De spelletjestudent als veldheer
Requiem voor de atlas der atlassen
'Je doet het voor je zekerheid, hè'
'Ga lunchen als de zon
op z'n hoogst staat'
[~zo dichtbij"!
VRIJDAG 4 JUN11993
978
21
CHEF WILLEM SPIERDIJK, 071-161440. PLV -CHEF MEINDERT VAN DER KAAIJ. 071-161352
Pechvogel
van de week
Ie hebt mensen die niet voor
het geluk in de wieg zijn
gelegd en soms de raarste
dingen meemaken:
pechvogels dus.
Het Gesprek van de Dag
roept elke week een
regiogenoot uit tot
"Pechvogel van de week'.
Het Leidsch Dagblad verrast
de uitverkorene met een
mooie slagroomtaart van
banketbakkerij Van Dam.
Vindt u dat uzelf voor deze
eervolle vermelding in
aanmerking komt, twijfel dan
niet om met ons contact op
te nemen. Ook mag u
familieleden, vrienden of
buren voor deze prijs
nomineren.
U kunt bellen tijdens de
werkdagen van 8.30 tot 16.30
uur op het nummer 071 -
161352. Ook kunt u
schrijven: Leidsch Dagblad,
t.a.v. Het Gesprek van de
Dag. Postbus 54,2300 AB
Leiden.
Hein Martens en de scholierenstaking
Vroeger was meesters wil nog
wet en knikte de hele klas nog
ja-en-amen. Wie stout was
kreeg een tik op zijn vingers of
moest in de hoek staan. Zo was
het en zo hoorde het. dus nie
mand sputterde tegen. Kortom,
de scholen ademden een sfeer
van tucht en orde.
Tegenwoordig is dat anders. De
scholieren van nu zijn knap
mondig. Ook als het hun toe
komst betreft, na de school. Dus
staken de middelbare scholie
ren volgende week donderdag,
10 juni, op initiatief van het
Landelijk Actie Komité Scholie
ren (LAKS), omdat ze bezorgd
zijn over later. En trekken ze de
straat op om hun protest te la
ten horen. Het is een protest te
gen een flink aantal geplande
maatregelen van de overheid.
Plannen waardoor de financiële
situatie van jongeren een stuk
slechter zullen worden. „Nee, ik
heb nu nog niet met die maat
regelen te maken, maar de zes-
deklassers binnenkort wel",
zegt Hein Martens uit de vierde
klas van het Stedelijk Gymnasi
um in Leiden. „En ik over twee
of drie jaar. Als je klaar bent met
je school, kun je daar dan nog
wat mee? Ie doet het voor je ze
kerheid hè."
Martens is een van de drijvende
krachten achter de staking in
Leiden. Met nog een paar ande
ren coördineert hij de staking in
Leiden. Even voor de goede or
de, tegen welke maatregelen
protesteren de scholieren? Mar
tens pakt een brief die de leer
lingen van de Leidse scholen
binnenkort krijgen opgestuurd.
De kern van het epistel: scholie
ren zijn tegen het afschaffen
van de uitkeringen voor jonge
ren onder 21 jaar, tegen de ver
lagingvan uitkeringen van jon
geren van 21 tot 27 jaar en te-
gen een basisbeurs van maxi
maal 'slechts' 230 gulden.
Bovendien baart het de scholie
ren zorgen dat de tempobeurs
steeds zwaarder wordt, de prij
zen steeds hoger, en het open
baar vervoer en de gezond
heidszorg steeds duurder. Ze
zijn tegen een afschaffing van
de huursubsidie voor jongeren.
En het zit ze dwars dat eerste
jaars studenten als het aan
het CDA ligt geen basisbeurs
meer krijgen.
Voor Martens is dat allemaal
bepaald geen dolletje. Hij
neemt de staking en de demon
stratie zéér serieus. „Een toe
stand zoals bij die jongerende-
monstratie in Den Haag, waar
bij de ME er op los mepte willen
wij hier niet. Daarom moeten
we goede afspraken met de po
litie maken. Aan de andere kant,
de actie vindt plaats door het
hele land. Het lijkt me moeilijk
om in meer dan honderd
plaatsten de ME in te zetten. Zo
massaal zal het ook niet zijn.
