UIT
9
'Armageddon komt en
dan wordt alles nieuw'
'Ik zie mezelf niet als een EO-gezicht'
'Nieuwe tijdsdenken leeft achter de kerkdeur'
Rtv show
WOENSDAG 12MEI1993
De verlichte ziel van Demis Roussos
HILVERSUM GPD
Morning has broken' voor De-
mis Roussos. Maar het klinkt
heel anders dan toen Cat Ste
vens met dat nummer beroemd
werd. Ingewikkelder, vreemder.
„Ie moet er moeite voor doen
om het te kunnen waarderen.
„Ik heb het expres zo opgeno
men. Ik wil de mensen aan het
werk zetten."
Hij meent het nog ook. De
zanger legt zijn huidige opstel
ling tegenover het leven uit: „Ik
zit in een nieuwe fase van spiri
tuele groei".
Even later zegt hij ontwape
nend: „Ik zit al twee jaar com
mercieel gezien in een dal."
Ongevraagd komt hij op bijna
samenzweerderige toon met
deze onthulling op de proppen:
„Weet je dat ik een heel oude
ziel ben? Ik heb al zo veel levens
achter de rug, zo veel ervarin
gen, zo veel kennis. Ik ben bijna
aan het eind. Ik heb na dit leven
nog maar een leven te gaan.
Daarin zal ik een Verlichte ziel
zijn, een Wijze, naar wie men
sen toekomen om raad en ik
zelf zal niets meer hoeven, om
dat ik alles heb gedaan, beleefd
Schuld
„In dit huidige leven heb ik een
vrij zware schuld af te werken.
Ik heb namelijk in mijn vorige
leven of in het leven daarvoor
iemand vermoord. Ja, ik heb
werkelijk een zwaar karma. Ik
moet daarom Lijden, ik kom in
gevaarlijke situaties. Maar ik
kom steeds met de schrik vrij.
Anderen mensen zouden ster
ven, maar ik moet door, net zo
lang totdat ik heb geleerd, m'n
Karma heb afgewerkt."
Hoe Roussos dit alles aan de
weet is gekomen, daarover geeft
hij geen uitsluitsel. ,Jk heb veel
geleerd van een vrouw op de Fi
lippijnen. Daar ben je dan vier
dagen, vier dagen wordt gezwe
gen, waarna die vrouw ten slot
te vijf woorden zegt. Vijf woor
den en dat zijn de meest wijze
woorden die je in je hele leven
hebt gehoord."
Religieus was Demis altijd al.
Althans, dat droeg hij in de tijd
van Aphrodites Child al uit.
Kruis op de borst, dat werk. „Ja
wel, ik ben altijd een religieus
mens geweest. Als kind in Egyp
te al. Mijn ouders waren Grieks,
maar we woonden in Egypte.
Levens geleden heb ik daar ook
gewoond. Er is Mysterie in dat
land, niet overal, maar op som
mige plaatsen. Ik herkende er
als kind al veel. Ik heb een ge
lukkige jeugd gehad, koloniaal,
maar niet in de enge zin."
„Maar het is waar: altijd heb
ik gevoel voor religie gehad. En
als je de moeite neemt je in de
essentie van alle godsdiensten
te verdiepen, dan zie je de raak
vlakken, de Goede dingen, God.
De ellende komt door wat de
mensen ervan maken. En door
het fanatisme. Ook de Islam is
Goed, het is het fanatisme dat
het geloof lelijk maakt. En dat
wat een kleine groep fanatici,
die aan de weg timmert, ervan
maakt, wordt door zelfs gema
tigde aanhangers van andere
geloven beetgepakt om die hele
stroming te veroordelen."
„Zo veroordelen Christenen
en Moslims het hele Joodse ge
loof aan de hand van Joodse fa
natici. De hele Islam wordt ver
oordeeld aan de hand van de
uitwassen."
Volgens de zanger zit het niet
goed in de wereld. Erger nog:
„Armageddon komt eraan, echt
waar hoor. En dan wordt alles
nieuw. Dan wordt het beter.
Kijk nou toch naar het voorma
lige Joegoslavië. De Russen le
veren wapens aan de Serviërs,
met de steun van de Amerika
nen, want de Verenigde Staten
beheersen de hele wereld. En
het is allemaal alleen zo geën
sceneerd, zo gericht tegen de
moslim-bevolldng om de fana
tieke Moslim-landen af te
schrikken. Zo zit het."
Hij was ooit in Rusland, op
uitnodiging. Roussos woonde er
een conferentie over vrede in de
wereld bij. „Ja, ik heb de leiders
ontmoet, ook Gorbatsjov. Hij is
een van de weinige waarachtige
politici. Maar hij is het slachtof
fer geworden. Hij mocht van de
Amerikanen net zo lang blijven
tot het gezicht van Rusland naar
het westen toe wat was verbe
terd en toen hebben ze hem ge
woon gedropt."
Inzicht
Roussos als man van de wereld.
Een zanger ook, die zichzelf
graag profileert als een man
met inzicht. Toeval of niet: zijn
nieuwe CD heet "Insight".
