'Volwassen plek voor kinderlied'
Kerk Samenleving
ZATERDAG 15 ME11993
12
HET WEER ROB GROENLAND
Werkgroep weeramateurs
Er zijn in Nederland vele honder
den mensen die het weer met al
zijn facetten zo interessant vinden
dat ze er hun liefhebberij van heb
ben gemaakt. In het jaar 1971
stak een aantal geïnteresseerden
en bij elkaar en richtten de
iep weeramateurs c
werkgroep, onderdeel van
derlandse Vereniging voor Weer- en
Sterrenkunde, telt nu ongeveer
duizend leden. De werkgroep geeft
elke maand het blad Weerspiegel
uit, met daarin op meer dan 50 pa-
ia's een uitvoerige beschrijving
i het weer van de voorafgaande
maand. Dat wordt gedaan aan de
hand van honderden waarnemin
gen die zijn ingezonden door
weeramateurs uit alle delen van
het land. Die waarnemingen wor
den vergeleken en de weerssitua-
ties worden nader uitgediept. In
Weerspiegel worden ook vergeli
verre verleden. En niet alleen de
resultaten van de weermetingen
komen aan bod: ook merkwaardige
gebeurtenissen, zoals een super-
storm. noorderlicht, een zware on
weersbui. hittegolf of sneeuw
storm, krijgen ruime aandacht.
Elke weeramateur geeft natuurlijk
een eigen invulling aan zijn of haar
hobby. Dit varieert van het doen
van dagelijkse metingen met een
in de loop van de jaren opgebouwd
instrumentarium tot het lezen van
het blad Weerspiegel. Ook op het
educatieve vlak heeft de werkgroep
zijn taken.
Men kan helpen bij het begeleiden
van schoolprojecten, het leveren
van educatief materiaal, zoals
films en dia's. Ook studenten of
scholieren die een werkstuk of een
scriptie aan het voorbereiden zijn
kunnen bij de werkgroep aanklop
pen. Lezers die meer informatie
over de werkgroep willen, kunnen
zich tot mij wenden. Stuurt u dan
een briefje naar de redactie van de
ze krant onder vermelding van mijn
naam. Een aantal jaren geleden is
de Nederlandse Vereniging van Be
roepsmeteorologen opgericht. Zij
geven vier maal per jaar het blad
Meteorologica uit, waarin wordt in
gegaan op een divers assortiment
aan onderwerpen in de weerkunde
en klimatologie. Voor inlichtingen
over dit tijdschrift kunt u zich wen
den tot 030-311360.
Ons weerbeeld in dit weekeinde
wordt gekenmerkt door wisselvalli
ge trekjes. Deze ochtend sleept er
een koufront over de regio met eni
ge regen. In de loop van deze mid
dag komen we achter het front in
drogere lucht. Als het meezit arri
veren de opklaringen nog voor de
avond. Morgen zorgt een zuidelijke
stroming voor aangenaam weer
met flinke opklaringen en middag-
temperaturen rond de 20 graden.
De kaarten laten ook voor volgende
week een geblokkeerde luchtcircu-
latie zien boven ons deel v^n het
noordelijk halfrond. Boven ons
land neemt de onstabiliteit op
maandag en dinsdag wat toe, wat
resulteert in een toenemende kans
op een namiddagbui.
HET WEER IN EUROPA
HEINZ
YPCHtf
V/EZE OVWEBAK
A0EP&. /MAJZ WOZP JE
BAS S&rr WA&&R MN.'
BOES
UIT DE KERKBLADEN
Zondag
'De betekenis van de zon
dag als dag van de gemeen
te',. was het centrale thema
van'-'de groothuisbezoeken
in <le hervormde gemeente
van- /.oeterwoude. In 'Ons
blad' geeft Kees van der Zee
een weergave van 'een ge
slaagde en zeer zinvolle ge-
sjirdksavond' over dit on
derwerp. Na een bijbelse
uitleg van de sabbathsleef-
regëf, volgt ook een histori
sche. „De romeinse schrij
ver Tacitus heeft het onge
kende revolutionaire van de
(unieke) joodse sabbath
goed doorzien: een vrije
dag, ook voor die talloze ro
meinse slaven: stel je voor!
Dat achtte hij regelrecht
ondermijnend voor de ro
meinse samenleving en hij
waarschuwde dan ook te
gen die mogelijke verderfe
lijke invloed van de Joden.
Tacitus zag het als links én
(dus) link."
