van bossen
valt erg mee
Vlinders zijn de dupe van 'onkunde'
Een landschap schilderen met de bijl
Over leven
P70M fillPlYI Voorwaardelijk cel voor fraude met methylbromide
Jubileum boerenmarkt
HET VELD
Verdroging
aangepakt
WOENSDAG 12 ME11993
EINDERTVAN DERK,
nrk, UAArAiiD noKn liW forivhl IrnnHpn r»m hpf uprhnrl nn mptE
„Het is helemaal niet zo slecht gesteld met de Neder
landse bossen", ontzenuwt regiohoofd ir. Leffert Olden-
kamp van Staatsbosbeheer voor de Veluwe en de Achter
hoek verontrustende berichten over de zorgwekkende
toestand van het bos, „het gaat juist goed, we hebben
fantastische bossen
De rechtbank in Den Haag heeft de directeur van de
Westlandse tuinbouwcoöperatie Maasmond en de ei
genaar van een grondontsmettingsbedrijf veroordeeld
tot voorwaardelijke gevangenisstraffen, onbetaalde ar
beid en boetes. De bedrijven maakten zich volgens de
rechtbank schuldig aan valsheid in geschrifte door ver
gunningaanvragen voor methylbromide vals in te vul
len. Ook werden te hoge doseringen methylbromide
gebruikt.
Methylbromide is sinds 1992 verboden. In de drie
jaar daarvoor was het gebruik alleen nog toegestaan
voor tomaten- en rozenteelt. De beide mannen vulden
voor de tuinders ontheffingsaanvragen in. Verbouwers
van sla lieten bijvoorbeeld noteren dat zij waren over
gegaan op tomaten.
De rechtbank stelt vast dat er sprake was van een
vaste werkwijze. Tuinders die bij andere grondontsmet
ters nul op rekest kregen, wisten dat ze bij Maasmond
terecht konden om het verbod op methylbromide te
ontduiken. Ook werdbn er te hoge doseringen gebruikt.
Over de rol van de overheid zegt de rechtbank dat ie
dereen zich aan regelgeving dient te houden, ongeacht
of de overheid er wel of niet in slaagt die te controleren.
Die overheid had wel v oortvarender kunnen handelen.
De rechtbank wil met dit vonnis een signaal naar het
Westland afgeven, dat misdrijven als valsheid in ge
schrifte ook strafbaar zijn als zij worden gepleegd door
ondernemers in het kader van hun bedrijfsvoering.
Alphense werkgroep dringt aan op 'verantwoord natuurbeheer'
ARNHEM-GPD
hoeft te worden.
Oldenkamp meent dat de
oorzaak van het afsterven van
de bomen in eerste instantie bij
natuurlijke aantastingen ligt
zoals die door insekten, schim
mels, vorst en droogte wordt
De regiochef van staatsbosbe
heer zet in het landbouwblad
Spil vraagtekens bij de conclu
sie van het landelijk vitaliteits-
onderzoek 1992 dat meer bo
men dan voorheen weinig of veroorzaakt. Ook de leeftijd
niet vitaal zijn. ,,Dat onderzoek
geeft alleen aan dat er wisselin
gen in de bladstand van de bo
men zijn, het zegt niets over de Volgens hem gaat iedereen
voorbij aan de positieve ontwik
kelingen in het bos die er wel
slechter voorstaan dan vroeger degelijk zijn. Hij spreekt
de boom speelt daarbij een rol.
Verjonging
en dat zal het ook nooit
kunnen tonen. Daar is een an
der onderzoek voor nodig".
De situatie van de Nederland
se bossen is volgens Oldenkamp
veel rooskleuriger dan milieu
organisaties doen voorkomen.
Dat bomen kwijnen en sterven,
staat vast maar dat dit wordt
veroorzaakt door ammoniak en
wateronttrekking zoals sommi
gen beweren, is niet duidelijk.
