Liedboek nog steeds populair
'Een wonder dat-ie er nog is'
Kerk Samenleving
Lendedoeken blijven naaktheid in Sixtijnse kapel bedekken
Golfpatronen
VRIJDAG 4 JUNI 1993
BUITENLAND KORT
Onderdrukking
De Chinese regering heeft
volgens de Amerikaanse
mensenrechtenorganisatie
Asia Watch het afgelopen
jaar de vervolging van gelo
vigen verscherpt en uitge
breid, Geestelijken en leken
die geen lid van een erken
de kerk zijn, worden gevan
gen genomen, geïntimi
deerd en gemarteld. Niet al
leen houdt de staat officiële
kerkelijke activiteiten
nauwlettender in de gaten,
maar de regering streeft er
ook naar de niet-erkende
activiteiten te doen verdwij
nen, aldus het jongste rap
port van Asia Watch, dat in
New York is gevestigd. De
beschuldigingen van de
Amerikaanse organisatie
komen kort nadat China
een campagne was begon
nen OM een beter 'image'
inzake de naleving van
mensenrechten te vestigen.
Zwitserse kerken
In het Reformatieland bij
uitstek, Zwitserland, verliest
de traditionele Evangeli
sche Kerk steeds meer le
den. Tussen 1980 en 1990
liep het ledental met 75.000
terug tot 2,7 miljoen. Daar
mee is nu nog 40 procent
van de Zwitserse bevolking
van de Evangelische Kerk.
In 1980 was dat nog 44,3
procent. Dit blijkt uit cijfers
van de volkstelling uit 1990.
De teruggang van de
Rooms-Katholieke Kerk was
veel kleiner; in percenten
van 47,6 naar 46,1. Van de
buitenlanders in Zwitser
land is bijna driekwart
rooms-katholiek Daarente
gen groeiden de kleinere
kerken; van 2,9 naar 4,8
procent. Ook de moslimge
meenschap nam toe. Het
aantal moslims verdrievou
digde tot 152.000 oftewel
2,2 procent.
Servië
Servische politici hebben
de eis van de Servisch-Or-
thodoxe Kerk dat de rege-
ring-Milosevic moet aftre
den, van de hand gewezen.
De kerk maakt zich schul
dig aan grove inmenging in
politieke aangelegenheden,
aldus Vojislav Seselj van de
Radikale Partij. „Zij moet
zelf maar een politieke par
tij oprichten." Uitgaande
van de gedachte van het
Groot-Servische Rijk pleit
ten de bisschoppen voor
één regering voor Servië,
Montenegro, de in Bosnië
uitgeroepen Servische Re
publiek en de in Kroatië uit
geroepen Servische Repu
bliek Krajina. De media in
Servië, die onder controle
van de regering staan, heb
ben niets over de oproep
van de bisschoppen be
richt.
Uruguay
De Rooms-Katholieke Kerk
in Uruguay heeft te kampen
met 'discriminatie en een
gebrek aan erkenning'. Dat
blijkt volgens de bisschop
pen onder meer uit het uit
blijven van een vergunning
voor een eigen radiozender
en gebrek aan steun op het
gebied van het rooms-ka
tholiek onderwijs. Tijdens
de jongste bijeenkomst van
de bisschoppenconferentie
werden nog meer bewijzen
voor discriminatie ge
noemd. Ze werden echter
achteraf door een woord
voerder danig afgezwakt,
want het was niet de be
doeling dat de uitlatingen
van de bisschoppen naar
buiten zouden komen.
Twintig jaar na de invoering van het Liedboek voor de
Kerken wordt er nog steeds een speciale Liedboekdag ge
houden. Het boek met 150 psalmen en 491 gezangen
mag dan voor de ene kerkganger sterk verouderd zijn,
voor de andere is het nog steeds te modern.
den haag anpliederen die niet in het Lied
boekvoorkomen.