We verwachten geen twintig
duizend mensen in Leiden. Als
iederéén van de scholen mee
doet, zijn er achtduizend man."
Is de actiebereidheid dan zo
groot? Behalve het gymnasium,
doen 'slechts' leerlingen van het
Agnes College, het Vlietland
College en het Rijnland College
aan de manifestatie mee. „Het
is mogelijk dat er nog meer
scholen zullen reageren. Maar
hoeveel scholieren precies zul
len deelnemen... Er zijn nog
geen officiële brieven de deur
uit naar leerlingen. Dat gebeurt
deze week nog. Ik schat dat de
ene helft wil staken omdat ze
achter de actie staat. De andere
helft wil staken omdat ze niet
naar school wil."
„Wat de leraren betreft, de helft
staat er achter. Dan zijn er nog
een paar die het niet met ons
eens zijn. En er zijn er die het
vervelend vinden dat ze hun
lespakkket niet kunnen afma
ken. Maar ja, een halfjaar gele
den staakten de leraren en toen
was dat voor niemand een pro
bleem."
„Het duurt ook niet de hele dag.
Het plan is dat we om kwart
Hein Martens: „Als iedereen meedoet, zijn het achtduizend
voor elf, na het tweede lesuur,
verzamelen bij het Centraal Sta
tion. Van daaruit lopen we dan
naar het Stadhuisplein. Vanaf
half twaalf spelen daar bands.
Dan zijn er een paar sprekers:
iemand van de scholieren, ie
mand van het LAKS en we ho
pen ook iemand van de ge
meente. Vervolgens bieden we
een petitie aan een vertegen
woordiger van de gemeente. En
FOTO'HOLVAST
i is het afgelo-
En gaan de leerlingen weer naar
de schoolbanken, zij het niet
om ja-en-amen te knikken.
HERMAN JOUSTRA»
generaal) bevolken in het
centrum, terwijl de wat lagere
kolonels de vijand vanachter de
meertjes opwachten. Majoors
bezetten de flanken, waar ze het
zo lang mogelijk moeten zien
uit te houden.
Want de hoge heren verraadt
Keizer pas aan het eind, als de
tegenstander lekker js afgemat
en de Leidenaar de vlag van de
tegenstander pakt in een
allesvernietigende aanval.
Aanvallen is dus niet de beste
verdediging. Integendeel: dan
geef je je veel te snel prijs en
kan de tegenstander jou in de
pan hakken.
PAUL VAN DER KOOU
Oegstgeestse dermatoloog Bing Thio (33) over zonne-allergie
Hij is student rechten, maar zijn
boekenkasten staan vol spellen.
Hij was al Nederlands
kampioen Diplomacy en
Brittannia, maar wil nu ook de
beste Stratego-speler van het
land worden. Zijn vriendin
vraagt hem wel eens of-ie niet
wat anders wil doen, maar heeft
liever dat hij speelt dan dat hij
drinkt. En dus speelt hij en
speelt hij, tot het weer licht
wordt en hij wat verbaasd
constateert dat 'de mensen
weer naar hun werk gaan'.
Zijn naam? Hugo Keizer,
aangenaam. 23 jaar geleden
kwam hij ter wereld, vijf jaar
geleden veroverden de spellen
zijn leven. Bij Morphy, de
schaakvereniging van-Minerva,
vroegen wat maldcers of-ie zin
had in een spelletje.
Het ging aJ snel van kwaad tot
erger: in het jaar '91/'92 deed
hij bijna niets anders dan
spelen: „We waren zeker tien
uur per dag bezig. Wat studie
betreft was het een tam jaar,
daarom zit ik nu in mijn zesde
jaar. Toch hebben mijn ouders
me nooit ontmoedigd. Ze zagen
wel in dat het niet alleen
dommigheid is".