Daar komt bij dat het sterven
van bomen volgens hem onder
deel is van een proces dat bij
het functioneren van het bos
uitbundige verjonging van
het bos: „Zonder al te veel in
grijpen van de mens ontstaan
spontaan verjongingen van zeer
gevarieerde samenstelling".
Eveneens is er sprake van een
snellere groei. „De aanwas van
de houtvoorraad in het Neder
landse bos is aanzienlijk hoger
dan voorheen werd geschat".
Ondanks alle positieve aspec
ten meent Oldenkamp dat er
wel voldoende aanleiding is om
bezorgd te blijven over de
milieubelasting. „Echter niet op
grond van de mythe
hoort en dus niet als negatief dreigende bossterfte".
Amsterdam zoals groente, kaas, jam, limo
nadesiroop en koek. Ook katoe-
De Amsterdamse Boerenmarkt nen kleding, medicinale planten
bestaat zes jaar. Deze markt en natuurlijke verzorgingspro-
wordt elke zaterdag gehouden dukten zijn te koop. Het aanbod
op de Noordermarkt in de Jor- op de Boerenmarkt is recht-
daan. Er is een ruim aanbod streeks afkomstig van de produ-
aan ecologische produkten, cent. De markt is van 10-16 uur.
adriaan brandenburg
Niet zozeer onwil, als wel on
kunde speelt gemeenten vaak
parten als het gaat om verant
woord natuurbeheer. „Als wij
vertellen wat je kunt doen om
een landschap aantrekkelijk te
maken voor vlinders, is vaak de
reactie: maar dat wisten wij he
lemaal niet", ervaart Annet van
Berkel van de Alphense vlinder
werkgroep.
Ofschoon het voor de zes le
den tellende werkgroep nog al
tijd 'veruit het leukste is om op
mooie dagen naar vlinders te
kijken', wordt de voorlichtende
taak steeds belangrijker.
„Want", zegt Van Berkel, „met
enkele simpele ingrepen is veel
te verbeteren. Neem nu het ge
faseerd maaien van stroken
gras. Als de gemeente daartoe
overgaat, stelt ze vlinders beter
in staat hun eitjes af te zetten".
Ook ijvert de werkgroep voor
'vlindervriendelijke aanplant'
aan de randen van weidegebie
den, bossen en plantsoenen,
evenals de aanleg van 'verbin-
dingsbanen' (stroken met bos
schages tussen natuurgebie
den), zodat de vlinders zich be
ter kunnen verspreiden.
Annet van Berkel schrijft de
onwetendheid bij landschapbe
heerders (gemeenten, provincie
en Staatsbosbeheer) vooral toe
aan de geringe belangstelling
die er altijd is geweest voor in
sekten. „Insekten spreken niet
zo tot de verbeelding. Dus krij
gen ze minder aandacht",
meent de Alphense.
Op initiatief van de Vlinder-
stichting werd enige tijd gele
den het project 'Meer kleur in
Het Groene Hart' opgezet om
de vlinderstand in het veen- en
weidegebied van Zuid-Holland
te bevorderen. De terugloop
van het aantal soorten vormde
de directe aanleiding. In heel
Nederland zijn de afgelopen
vijftig jaar 15 soorten uitgestor
ven, terwijl 26 soorten als
'kwetsbaar' worden beschouwd.
De Alphense werkgroep legt in
het kader van de actie zeer
nauwgezet de vlinderstand vast
langs drie verschillende routes:
in het park Zegersloot, langs de
spoorlijn en de geluidswal in
Ridderveld.
De Alphense regio telt globaal
18 verschillende soorten vlin
ders. Relatief weinig vergeleken
met andere gebieden. In Bra
bant, maar ook in duinen ko
men grotere aantallen voor. Van
Berkel: „Vlinders houden nu
eenmaal van een gevarieerd
landschap met verschillende
hoogten. Graslanden vinden ze
eigenlijk maar niets. Ze zien het
als een biljartlaken waarop ze
zich niet kunnen oriënteren."
