Cultuur Kunst
'Leiden laat K&O niet zakken'
Haks spant kort geding aan
Biënnale Venetië
op nieuwe koers
/^x/e
«J^^ewonderi ng
Waar is keerzijde van schoonheid?
DONDERDAG 13 MEI 1993
I Boeken
Jan Brokken
I U schuimt de wereld
bol af op zoek naar
schrijfstof: „Ik reis voor de
Verhalen".
annemiek ruygrok. 071-161423, plv.-chef jan rijsdam. 071 -161415
leiden 'Englishman abroad', om precies te zijn in
Leiden, was een van de acts gisteren tijdens het
eerste Leidse straattheater-concours. Het speelde
zich af op het Gerecht en was georganiseerd door
de jubilerende jongerenvereniging Augustinus. De
Engelsman, Chris Gurney-Champion, goochelt,
jongleert en voert acrobatische oefeningen uit. Zijn
assistent zoekt hij in het publiek. Zo was gistermid
dag Jelle het 'slachtoffer' van de grappige Engels-
Het concours kende onder meer een optreden
van 'Enge Buren' drie mannen die met instrumen
ten en vreemdsoortige attributen allerlei 'verschil
lende en verschrikkelijke' hits van vroeger en nu ten
beste geven.
Ondanks het feit dat het publiek zich op deze
warme woensdagmiddag niet in drommen naar het
Gerecht was gekomen, kon de organisatie toch te
vreden zijn over de toeloop, foto hielco kuipers
groningen «anp
De geschorste directeur van het-
Groninger Museum, F. Haks,
heeft een kort geding aange
spannen bij de ambtenaren
rechter tegen het college van
burgemeester en wethouders
van Groningen. Daarin wil hij
zijn schorsing als directeur van
het Groninger Museum aan
vechten.
Haks werd door het college
van B en W geschorst omdat
justitie besloten heeft hem te
Rijntamboers
a De Rijntamboers
I I gaan naar het We
reld Muziek Concours in
Kerkrade: jaren oefenen
voor een paar minuten
spelen.
Tjitte Weber, 25 jaar getrouwd met volksuniversiteit
vervolgen op verdenking van
betrokkenheid bij steunfraude.
Justitie beschuldigt Haks er van
te hebben samengewoond met
een partner die een bijstands
uitkering genoot, zonder dat de
samenwoning aan de sociale
dienst werd gemeld.
„In het begin was het nog niks. Die maandblaadjes stel
den weinig voor. En we hadden nog niet zoveel concer
ten. Een lachertje bij nu vergeleken. De Meesterserie met
een paar concerten, nu en dan een koffieconcert. Meer
niet." De Leidse Volksuniversiteit K O is uitgegroeid tot
een stichting die tientallen concerten in Leiden en daar
buiten organiseert, een fiks aantal cursussen geeft en al
om wordt gewaardeerd. Ook op het stadhuis. En dat is
het gevolg van een innige relatie tussen datzelfde K&O
en diens directeur: Tjitte Weber. Al vijfentwintig jaar
lang.
je. En hij bood hun meer dan
één optreden aan. Op deze ma
nier kon de stichting zich als
een inktvlek uitbreiden. Oegst-
geest kwam erbij, Noordwijk en
Wassenaar. „Het voordeel daar
van is dat je in het groot kunt
inkopen. De huur van bijvoor
beeld een vleugel kan omlaag.
Bovendien vind ik dat wij naar
het publiek moeten komen, het
produkt naar de mensen moe
ten brengen. Want als je 's
avonds van ver weg naar Leiden
moet komen om een cursus te
volgen of een concert bij te wo
nen, dan heb je daar niet altijd
zin in."
Door de kosten van concerten
laag te houden, en ze met de in
komsten uit de cursussen te be
kostigen, kon K&O zich jaren
lang goed bedruipen. Maar toen
onder het bewind van de toen
malige wethouder van cultuur,
Fred Kuijers, de subsidie met
een ton werd teruggebracht, be
gon het er somber uit te zien.