De conclusie van de Zoe-
terwoudse gespreksgroep
luidde dan ook: „De sab
bath - en in navolging daar
van de zondag - heeft dus
ook een diepe sociale bete
kenis: een vrije dag voor ie
dereen, zonder onderscheid
des persoons, hoog en laag,
heer en slaaf, man en
vrouw. Een kostbaar ge
schenk van de God van Is-
raëLDat moeten we ook zo
houden en niet van de zon
dag een tweede vrije zater
dagmaken."
Moederdag (1)
De Katwijkse predikant
W.H, Weegink sprak afgelo
pen.zondag, niet helemaal
toevallig, over 'meer dan
moedertrouw'. Aan de hand
van les. 49:14-15 werd be
licht 'de klacht die het volk
doet, het voorbeeld dal God
noemt en de troost die er is
voor Zijn kinderen'. Na
tuurlijk. schrijft Weegink in
het blad 'Om de oude kerk',
raakte de uitleg van de
'moeder en baby-tekst' het
verschil dat er ligt tussen
mannen en vrouwen. „Een
beetje té gezegd: de man is
de ruwe bolster, de vrouw
de blanke pit; mannen zijn
het 'pakpapier' en vrouwen
het 'geschenk'. Neem bij
voorbeeld de Katwijkse we
reld. Het lijkt een mannen
wereld, maar de bestieren
de hand ligt in het moeder
en grootmoederschap! Het
is een vrouw die in het
beeldje bij de Oude Kerk op
de uitkijk staat. O wee als in
de samenleving de vrouw
als moeder wordt uitge
schakeld! Dan is er geen ziel
meer in het gezin en geen
stabiele faktor in de samen
leving."
Moederdag (2)
Dwaze kortzichtigheid,
noemt Weegink het. om
vandaag de dag te menen
dat het huismoeder zijn van
minder betekenis is en
minder karakter en intelli
gentie vereist dan werken
in een vrij beroep. „Je mag
geen last en noodlot gaan
noemen wat in de schep
ping glorie heet. In de preek
werd uit de poëzie van
Martinus Niihoff geciteerd.
Liggend in het gras bij de
brug van Zaltbommel ziet
hij éen vrouw op een schip.
Hij dicht: „Het was een
vrouw, het schip dat zij be
voer. kwam langzaam
stroomaf door de brug geva
ren. /.ij was alleen aan dek,
zij stond bij 't roer. en wat
zij zong - hoorde ik - dat
psalfnen waren. O. dacht ik.
o dat daar mijn moeder
voer. 'Piijs God', zong zij.
'Zijn hand zal u bewaren
COLOFON
Leidsch Dagblad, uitgave
van Dagbladuitgeverij1
DIRECTIE J deVr.es
HOOFDREDACTIE Jan-Geert Majc
Nypels. Henk van der Post (adp.
HOOFDKANTOOR
Witte Singel 1,2311 BG Leiden,
teleloon 071-1
in 08.00-1700 uur
Telefoon: 071-161 <100
RUBRIEKSADVERTENTIES
ma-vrij van 8 30-17 00 uur:
(Sleutelties) Telefoon 071-14:
ABONNEMENTEN
Tel. 071 -128030 bij vooruitb
per kwartaal (post)
Deuteronomium
In de serie 'Belichting van het bijbelboek' is bij de Ka
tholieke Bijbelstichting het boek 'Deuteronomium' ver
schenen. De uitleg is van de hand van dr. C.J. (Cas) La-
buschagne, die behalve wetenschappelijke publicaties
ook een aantal bijdragen bestemd voor een groter pu
bliek heeft geschreven. De in Zuid-Afrika geboren La-
buschagne studeerde Semitische talen en theologie aan
de Universiteit van Pretoria en legde in 1955 het docto
raal examen af aan de Rijksuniversiteit in Groningen.
Na een predikantschap van vier jaar in Wolmaransstad
(Transvaal), werkte hij van 1959 tot 1967 als lector Se
mitische talen en bijbelkunde aan de Universiteit van
Pretoria. Hier promoveerde Labuschagne in 1962. Hij
keerde in 1967 naar Groningen terug om onderwijs te
geven en onderzoek te doen in de oud-israëlitische let
terkunde en de uitleg van het Oude Testament.
Labuschagne ontdekte dat het bijbelboek Deuterono
mium een getalscompositie is. „Dat wil zeggen een lite
rair werk waarvan de tekst in zijn vormgeving bepaald
BOEKBESPREKING
wordt door enkele symboolgetallen, zoals 7, het getal
van de volheid, 10, het getal dat naar de Tien Woorden
verwijst, en vooral 17 en 26, twee getallen die de getal
waarden van e godsnaam JHWH vertegenwoordigen."
