'De dood is dan nog
een beter alternatief
Clinton kan zich geen sterallures veroorloven
Feiten &Meningen
Clinton haalt bezem
door het Witte Huis
DINSDAG 1 JUN11993
Al vanaf het begin van de jaren zeventig
vechten de nomaden van de Westelijke
Sahara voor een onafhankelijke repu
bliek. Eerst tegen de voormalige Spaanse
kolonisatoren sinds 1975 tegen Marok
ko, dat grote delen van dit woestijnge
bied bezet houdt. De strijd wordt geleid
door de bevrijdingsbeweging Frente Po-
lisario. In 1975 legde Spanje vast dat de
74.000 Saharawi via een referendum
over hun toekomst zouden mogen be
slissen. Zo ver kwam het nooit, want nog
in datzelfde jaar organiseerde de Marok
kaanse koning Hassan II zijn geruchtma
kende 'Groene Mars'. In de jaren daarop
bezetten Marokkaanse militairen gewa-
penderwijs tweederde van de Westelijke
Sahara. Marokko weigert sindsdien het
gebied op te geven. Deze patstelling pro
beren de VN reeds jaren te doorbreken,
zonder succes. Deze week brengt VN-se-
cretaris-generaal Boutros Ghali een be
zoek aan het gebied om te proberen de
weg te effenen voor een referendum dat
nog dit jaar moet worden gehouden.
WASHINGTON HANS DE BRUUN
Bill Clinton heeft zaterdag de bezem door het
Witte Huis gehaald. Met de benoeming van de
journalist David Gergen tot communicatie-di
recteur en persoonlijk raadgever op allerlei ter
reinen hoopt hij een eind te maken aan het ge-
zwabber en geblunder van zichzelf en zijn staf.
Het eerste slachtoffer is George Stephanopou-
los, de 31 -jarige woordvoerder van het Witte
Huis, die er niet in slaagde Clintons beleid op
een afdoende manier aan de media en het volk
te verkopen. Hij verdwijnt naar de achtergrond.
De dagen van Clintons stafchef Thomas McLar-
ty lijken met Gergens komst ook geteld. De ver
wachting is dat Gergen, nu redactiechef van het
weekblad US News and World Report, snel alle
touwtjes in handen neemt. Verwacht wordt dat
Clinton nog meer wijzigingen in zijn staf aan
brengt. McLarty zal als stafchef de dagelijkse
gang van zaken in het Witte Huis leiden, maar
politiek naar de achtergrond verdwijnen.
In Washington wordt zelfs al rekening gehou
den met zijn vertrek. Dat zal pijnlijk worden,
want Clinton en McLarty, ex-directeur van het
gasbedrijf van Arkansas, zijn jeugdvrienden. De
man zonder ervaring 'Mack' McLarty wordt
echter als te vriendelijk voor de harde politieke
wereld van Washington beschouwd. Bovendien
heeft hij onvoldoende greep op de jeugdige en
onervaren staf van het Witte Huis.
Gergen is een opvallende keuze. Hij is partij
loos, van huis uit Democraat, maar heeft voor
drie Republikeinse presidenten gewerkt. Hij
was tekstschrijver van Richard Nixon, campag
ne-adviseur voor George Bush in 1980 en drie
jaar publiciteitsadviseur van Ronald Reagan,
volgens Clinton laat deze keuze zien dat hij
„bereid is over de grenzen van de politieke par
tijdigheid heen te stappen." De 51-jarige Ger
gen die de Republikeinse partij niet in de steek
wil laten, staat echter kritisch tegenover Clin
tons bezuinigings- en belastingplan.
Clinton heeft jemand nodig die voorkomt dat
hij teveel hooi op zijn vork neemt en het zicht
op hoofddoelen verliest. Zijn neiging om over
alles langdurig te discussiëren en besluiten uit
te stellen, is zijn grootste zwakheid.
Gergen neemt de taak van Stephanopoulos
over als communicatie-directeur. Hij zal Clin
ton adviseren hoe hij zijn beleid het best kan
'verkopen.' Maar zijn opdracht is zo ruim, dat
hij de president op alle manieren terzijde mag
staan. Hij krijgt directe toegang tot Clinton en
hoeft aan niemand behalve hem verantwoor
ding af te leggen. Gergen moet Clinton weer op
het behoudende pad brengen. Clinton moet de
man van het midden worden die de Amerika
nen in november hebben gekozen. Hij kan een
koerscorrectie gebruiken, nu zijn omstreden
economische plan vol belastingverhogingen
maar net door het Huis van Afgevaardigden is
gekomen en de confrontatie met de lastige Se
naat nog moeten komen.