Jarenlang zag Weber het budget
teruglopen. „Dan word je wel
creatief. Je wilt je kwaliteit
handhaven." Maar op een gege
ven moment hield het op. K O
luidde de noodklok bij de ge
meente. En de huidige wethou
der, Henny Koek ('fijn mens'),
stelde voor een eenmalige sub-
leiden annemiek ruygrok
Weber is op het ogenblik (weer)
een tevreden mens. Maar toen
hij aantrad bij K&O, aanvanke
lijk als adjunct-directeur, duid
de niets erop dat de relatie zo'n
lang leven beschoren zou zijn.
„Het was moeizaam in het be
gin. We hadden een regenten-
bestuur, dat zich overal mee be
moeide. Het maandblaadje, het
stelde niks voor, maar er werd
oeverloos over gepraat. Wilde ik
het Rotterdams Philharmonisch
Orkest naar Leiden halen, dan
ging er een delegatie van drie
man naar Rotterdam. Dan wa
ren we een hele dag kwijt."
Zo traag als dikke stroop.
Maar met de komst van de
nieuwe voorzitter, Jan Gmelich
Meijling, kwam daar verande
ring in. „En toen donderden die
regenten ook snel op. Nu heb ik
vreselijk veel steun aan het
werkbestuur: Bob Hageman en
Gert Jan Massier. Prima men
sen."
Tjitte Weber, zelf musicus,
had ontzettend veel (interna
tionale contacten in de muziek
wereld. Een bijkomstigheid die
K&O geen windeieren legde,
want overal waar Weber kwam,
haalde hij beroemde musici
naar Leiden. Voor een spotprijs-
sidie van 50.000 gulden te verle
nen om de ergste nood te leni
gen. Niettemin ziet Weber zich
het komende seizoen genood
zaakt in het aantal concerten te
snijden. „Maar dat is een tus
senfase. Ik hoop in seizoen
94/95 weer met een groter pak
ket te kunnen komen. Zie het
volgende seizoen maar als een
overgangsjaar."
Stadsgehoorzaal
Waar hij zijn optimisme van
daan haalt? „In de laatste com
missievergadering was er geen
één politieke partij die iets ne
gatiefs van K&O wilde zeggen.
Links en rechts waren van me
ning dat die 50.000 gulden erbij
moest. Dat is toch een positief
geluid. Dat de gemeente K&O
niet op de fles laat gaan. En ooit
moeten die plannen met de
Stadsgehoorzaal vorm krijgen. K
O krijgt daarin een spilfunctie
te vervullen. In vrij korte tijd
moet daar een totaalprogram
ma van de grond komen. Ik heb
goeie contacten met iedereen
die daar iets mee te maken
heeft. Met het LVC ook. En zo'n
Gaudeamusserie hedendaagse
muziek, die Frits Bruins in de
Waag organiseerde, ach dat zal
ook wel lukken. Vroeger hebben
wij die serie zelf georganiseerd.
In de Lakenhal. En ik zal nog
meer dan anders een beroep
doen op vrienden, kennissen en
relaties.Ik ben ervan overtuigd
dat we er na dat overgangsjaar
weer kunnen inknallen met de
Stadsgehoorzaal."
Trots is hij op het kamermu
ziekconcours dat hij onlangs in
Leiden wist te organiseren. „Dat
Leiden nu een eigen concours
heeft, daar ben ik trots op. Al
ben ik geboren in Haarlem, ik
voel me veel meer verbonden
Tjitte Weber „Ik kan nog jaren hier d
met Leiden. Leiden is m'n stad,
hier leef ik, hier eet ik, doe m'n
inkopen. Haarlem is mijn slaap
stad."