Om de lezer een zo goed mogelijk inzicht te geven in de
structuur en de vormgeving van de tekst, heeft hij ge
bruik gemaakt van aanwijzingen hierover in de oor
spronkelijke Hebreeuwse tekst. Mocht het bijbelboek,
als een conglomeraat van saaie wetten en voorschrif
ten, op de buitenwacht een wat rommelige indruk ma
ken, Labuschagne omschrijft het als 'niet alleen een li
terair kunstwerk van ongekende architectonische
schoonheid, maar ook een theologisch geschrift van
grote diepgang."
DeuteronomiumBelichting van het bijbelboek Cas Labuschag
ne. - Den Bosch Katholieke Bijbelstichting Brugge Tabor,
1993. - 191 p. ISBN 90-6173-556-4. Prijs38,00 gulden.
Het Nieuwe Testament
Bij zijn boek 'Deuteronomium' heeft Labuschagne zo
veel mogelijk gebruik gemaakt van de Willibrordverta-
ling van het Oude Testament uit 1982. Van het Nieuwe
Testament is ruim tien jaar later bij de Katholieke Bij
belstichting een nieuwe vertaling verschenen. De klus
is geklaard in eendrachtige samenwerking tussen Ne
derlandse en Vlaamse bij belgeleerden en bevat derhal
ve een aanbeveling van zowel kardinaal Simonis als van
zijn Belgische collega Danneels. „Een goede vertaling is
een onmisbare voorwaarde voorhet verstaan van Gods
woord in de Schriften", schrijven de kardinaals. „Nog
belangrijker is een luisterend hart. Het Concilie vraagt
ons niet alleen te vergeten 'dat de lezing van de Heilige
Schrift samen moet gaan met gebed, om een gesprek te
doen ontstaan tussen God en de mens; want 'tot Hem
spreken wij, als wij bidden, Hem horen wij, als wij Gods
woorden lezen."
Het Nieuwe Testament Willibrordvertaling. - Den Bosch Ka
tholieke Bijbelstichting, herziene uitgave 1992. - 428 p. ISBN 90-
6173-622-6. Prijs44,50 gulden.
DICK VAN DER PUS»
Mallorca en Ibiza:
Droog en flinke perioden met zon. Maxi
ma ongeveer 23 graden
Italië, Corsica en Sardinië:
Perioden met zon en voornamelijk in het
Merengebied en de Dolomieten nog
kans op een regen- of onweersbui. Maxi
ma 20 tot 25 graden.
Griekenland en Kreta:
Perioden met zon, maar in het binnen
land nog steeds kans op een bui. Maxi
ma 20 tot 25 graden.
Turkije en Cyprus:
In het binnenland enkele buien, maar
langs de kusten en op Cyprus droog en
perioden met zon. Maxima aan zee 21
tot 25 graden.
Duitsland:
Zaterdag half tot zwaar bewolkt en enke
le buien, mogelijk met onweer. Zondag
perioden met zon en op de meeste
plaatsen droog. Maxima tussen 14 en
19 graden, maar zaterdag bij Berlijn nog
boven de 20.
Zwitserland:
Zaterdag af en toe zon en vooral in de
middag en avond enkele regen- en on
weersbuien. Zondag meer zon en bijna
overal droog. Maxima ca. 19 graden.
Oostenrijk:
Vooral in de middag en avond enkele re
gen- of onweersbuien. Zondag meer zon
en in het noorden eerst nog kans op een
bui. Maxima ongeveer 20 graden.
Neerslagkans
Minimumtemp.
Middagtemp.
Wind
ZONDAG 16 MEM 993
Zon- en maanstanden
Zon op 05.42 Zon onder 21.25
Maan op 03.19 Maan onder 16.11
Waterstanden Katwijk
Hoogwater 0.33 en 13.03
Laag water 7.35 en 20.45
MAANDAG 17 MEI 1993
Zon- en maanstanden
Zon op 05.40 Zon onder 21.27
Maan op 03.36 Maan onder 17.-18
Waterstanden Katwijk
Hoogwater 1.29 en 13.53
Laag water 8.51 en 21 45
Luxemburg zwaar bew. zw3 15 9 19
Madrid halfbew wzw7 20 11 Oh
Malaga zwaar bew. nw3 23 12 £r
Voorschotense predikant J.C. Schaap schrijft concordantie met 1500 titels
Geldig tot en met
Denemarken:
Zaterdag enige tijd regen.
Zondag af en toe zon en
op de meeste plaatsen
droog. Maxima ongeveer
17-graden.
Engeland, Schotland,
Wales en Ierland:
Wisselvallig met van tijd
tot tijd enkele buien.