Op een direct effect van
maatregelen die moeten leiden
tot een toename van de vlinders
wordt niet gerekend. Pas over
een aantal jaren worden door
de Vlinderstichting, waarbij de
Alphense werkgroep is aange
sloten, de eerste resultaten ver
wacht.
Haarlemmermeer telt vlinders
haarlemmermeer*
In Haarlemmermeer verschijnt volgend jaar een plaatselijke
vlinder-atlas bij de gemeentelijke sector groenvoorziening. Deze
wordt uitgegeven indien dit jaar, net als in 1992, veel gegevens
en waarnemingen binnenkomen over de ongeveer 25 Haarlem
mermeersevlindersoorten.
Vorig jaar werkten rond 120 inwoners van de gemeente mee
aan het vlinderproject, met als doel te inventariseren welke vlin
dersoorten veel, weinig en niet voorkomen in de polder. Dit jaar
zijn deze Haarlemmermeerders benaderd voor deelname c
het vervolgproject. Opzet is dat de gegevens uiteindelijk leiden
tot een vlindervriendelijk beheer van het openbaar groen in de
gemeente. Zodat de koninginnepage, vorig jaar slechts één keer
gezien in Haarlemmermeer, zich weer meer thuisvoelt. Ook de
kleine parelmoervlinder en de gehakkelde aurelia moeten zich
dan vaker laten zien.
Annet van Berkel speurt
den Rijn.
Door runderen kaalgevreten brem op de Zuiderheide nabij Hilversum.
HILVERSUM RICHARD MOOYMAN
Een landschap schilderen met
de bijl. Dat is ongeveer wat me
dewerkers van de Stichting
Goois Natuurreservaat doen om
de heidevelden rond Hilversum
open te houden. Met hakbijl en
motorzaag gaan vrijwilligers de
Amerikaanse vogelkers en an
dere struiken te lijf. Grazende
runderen en schapen vormen
de hulptroepen die opschieten
de twijgen en de door luchtver
vuiling welig tierende grassen in
bedwang moeten houden.
In het bos langs de Zuiderhei
de kraakt het met dennenaal-
den bezaaide pad gezellig onder
de schoenzolen. Vogelzang
schettert uit de boomtoppen, in
de verte lacht een groene
specht. Her en der liggen tak
kenbossen en ontwortelde ber
ken, alsof een reus zich een weg
door het groen heeft gebaand.
Dan plotseling een zee van
licht en ruimte. Een door hitte-
golfjes vertroebelde vlakte: de
heide. Ergens in de buurt van
de verzengende zon kwinkeleert
een veldleeuwerik, een buizerd
wiebelt hoog op de thermiek.
Zelfs op deze lentedag is de hei
de tussen Hilversum en Laren al
broeierig.
Grappige zandpaadjes slinge
ren zich door het landschap
met de Zeven Bergjes, duizen
den jaren oude grafheuvels. Je
mag het eigenlijk niet zeggen,
maar de heide is in deze tijd van
het jaar een beetje saai. Niks
.geen uitbundige voorjaarskleu-
ren of het paars van de herfst,
alleen wat parmantige witte
pruiken langs de bosrand:
bloeiende krentenboompjes.
Eeuwen geleden stond hier
nog een eiken- en berkenbos.
FOTO MARTIJN DE JONGE
der Kaay en Richard Mooyman
kleuren, zeventig-plussers ge
bogen over een plantegids, op
deze doordeweekse dag zijn alle
soorten en maten recreanten al
vertegenwoordigd. Vanaf het
terrasje van het theehuis kan
geen nieuweling op het kleine
heideveld je ontgaan. Welkom,
man gebogen over de Sparta-
met en schreeuwende me\Touw
op galopperend paard! Met een
verrekijker ben je hier al snel
een soort voyeur.
Op een parkeerplaats laat een
hooggehakte dame haar twee
hondjes uit een bakje lebberen.
Klachten dat het Gooi is verwor
den tot een soort stadspark zijn
niet helemaal uit de lucht ge
grepen. Per jaar trekken maar
liefst anderhalf miljoen mensen
de Gooise natuurgebieden in.