Elke dag zegt hij fluitend naar
zijn werk te gaan. „Ik heb een
fantastisch stel medewerkers
om me heen. Een fijne relatie
met bijvoorbeeld de schouw
burg. Ik kan nog jaren hier
doorgaan. Geen dag is hetzelf
de. Anders had ik het ook nooit
zo lang uitgehouden. Ik ben er
dag en nacht mee bezig. En, na
tuurlijk, door zo te werken,
wordt je privéleven aangetast.
Maar je krijgt er zoveel lolligs
voor terug. Bij mij thuis liggen
ook de mappen op tafel. Het is
er net een K O in het klein."
beeldende kunst
recensie ben wagemaker
Expositie: Ingelise Bay Jorgensen, aquarel-
en acrylschilderijen. Te zien: tot 27/5, do.
t/m zo 13-18 uur, Galerie Verhaar,
Schoolstraat 9, Wassenaar.
Schoonheid wordt gemaakt op
het scherp van het scheermes
en doet altijd een beetje pijn. Zo
ontstaan er 'problemen aan de
wand' die navoelbaar de bin
nenwereld van een kunstenaar
vertegenwoordigen en tegelij
kertijd zijn of haar kijk op de
buitenwereld illustreren.
Anders is het natuurlijk als de
muze alleen mooie klanken
doorgeeft, of - minder verheven
- een kunstenaar uitsluitend es
thetiserend wenst te werken.
Dit nu is het geval met de acryl-
en aquarelschilderijen van Inge
lise Jorgensen. Alhoewel de
De 'jonge' Nederlandse kunste
naars Mare Mulders, Berend
Strik en Mark Manders gaan,
naast de al eerder geselecteerde
Niek Kemps, Nederland verte
genwoordigen op de Biennale
van Venetië, de grote interna
tionale tentoonstelling die be
gin juni opengaat. De 'jonge'
kunstenaars worden gepresen
teerd met een aantal Vlaamse
collega's, die hiermee ook voor
het eerst internationaal expose
ren. Het Nederlands paviljoen,
in 1953 ontworpen door Gerrit
Rietveld, krijgt voor de tentoon
stelling een kleine opknapbeurt.
De president van de 45ste
Biennale van Ventië, de Italiaan
Achille Bonito Oliva, wil met de
tentoonstelling van dit jaar een
nieuwe koers inslaan. Hij meent
dat het uitgangspunt van de
tentoonstelling - het tonen van
kunst uit diverse landen uit de
wereld - geselecteerd door ver
tegenwoordigers van die landen
zelf en gepresenteerd in een ei-
Deense zelf zegt te streven naar
het uitdrukken „van een ge
voelssfeer" zijn haar doeken, op
een aantal naar abstraktie nei
gende werken na, toch in eerste
instantie traditionele stads- en
landschapschilderingen: het
goud golvende graan van het
Deense platteland, dorpsge
zichten uit de Provence, een
krijtkant aan de rand van een ri
vier.
De planten, het zand en zee
wier op haar 'micro-pictures, al
les ademt de serene sfeer die de
natuur weliswaar in de vakantie
schijnt te hebben, maar wie ooit
aan de baai van het eiland
Samso (waar een aantal van
haar werken zijn ontstaan) een
visarend en een jonge zalm zag
openhouwen weet dat er meer
is onder de zon.
Zowel de zachte aquarellen
gen paviljoen, niet meer vol
doet. Hij geeft de Biennale van
dit jaar de titel 'Cardinale Pun
ten van de Kunst' mee.
Volgens Oliva kenmerkt de
kunst van vandaag zich vooral
door internationalisme.
Oliva heeft de landen met
landenpaviljoens gevraagd kun
stenaars uit te nodigen uit lan
den die geen eigen paviljoen
hebben. Die manier van aanpak
zorgt ervoor dat de Biennale
ditmaal een geheel ander ge
zicht krijgt.