Maxima van 8 graden in
Schotland tot 14 in het
zuiden van Engeland. Zon
dag overal iets hoger.
België en Luxemburg:
Zaterdag eerst wat regen
gevolgd door enkele opkla
ringen. Zondag perioden
met zon en droog. Maxima
ca. 15 graden, zondag en
kele graden hoger.
Noord- en Midden-Frank-
Zaterdag een enkele bui
gevolgd door opklaringen.
Zondag perioden met zon. maar in Bret-
agene en Normandië meer bewolking en
kans op wat regen. Maxima van 12 gra
den langs de Kanaalkust tot 16 in het
binnenland. Zondag overal enkele gra-
Portugalen Madeira:
Portugal: In de Algarve perioden met
zon en droog. Meer naar het noorden be
wolkt en kans op een bui. Maxima van
19 graden bij Porto tot 22 in het zuiden.
Madeira: Wolkenvelden en zondag een
kleine kans op een bui. Middagtempera-
tuur ongeveer 20 graden.
Spanje en de Canarische Eilanden:
Spanje: Langs de costa's perioden met
zon en droog. In het noordwesten en
noorden meer bewolking en kans op een
buï. Maxima van 19 graden in het
noordwesten tot 25 langs de Middel
landse Zee. Canarische Eilanden: Perio
den met zon en droog. Middagtempera-
tuur 22 tot 25 graden.
Marokko en Tunesië:
Marokko: In het zuiden perioden met
zon en droog, in het noorden ook wol
kenvelden, maar droog. Maxima aan zee
tussen 20 en 23 graden. Tunesië: Over
wegend zonnig en maxima aan zee van
25 graden in het noorden tot 30 in het
Zuid-Frankrijk:.
Zaterdag kans op een bui. Zondag overal
droog en flmke perioden met zon. Maxi
ma van 17 graden langs de Atlantische
Oceaan tot 22 aan de Middellandse
Zee. Zondag overal enkele graden hoger.
Weersvooruitzicht KNMI
Gemiddeld over Nederland
Als een hervormde predi
kant zich vier eeuwen na
de reformatie vrijwillig
overgeeft aan monniken
werk, moet er sprake zijn
van een bijzondere passie.
De Voorschotense domi
nee J.C. Schaap ploos vier
jaar lang in totaal 1500 kin
derliedjes na op bijbeltek
sten, trefwoorden en het
gebruik in het kerkelijk jaar
of binnen de kerkdienst.
De neerslag van dit karwei
vormt de 'Concordantie
van kinderliedjes', een na
slagwerk bedoeld voor pre
dikanten, onderwijzers,
jeugdleiders en iedereen
die zich verder bezighoudt
met het kiezen van ge
schikt religieus repertoire.
VOORSCHOTEN DICK VAN DER PLAS
Bestaan er voor het samenstel
len van een evenwichtig opge
bouwde liturgie met 'grote
mensen liederen' tal van hulp
middelen, voor het aandeel van
de jeugd raakte je al snel ver
dwaald in de wilgroei die in vele
tientallen bundels wordt aange
boden. Dat merkte Schaap toen
hij als medewerker aan uitgaven
van de Nederlandse Zondags
school Vereniging informatie
verzamelde voor 'kindvriende
lijke kerkdiensten'. Schaap:
„Dan ga je ook op zoek naar ge
schikte kinderliedjes bij een be
paald thema of een bijbeltekst.
In mijn naïviteit belde ik wat
uitgevers om te vragen of zij
soms een concordantie voor dit
materiaal uitbrachten, maar die
bleek helemaal niet te bestaan."
Omdat iedereen die hij met die
vraag benaderde het wel een
goed idee zou vinden als er een
dergelijk naslagwerk zou ko
men, begon de dominee zelf
maar met het maken van aante
keningen. „En dat is op een po
sitieve manier uit de hand gelo
pen."
Een andere stimulans voor de
predikant was de samenwerking
met cantor-organist H. Wal-
vaart van de Dorpskerk in zijn
gemeente, die het kinderlied al
een zekere reputatie had be
zorgd. Walvaart stelt al geruime
tijd een 'Kerk-School-Gezin'
liederenlijst samen, een 'puur
plaatselijk fenomeen'. De basis
scholen in Voorschoten waren
dankzij giften van het plaatselij
ke Freule Gevers Deijnoot
Fonds verder al goed voorzien
van kinderliedboeken, vertelt
Schaap.