Hoewel de kritiek op het
Liedboek de laatste jaren sterk
is toegenomen, is het boekwerk
in veel kringen nog zeer popu
lair, zegt Van Laar. In de meeste
gereformeerde kerken en her
vormde gemeenten wordt er uit
gezongen. Binnen de Gerefor
meerde Bond, de rechterflank
Het blijft dus nodig om het re
pertoire uit het Liedboek te oe
fenen. zegt voorzitter J.D. van
Laar van de commissie die mor
gen in de Grote of Bavokerk de
jaarlijkse Liedboekdag houdt.
Maar de honderden bezoekers -
voorgaande jaren waren het er
bijna duizend - leren er tevens
van de Hervormde Kerk, wor
den uitsluitend de vertrouwde
psalmen ten gehore gebracht.
De kritiek van progressievere
protestanten richt zich vooral
op het verouderd taalgebruik.
Met name jongeren zouden
slechts weinig liederen van har
te kunnen meezingen, voor kin
deren staat er volgens Van Laar
zelfs geen enkel geschikt gezang
in het Liedboek. Veel vrouwen
struikelen over het te mannelij
ke taalgebruik.
Al enkele jaren wordt er daar
om, soms zeer heftig, gesproken
over de wenselijkheid van een
opvolger, in de wandeling Lied
boek 2000 geheten. Hoewel nog
niet vaststaat dat die er ook
werkelijk komt, heeft de Inter
kerkelijke Stichting voor het
Kerklied, die in 1973 het Lied
boek op de markt bracht, enkele
jaren geleden al een miljoen
gulden gereserveerd voor dit
project.
Voor Van Laar kan het huidi
ge Liedboek nog best een tijdje
mee, maar moet er wel een aan
vulling met kinderliederen ko
men. Als er te snel een nieuw
Liedboek wordt ingevoerd,
wordt de acceptatie door de ge
meenteleden ongetwijfeld 'een
groot probleem'. De verdeeld-
Een overvolle synagoge tijdens de ceremoniële ingebruikname.
Portugees-Israëlietische synagoge na restauratie weer in gebruik genomen
amsterdam. gpd
Toen de Amsterdamse joden
voor het eerst na de Tweede
Wereldoorlog bijeenkwamen
met de overlevenden van de
concentratiekampen, deden ze
dat in de Portugees-Israëlieti
sche synagoge bij het Waterloo-
plein. Dat was op 9 mei 1945 en
tot hun verrassing ontdekten ze
dat de monumentale 'snoge'
vrijwel intact was gebleven: niet
leeggesloopt in de Hongerwin
ter. De grootste en oudste in ge
bruik zijnde synagoge van
West-Europa werd gisteren, in
aanwezigheid van onder ande
ren prins Claus, na een grondi
ge restauratie weer ceremonieel
in gebruik genomen.
„Een wonder dat-ie er nog
is", bepeinst de president van
de Amsterdamse Portugees-Is
raëlietische gemeente, D. Co-
hen Paraira. Bij het doorlopen
van de geschiedenis van de ze-
ventiende-eeuwse synagoge
keert Cohen Paraira telkens
weer terug bij die woorden.
„Zelfs het koper hangt er nog
zoals het er moet hebben ge
hangen bij de opening in 1675;
Het interieur is nog compleet
en onaangetast. Zelfs zonder de
oorlog is dat al een wonder."
Het daglicht valt overvloedig
door de 72 gietstalen boogra
men in de uitgestrekte synagoge
aan het Mr. Visserplein, schuin
tegenover de Mozes en Aaron -
kerk. Het licht weerkaatst op de
tientallen glimmend koperen
kroonluchters, die op hoogtijda
gen de ruimte met 600 kaarsen
verlichten. Twaalfhonderd
mannen en 440 vrouwen kun
nen erin. De mannen beneden,
in de langen banken tussen
Heilige Arke en teba (voorlees
tafel). de vrouwen boven, op de
galerij.
Het lekkende dak is ver
nieuwd, steunberen zijn opge
metseld en honderden verroes
te muurankers uitgehakt en ver
vangen, maar elektrisch licht is
er nog steeds niet. Een kwestie
van voorkeur. De orthodox-
joodse Portugees-Israëlietische
gemeente heeft gekozen voor
historiciteit. „Ons gevoel voor
traditie", zegt Cohen Paraira.