Tot de bijzondere tentoon
stellingen behoren een grote fo
to-expositie met meer dan 500
foto's van 1900 tot nu, een ex
positie met oosterse tendenzen
in de hedendaagse kunst met
werk van kunstenaars uit onder
andere China, Rusland en Ja
pan, en uitvoeringen van het
werk van de componist Johan
Cage. Bovendien is een retro
spectief met 50 doeken van
Francis Bacon te zien.
als haar naar nostalgie zwemen
de acrylschilderijen, idealiseren
de werkelijkheid. Daar is niets
op tegen, zomin als er iets tegen
het werken naar de natuur is.
Maar waar is de geur van zweet,
de stank van restende rottende
vis, waar is de keerzijde van de
schoonheid?
Voor wie, schoonheid, of - al
weer minder verheven - ge
woon mooie dingen wil maken
geldt de strofe uit Vorman's
'Ballade':
'Scheppen', riep hij, 'gaat van
Au!
hier moet nog wat suikerschuim
gaat vanzelf, zoals berouw.
Nog wat ronder. Bloed mijn
duim?'
Bij Jorgensen geen bloed, geen
zweet en geen scherp scheer
mes. Maar troost, niet iedereen
houdt daarvan.
Recordprijs
voor Cézanne
new york rtr
Een stilleven van de Franse
schilder Paul Cézanne heeft
op een veiling in New York
het voor insiders verbazende
bedrag van 28,6 miljoen dol
lar (51,5 miljoen gulden) op
gebracht. Het was daarmee
het eerste schilderij dat in
drie jaar tijd over de magi
sche grens van 20 miljoen
dollar heen ging.
De Cézanne, een stilleven
met appels waarvan het vei
linghuis Sotheby had geschat
dat het ongeveer 10 miljoen
dollar (18 miljoen gulden)
zou opbrengen, ging naar
een onbekende koper na een
verhitte strijd, waarbij twee
aspirant kopers telkens met
een miljoen dollar tegen el
kaar opboden. De laatste
keer dat dit 'Stilleven met ap
pels' op de markt verscheen,
was in 1958 in Londen. 'Ioen
bracht het werk 252.000 dol
lar op.
De prijs die voor het doek
werd betaald brak het record
voor een Cézanne dat tot nu
toe op 17,2 miljoen dollar
stond. Dat bedrag ging even
eens naar een stilleven: 'Ap
pels en servet' en werd neer
geteld in 1989 bij het lun-
dens veilinghuls Christie's,
op het moment dat de prij
zen op hun hoogste punt
stonden.
AMSTERDAM - In de Amsterdamse Beurs van Berlage vinden op 16
en 23 mei „dialogen over design" plaats. Spaanse ontwerpers tre
den dan met Nederlandse vakgenoten en het aanwezige publiek in
discussie. Op de eerste bijeenkomst spreekt Yago Conde (architect
en stedebouwkundige in Barcelona) met John Körmeling. De ande
re ontmoeting is tussen Javier Mariscal en Joost Swarte. Het Vorm-
gevingsinstituut heeft de lezingen georganiseerd. Aanvang 13.30
uur.
In deze rubriek komen al of
niertiekende
streekgenoten aan het
woord die hetzij direct
hetzij zijdelings met kunst
en cultuur te maken
hebben. Ze praten over een
kunstvoorwerp, een
kunstuiting waaraan ze
bijzondere waarde
hechten. Van de snuifdoos
van oma tot het
grijsgedraaide muziekstuk
en alles wat daar tussen zit.
Vandaag spreekt Han
Mulder, woordvoerder van
cultuurministerd'Ancona
en voormalig
hpófdredacteur van deze
krant, zijn bewondering uit
over een schilderij van de
jonge kunstenaar Ronald
Versloot: „Het markeert
het begin en het einde."
'Vesuvius'heet het.
Dit schilderij van
Z7 Ronald Versloot, een
jonge kunstenaar,
een begaafde
leerling van de Rijksacademie
Amsterdam. Angélique, mijn
vrouw, heeft hem ontdekt. Toen
zij bèzig was met de organisatie
van een huisvernissage. Elk half
jaar houdt zij hier in huis een
expositie van jong,
aanstormend beeldende
kunsttalent. Daarvoor stroopt
zij ateliers van die kunstenaars
af. Hij was ook een van de
exposanten op zo'n vernissage.
