Holland Festival toont
historische kleurenfilms
Horrorkomedie 'Braindead': Oor in griesmeelpap
Cultuur&Kunst Film
Twee dropouts met een
pluk-de-dag-mentaliteit
Filmhuizen in de ban van Grande-Dame van cinema cT amour
DONDERDAG 3 JUN11993
FILMS IN LEIDEN
Debuut van Ger Poppelaars in Kijkhuis
Een melancholieke komedie. Zo
omschrijft Ger Poppelaars zijn
speelfilmdebuut De drie beste
dingen in het leven, te zien in
het Kijkhuis. Zo'n twaalf jaar
liep hij rond met het idee 'iets'
te doen met mensen anno nu:
waar geloven die in? Waar
klampen ze zich aan vast? Waar
dromen ze over? Wat willen ze?
Dat klinkt allemaal zwaar op de
hand. Poppelaars maakte er
echter een luchtige film over
waarvoor ex-Doe Maarman
Henny Vrienten de muziek
schreef.
Zijn hoofdpersoon is Sacha
(Loes Wouterson). Ze is een
succesvol violiste in Parijs en
verloofd met een Amsterdamse
beurs-yup. Financieel en wat
haar carrière aangaat, verloopt
alles dus voorspoedig. Alleen,
Sacha weet niet of ze wel zo blij
is met haar zwangerschap en
vertrekt naar Amsterdam om
dat te onderzoeken. Rampen en
curieuze ontmoetingen stoten
haar steeds meer uit balans.
Ze vindt steun bij Caspar
(Victor Löw) en Maarten (Jack
Wouterse). Het zijn twee dro
pouts met een aanstekelijke
pluk-de-dag-mentaliteit. Alle
drie willen ze graag bij iemand
horen. Samen maken ze lijstjes
over de beste dingen in het le
ven. Liefde, geld en geluk sco
ren hoog. Ook muziek van John
Coltrane, gedichten van Shelley,
violen uit 1800 en ketters uit
1600 en 'mijn jeugd in Boskoop'
staan in de top tien.
Eén wens staat bij alledrie
hoog op de lijst: een pizza als
ontbijt op de Campo de Fiori in
Rome. En ze ontdekken dat als
je maar hard genoeg probeert,
krijgt wat je verlangt. Sacha,
Caspar en Maarten komen er
ook achter dat ze met zijn allen
in hun eentje zijn. Dat lijkt
treurige waarheid.
BIOSCOPEN
ALFA 1
Leidseplein tel. 6278806
Peter's Friends a.I.. dag. 13.30,16,
19.30,22
ALFA 2
Sound of music a.l.. za zo 12
Uncoeuren
19.30, 22.
ALFA 3
Jungle Book a.l., za zo wo 13, 15.45
Daens 12 j., dag 18.45, 21.30, do vr
ma di ook 13,15.45
ALFA 4
Bewogen koper, dag. 13. 15.45
Henry 16 j.. dag. 18.45,21.30
ALHAMBRA 1
Weteringschans tel. 6233192
The crying game 16 j., dag. 13.15,
16, 18.45,21.30
ALHAMBRA2
Unforgiven 12 j., dag. 18.45,21.30,
dovrmadiook 13.15,16
BELLEVUE CINERAMA
Marnixstraat 400 tel. 6234876
Loaded weapon 12 j., dag. 13.15,
16. 18.45,21.30
CINERAMA 2
Scent of a woman a.l., dag. 13.15,
16.45, 20.30
CALYPSO 1
Marnixstraat 402 tel. 6234876
Singles, dag. 13.15, 16,19.15, 22
CALYPSO 2
A few good men a l dag. 13.15,16,
18.45,21.30
CINECENTER-CINEMA CORALINE
Lijnbaansgracht 236 tel. 6236615
Apres l'amour 16 j„ dag. 14.30, 17.
