Eurodidakt verlaat Leiden
Andere structuur
ING-bank Leiden
Hollandse zuinigheid
beperkt risico's Mogen
mOEG
Stand van Zaken
Smitsloo eigenaar
kasteel Binckhorst
Kondor Wessels neemt bedrijf over
BOUWPLANNEN?
het Ambacht
chef willem spierdijk. 071-161440, plv -chef
Onderwijscentrum koopt ANWB-gebouw in Voorschoten
Het Leidse bedrijf Educatief Holding, beter bekend als
onderwijscentrum Eurodidakt, vestigt zich in Voorscho
ten. Voor drie miljoen werd het eigenaar van het ANWB-
complex aan de Papelaan. Het is de bedoeling dat alle af
delingen (uitgeverij, onderwijsinstelling en magazijnen)
zich bundelen in het voormalig ANWB-complex pal
naast het NS-station.
Woordvoerder R.AJ. Noordermeer van Educatief Holding (Eurodidakt) voor de toekomstige vestiging: het
ANWB-gebouw aan de Voorschotense Papelaan. foto jan holvast
WOENSDAG 12 ME11993
voorschoten miep de craaff
De moedermaatschappij van
Eurodidakt, Educatief Holding,
heeft een deel van het complex
(3500 vierkante meter) gekocht.
De ANWB huurt voorlopig een
eveneens op het terrein aanwe
zig garagecomplex van 1500
meter terug. Ze gebruikt dat
voor het gebruiksklaar maken
van de bestelauto's.
Voor Eurodidakt betekent de
komende verhuizing een her
nieuwde kennismaking met
Voorschoten. Ooit zetelde de
oprichter in een voormalige
pastorie aan de Sir Winston
Churchillweg, midden in het
centrum van Voorschoten. Dat
was in de tijd dat de zoldervloer
van het monument vervaarlijk
doorboog onder het gewicht
van duizenden studieboeken.
Zo kon het niet langer. In
1990 verhuisde men naar het
Leidse Schuttersveld. De groei
zette zich echter zo explosief
voort dat het bedrijf nu ook in
de Leidse behuizing uit z'n voe
gen barst. In 15 jaar tijd heeft
Eurodidakt 25.000 cursisten aan
zich kunnen binden. Een derge
lijke ontwikkeling was, uiter
aard, niet voorzien. „Anders wa
ren we hier natuurlijk nooit
neergestreken", verdedigt pr-
functionaris R.A.J. Noordermeer
de huidige, veel te krappe huis
vestingssituatie op de zesde ver
dieping van een kantoorge
bouw.
Garantie
De groei is volgens hem te dan
ken aan de slogan van het be
drijf: wij hanteren de laagste
lesgelden. Cursisten krijgen de
garantie dat, mocht het elders
nog goedkoper zijn, ze het ver
schil terugbetaald krijgen.
Buiten de tomeloze groei is
de gewilde bundeling van acti
viteiten een reden om naar
Voorschoten uit te wijken. De
opslag van de uitgeverij van
voornamelijk schoolboeken is
nu nog uitbesteed aan bedrij
ven in Hellevoetsluis en Rotter
dam. „Dus gaat er bij de ver
zending van studiepakketten en
schoolboeken nog wel eens wat
mis. Dat is onvermijdelijk. Als
we straks alles in Voorschoten
concentreren, heb je veel meer
controle op de verzending".
De verhuizing is tevens een
mooie gelegenheid om een
compleet nieuw marktaandeel
aan te boren: studieboeken voor
de onderbouw. Momenteel le
vert men nog alleen aan het
voortgezet onderwijs.
Educatief Holding had niet
uit Leiden willen verdwijnen,
maar volgens Noordermeer
kreeg zij van de gemeente abso
luut geen medewerking om zich
elders in de stad te vestigen.
Noordermeer „We hebben
eerst een jaar in Leiden gezocht,
zelfs naar nieuwbouw in de stad
gekeken. Vaak hebben we bij
het gemeentebestuur aange
klopt. maar niets kon. Het wilde
ons alleen ver weg in een uit
hoek stoppen en daar hadden
we geen zin in. Maar ach, we
blijven dicht bij huis. Personele
consequenties heeft de verhui
zing dus niet. Sterker nog: we
breiden uit, dus zullen alleen
maar meer mensen erbij moe
ten zoeken".