De moeizame strijd voor een onafhankelijke Westelijke Sahara
WASHINGTON HANS DE BRUUN
CORRESPONDENT
De oerconservatieve TV-domi-
nee Jerry Falwell bracht onlangs
een 'instructieve' video op de
markt met de aandachttrekken
de titel 'Hollywood, Washington
and Heil'. Falwell gaat al jaren
te keer tegen de verdorven
krachten die zowel de politieke
hoofdstad van de VS als de
'filmhoofdstad van de wereld'
zouden beheersen. Voor de do
minee staan beide op één lijn
met de hel.
Sinds het aantreden van Bill
Clinton heeft Falwell over
preekstof niet te klagen. Nooit
eerder zijn Hollywood en Was
hington zo verstrengeld geweest
als het laatste half jaar. Geen
wonder, met een president die
'Elvis' als bijnaam heeft, graag
voor het volk op de saxofoon
speelt en zich ook nog voor 200
dollar laat kappen door een du
re Hollywoodkapper die hij spe
ciaal laat overvliegen.
De media beginnen al vragen te
stellen over de niet aflatende
stroom Hollywoodsterren die de
deur van het Witte Huis plat-
loopt. Zo hebben de zangeres
Judy Collins en het TV-produ
cersechtpaar Harry en Linda
Thomason al geslapen in de
statige Lincoln-kamer van het
Witte Huis, die normaal voor
bezoekende staatshoofden is
gereserveerd. Liza Minelli is ko
mende maand aan
de beurt.
Enkele weken gele
den trokken Clin
ton, vice-president
Al Gore, minister
van binnenlandse
zaken Bruce Bab
bitt, milieuminister
Carol Browner en
een handvol hoge
functionarissen
maarliefst een hal
ve dag uit om een
groepje Holly
woodsterren, onder
wie Billy Crystal,
Christopher Reeve,
Lindsay Wagner,
John Ritter en Nor
man Lear over het
milieubeleid van de
regering-Clinton te
informeren.
Andere Hollywood-
prominenten wer
den uitgebreid geïnformeerd
over de plannen van Hillary
Rodham Clinton met de Ameri
kaanse gezondheidszorg. De
muziekproducer David Geffen
werd door Witte-Huisstafchef
McLarty ingelicht over het eco
nomische beleid. Geffen maakte
zich nogal boos over de kritiek
daarop. „Ik heb een miljard ver
diend", zei hij. Met andere
woorden: ik heb verstand van
economie.
De Thomasons, oude vrienden
van Clinton uit Arkansas, orga
De Amerikaanse president Clinton begeleidt boer
William Clancy op de saxofoon. foto
niseerden Clintons inauguratie-
feest, en Harry kreeg zelfs een
werkkamer in het Witte Huis
om die zaak af te wikkelen. Hoe
groot hun invloed is, bleek vori
ge week toen uitkwam dat door
zijn toedoen de werknemers
van het Witte-Huisreisbureau
waren ontslagen.
Contacten tussen Washington
en Hollywood zijn niet nieuw.
De Kennedy's hadden nauwe
relaties met Tinseltown (glitter-
stad), de echte Elvis bezocht Ri
chard Nixon, en de filmster-pre
sident Ronald Reagan no
digde ook geregeld
vriendjes Charlton Heston
en Frank Sinatra uit op
het Witte Huis. Maar
nooit eerder was er zo'n
massale belangstelling
van Hollywood voor het
politieke bedrijf.
De flirt van het Witte Huis
met Hollywood is vooral
een kwestie van Voor wat
hoort wat'. Tientallen be
roemdheden uit de film
en muziek hebben zich
tijdens de verkiezings
campagne voor Clinton
ingezet. Zij verwachten nu
wat terug. Geen financiële
of politieke gunsten maar
gewoon aandacht. Een
bezoekje aan het Witte
Huis, op de thee bij Clin
ton, een foto in de krant.
Maar anderen zeggen dat
dat de sterren tekort doet.
Zij hebben wel degelijk iets te
zeggen. Het zijn niet allemaal
leeghoofden. En zij kunnen hun
beroemdheid en uitstraling ge
bruiken om boodschappen over
te brengen op het publiek. Zo
blijken de milieufreaks lid te
zijn van de Environmental Me
dia Association, die zich vanuit
de glitterwereld van Hollywood
voor het milieu inzet.