De 39-jarige predikant staat
sinds 1989 in de randgemeente
treffende tekst, het bijbehoren
de liedje en de bundel waarin
dat te vinden is vermeld. Abso
lute 'topper' in de bijbelboeken
is het Lucas-evangelie, waarvan
de verwijzingen bijna vijf pagi
na's beslaan. De tweede geko
zen invalshoek is het kerkelijk
jaar, met liedjes die min of meer
passen in een bepaalde periode
van het kerkelijk rooster. Het
derde criterium is te vinden in
de liturgie van de kerkdienst. In
negen rubrieken wordt aanslui
ting gezocht bij verschillende
momenten in de dienst, zoals
het openen van de bijbel, de
momenten rond de doop en de
dienst van de Tafel van de Heer.
En tot slot wordt een overzicht
van trefwoorden gegeven, waar
door bij veelgebruikte begrip
pen de passende liederen kun
nen worden gezocht. In totaal
werden voor alle beschikbare ti
tels meer dan 10.000 kenmer
ken genoteerd.
Infantilisering
Schaap ziet een duidelijke ont
wikkeling in het kinderlied. „De
oudere exemplaren zijn vaak
geschreven naar een bijbeltekst
toe en zijn dus in feite pure
schriftliederen. Daarmee heb
ben ze hun beperkingen. Een
lied over Jona past goed in een
vertelling over Jona. Alleen over
Jona wordt niet elke dag verteld,
waardoor je zo'n lied maar één
keer in de zoveel tijd kunt ge
bruiken. In latere perioden zie
je in de teksten dan ook een
ontwikkeling van schriftgezan
gen naar eredienstliederen, die
meer passen in een bepaalde
periode van het kerkelijk jaar.
Dat maakt de inzetbaarheid van
het kinderlied gróter."
Een kerk die kinderen serieus-
neemt, heeft volgens Schaap
ook behoefte aan achtergrond
materiaal om ze een volwaardi
ge plaats te bieden. „Met de uit
spraak dat de jeugd de toe
komst van de kerk is, ben ik het
niet eens. Ik denk dat de jeugd
ook de kerk van vandaag is. Het
zijn gemeenteleden van een be
paalde leeftijd. En het kinder
lied is onderdeel van het ge
meentelied, zoals de jeugd on
derdeel van het gemeenteleven
is. Niks meer en niks minder. Ik
hou er namelijk ook niet van
om het evangelie te infantilise-
ren."
Schaap hoopt dat zijn con
cordantie in de boekenkasten
een plaatsje krijgt naast de Con
cordantie op het Liedboek en
die van de Psalmen. „Dat be
vestigt dan mooi mijn theorie
dat het kinderlied een onder
deel van het gemeentelied is."
Concordantie van kinderliedjes: 1500
kinderliedjes op éen rij gezet sa
mengesteld door Cor Schaap. - Go-
rinchem Narratio, 1993. ISBN
90-5263-096-8. Prijs19,50 gulden.
Dominee J.C. Schaap: „Voor de theoloog in mij was het best een sport om in die liedjes de bijbelteksten op te
sporen." foto henk bouwman
van Leiden. Daarvoor werkte hij
vijfenhalf jaar op de Nederland
se Antillen (van '83-'89), een
periode in 'het Groningse' en
daarvoor in het onderwijs als le
raar godsdienst en maatschap
pijleer. „Ik deed op mijn twin
tigste al mijn kandidaats theolo
gie. Je moet er toch niet aan
denken dat je op die leeftijd al
wordt beroepen", zo verklaart
hij dit begin van zijn loopbaan.
Die onderwijs-achtergrond
draagt volgens de predikant ook
bij tot zijn belangstelling voor
het werken met jongeren.
Psalmen
Voor zijn concordantie gebruik
te Schaap uiteindelijk 32 van de
populairste bundels, met in to
taal 1500 liedjes. „Tien keer
meer dan er psalmen zijn", re
kent de dominee voor. „Voor de
theoloog in mij was het best een
sport om in die liedjes de bijbel
teksten, op te sporen, of ze na te
pluizen op verschillende invals
hoeken. Daarbij merk je dat el
ke bundel ook z'n eigen woor-
denschathanteert.
Het aantal beschikbare liedjes
laat volgens Schaap ook iets
zien van de wildgroei op dit ter
rein. „Sommige nieuwe bundels
blijken, veel sterker dan ver
wacht, verzamelbundels te zijn
met oud materiaal, zonder zich
als zodanig te presenteren. Dat
is in elk geval iets wat in mijn
concordantie glashelder wordt
aangetoond."
Bij de opzet van zijn naslag
werk onderscheidde Schaap
vier hoofdcategoriën. Hij begint
met de bijbelteksten op alfabe
tische volgorde, van Amos tot
en met Zacharia. Achtereenvol
gens worden dan steeds de be-