Thuiswerkers
In Leiden werkt een 'harde
kern' van 35 man, daarnaast
heeft Eurodidakt voor wat de
verwerking van de lespakketten
(correctie bv.) te maken met
honderden thuiswerkers. Hoe
veel werknemers men vanuit
Voorschoten zal gaan werven, is
nog niet bekend. De verhuizing
moet omsteeks de jaarwisseling
haar beslag krijgen.
leiden
Het Haagse kasteel De Binck
horst is aangekocht door de
Leidse Smitsloo Groep. Die wil
het kasteel gaan verhuren als
kantoorruimte. Hoewel het
slecht gaat met de kantoren-
markt in het algemeen, ver
wacht M. Smitsloo daar weinig
problemen mee te hebben.
„Het gaat om een unieke loka-
tie. Een historisch gebouw,
dicht bij het centrum van Den
Haag, bij het bedrijventerrein
De Binkhorst en met als achter-
la, aan de rand van het bedrijfs
terrein de Binckhorst."
Het kasteel verkeert in uitste
kende staat. Voor Smitsloo het
kocht was het eigendom van de
leiden
De Leidse ING-bank krijgt een
andere structuur. Het kantoor
aan de Breestraat gaat zich in
het vervolg ook richten op zake
lijke dienstverlening. Tot voor
kort richtte deze vestiging zich
vooral op particulieren. Het
kantoor aan het Vijf Meiplein
wordt daarentegen juist inge
krompen. Het wordt terugge
bracht tot een servicepunt en
wordt formeel samengevoegd
met het hoofdkantoor aan het
Schuttersveld.
Om de uitbreiding van dien
stichting Vakopleiding voor het
Bouwbedrijf. Behalve het kas
teel omvat het complex ook nog
een kantoorgebouw. Smitsloo
zegt inmiddels in gesprek te zijn
met verschillende belangstel
lenden. Het liefst zou hij het ge
heel aan één gegadigde verhu
ren of de beide panden elk aan
één bedrijf verhuren.
Volgens Smitsloo is het kas
teel uitstekend geschikt om er
een accountants- of advocaten
kantoor te vestigen. Ook een
oliemaatschappij zou er terecht
kunnen. „Het kasteel is heel ge
schikt voor bedrijven die zake
lijke gegevens goed willen be
schermen. Het ligt apart, met
een gracht er om heen en is
heel goed te beveiligen."
sten aan de Breestraat mogelijk
te maken wordt dit bankkan
toor verbouwd. Achter de bank
zijn nu vier parkeerplaatsen
voor bezoekers.
Het servicepunt aan het Vijf
Meiplein is volledig geautoma
tiseerd. Het biedt een pakket
diensten waarvoor de Man ten
geen hulp van personeel nodig
hebben. Er komen onder meer
een geldautomaat en een
nachtMuis. Om contact te leg
gen met bankmedewerkers is er
via een intercom een recht
streekse verbinding met het
kantoor aan het Schuttersveld.
Seafood Europe
kiest Nederland
utrecht/regio»
De internationale vakbeurs
Seafood Europe die dit jaar
voor het eerst wordt gehou
den, heeft voor Nederland
gekozen. Nederland is Euro
pa's grootste visdistributie-
centrum. Daarnaast ligt ons
land centraal ten opzichte
van Europa's rijkste landen
en dus de meeste klanten.
De beurs wordt georgani
seerd door EMAP uit Lon
den. Het bedrijf is een van de
grootste Britse uitgevers en
heeft onder de vakbladen vijf
visserijmagazines zitten. Te
vens worden beurzen op
touw gezet, zoals visserij-
beurzen in Engeland, Chili
en dit jaar in Irak. Voor drie
dagen, 16, 17 en 18 mei is
ruimte afgehuurd in de
Utrechtse Jaarbeurs.
De organisatoren verwach
ten tussen de 5000 en 6000
bezoekers. Ruim 150 expo
santen hebben zich inge
schreven. Niet alleen uit de
EG, maar ook Nieuw Zee
land, Australië, Pakistan,
Bangladesh, India en de Ver
enigde Staten. Uit Nederland
komen 40 bedrijven, al valt
de deelname uit deze regio
tegen. Alleen Kloosterboer
uit IJmuiden en de Katwijkse
onderneming Parlevliet en
Van der Plas zijn present.