Op de diverse galadiners in
Washington praten de filmster
ren vaker over de politiek dan
over hun eigen werk. Iemand
die daar niet is weg te slaan, is
Barbra Streisand. Zij wordt nu
al de tweede First Lady van
Washington genoemd. Bij elk
politiek feest is ze aanwezig.
Het lijkt een kwestie van tijd of
ook zij glijdt tussen de satijnen
lakens van de Lincoln-kamer.
Aan de avond van zijn topcon
ferentie met Boris Jeltsin, in het
Canadese Vancouver, gaf Clin
ton in zijn hotel een party voor
sterren als Sharon Stone, Ri
chard Gere en Richard Drey-
fuss. Gere, die het opneemt
voor onderdrukte Tibetanen,
gebruikte het avondje om Clin
ton eens stevig te ondervragen
over zijn China-beleid. Tijdens
een recent galadiner in Was
hington voerde steracteur Mi
chael Douglas lange gesprekken
over Bosnië met VN-ambas-
sadrice Madeleine Albright.
Clinton geniet van de aandacht
van de sterren. „Er zit nog veel
van het kind uit Arkansas in
hem", zegt zijn woordvoerster
DeeDee Myers.
De adviseurs van Clinton begin
nen zich onder al die mediabel
angstelling wat onbehaaglijk te
voelen. Hollywood staat immers
niet alleen bij dominee Falwell
in een slecht daglicht. „Clinton
onderschat hoezeer het volk
Hollywood haat", zei een TV-
man onlangs. En de president
heeft te weinig politiek krediet
om zich sterallures te kunnen
veroorloven.
Alles gaat langzaam in de Sahara. De hitte, het zand en
de eindeloze uitgestrektheid maken de dagen traag en
monotoon. Vooral als de wind waait en dat gebeurt
vaak is een normaal leven nauwelijks mogelijk. Van
daar dat de Saharawi op zulke dagen in hun tenten blij
ven. Als ze zich buiten wagen dan nooit zonder hun je-
mala, een lange doek die om het hoofd wordt gewikkeld
en die voorkomt dat de hele dag zand wordt gehapt.
SMARA/TINPOUF RUUD DE WIT
CORRESPONDENT
Alles lijkt ook op elkaar in dit
westelijk deel van de onmetelij
ke Sahara. Langs de schaarse
geasfalteerde wegen lopen de
sporen van zware terreinwagens
en vrachtwagens. Ze verdwijnen
in een leegte die uit zand en
stenen bestaat. Gids Moham-
woestijn als een grote stad bij
jullie. Wij verdwalen hier nooit,
maar jij zou enkele honderden
meters van deze geasfalteerde
weg al elk gevoel van richting
kwijt zijn."
We zijn op weg naar Awsand,
één van de vier vluchtelingen
kampen op Algerijns grondge
bied, waar in totaal 180.000
Saharawi leven in afwachting
van een oplossing voor het eni-
e overgebleven koloniale con-
ict op Afrikaans grondgebied.
Voor zover het oog reikt staan er
grote groene en witte tenten,
met hier en daar uit steen opge
trokken gebouwtjes, die als keu
ken of toilet dienen. In Awsand
leven zo'n 40.000 mensen, de
ouderen al zeventien jaar. Het
leven in de kampen is hard en
eentonig.
Noodgedwongen kennen de
Saharawi een leefwijze die ze
zelf omschrijven als communis
tisch. Metou Boukari, één van
de inwoonsters: „Wij zijn altijd
nomaden geweest en daardoor
afhankelijker van wat de groep
bezit dan andere volkeren. Door
onze vluchtelingenstatus zijn
we echter nog meer op elkaar
aangewezen en dus moeten we
Twee leden van Polisario turen de woestijn af.
alles delen."
In de kampen bestaat geen geld.
Iedere tent krijgt per week of
maand een hoeveelheid brood,
thee en suiker, gas om te koken
en een lamp te branden, en ver
der kleren, dekens en lakens. Als
de gasfles voor het einde van de
maand leeg is, moeten de buren
uitkomst bieden.
Persoonlijke luxe is schaars. Me
tou: „Er zijn wel mensen die een
radio hebben of wat andere
westerse spullen. Dat zijn de
Saharawi met familie in Europa.
Maar in principe is alles ge
meenschappelijk bezit." Metou
vindt dat trouwens uitstekend
en rouwt in het geheel niet om
het ontbreken van een eigen
keuken, badkamer, koelkast of
TV-toestel.
