme en de intonatie
van de geïnterviewden en de
gezongen delen uit het bijbel
boek Genesis zijn niet alleen
goed verstaanbaar, de tekst ver
schijnt ook nog eens drietalig
op even zovele videoschermen.
Een weinig dynamisch ge
bruik van de videoschermen en
de te kaleidoscopische muziek
snel gaat vervelen. Slechts in de
bij vlagen flitsende Amerikaan
se acte springt de vonk over, ra
ken de geïnterviewden hevig as
sociërend aan Abraham Lincoln
en Moby Dick en komt de eerst
nog fragmentarische muziek
van Reien onder een logische
spanningsboog waarin zijn ou
de repetitieve benadering, zijn
meer huidige harmonische
schrijfwijze en zijn omgang met
taal tot een bloeiende synthese
komen. Dit verandert echter
niets aan de conclusie dat The
Cave, hoe interessant het con
cept ook moge zijn, als alterna
tief voor de traditionele opera
mislukt is.