Deze 'Vesuvius' lijkt een
vulkaan, maar zoals je ziet is het
een bord spaghetti. Het is heel
surrealistisch. Die champignons
eromheen gedrapeerd, zijn
doodshoofden.
We hébben het gekocht en
daarna moest het weer snel
weg. Naar exposities in Berlijn
enMadrid. Het voordeel
daarvan was, dat het nu in
catalpgi. staat vermeld. Ik ben
zeer gehecht aan dit schilderij.
Voor een jonge kunstenaar is
het enorm uitgewogen, terwijl
hettegelijkertijd de spanning
verraadt waarmee hij werkt. Het
is de waarheid achter de
waarheid. Het is tevens het
terfein van een slagveld, het
bloed druipt van de top af. Die
slachtoffers eromheen in de
vorm van champignons. Die
verstolde dynamiek, dat
vastgelegde proces.
Ik heb het hier gehangen en
nooit meer weggehaald.
abstracte schilderkunst. Het
abstracte stelt zichzelf voor.
De laatste jaren zijn we, door de
initiatieven van Angélique, op
veel onvermoed en onverwacht
talent gestuit. Soms bleef het,
soms ging het iets anders voor
ons betekenen. Als je veel in
schildersateliers komt zie je de
thematiek van die jonge
kunstenaars veranderen: van
weerbarstig en uitdagend
verandert hun werk naar
evenwicht, het wordt
uitgewogener.
De thematiek van wat ik aan
kunst in huis heb is over het
algemeen somber: geweld en
vervreemding zijn de
onderwerpen. De vloer waarop
de een loopt, is het dak van de
ander. In een dreigend coloriet.
Het drama - op 'Vesuvius' nog
in metaforen - komt in het
latere werk van Versloot heel
nadrukkelijk naar voren in
menselijke gestaltes zonder
gezicht. Altijd is er die
bedreigende omgeving. Het
past bij het postmoderne
levensgevoel, het heeft geen
boodschap, maar gaat een
dialoog aan met je eigen
vervreemding in deze
geautomatiseerde wereld.
Waaraan we niet veel kunnen
veranderen, niet tegenaan
kunnen duwen, anders valt hij
om.
Toch word ik er niet somber
van. En ik heb ook een Rajlich
hangen, dat te een Tsjechische
kunstenaar. Die hangt net als
dit schilderij een de rand van
een vertrek. Maar dan aan de
andere kant van de kamer, want
het is veel opgeruimder.
As ik zou gaan verhuizen zou
deze 'Vesuvius' weer op een
prominente plaats komen.
Maar ook weer aan de rand van
een vertrek. Omdat het een
begin en een einde markeert.
Het is een begin van iets dat
gebeurt, maar het kan ook het
einde zijn. Het beeld van de
vulkaan is ongewis.
As ik het zou gaan
interpreteren als een
dode vulkaan, als zo
mijn beleving van dit
schilderij zou worden^^^^
zou ik het van zijn
plaats halen.
Hoewel: het trekt door zijn
schoonheid kennelijk ook
onheil aan. Vlak voordat jij
kwam struikelde de hulp, die
bezig was de ramen te zemen,
en stootte daarbij een emmer
water om. precies tegen het
schilderij aan. Gelukkig zaten er
geen schoonmaakmiddelen in.
Maar toch: het is Haags water,
Je verandert mee met een
schilderij. We hebben dingen
gehad die we later gedateerd
vonden. In een eerder stadium
was ik meer geïnteresseerd in
het realisme, het figuratieve.
Het verhaal, het literaire in een
schilderij vond ik vroeger
belangrijker dan nu. Je
evolueert toch mee naar het
abstracte. Ik zie niet echt een
scheiding tussen figuratieve en