Eén van de weinige strijdpunten
was of de vrouwensynagoge op
de verdieping oorspronkelijk-
blauw of 19e-eeuws bruin
moest worden. Het is, in overleg
vaticaanstad
De veertig lendedoeken en sluiers die in de
loop der eeuwen op de naakte figuren van
het Laatste Oordeel in de Sixtijnse Kapel
zijn aangebracht, worden niet verwijderd.
Dat heen Gianluigi Colalucci, een van de
leiders van de restauratie van de schildering
van Michelangelo, gezegd.
De beslissing is genomen op basis van
historische en technische argumenten, al
dus Colalucci. Daarbij is rekening gehou
den met een besluit van het Concilie van
Trente (1545-1563), dat een reeks hervor
mingen in de Rooms-Katholieke Kerk door
voerde. De kwestie heeft tot felle discussies
geleid onder de experts. Het Europees Par
lement drong, in een resolutie aan op ver
wijdering van alle doekjes en sluiers.
Het Laatste Oordeel werd tussen 1534 en
1541 door Michelangelo op de achterwand
van de kapel geschilderd. Na het Concilie
heid in de gemeenten zal er
door vergroot worden, vreest
hij.
Hij pleit voor een onderzoek
naar het gebruik van het huidi
ge Liedboek. „Iedereen kakelt
wel over een nieuw Liedboek,
maar niemand kan mij precies
zeggen of daar in de gemeenten
ook werkelijk behoefte aan is."
Zo staat het evenmin vast dat
jongeren meer moderne liede
ren willen; in menige jeugd
dienst staan de liederen van Jo
hannes de Heer (die zelfs het
Liedboek niet gehaald hebben)
hoog genoteerd.
met de architect en Monumen
tenzorg, blauw geworden.
Verwarming is er ook niet,
maar dat is niet uit sentiment:
het was eenvoudigweg te begro
telijk. Dus gebruikt de gemeen
te 's winters de verwarmde
vroegere studiezaal als 'winter-
synagoge' in plaats van de
steenkoude kerk.
De restauratie, waaraan vanaf
1978 is gewerkt, heeft 8 miljoen
gulden gekost. Rijk en gemeen
te hebben daarvan de helft be
taald, de 600 leden tellende ge
meente voor de oorlog waren
er nog 4000 hebben de ande
re vier miljoen bij elkaar ge
bracht. Het leeuwedeel via be-
drijvensponsoring, een klein
deel via giften van de 25.000
toeristen die de synagoge jaar
lijks bezoeken.
Pax Christi kan
geen afscheid
nemen van
bisschop Ernst
Bisschop Ernst kwam er op
wat zijn afscheid van Pax
Christi had moeten zijn,
eerlijk voor uit: „Ik heb nog
geen zin om ermee op te
houden. Als het zover komt,
dan is het alleen maar om
redenen van functionele
aard."
De rooms-katholieke vre
desbeweging had gisteren
in Utrecht een afscheids
feestje georganiseerd voor
mgr. H.C.A. Ernst, die sinds
1976 voorzitter is. Vorig jaar
april, teen hij 75 jaar werd,
bood hij de paus zijn ont
slag aan als bisschop van
Breda. Maar zolang er in
Breda geen opvolger is be
noemd, blijft Ernst voorzit
ter van Pax Christi.
De Vaticaanse bureaucra
tie komt ons goed uit, zei
vice-voorzitter Elisabeth
Schmitz, die Ernst een 'rots
in de branding' noemde.
„Wij nemen vandaag ook
nog geen afscheid; we zeg
gen alleen maar: tot ziens."
De vredesbeweging heeft
nu het definitieve afscheid
in december gepland, maar
alleen Rome weet of er dan
al een opvolger in Breda is
benoemd.