De beurs moet een ont
moetingsplaats worden tus
sen producenten van zee-
voedsel, verwerkers, impor
teurs, exporteurs en de
groothandel. Dat betekent
dat het presenteren van faci
liteiten, machines en vissoor
ten voorop staan.
Het Ledise bouw- en aanne
mingsbedrijf Kondor Wessels
wil de aandelen van De Groot
Vroomshoop overnemen. Dit is
een producent van houten
bouwsystemen en gelamineer
de houten spanten. Bij het be
drijf zijn 250 mensen in dienst.
De omzet is ruim 60 miljoen
gulden, waarvan 35 procent in
Duitsland wordt behaald.
Volgens een woordvoerder
van Kondor Wessels zijn er geen
nadelige gevolgen voor de werk
nemers van De Groot te ver
wachten. Ze kunnen allen in
dienst van Kondor Wessels ko
men. „De Groot betekent voor
ons een mooie aanvulling op
onze activiteiten. Vooral in
Duitsland hopen we daarvan te
kunnen profiteren", aldus de
zegsman. De omzet van Kondor
Wessels bedroeg het afgelopen
jaar 336 miljoen gulden. Het
personeelsbestand bedraagt
1700.
Mogen en Centocor zijn buren
op het Leidse Bioscience Park.
Ze houden zich beide bezig met
biotechnologie en ze verkeren
allebei nog in de fase van aan
loopverliezen. Pas na volgend
jaar valt enige winst te verwach
ten. Centocor, dat zich richt op
de geneesmiddelenmarkt, was
de afgelopen maanden in het
nieuws doordat het fors moest
inkrimpen, na het in opspraak
komen van Centoxin, een mid
del waarvan het bedrijf hoge
verwachtingen had. Maar hoe
wel beide bedrijven op het oog
veel overeenkomsten vertonen,
acht directeur A. Breure van
Mogen een soortgelijke tegen
slag bij zijn bedrijf onwaar
schijnlijk.
Niet alleen wil Mogen, dat
zich richt op planten-biotech-
nologie, voet aan de grond krij
gen op een totaal andere markt,
ook de instelling is anders.
Breure: „Centocor heeft een
Amerikaanse opzet. In feite was
er maar één produkt beschik
baar, terwijl dat nog niet eens
alle toelatingsprocedures had
doorlopen. Toch werd een com
pleet verkoop- en produktieap-
paraat opgezet. Als je slaagt en
het produkt wordt toegelaten,
sla je daarmee ineens een grote
slag. De keerzijde is dat je een
groot risico loopt als het mislukt
en dat is gebeurd. Het heeft te
maken met de Amerikaanse
Mogen gaat volgens Breure
uit van 'Hollandse zuinigheid'.
„Dat wil niet zeggen dat we
geen geld steken in research,
maar wel dat we voorzichtiger
zijn met het benaderen van de
markt. Onderzoek heeft natuur
lijk risico's in zich. maar je kunt
je bedrijf ook zo inrichten dat
het risico zo minimaal mogelijk
is." Breure betreurt het overi
gens dat vooral de Rabobank
gestopt is met zijn risico-fonds.
„Een bedrijf als het onze is nu
niet meer op te starten met Ne
derlandskapitaal."
Licenties
Mogen werd in 1985 opgericht
door de Maatschappij voor In-
dustriëele Projecten en het
Amerikaanse bedrijf Molecular
Genetics. Dat laatste bedrijf trok
zich twee jaar geleden definitief
terug uit net Leidse bedrijf dat
nu volledig Nederlands is. Mo
gen presenteerde de afgelopen
maanden de eerste resultaten
van jarenlang onderzoekswerk:
een genetisch gemanipuleerde
tomatenplant die resistent is te
gen de schimmel fusarium. Het
bedrijf voorziet dat de tomaat
tegen meer soorten schimels
bestand is. Bovendien zou de
zelfde aanpassing ook voor an
dere gewassen bruikbaar zijn.
Daarnaast maakt Mogen mel
ding van groeiende inkomsten
uit licenties. Vooral een door de
Leidse professor R. Schilperoord
ontwikkelde methode om plan
ten te veranderen staat in de
belangstelling. Inmiddels heb
ben veertien bedrijven uit Euro
pa. Japan en Amerika licenties
fenomen op dit 'Binair Vector
ysteem'.