Van een grote, stille heide is
hier al lang geen sprake meer.
Dat blijkt ook op de zandver
stuivingen, die bezaaid zijn met
sporen van fietscrossers en lege
bierblikjes.
De zeldzame korhoenders
hebben ondertussen het veld
geruimd voor de oprukkende
bossages en de alom aanwezige
dagjesrecreant. Een uitzetpo-
ging van in gevangenschap uit
gebroede korhoenders liep een
jaar of acht geleden uit op een
mislukking. Eén exemplaar ein
digde tussen de kaken van een
hond, een tweede werd het
slachtoffer van een havik, num
mer drie bleek verdwaasd rond
te scharrelen in een Larense
achtertuin.
De in 1932 opgerichte Stich
ting Goois Natuurreservaat
houdt de laatste resten heide in
stand door allerlei kunstgrepen,
zoals maaien, branden en plag
gen (het verwijderen van de bo
venste grondlaag). Op de Zui
derheide lopen Charolais-run-
deren. Door gras te eten en te
vertrappen geven ze heideplan
ten weer een kans. Schapen al
leen kunnen deze sterk vergras-
te heide niet aan.
Bordjes waarschuwen niet
dichtbij de runderen te komen
aangezien dat aanvallend ge
drag tot gevolg kan hebben'. De
spanning zakt zodra de eerste
runderen zich laten zien: geen
briesende stieren, maar hagel
witte koeien, weggesjokt uit een
sprookje. Loslopende honden
schijnen de vriendelijke dieren
aardig te kunnen opfokken,
maar er is nog nooit iemand op
de horens genomen.
Het natuurbeheer kost veel
geld, meer dan de Gooise ge
meenten, Amsterdam en de
provincie Noord-Holland aan
het het Goois Natuurreservaat
betalen. De organisatie zocht
daarom al jaren geleden haar
toevlucht tot een steeds popu
lairder fenomeen: natuurspon-
soring.
De Rotary Laren betaalde een
plagmachine, een bouwmaat
schappij zorgde voor een splin
ternieuwe schaapskooi bij Blari-
cum en de amfibieën kregen
een nieuwe poel voorgescho
teld. Wel moest er snel een hek
omheen, want het water bleek
uitermate geschikt als poedel-
vijver voor honden. Baasjes ga
ven er hun viervoeters zelfs een
wasbeurt. En kamsalamanders
houden nu eenmaal niet van
hondenshampoo.
Volgende week woensdag: De
Kennemerduinen helemaal
voor jezelf.
De bomen werden roekeloos middels zijn de meeste heide-
gekapt, .de gronden in gebruik velden alweer opgeslokt door de
genomen als akkers. Na genera- bebouwing van de Gooi-ge-
ties van roofbouw restte slechts meenten,
uitgeputte zandgrond waarop
behalve heideplanten bijna Twee generaties op een tan-
niets meer wilde groeien. In- dem, joggers gehuld in alarm-
uitstappen op het station Hilversum, waar fietsen te huur zijn Ook vertrekt hier
elk half uur buslijn 137 naar het Sint lanskerkhof, beginpunt van wandelingen
over de Zuiderheide en Westerheide.
Het boekje "Dertien wandelingen in het Ciooi' kan worden besteld door 15 gulden
over te maken op gironummer .'."moo van de Stu Innig -mis Natuurreservaat,
onder vermelding van 'wandelrouteboekie' De gids wordt vervolgens
thuisgestuurd
laren geleden kwam ik een en
kele keer op feestjes, waar heel
lange en zware gesprekken wer
den gevoerd. De muziek was
navenant en bepaald niet ge
schikt om op te dansen. Op een
zwoele zomeravond was het
ook weer raak. We zouden tij
dens een feestelijke gebeurtenis
de wereldproblemen op een rij
tje gaan zetten en vanwege het
warme weer waren de visnetten
in de tuin opgehangen. Maar
mooi dat het feest behoorlijk
verstoord werd. Zo tegen het
donker werden de waxinelicht
jes ontstoken en wierookstokjes
gingen hun weeë geuren ver
spreiden, want zo ging dat toen
nog. Maar plotseling begonnen
draagsters van onwaarschijnlijk
korte mini-rokjes kleine kreetjes
te slaken en naar binnen te
vluchten. Een paar minuten la
ter was het gebeurd met het
feest. Iedereen zat binnen, zich
verbazend over een onbekend
natuurverschijnsel. Onophou
delijk vlogen er grote dikke ke
vers tegen de ramen.