'Kerk in Mokum'
verdwijnt definitief
amsterdam anp
van Trente hebben twee kunstenaars, Da-
niele da Volterra en Girolamo da Fano, vele
figuren van een sluier of doek voorzien. De
eerste had er zijn bijnaam 'broekjesschilder'
aan te danken. Tot in de achttiende eeuw
werden mannen en vrouwen van hun
naaktheid beroofd.
Het Laatste Oordeel, waarvan de restau
ratie met Japanse steun in 1990 begon, zal
in het voorjaar van 1994 weer te bezichtigen
zijn.
Kerk in Mokum, de oudste loka
le kerkelijke omroep in Neder
land, verdwijnt. Op zaterdag 28
augustus is de laatste uitzen
ding. Daartoe heeft het bestuur
unaniem besloten, aldus een
verbitterde voorzitter Evert
Mathies.
De Amsterdamse Raad van
Kerken besloot vorige week de
jaarlijkse bijdrage aan KIM met
30.000 gulden te verminderen
tot 80.000 gulden. De rooms-ka-
tholieken en gereformeerden
waren bereid hun bijdrage op
hetzelfde peil te houden, maar
de hervormden weigerden dit.
Bestuur en staf van KIM zijn
van mening dat daardoor de
kwaliteit niet kan worden ge
handhaafd. De uitzendingen
trokken gemiddeld zo'n 30.000
luisteraars, voor een deel rand
en buitenkerkelijken die op die
manier nog contact met de ker
ken hielden.
HET WEER
ROB GROENLAND
Het regengebied dat gistermiddag
ons land verliet werd gevolgd door
een instroming van lucht uit het
noorden. Boven het noorden van de
Noordzee was toen een hogedruk-
cel tot ontwikkeling gekomen, dat
met zijn centrum bezig was lang
zaam in oostelijke richting te
schuiven. Wie gisteravond goed
naar de lucht heeft gekeken, kon
op vrij uitgebreide schaal genieten
van 'ribbels in the air'. Deze fraai
ogende golfpatronen waren zicht
baar in voornamelijk middelbare
bewolking op een hoogte van 3-5
kilometer. In feite treden dergelij
ke golfbewegingen dagelijks op, al
leen zijn ze met het menselijk oog
niet altijd waarneembaar. Zodra de
golven door een wolkendek heen
lopen, zijn ze direct te herkennen
aan hun boomstammenstructuur.
Wie wel eens in berggebieden komt
zal ongetwijfeld de karakteristieke
sigaarwolk boven de bergtoppen
hebben zien hangen. Dit zijn wol
ken die een hele dag constant op
hun plaats kunnen blijven. Dit is in
feite ook een manifestatie van een
golf geïnduceerd door de berg zelf.
De luchtdeeltjes boven de berg
worden nog eens extra opgetild,
waarna bij voldoende vocht con
densatie volgt en er een wolk zicht
baar wordt.
Vanuit de weersatelliet zijn derge
lijke door bergen geïnduceerde gol
ven soms over afstanden van vele
honderden kilometers te volgen.
Het is dan ook niet ongewoon dat
er soms golfbewegingen door de
Noorse of Schotse bergen worden
opgewekt, die enige tijd later bo
ven Nederland zichtbaar of merk
baar worden. Ook grote buiencom
plexen zijn in staat golven op te
wekken, die vervolgens elders de
buienactiviteit stimuleren.
Een ander verschijnsel aan de
avondhemel, dat de afgelopen da
gen de aandacht heeft getrokken,
was het beeld van fel gekleurde
vlekken links en rechts van de zon
neschijf. Deze op UFO's lijkende
spots waren bijzonnen op 21 gra
den van de zon, veroorzaakt door
breking van licht in ijskristallen op
grote hoogten. Dit verschijnsel
komt zeer regelmatig voor in Ne
derland, maar wordt door het me
rendeel van de bevolking overdag
niet opgemerkt. Pas in de avond bij
het zakken van de zon zien nogal
wat mensen dit verschijnsel, maar
kunnen het meestal niet meteen
classificeren als een ordinair na
tuurverschijnsel.