19.30, 22
CINECENTER-CINEMA PEPPE-NAPPA
Arizona Dream 16 j., dag. 14.30,
19.15,22.15
CINECENTER-PIERROT
II ladrodi Bambini a.l., dag. 14.30,
19.15
Simple men 16 j.. dag. 17, 22
CINECENTER-CINEMA JEAN VIGO
Les nuits fauves 16 j.. dag. 14,
16.45, 19.30, 22.15
CINEMA 1 INTERNATIONAL
August Allebèplein 4 tel. 6151243
Loaded weapon 12 j., dag. 19,
21.45, za zo ook 13.15,16
CINEMA 2 INTERNATIONAL
Sommersbya.l.. dag. 18.45, 21.30
CITY 1
Leidseplein tel. 6234579
Braindead 16 j.. dag. 13.15, 16,
18.45,21.30
CITY 2
Passenger 57 16 j., dag. 13.15, 16,
18.45,21.30
CITY 4
The distinguished gentleman a.l.,
dag. 13.15.16,18.45
The
1 16 j.
13.15, 16. 18.45,21.30
CITY 6
Nowhere to run 12 j., dag. 13.15,
16, 18.45,21.30
CITY 7
Fortress 16 j.. dag. 13.15, 16,
Plantage Middenlaan 4a tel.
6273434
Samba traoré dag. 19.30, 21.15, zi
ook 13.15
La chasse aux papillons dag. 22
C'est arrivé prés de chez vous zo t/rT
wo20
Gay Cinema za 24, z
KRITERION 1
Roetersstraat 170 tel6231708
Raise the red lantern dag. 17.30
Léolo dag. 20.15,22.15, di alleen
20.15
Sneak preview di 22.15
KRITERION 2
Sacred Sex dag. 17.45,19.45, ma
alleen 17.45
Tokyo Story ma 19.30
Bitter moon dag. 21.45
RIALTO 1
Ceintuurbaan 338 tel. 6623488
Alphavilledag. 22, zo ook 15.15
En het leven gaat door dag. 20
Waar staat het huis van mijn vriend
zo 15
RIALTO 2
De Nederlandse documentaire: De
laatste reis dag. 18
Bratan dag. 22
W.S. Burroughs en film: life is a cut-
up dag 18,20
THE MOVIES 1
Haarlemmerdijk 161 tel. 6386016
The crying game dag. 17.30,19.45,
22, zo wo ook 15
THE MOVIES 2
The public eye dag. 17.15,19.30,
22. zo ook 15
THE MOVIES 3
Kafka dag. 17, vr za ook 00.15
Howards end dag. 19, zo ook 14.30
Arizona dream dag. 21.30
THE MOVIES 4
Indochinedag. 21.15, zo ook 14.30
Orlando dag 19.15
De Noorderlingen dag. 17.15
TUSCHINSKI1
Reguliersbreestraat tel. 6262633
Falling down 16 j.. 13.15,16.
18.45,21.30
TUSCHINSKI 2
Alive 16 j., daj
21.30
TUSCHINSKI 3
Sommersby a
13.15, 16. 18.45,
18.45,21.30
TUSCHINSKI 4
i throuhg it a
dag.
13.15,16.18.45,21.30
TUSCHINSKI 5
De kleine blonde dood a.l., dag.
13.15, 16, 18.45,21.30
TUSCHINSKI 6
Accidental heroa.l., dag. 13.15,16,
18.45,21.30
TUSCHINSKI CINEAC
Hot Shots a.l.. doorlopende voor
stelling dag. 11,12.35,14.10,
15.50, 17.30.19.10,20.50,22.30
DE UITKIJK
Prinsengracht 452 tel. 6237460
Léolo 16 j„ dag. 20.22
The story of Qui Ju 16 j., dag. 18, zo
ook 15
Het programma van de Leidse
en de Haagse bioscopen staat
op de pagina 'Info'
verpakte dat echter zo in zijn
film dat de bezoekers fluitend
de bioscoop verlaten.