„Op het eerste gehoor klinken
de liedjes vreemd, maar blijf
luisteren, neem de moeite. Het
is als met een glas water. Je kan
zeggen: daar staat een glas wa
ter. Maar als je werkelijk tot je
wil laten doordringen wat er in
dat glas zit: de mineralen, de
moleculen: dan moet je moeite
doen. En dat is wat ik wil, want
als mensen van goede wil moei
te doen om iets te begrijpen,
dan wordt die energie gebun
deld. Het is het zelfde als wan
neer veel mensen voor iets bid
den. En dan is het aan de ont
vanger om die kracht ten goede
aan te wenden. Maar alles is
tweeslachtig. De aartsengelen
hebben ook de demon in zich.
Mensen die goed doen, kennen
het kwade, net zo goed als men
sen die kwaad doen het goede
kennen. Dat zijn inzichten. Dat
is mede een reden om mijn CD
Insight ti
-En wat verder?
„Ik ga een CD maken met een
groot Russisch symfonieorkest.
Opera. O Sole Mio, La Donna
Immobile, maar niet zoals Pa-
varotti uiteraard. Ik heb een an
der soort stem, maar die liedjes
zijn au fond volksliedjes. Het is
een interessant project: met
New Age-invloeden. Jawel, ik
zie je fronsen, maar sla maar
een tijdschrift op, kijk maar
naar de televisie, luister naar
muziek: overal zie je tekens van
een nieuw religieus gevoel. Er is
-Denk je dat je dat nog mee
maakt?
„Ik hoop het. Ik weet dat ik
binnen nu en een half jaar be
trokken raak bij een vreselijk
ongeluk, het zij een auto-onge
luk, het zij een vliegtuig-crash.
Maar ik zal er ongeschonden
uitkomen. Ik weet dat ik mijn
leven zal eindigen met een
vrouw met wie ik op het zelfde
spirituele spoor zit. Mijn huidi
ge vrouw heeft via een interview
in een Frans blad laten weten
dat we gaan scheiden. Ik vind
het een beetje ongelukkige ma
nier om iets aan de echtgenoot
mee te delen. Maar het is haar
pad en mij verbaast het niet.
Het stelt me ook niet teleur".
„Maar ik ben aan een nieuwe
fase van groei begonnen. En
Aramageddon: ik zal erbij zijn
en als ik er niet fysiek bij ben,
zal ik het voelen, want ik word
een Geest en geen Spook".
Bert van Leeuwen weet het beter
HILVERSUM HERMAN ELZINGA
'Bert van Leeuwen: „Ik denk dat je je boodschap op een gewone manier
moet uitdragen. Mensen zijn niet op slag bekeerd." foto cpd
Bert van Leeuwen houdt niet van interviews. Zegt hij
En op de foto gaan, beweert hij ook, is eigenlijk nog er
ger. Hoewel... Even later: ,Ik ben natuurlijk ook weer
ijdel genoeg om het leuk te vinden als ik mezelf in een
blad zie staan". Zo zie je maar, niets menselijks is EO-
medewerkers vreemd. Bert Van Leeuwen (33), quizlei
der in 'Ik Weet Het Beter' en discussieleider in 'De Stel
ling', is een duidelijke exponent van de moderne aan
pak van de hedendaagse Evangelische. Jong en vlot,
een overtuigd christen, maar hij loopt er niet mee te
koop. Met niets overigens, want een uur lang blijft hij
zich ongemakkelijk voelen in zijn rol van geïnterview
de.
Negen jaar zit Bert van Leeuwen nu bij de Evangeli
sche Omroep. Het begon allemaal met een advertentie
voor 'een omroepster (m/v)'. Bert studeerde toen nog
voor zijn studie Nederlands en had daarnaast een
schoonmaakbedrijf. Dat laatste behoort inmiddels tot
de verleden tijd. Schoonmaak werd public relations,
maar eigenlijk is Bert de hele week bezig met en voor
de EO.
Geen moeite
„Ik heb bewust gekozen voor de Evangelische Om
roep", zegt hij. .Mensen in mijn omgeving zeiden: wil je
dat wel, je zit toch met je hoofd bij de EO. Maar ik heb
daar geen moeite mee. Ik vind ook dat de EO zich nu
ontwikkelt in een goeie richting. Als je ziet hoeveel jon-
i hier binnenkomen... Ik wil niets negatiefs
zeggen over de mensen die hier vroeger zaten, maar
dat was toch wel even wat anders. De verhalen ook die
de ronde deden. Toen we voor het eerst aan sporttoer
nooien gingen meedoen vroegen mensen: mogen jullie
sporten dan?"
De EO is volgens Bert moderner geworden, maar de
boodschap en de identiteit zijn wel degelijk gebleven.
Ook al staat dat niet meer zo op de voorgrond. Bert: „Ik
denk ook dat je je boodschap op een gewone manier
moet uitdragen. Mensen zijn heus niet op slag bekeerd.
Probeer het zo te zeggen dat mensen aan het denken
worden gezet en niet worden afgestoten. Dat vind ik de
grote uitdaging: programma's maken met een evangeli
sche boodschap die niet direct afstoten."