Dit weekeinde werpt een uitloper
van hogedruk zich op over ons
land. Zowel op de zaterdag als de
zondag is er naast stapelbewolking
flink wat zon en bij een noordoos
tenwind 3-4 Beaufort wordt het 20
tot 23 graden. Volgende week
wordt het hoogzomer met tempera
turen boven de 25 graden.
HET WEER IN EUROPA
KNMI
Weersvooruitzicht
Geldig tot en met
Engeland, Schotland,
les en Ie
de westkust v
land en in het noorden van
Schotland plaatselijk wat
regen. In het oosten van
Engeland ook perioden
met zon. Morgen overal
meer zon en droog. Mid-
dagtemperaturen tussen
de 15 en 18 graden, in
Engeland tussen 18 en 21
graden en morgen tussen
19 en 24 graden.
België en Luxemburg:
Vandaag in de Ardennen
nog enkele wolkenvelden,
verder droog en zonnig.
Maxima ongeveer 23 gra-
Noord-
Midden-Frank-
Vandaag flinke perioden
helft kans op een lokale bui. In Bretagne
wat meer bewolking, maar droog. Mor
gen zonnig en in de Jura, en mogelijk
Vogezen, kans op een regen- of
(ima langs de Kanaal-
kust ongeveer 18 graden, landinwaarts
rond 23 graden.
Portugal en Madeira:
Portugal: Ten noorden van Lissabon wol
kenvelden en een enkele bui. In het zui
den droog en perioden met zon. Middag-
temperatuur ongeveer 24 graden, maar
aan de stranden ten noorden van Lissa
bon ongeveer 20 graden. Madeira: Wol
kenvelden. ook nu en dan zon en droog.
Maxima ongeveer 22 graden.
Spanje en de Canarische Eilanden:
Spanje: Aan de Costa's in het zuiden en
oosten flinke perioden met zon en vrij
wel overal droog. In het spaanse binnen
land, de Pyreneeën en aan de kusten in
het noorden en noordwesten meer be
wolking en vooral in de middag en avond
enkele regen- of onweersbuien. Middag-
temperatuur tussen de 24 en 30 gra
den, maar aan de Golf van Biskaje tus
sen 18 en 20 graden. Canarische Eilan
den: Zonnig, aan de noordkant van de
eilanden mogelijk ook enkele wolkenvel
den. Droog. Maxima ongeveer 26 gra
den.
Marokko en Tunesië:
Marokko: Flinke zonnige perioden, maar
vooral in het noorden geleidelijk wat
meer bewolking. Temperaturen op het
strand bij wind van zee rond 22 graden.
Elders loopt de temperatuur vandaag
nog op tot ver boven de 30 graden, mor
gen wordt het minder warm. Tunesië:
Droog en flinke zonnige perioden. Mor
gen meer bewolking, maar droog. Mid-
dagtemperaturen aan zee rond 30 gra
den, in het binnenland ongeveer 35 gra-
Zuid-Frankrijk:
Vrij zonnig, maar later op de dag voorna
melijk in de Pyreneeën en de Franse Al
pen een verspreide regen- of onweers
bui. Maxima van 22 graden aan de west
kust tot 28 graden in de Provence.
Mallorca en Ibiza:
Flinke perioden met zon. Droog. Mid-
dagtemperaturen ongeveer 28 graden.
Italië, Corsica en Sardinië:
Italië: Afwisselend zon en bewolking en
vooral op het Italiaanse vasteland plaat
selijk een regen- of onweersbui. Middag-
temperaturen tussen de 24 en 29 gra-
Neerslagkans
Minimumtemp.
Middagtemp.
Wind
ZATERDAG 5 JUN11993
Zon-en maanstanden
Zon op 05.20 Zon onder 21.51
Maan op 22.51 Maan onder06.05
Waterstanden Katwijk
Hoogwater 4.19 en 16.49
Laag water 23.57 en 12.15
Weerrapporten 3 jun 20 u
Rotterdam
Twenthe
Vlissmgen
zwaar bew zzo6 14
Barcelona hall bc
Berlijn zwaar
Budapest half be
Bordeaux zwaar
Brussel zwaar
Cyprus onbew
LasPalmas onbew