In het Kijkhuis draait ook Bit
ter Moon, de nieuwste film van
Roman Polanski. En als het aan
de filmrecensenten ligt, is het
ook meteen zijn laatste. Want o,
zo viel in bijna alle kranten te
lezen, wat is die man afgezakt
als regisseur. Bitter Moon zou
het aanzien niet waard zijn. En,
helemaal erg, waarom gebruikt
Polanski steeds zijn vrouw Em-
manuelle Seigner voor een dra
gende rol? Dat mens kan echt
niet acteren, zo was grofweg de
teneur van de critici.
Nogal vernietigend dus na
zijn première verdween de film
pijlsnel uit de bioscopen. Om
Korte tijd later weer op te dui
ken in kleinere theaters en film
huizen. Steeds vaker hoorde ik:
'Bitter Moon, leuke film. Moet
je zien.' Dus dat deed ik. En ik
heb me uitstekend vermaakt.
Het was mijn eerste Polanski.
Als dit zijn slechtste film tot op
heden is, dan moeten eerdere
werken ware juweeltjes zijn.
Polanski vertelt het verhaal
van een alles verzengende liefde
tussen een mislukte Amerikaan
se schrijver in Parijs en een
wulpse Frangaise. De kijker
krijgt het in flash backs te horen
als Oscar, die inmiddels invalide
is, zijn wedervaren vertelt aan
Nigel aan boord van een cruise
schip. Als een soort Sheheraza-
de kluistert Oscar hem aan zijn
rolstoel onder het mom van 'je
moet eerst mijn verhaal uitho
ren en dan mag je met mijn
vrouw naar bed'.
Hoewel Nigel eruit ziet alsof
hij zoenen al afwijst vanwege de
bacteriën die daarbij worden
overgedragen, luistert hij steeds
gretiger. Langzaam maar zeker
gaat de film over van allerlei
spelletjes in en buiten bed naar
het spelletje 'hoe kan ik hem-
haar het beste jennen' tot de
onontkoombare climax. En dat
alles op een boot waar niemand
vanaf kan. Grimmig, beklem
mend en bij vlagen erg grappig.
Polanski mag wat mij betreft
nog zo'n film maken.
Filmliefhebbers moeten el
ke zondagmorgen in juni
alvast reserveren voor tem
pelbezoek. Die tempel
staat in de Amsterdamse
Reguliersbreestraat en heet
Tuschinski. Daar wordt
vanaf 6 juni elke zondag
om half elf een gerestau
reerde Technicolor Film in
de originele driekleuren
druk vertoond. De voor
stellingen vinden plaats in
het kader van het Holland
Festival, in samenwerking
met het Nederlands Film-
AMSTERDAM PIET VAN DE MERWE/GPP
Vrijwel vanaf het begin van de
filmhistorie werden films in
kleur vertoond. Sommige films,
onder meer van filmpionier Ge
orges Méliès, werden met de
hand ingekleurd. Een arbeidsin
tensief proces waarbij beeldje
voor beeldje, met een fijn pen
seel, een kleurtje werd gegeven
aan bij voorbeeld een kostuum.
Later kwam voor de handink
leuring een soort stenciltech
niek in de plaats, waarbij malle-
tjes over de filmkopie werden
gelegd als er een kleur moest
worden toegevoegd. Tinting en
toning werden daarna toege
past. Bij tinting wordt een be
paalde steunkleur aan een scè
ne toegevoegd, door de ontwik
kelde film in een kleurbadje te
dopen. Nachtscènes kregen een
blauwe kleur, scènes binnens
huis werden sepia, enzovoort.
Als het filmmateriaal voor de
opnamen al een kleurtje had,
spreekt men van toning.
Ook kon de operateur door
kleurfilters voor de projector te
wisselen kleur aan de vertoning
geven. Tinting en toning wer
den niet gereserveerd voor spe
ciale films, het werd toegepast
bij alle films. Geen enkele zwij
gende film was zwart-wit. Al
thans, tot de jaren twintig, tot
vlak voor de komst van het ge
luid.