Ik was het langst buiten geble
ven en dat heb ik gemerkt ook.
Met een dreun botste zo'n kever
tegen mijn voorhoofd en dat
voelde ik behoorlijk. Maar ik
had er ook één gevangen en
binnen verdrong iedereen zich
om mijn buit. Het was een mei
kever, een insekt van bijna drie
centimeter lang, bruin glanzend
en voorzien van opmerkelijke,
kamvormige antennen. Die op-
vallendecommunicatie-attribu-
ten zijn bedoeld om de geur-
stoffen van de andere sexe op te
vangen, al leek het me - gezien
de invasie van die avond - dat
ze best wat kleiner uitgevoerd
hadden kunnen zijn.
Sinds die gedenkwaardige
avond, lang geleden al, is het
een hele tijd stil geweest rond
meikevers, althans in mijn le
ven. Ik heb er al drie jaren niet
één meer gezien. Tot afgelopen
zondag, vlak voor het onweer
losbarstte. We zaten op het ter
ras, toen we ineens rond de
gouden regen een groot insekt
zagen rondvliegen. Ik dacht
eerst aan een nachtvlinder,
maar toen ik wat beter keek.
herkende ik hem als een meike
ver door zijn wat lompe, onhan
dige manier van vliegen en de
wijd uitstaande dekschilden,
waaronder normaal de vleugels
behoren te zitten, je kon hem
ook duidelijk hóren vliegen,
maar ondanks zijn traagheid
lukte het me toch niet om hem
te vangen. Ik had hem graag
eens wat dichterbij bekeken.
Daarvoor is de meikever tegen
woordig zeldzaam genoeg ge
worden.
Vroeger was dat wel anders. Er
zijn jaren geweest, vooral in de
vorige eeuw, dat deze grote ke
vers enorme plagen waren. Ze
eten namelijk boombladeren en
zo'n leger meikevers was in
staat om in een paar dagen een
heel bos kaal te vreten. Begin
1800 betaalde de regering zelfs
brengen meikevers te vangen.
In 1804 ging de premiepot in
een paar weken helemaal op,
toen er maar liefst 250 miljoen
dode meikevers werden ingele
verd. Sindsdien is er nogal wat
veranderd. Weilanden en akkers
worden nu zo diep geploegd,
dat de engerlingen, de bleekgele
rupsachtige larven van de mei
kever, geen kans meer krijgen
om zien diep in de grond in te
graven. En de kevers zelf zijn
door insecticiden behoorlijk in
aantal afgenomen. U hoeft
daarom echt niet bang te zijn
dat uw feestje in de open lucht
verstoord wordt door grote,
bruine kevers.
De rijksoverheid heeft plannen
voor een grootscheepse aanpak
van verdroogd Nederland. Op
dit moment is 400 000 hectare
natuurrijk gebied verdroogd.
Nog voor het jaar 2000 wil het
rijk een kwart van deze ver
droogde terreinen in natuurlijke
staat herstellen. Daarvoor is een
nationaal onderzoeksprogram
ma naar de verdroang noodza
kelijk. Duidelijk is dat de toege
nomen productie van gewassen
en de verstedelijking in belang
rijke mate oorzaak zijn van ae
verdroging. De te nemen maat
regelen zuilen neerkomen op
het maken van bufferzones voor
de verdroogde terreinen. Het
rijk steekt aat zes miljoen gul
den in bet project