Enzymen
Behalve de aanpassing van
planten om ze resistent te ma
ken tegen schimmels, ziekten
en ongedierten werkt Mogen
ook aan planten die zodanig ge
manipuleerd worden dat ze be
paalde enzymen produceren.
Wetenschappelijk directeur P.
van den Elzen „Je zou kunnen
denken aan de produktie van
bier waaraan rechtstreeks ge
manipuleerde gerst wordt toe-
Eoegd, zonder dat dit eerst
■ft te gisten. Dat spaart veel
ten. het produkt is veel scho
ner en hoeft niet te worden ge
filterd." Juist op het punt van
dit soort produktontwikkeling
werkt Mogen samen met Gist-
brocades. grootste aandeelhou
der van het bedrijf. Over de in
houd van die samenwerking wil
Van den Elzen niets zeggen.
Maar aangenomen mag worden
dat die zien onder meer richt op
toevoegingen aan veevoer. Gist-
brocades is producent van fyta-
se, een toevoeging aan veevoer
dat dc schadelijkheid van mest
beperkt. Dat wordt nu nog via
vergisting geproduceerd, In
theorie zou het mogelijk zijn
bijvoorbeeld via genetiscne ma
nipulatie gewassen te ontwikke
len die dat middel al bevatten.
Hoewel het veranderen van
erfelijke eigenschappen van
planten nog steeds maatschap
pelijk omstreden is, zeggen
Breure en Van den Elzen dat er
toch langzaamaan meer accep
tatie voor ontstaat. Daarbij
speelt vooral het milieu-argu
ment. de beperking van het ge
bruik van bestrijdingsmiddelen
een rol. Proefvelden van Mogen
waren het afgelopen jaar doel-
wit van actiegroepen als de 'Zie
dende Bintjes' en de 'Razende!
Rooiers' die de gewassen ver-1
nieldcn. Voor Mogen geen re
den om te stoppen met proef
velden in Nederland. „We gaan
er vanuit dat dit een fase is waar
we doorheen moeten voor de
acceptatie. De schade nemen
we dan maar op de koop toe.(
Inmiddels hebben we meer,,
zo n twintig, proefvelden en zijn
de gevolgen van het rooien van.
een ervan vrij beperkt. Aan een
boom zo vol geladen, mist men
een, twee pruimpjes niet."
OP NAAR VAN OER PLOEG!
i Het vertrouwde adres voor:
RAMEN EN DEUREN.
WAND- EN PLAFONOBEKLEOING
•SCHUIFPUIEN
l «SERRES. ETC.
3 Voor nieuwbouw en renovatie
I Uitgevoerd in onverwoestbaar
kunststof van het kwaliteitsmerk
Ueceuninck
Onderhoudsarm, leverbaar m
diverse kleuren, volledig
gegarandeerd en door onze
vakmensen perlecl op maat
gemaakt. Het geheel voorzien van
kmm cirtrficait.
Kom gewoon eens alles op uw
gemak bekaken. We geven u graag
uitgebreid advies
KUNSTSTOF OM OP TE BOUWEN.
deceuninck 0
„De helft van mijn werk bestaat uit onderhoud en de
andere helft uit de aanleg van tuinen. Voor ik een ont
werp maak kijk ik altijd eerst samen met de mensen
wat ze willen. Jongeren willen vaak een 'kindvriendelij
ke' tuin en ouderen een siertuin. Als je ergens binnen
komt zie je vaak al een beetje wat ze willen: als mensen
hun woonkamer heel strak hebben ingericht, zorg ik
dat de tuin ook een beetje strak wordt ingedeeld, dan
kom ik niet met allerlei sierdingetjes. Bij zo'n schetsje
hou ik ook al rekening met de prijs. Daar moet je vooraf
duidelijke afspraken over maken want je kunt alle kan
ten op. Een gemiddelde stadstuin van zo'n vijf tien
meter diep heb je van 1000 tot zo'n 30.000 gulden, dat
is maar net wat de mensen willen. Speciale dingen kos
ten geld, zoals een botanische tuin of bruggetjes. En
soms moet je bepaalde delen helemaal uitgraven om
dat er een andere grondsoort in moet.