De Amerikaanse Technicolor
firma begon vanaf 1915 te wer
ken aan een nieuw kleurenpro-
cédé. Dat gebeurde niet zoals
nu via een chemische behande
ling van het negatief, waarop el
ke oorspronkelijke kleur in ne
gatief staat. Van zo'n negatief
wordt nu een positief ontwik
keld. Technicolor maakte in het
begin van haar bestaan met
speciale camera's een rood en
groen negatief, die ook als rood
en groen positief tegelijk moes
ten worden vertoond om de
film te kunnen zien.
In de jaren twintig konden ze
dit via een soort druktechniek
op een positief krijgen. Daarna
volgden nog allerlei ingewikkel
de technische ontwikkelingen,
waarvan de belangrijkste in de
jaren dertig de toepassing van
het driekleurensysteem is.
Rood, blauw en groen werden
voor het negatief gebruikt, om
daar van een kleurrijk positief te
'drukken'. In 1951 ging Techni
color samenwerken met de fir
ma Eastman, waarna het oude
Technicolorprocedé in de steek
werd gelaten en het duidelijk
onderscheid tussen de verschil
lende kleursystemen verdween.
De firma Technicolor is zelf al
decennia niet meer in staat om
dat oude Technicolorprocédé
toe te passen. Het film en televi
sie archief van UCLA is verant
woordelijk van het merendeel
van de restauraties van de tij
dens het Holland Festival te ver
tonen films. Het is duidelijk te
zien dat de makers van die films
hebben nagedacht over het ge
bruik van kleur in hun dramati
seringen. Tegenwoordig lijken
alle films in kleur op elkaar en
helaas ook op de grauwe werke
lijkheid.
Op 6 juni worden The Lady of
Victories uit 1927 en The Toll Of
The Sea uit 1922 vertoond. Twee
korte films van respectievelijk
15 en 45 minuten, omdat Tech
nicolor een duur procédé was
en niet iedereen het risico kon
of wilde nemen om een avond
vullende speelfilm te maken. De
grootste Hollywoodster van
1926 kon dat wel. Douglas Fair
banks speelde in zijn geheel ei
gen stijl in dat jaar de hoofdrol
in The Black Pirate (13 juni), de
eerste film die volledig in twee-
kleuren Technicolor gefilmd is.
Op 20 juni is de eerste drie
kleurenfilm te zien, Becky Sharp
uit 1935. Regisseur daarvan is
Rouben Mamoulian, die toen-
dertijd als zeer vernieuwend te
boek stond. Bij het bekijken,
valt nu allereerst juist de toneel
matige manier van filmen en de
verouderde stijl van filmacteren
op. Becky Sharp is gebaseerd op
het gelijknamige toneelstuk, dat
weer is gebaseerd op het be
roemde boek Vanity Fair van
Thackeray. Toch is wel zien hoe
Mamoulian zeer kundig gebruik
maakt van dat nieuwe gegeven,
driekleuren Technicolor, en
inderdaad terecht toen al
werd beschouwd als een durfal
en pionier.
Tenslotte wordt op 27 juni
She Wore A Yellow Ribbon uit
1949 van de onovertroffen John
Ford vertoond. Een western in
kleur, waarin ver voor Dances
With Wolves de échte roodhui
den Chief Big Tree en Chief Sky
Eagle al rolletjes hadden naast
een grijze John Wayne. Hij ziet
in die film tegen zijn naderende
Douglas Fairbanks in The Black Pirate' uit 1926, de eerste film die vol
ledig in tweekleuren Technicolor gefilmd is.
pensioen op, maar de kleur uit Westen, zoals het er nooit ge-
de titel, net als de verleden tijd
'wore', krijgen de juiste plaats in
het Technicolor-palet van de
beste regisseur aller tijden.
Zowel Ford als het personage
dat Wayne in de film speelde,
waren bezig met het creëren
van een eigen mythe van het
weest was en Technicolor hielp
daarbij. John Ford kreeg voor
She Wore A Yellow Ribbon dit
keer geen Oscar zijn i
man Winton C. Hoch wèl.