Of, om precies te zijn, Keizer
houdt zich verre van spelletjes
met dobbelstenen. Bij zijn
spelletjes draait het niet om
geluk, maar om wijsheid. Wie
heeft het meeste strategische
inzicht, wie ontdekt het snelst
patroontjes? En: wie heeft de
meeste mensenkennis? Want,
bij zijn favoriete spellen vechten
groepjes mensen om de winst
en komt het aan op samen- of
tegenwerking. Bij Diplomacy
bijvoorbeeld, moeten
grootmachten met elkaar
andermans grond verdelen. Wie
kun je vertrouwen, wie heb je
nodig?
In het eerste jaar gingen er
kratten bier doorheen tijdens de
spelletjesnachten, die vaak o'm
tien uur 's avonds begonnen.
Tegenwoordig staan de heren
droog: een colaatje om de
zoveel uur, meer niet. Geld valt
er niet te verdienen, alleen de
eer staat op het spel. Praten
doen de Minervanen alleen
tijdens de nabeschouwing
(„dan zijn we weer vrienden")
en het bijzonder belangrijke
voorspel.
Lef, bescheidenheid, stille
kracht: alles komt dan boven.
Keizer voelt zich vooral
superieur, weet dat hij het spel
in handen heeft. Hij maakt uit
We droomden heel wat af in on
ze bankjes van de lagere school!
Soms banjerden we met onze
laarsjes over de modderige
zandweggetjes van de veenko-
lonieën. We betastten voorzich
tig het dak van een plaggenhut.
En we vergaapten ons aan de
reusachtige hunebedden.
Eenmaal op de middelbare
school dronken we koffie met
een oude visser in Archangelsk.
We loodsten ons krakkemikkige
scheepje over de Marianentrog.
Of we dobbelden wat met een
stel beschonken Kanaken. En
op al die avonturen was meneer
Bos onze gids. Hij wees ons de
weg met zijn atlas. Dat boek
werk was het kompas waarop
wij voeren.
wie er wint en kiest die winnaar
met zorg. Mensen die
aankondigen dat ze 'wel even
gaan winnen', laat hij graag op
zijn bek gaan. Mensen die het
hem aardig vragen, valt hij
soms ook echt niet aan. „Ik hoef
niet altijd meer te winnen, word
een beetje blasé", legt hij uit.
Alleen bij kampioenschappen
verliest hij liever niet, al was er
vorig jaar geen houden aan bij
de kampioenschap Diplomacy
en Brittannia. Normaal blijft hij
het liefst zo lang mogelijk op de
.tweede pLaats hangen, zodat hij
met de nummers drie en lager
de nummer een onschadelijk
kan maken. En zelf winnen. Bij
het verdedigen van de
wisselbekers, spande iedereen
tegen de favoriet samen. Het
was te verwachten, verklaart hij
zijn verlies. Het afgelopen
weekeinde wilde hij in
Eindhoven opnieuw de strijd
aanbinden op het diplomatieke
front, tijdens een soort
spelletjesdag.
Het liep anders. Diplomacy
was op het laatste moment van
het programma afgevoerd,
Stratego stond centraal. Op zijn
dertiende was Hugo er nog een
kei in, sindsdien had hij het spel
niet meer gespeeld. Vrienden
haalden hem over om opnieuw
de vlag van de tegenstander te
veroveren, bommen
onschadelijk te maken en meer
van dat spannends. En zie... op
23 oktober strijdt hij met 15
anderèn om de Nederlandse
titel in Utrecht.
Dit jaar zijn de voorronden
voor dit kampioenschap in
afgelegen oorden als Kerkdriel,
Soest en Nijmegen gehouden.
Volgend jaar willen de
organisatoren een voorronde in
Leiden organiseren. „Dat ligt
lekker centraal in de Randstad
en het is een studentenstad",
leggen ze uit. Ze hebben echter
nog niet gezocht naar een
ruimte voor zo'n honderd
spelers.