Wat het meest voorkomt is wij noemen de traditione
le huis- tuin en keukentuin: een vierkant grasveld, een
vierkant terras met gewassen grindtegels en langs de
randen een border met plantjes. Maar met hele simpele
middelen kun je een heel ander effect bereiken, bij
voorbeeld door een gewone stoeptegel niet kaarsrecht
maar haaks op je terras te leggen. Dan heb je iets heel
anders dan wat je tegenwoordig in de meeste nieuw
bouwwijken ziet.
Ik vind het ontzettend leuk om met sierbestrating te
werken, je kunt verschillende patronen en kleuren ma
ken en die kleine steentjes zijn ook makkelijk als je'
werkt met niveauverschillen. Je kunt er ook wat meer
breedte en diepte mee in de tuin brengen, net als met
plantvakken en grasveldjes. Heb je bijvoorbeeld een
smalle diepe tuin, dan zet je de harde kleuren achterin
en de lichte kleuren, de pasteltinten voorin want de
De klompenmaker doet zijn werk haast
alleen nog maar op braderieën tijdens
demonstraties, terwijl de televisiereparateur
een onmisbare kracht is op de arbeidsmarkt.
Zo zijn in de loop der jaren veel ambachten
verdwenen, maar kwamen er ook veel nieuwe
beroepen bij. In Nederland zijn 109.000
kleine ambachtelijke bedrijven, die aan
577.000 mensen werk bieden. In deze serie
vertellen mensen met een ambachtelijk
beroep over hun werk. Vandaag Leidenaar
Hans Verbiest, tuinman en hovenier.
„Tuinman is te plat en hovenier is te chique,
noem mij maar de complete tuinverzorger."
harde Meuren komen sneller op je af. Hetzelfde geldt
voor de beplanting: planten met grote grove bladeren
zet je achterin, die met Meine, fijne bladeren voorin, dat
geeft hetzelfde effect.
Bielzen, daar ben ik niet zo'n fan van, die worden
snel glad en ze verweren. Ie hebt tegenwoordig beton-
bielzen, die hebben steeds dezelfde maat en die zijn
niet van echt te onderscheiden. Op de fojo zie je hoe ik
een keerwand heb gemaakt van gestapelde betonnen
segmenten, om de grens tussen twee tuinen aan te ge
ven. Tussen de elementen kunnen planten groeien, dan
heb je een leuke afscheiding naar beide kanten.
Ik ben zo'n beetje in dit vak gegroeid. Mijn zoon zit
nu ook op de lagere tuinbouwschool. )e bent altijd in
de natuur bezig, je bent altijd buiten en je hebt veel
contact met mensen. Ik kan mijn creativiteit in dit vak
kwijt en het geeft veel voldoening als je een compli
ment krijgt voor een mooie tuin. Als ik dit werk van
acht tot vijf alleen voor geld zou doen, dan zou ik ver
keerd bezig zijn. Dat geldt denk ik voor alle ambachte
lijke beroepen.
Met het manipuleren van de natuur heb ik niet zo'n
moeite. Dat begint al als je een boom of struik snoeit,
dat moet je op zo'n manier doen dat je het niet ziet. Be
strijdingsmiddelen gebruik ik liever niet, want er zijn
huis- tuin- en keukenmiddellen genoeg. Heeft een
plant luis, maak dan een sopje van spiritus en zachte
zeep en doe dat in een plantenspuit. Mensen vragen
ook wel eens spul om het onkruid tussen hun planten
te doden. Ik heb het wel, maar ik vind het onzin om het
te gebruiken als je ook kunt volstaan met één keer per
week schoffelen. Beter is het nog om te Mezen voor bo-
dembedekkende planten. Die groeien snel en houden
het onkruid weg. Dan hoef je ook niet meer te schoffe
len.
Afval produceer ik niet met mijn werk. Alles gaat in
de versnipperaar. Als mensen het willen wordt daarmee
hun tuin afgedekt, dat remt de groei van onkruid. We
kunnen het ook door de grond heen spitten, want het is
een prima groenbemesting, het verteert heel goed. Dan
hoef je ook geen kunstmest meer te gebruiken. En als
mensen het groenafval zelf niet willen gaat het naar
grote parken die ik in onderhoud heb. Nee, dat zit wel
snor."
TEKST: ERIC JAN WETERINGS
foto: hielco kuipers