Drie premières van Jeanne Moreau: Intelligent, sophisticated en sensueel
ogen we meekijken naar de alledaagse
gebeurtenissen in een Frans doktersge
zin begin jaren zestig. Een beetje een
huishouden van Jan Steen, met drie
generaties bij elkaar wonend in een
huis, en waarbij drie mensen ook nog
eens een dokterspraktijk aan huis heb
ben. Moreau zelf is een homeopathe
met grijs permanentje, die niet alleen
haar eigen praktijk runt, maar ook de
rest van de menagerie in de hand moet
houden. Ze doet dat zoals alleen sterke
vrouwen dat kunnen, met een rustge
vende vanzelfsprekendheid. Zij is het
natuurlijke rustpunt tussen de opge
jaagde mannen, speelt 's avonds als ie
dereen naar bed is rustig haar partijtje
patience en geniet van een likeurtje.
De film is opgebouwd uit een aantal
korte scènes: impressies van een kin
derleven in het Frankrijk van de jaren
zestig. Geobserveerd met veel gevoel
voor humor en oog voor detail. Kleine,
vermakelijke tafereeltjes, verhaaltjes op
zich, met een inner voice vertelt vanuit
de optiek van Pierre, die een bijzonde
re relatie heeft met zijn grootmoeder.
Een terugkerend beeld is dat van de
kleine Pierre met zijn grootmoeder, sa
men dromend op een bankje in de ber
gen boven de wolken. Een surrealis
tisch beeld dat hoort bij de fantasieën
van Pierre, die daarna zijn ouders weer
lastig valt door ze voor de zoveelste
keer een goeienacht toe te roepen.
Vandaar ook de titel van deze kleine
film, waarin Moreau eens te meer laat
zien dat ze geen enkele rol uit de weg
hoeft te gaan, ook niet die van oma.
Vorige week was ze nog even in ons
land, de Grande-Dame van de cinema
d'amour: Jeanne Moreau. 65 Jaar in
tussen maar absoluut nog niet van
plan om met pensioen te gaan. Daar
om liet ze zich ook overhalen om vori
ge week naar Nederland te komen en
daar vrijdagavond het Haags Filmhuis
te heropenen en tegelijk het startschot
te geven voor een aan haar gewijd re
trospectief in een vijftal filmhuizen in
het land. Hetzelfde weekend ging in
Den Haag ook A demain, één van haar
nieuwste films in première, waarin ze
voor het eerst de rol van oma speelt.
Den Haag was het afgelopen week
end even Jeanne Moreau-gek. Eerst
was er de heropening van het filmhuis
verhuisd naar een nieuwe locatie
aan het Spui daarna de voorpremiè
re van haar binenkort te verwachten
film La vieille qui marchait dans la mer
waarvoor ze vorig jaar werd bekroond
met een César (de Franse Oscar), als
beste actrice van het jaar 1992. Een dag
later was er een talkshow in het film
huis en op zondag volgde de première
van A demain en de start van het Jean
ne Moreau-retro, waarin veertien van
haar films opnieuw te zien zijn. En als
of dat nog niet voldoende is, wordt vol
gende week ook nog eens één van haar
meest succesvolle films, Dagboek van
een kamermeisje van Luis Bunuel uit
1964, opnieuw in de filmhuizen uitge
bracht.
In de voetsporen van Simone Signo-
Jeanne Moreau als oma met haar kleinkinderen kijkend naar het vuurwerk in 'A demain'.
ret heeft Jeanne Moreau zich ontwik
keld tot een van de meest gewaardeer
de en gerespecteerde actrices van de
Franse cinema. Iemand die gewerkt
heeft met vele grote regisseurs als
Louis Malle, Antonioni, Truffaut, Lo-
sey, Bunuel, Roger Vadim, Orson Wel
les, Jean Renoir en ook Wim Wenders
en Fassbinder.