Dè strategie bij stratego
„Stratego is niet het
moeilijkste spel", zegt de Leidse
finalist Keizer eerlijk. Maar dom
is het ook weer niet. Het komt
vooral aan op de opstelling:
„Die bepaalt voor 70 procent of
je wint".
Zelf zet Keizer vijf zes
verkenners vooraan. Zijn vlag
staat in het midden, omringd
door bommen. Ook de hoogste
militairen (maarschalk en
Daarom zijn we nu ook zo be
droefd, want thans verkeert on
ze gids van vroeger in gevaar.
Het bedrijf Wolters-Noordhoff,
de drukker van de atlas, staat
aan de rand van een faillisse
ment. Zoals het er nu naar uit
ziet, komt er nooit meer een
nieuwe druk van het aardrijks
kundig meesterwerk.
Aardrijkskunde-lerares J. van
der Ent, die al 27 jaar de leerlin
gen van het Stedelijk Gymnasi
um in Leiden onder haar hoede
„Toen ik dat hoorde, dacht ik:
dat kan haast niet waar zijn. Ik
kan me niet voorstellen dat de
Bos atlas zal verdwijnen. Als dat
toch waar is, zou het een ramp
zijn. Het is zo'n geweldige bron
van informatie vanaf de eerste
tot en met de zesde klas. Het
gaat niet zozeer om de land
kaarten. maar het zijn juist de
bijkaarten die het doen, de di
dactische kaarten. Milieu, de
mografie...iedere druk is een ge
weldige verbetering. Iedere atlas
is aan de tijd aangepast, geactu
aliseerd."
Ook J. Reiss, jarenlang docent
aan het gymnasium en het
Rembrandt maar nu leraar in
ruste,-zegt het verdwijnen van
de atlas te betreuren. Toch
vindt hij het nodig een paar kri
tische kanttekeningen te plaat
sen. „Bij elke druk was er sprake
van vernieuwing. Het concept
werd altijd aangepast. Alleen
waren de onderwerpen tot mijn
spijt en ergernis soms wel eens
onderhevig aan nieuwe modes.
Een atlas is afhankelijk van de
wettelijke eisen. In 1950 bij
voorbeeld was een onderwerp
opgenomen: de belangrijke eco
nomische gebieden van de Sov
jet-Unie en Duitsland. In 1980
stelde het ministerie van On
derwijs andere eisen. In de trant
van: kinderen moeten een bos
paadje kunnen vinden op een
kaart. Dan vind ik dat het ni
veau is verslechterd."
Tot slot de lofdicht van F. Filip-
po, aardrijkskundeleraar van
1957 tot 1988 aan de technische
school aan de Haagweg in Lei
den. Jater opgegaan in Nieuwe
Vaart. „Ik heb dat ding nog
steeds. Het is een fantastisch
boekwerk. Een van de beste die
er bestaat. Ik maak er nog
steeds gebruik van, ondanks het
feit dat ik geen les meer geef.
Als ik een naam lees in de krant
die ik niet ken bijvoorbeeld. Om
plaatsen en landen op te zoeken
die ik vroeger wel hebt geleerd,
maar nu niet meer precies weet.
Mijn zoon gaat bijvoorbeeld
naar Florida. Hij vaart ook naar
de Bahama's. Nou, dan zoek ik
dat weer op. En er zijn steeds
weer nieuwe ontwikkelingen. Al
die landen in Afrika. Vroeger, op
de lagere school heetten die nog
anders. Dat kan ik allemaal vin
den."
„Er bestaat geen atlas die beter
De zon, de zon, de zon, de zon,
de zon - zeg die twee woorden
enige malen achter elkaar en
het woord 'zonde' duikt op.