Over de opvoeding van haar
archieffoto
Stille getuige van de strijd rond de stad Mahbes in 1980.
drie kinderen hoeft ze zich geen
zorgen te maken, want door
wordt door iedereen voor ge
zorgd. Onderwijs krijgen de kin
deren in het speciale kamp van
de 20ste Mei, waar crèches en
lagere scholen zijn en waar ook
met zeer eenvoudige middelen
beroepsonderwijs wordt gege
ven. Talentrijke jongeren wor
den met studiebeurzen naar het
buitenland gestuurd.
Een van de meest opvallende
aspecten van het leven van de
Saharawi is de bijzondere posi
tie van de vrouw. Ze zijn geë
mancipeerd, hebben evenveel
te zeggen als de mannen en be
wegen zich ook als zodanig. Ze
hebben zitting in de Raad van
Oudsten, kunnen een opleiding
volgen en beslissen zelf of ze
willen trouwen of scheiden.
Dat de Saharawi twintig jaar
lang hun onafhankelijkheids-
droom levend hebben kunnen
houden, is mede te danken aan
de steun van enkele regeringen,
de Organisatie van Afrikaanse
Eenheid (OAS), de VN en wes
terse solidariteits-organisaties.
Tijdens mijn verblijf in de kam
pen komt er bijvoorbeeld een
Italiaanse 'karavaan' van 46
vrachtwagens, busjes en ambu
lances in Tindouf aan, volge
stouwd met medicijnen, voed
sel, kledingen lesmateriaal. De
karavaan wordt begeleid door
Italiaanse studenten, vakbonds
leden, huisvrouwen en andere
sympathisanten. Twee dagen
eerder arriveerde een soortgelij
ke karavaan uit het Spaanse An-
dalusië.
Hoewel Polisario door 82 lan
den officieel is erkend, is de po
litieke steun voor het onafhan-
kelijksheidsideaal gering. Alge
rije helpt de Saharawi al twintig
jaar, maar de economische be
langen tussen Algiers en Rabat
zijn te belangrijk geworden om
over de kwestie nog langer met
de Marokkanen op voet van
oorlog te verkeren. De OAS is
een machteloos lichaam en
houdt het vooral bij woorden.
Het politieke pessimisme wordt
verwoord door de Zweedse par
lementariër Viola Furubjelke.
Zij bezoekt de vluchtelingen
kampen van de Saharawi voor
de tweede keer en is opnieuw
onder de indruk van de overle
vingsdrang van de inwoners van
de Westelijke Sahara. Maar veel
vertrouwen in een goede afloop
heeft ze niet: „Ik ben bang dat
Hassan in alles zijn zin krijgt.
Dat referendum komt er, maar
wel onder zijn condities en dat
betekent dat de Westelijke
Sahara deel zal gaan uitmaken
van Marokko. In het internatio
nale machtsspel is de kwestie
van de Westelijke Sahara nu
eenmaal geen factor van bete
kenis."
Maar de Saharawi blijven rots
vast geloven in een voor hen
positieve uitkomst van het refe
rendum. Dat geldt ook voor
Bachir Mustapha Said, de twee
de man van Polisario. „Wij zijn
bereid tot een compromis,
maar we houden vast aan de eis
dat alleen de mensen die in
1974 door de Spanjaarden als
inwoners van de Westelijke
Sahara werden geregistreerd,
aan het referendum deelnemen.
Slechts als Marokko met schrif
telijke bewijzen kan aantonen
dat deze kieslijst moet worden
aangevuld, zijn we daartoe be
reid."
Maar wat als een meerderheid
van de stemgerechtigden op
teert voor opname binnen een
Groot-Marokko? Bachir
Mustapha Said: „Ik ben ervan
overtuigd dat het niet zo ver
komt. Maar Polisario als politie
ke organisatie zal zich hoe dan
ook neerleggen bij de de uit
slag."
„Ik sluit echter niet uit dat er in
de vluchtelingenkampen heel
wat mensen zijn die bij een
voor ons negatieve uitkomst de
oorlog zullen hervatten. En
wees nu eerlijk. Hebben we een
andere keus? Iedereen weet, dat
we met Marokko en Hassan
niets gemeen hebben. De dood
is dan nog een beter alterna
tief."
WIM STEVENHAGEN
ftj /YWYAtta VAN SE MlECVie VÖÉTBAUWIIPBT'TIE W&U 02.
WÓ6 SLms &i&LE SPONSORS' Vie HON N/WH WllffgW
ve(2.0iNPeiJ me tak van pEspokt