Wie herinnert zich niet haar rol in
Querelle uit 1982 met het onnavolg
baar zwoel gezongen Every man kills
the thing he loves. Het was Moreau ten
voeten uit. Een krachtige, maar toch
gevoelige vrouw. Intelligent, een beetje
sophisticated en sensueel. Een actrice
die vele gepassioneerde rollen heeft
gespeeld in films als Les Amants, La
Notte, Jules et Jim, Dagboek van een ka
mermeisje
De laatste jaren zat de klad een
beetje in haar carrière. Ze was te oud
geworden voor rollen als verleidelijk
kamermeisje of maïtresse en moest op
zoek naar een nieuw imago. Dat
schijnt ze nu te hebben gevonden in
haar rollen als oudere, rijpere vrouw en
sinds kort dus ook als grootmoeder in
de film A demain van de Franse regis
seur Didier Martiny.
Centrale figuur in A demain is overi
gens niet Jeanne Moreau, maar haar
'kleinzoon' Pierre van 8, door wiens
De naam Peter Jackson is zeker
geen gemeengoed onder regu
liere bioscoopbezoekers, en
Braindead zal daar naar alle
waarschijnlijkheid geen veran
dering in gaan brengen. Deze
derde horrorkomedie van de
Nieuw-Zeelandse filmmaker is
zo nodig nog bloediger, uitbun
diger en smakelozer dan diens
twee voorgangers, die hier uit
sluitend op video waren te ver
krijgen.
Overigens is dit verband het
begrip smakeloos' niet direct
negatief bedoeld. Jackson houdt
zich simpelweg niet aan alge
meen geldende normen van
goede smaak. Zijn Meet the Fee
bles was een horrorvariant op
de Muppets, waarbij hij de pop
pen zo'n beetje alles liet uitspo
ken wat God verboden had.
Voor Braindead hanteert Jack
son het principe van de zom
bie-film. maar wederom vol
strekt afwijkend van wat bij
voorbeeld George Romero op
dit terrein presteerde.
Om onduidelijke redenen
speelt de film in de jaren vijftig.
We maken kennis met de be
deesde Lionel, die fors onder de
knoet van zijn moeder zit. Wan
neer ma haar zoon stiekem
volgt tijdens een afspraakje in
de dierentuin wordt ze gebeten
door een rat-aapje, en begint te
transformeren. Ze is al spoedig
een horror-variant op Dame
Edna, en sleept de hond, de
wijkverpleegster en de dominee
mee in haar verval. Lionel kan
zijn moeder alleen maar dood
laten verklaren, maar bewaart
haar en haar slachtoffers stie
kem in de kelder. Wanneer dit
gezelschap tijdens een feest uit
breekt, is Lionels ouderlijk huis
spoedig het toneel van een gro
te orgie van levende doden.
Het is lastig de specifieke hu
mor van Peter Jackson te be
schrijven, simpelweg omdat de
taferelen die hij de kijker voort
zet, zelden de bioscopen berei
ken. Zo houdt moeder tijdens
een onsmakelijke lunchpartij
vroeg in de film haar loszittende
gezichtshuid met wat velpon op
de plaats, om vervolgens haar in
de griesmeel gevallen oor ge
dachteloos op te peuzelen. Het
haast kinderlijk genoegen waar
mee de regisseur dit soort vieze
ideetjes uitwerkt, geeft de film
een onmiskenbare charme. Zijn
inventiviteit is verbazingwek
kend: een achtervolging door
een stel darmen, een onwettig
zombie-kindje van de dominee
en de verpleegster, het altema-
Altematief gebruik van huishoudelijke artikelen in 'Braindead'.
tief gebruik van allerhande
huishoudelijke apparatuur:
niets is heilig, niets is te dol.
Spijtig genoeg weet Jackson
totaal geen maat te houden, en
ontaardt de film in zo n uitzin
nig bloedbad, dat de eindtitels
als een verlossing komen.
Braindead is dan reeds lang pa
rodie geworden,
danig niet meer
dikaat 'horror'.
en valt als zo-
onder het pre-