Had ik een zonde begaan dat ik
zo werd gestraft voor mijn
sunsnackje in Tunesië? Het leek
er wel op. Twee weken nadat ik
terug was, na een bezoek aan
het winderige Katwijkse strand,
zag ik mij 's avonds plotseling
overwoekerd door rode,
jeukende, bultjes op
schouderbladen en
bovenarmen. De betreffende
lichaamsdelen konden zo in de
serie 'Afschuwelijke
Lichtbeelden'. De bultjes
jeukten onbedaarlijk. Als een
hond schurkte ik mijn rug tegen
de deurposten. Gek werd ik
ervan. Waarom hebben wij
mensen niet een wat langere
arm, net zoals de aap, zodat wij
bij het krabben het midden van
onze rug tenminste kunnen
bereiken? Na een bezoek aan de
weekendarts wist ik wat ik
mankeerde: na zo'n dertig jaar
onbekommerd bakken had ik
ineens last gekregen van zonne-
allergie.
Bing Thio (33) woont in
Oegstgeest. Hij is dermatoloog
en werkt in het ziekenhuis
Leyenburg in Den Haag en
soms in het Academisch
Ziekenhuis in Leiden. Volgens
Thio is het nog maar zeer de
vraag of ik last heb van zonne-
allergie.
Huidcellen kapot
„Het kan best zijn dat het een
eenmalige zaak is en dat het
verbrandingsverschijnselen zijn.
Door te lang zonnen zijn de
huidcellen kapot gegaan en op
deze manier herstelt de huid
zich. Zonne-allergie, of zoals wij
dat noemen: polymorfe
lichteruptie, is iets anders.
veelzijdig. Er staat zo veel in.
Over dorps- en occupatievor-
men. ontginning, de waterhuis
houding in Nederland. Boven
heb ik nog die kleine atlasjes
liggen die ik als kind gebruikte
op de lagere school, la, ik vind
die atlas een machtig ding. I let
zou een groot verlies zijn als dat
Sommige allergieën
manifesteren zich onmiddellijk.
Zonne-allergie is een
overgevoeligheidsreactie van
het vertraagde type op zonlicht.
De verschijnselen zijn pas zo'n
achttien uur later zichtbaar.
Veel Nederlanders hebben er
last van. Het komt nogal eens
voor bij jonge vrouwen. Dat kan
iets te maken hebben met de
orale anti-conceptie, met de pil
dus. Hormonale invloeden
spelen dan een rol. En wanneer
je bepaalde antibiotica gebruikt,
kan de allergie opduiken. Maar
ze komt natuurlijk ook voor bij
mensen bij wie dit alles niet
speelt. Vooral het blanke ras
heeft last van zonne-allergie."
„Soms veroorzaakt een
bepaalde zonnebrandcrème in
combinatie met zonlicht een
overgevoeligheidsreactie. Het is
bij het vaststellen van de
diagnose erg belangrijk dat je de
patiënten goed uitvraagt. Als ze
niet het een of andere
geneesmiddel of kosmetisch
produkt hebben gebruikt, dan
ga je testen. We noemen dat
een provocatietest. Dooreen
stukje van de huid te belichten
met ultraviolette straling kun je
objectief aantonen of je met
zonne-allergie te maken hebt. Je
hebt mensen die overgevoelig
zijn voor langgolvig ultraviolet
licht en mensen die last krijgen
bij kortgolvig ultraviolet licht.
Langgolvig violet licht dringt
ook door glas en dunne kleding
heen. En door het dunne foto
filter van sommige
zonnebrandmiddelen."
Hardingskuur
„Bij zonne-allergie verschijnen
er vaak blaasjes op de
lichaamsdelen die aan het
zonlicht zijn blootgesteld. Maar
de allergie kan allerlei vormen
ding zou verdwijnen. Echt. je
kunt er alles in opzoeken."
Vooruit, een kleine test. Dc
Indonesische eilanden meneer
Filippo? „Nou, na dat grote ei
land. lava, heb je: Bali, Lombok,
Soembavva. Soemba. I lores, Ti-
mor...Mijn vrouw zit hier mee te
galmen."
laatste vraag: wat is de hoofd-
aannemen. Het is alsof je door
de brandnetels hebt gelopen.
Voor mensen die overgevoelig
zijn, is er een hardingskuur
ontwikkeld. Die mensen
worden zo tegen het voorjaar in
een poliklinische setting 15 keer
bestraald met ultraviolet licht.
Ze worden wat bruin, raken
gehard, zodat ze in de zomer
beter tegen zonlicht kunnen."
„Ik geloof niet dat zonne-
allergie meer voorkomt dan
vroeger of dat het iets te maken
zou hebben met het gat in de
ozonlaag. Maar het is natuurlijk
wel zo dat de mensen vroeger
hun lichaam meer bedekten en
er dus minder kans was op deze
allergie. Als je er een keer last
van hebt gehad, kan het zijn dat
het na de tweede keer zonnen al
minder wordt. Omdat er dan
een natuurlijk hardingsproces
heeft plaatsgehad. Ik zeg tegen
de mensen nooit dat ze uit net
zonlicht moeten blijven, want
zonlicht zorgt ook voor de
produktie van vitamine D en
die vitamine hebben we nodig.
Maar je moet zorgen dat je nlèt
verbrandt. Het is bekend dat
mensen die veel zijn verbrand
eerder last kunnen krijgen van
huidkanker, ik zeg altijd tegen
mijn patiënten: als de zon op
zijn hoogst staat, ga dan lekker
lunchen."
Dat zal ik doen, meneer Thio.
Zet de bedauwde koeler met
witte wijn maar vast klaar, ober!
Wrijf ze op, die gulle glazèn. die
makkertjes van me uit Leeitlam!
Dan breng ik een toast uit óp de
magistraaaaaale, straaaaélende
zon! Misschien dat de jeuk dan
overgaat. Want. mensen,
bedenkt: jeuk is erger dan pijn!
Nou ja. Dat soort jeuk dan.
CEES VAN HOORE
LEIDSCHENDAM Bedrage m
productie sohdaroeitsampagne nn
Werkgroep De Arme Kar* nn Ne
derland SOOO,-
NIEUWKOOP Bedrage m uk-
werkrng protect ten behoeve <an
Sochtmg Open Hun S.500,-
RIJNSATERWOUDE Bedrage
voor ontwirlaifff ntiaoef »oor
Soebat Beparderoooete* R*nu-
terwoude 1000,-
VOORSCHOTEN Bouw en w
rxhaig wn de attommodw» ten behoeve Her-
D I I WK DOEN
stad van l.aos? „Ja, zoiets .dat
bedoel ik. Ie zoekt de dingen op
die je niet precies weet.
Dat kan binnenkort wellicht
niet meer. Help, onze jeugd
dreigt stuurloos te worden!
HERAAAN JOUSTRA»
ALPHEN AD RIJN Projector
dersteumng voor dagopvang voor
legorgaan Samenwerkende Oude
renbonden. 5.000,-
ALPHEN AD RIJN Aanschaf
van M|amafel voor Sochtmg Jon
gerencentrum Madonna. 10.000,-
BODEGRAVEN Bedrage voor
Stichting Soaaal Cukureefwerk
Bodegraven De Zon S.SOO,-
BOSKOOP Aanschaf van 120
Ons Jeugdhuis
DRAGEN WE BIJ
Het Juliana Wekijn Fonda steunt ul van organisaties en groepen
van mensen in heel Nederland. In totaal meer dan 1.000 pro-
jecten per jaar. Goed voor ruim 20 mdjoen gulden. Dichtbij
Ook bij u in de bwrt Da's mooi werk Steun 't óók Bank- èn
j Gronummer 888 444 Meer informatie: 0J40S-MS24
voor Sochot LEIDEN Bedrage ten behoeve van Sochtmgl
7.000,- Vrouwengezortfie«ls«ntron le«den 2 000.-1
ZIJN DE KLEINE DINftEN
WEUUN FONDS
Juhana Wetopi Fonds. Postbus 90 3980 CB Bum*. Telefoon 03405 64524