De quiz 'Ik weet het beter' is volgens Bert 'typisch
EO', maar kan eigenlijk ook zo bij een andere omroep.
Een beetje verwarrend, maar Bert verschaft ophelde
ring. „Nou, ik ben natuurlijk typisch EO en het feit dat
mensen voor een goed doel spelen ook. Maar de quiz
zelf kan zo bij een andere omroep. Terwijl de TROS dan
opeens weer roept dat ze zelfs geen spelletje samen
met de EO kunnen doen, dus ik weet het ook niet."
Kneuterig
„Vroeger dacht ik trouwens ook wel eens: waarom altijd
zo kneuterig doen over die goede doelen. Maar nu denk
ik daar heel anders over. Als je ziet hoe enthousiast
mensen vertellen over het doel waarvoor ze gaan spe
len. Dat is echt heel leuk. Als je dan kijkt naar al die gro
te spelshows waar enorme prijzen worden weggegeven,
dan is het toch leuk dat we ons op deze manier ook nog
onderscheiden." 'Ik Weet Het Beter' is voor EO-begrip-
pen een behoorlijk succes, met een vaste schare kijkers
van om en nabij de 500.000. Volgend jaar komen er dan
ook gewoon weer twee afleveringen per week. En weer
met Bert van Leeuwen als presentator. „Het is niet iets
wat ik tien jaar zou willen blijven doen, maar als zo'n
programma een succes is, is het ook aardig om het nog
een tijdje te doen."
'De Stelling' stopt wel, al komt er volgens Bert iets
soortgelijks voor terug. Maar dat is nog geheim. „Er is
mij wel gezegd dat ik naast de kwis nog een ander pro
gramma mag doen. Daar wordt nog over gesproken".
Als omroeper zien we hem waarschijnlijk niet meer te
rug. „Die kant van mijn loopbaan is inmiddels een stille
dood gestorven, denk ik."
Bert van Leeuwen is en blijft 'een echt EO-gezicht'.
Hij vindt dat geen probleem. „Ik zie mezelf trouwens
niet zo. Je bent natuurlijk niet meer zo neutraal, dat is
waar. Je wordt ook niet zo snel gevraagd voor dingen
buiten de omroep, maar dat is niet zo erg. Ik vóel me
ook niet anders dan ónderen. Ik weet wel dat mensen
van andere omroepen mij wel eens zo zien, maar daar
moet ik een beetje om lachen. Nee, fk lijd er niet on
der."
Een uitgestippelde carrière houdt Bert van Leeuwen
er niet op na, zegt hij zelf. Maar wel voor altijd bij de
EO? „Dat weet ik nog helemaal niet. Misschien besluit
ik ooit eens om iéts heel anders te gaan doen. Ik denk
dat als ik weg had gewild bij de EO, dan had ik dat al
lang moeten doen. Maar wie weet wat er nog eens
komt, een commercieel evangelisch station of zo."
GESPROKEN
Jodie Foster in Pano
rama: „Mijn twee
Oscars hebben een
prominente plaats
gekregen in mijn le
ven: ze staan aan
het voeteneinde van mijn bad.
Als ik in dat warme water lig, kan
ik zomaar een uur genieten van
die boys... Dan geniet ik van wat
ik heb bereikt. Een gelukzalig ge
voel. Intiem. Een kind kan zich
niet gelukkiger voelen."
Jodie Foster
FOTO AFP
Oprah Winfrey in Nieuwe Revu:
„Er is een patroon in mijn leven;
ik ga bij alles wat ik doe tot het
uiterste. Ik groei. Ik groei totdat
ik niet meer kan groeien. En dan
gaat er een andere deur voor mij
open. Dat is het patroon geweest
zolang als ik me kan herinneren,
sinds de kleuterschool. Ik zat een
paar weken op de kleuterschool,
toen ik de juf een brief schreef:
'Beste mevrouw, ik denk niet dat
ik hier thuis hoor'. Daarna stop
ten ze me in de eerste klas. Ik
vond het vervolgens niet nodig
naar de tweede te gaan, dus dat
zei ik tegen de meester. En hij
stuurde me naar de derde. Ik kan
nu eenmaal niet tegen verve
ling."
Catherine Keyl in Nieuwe Revu:
„Soms denk ik: na die 5 Uur
show, wat moet ik dan gaan
doen? Ik heb alleen een zwemdi
ploma, maar daar houdt het wel
mee op."
Michelle Pfeiffer in Studio: „Als
kind was ik een halve jongen. Ik
vocht met iedereen. Op mijn rap
port stond dat ik veel te veel
praatte. Maar toen ik in de vierde
klas merkte dat jongens me aan
trekkelijk vonden, heb ik mijn
handschoenen opgeborgen
Conny Vandenbos in EO Visie: „Ik
ben altijd op zoek naar het vol
maakte. Maar het volmaakte be
staat niet. Het zou jammer zijn
als ik het vond, want dan is mijn
doel weg."
Marjoke Roorda in VPRO Gids: „Je
moet als moeder natuurlijk Pam
pers in huis halen, maar dat doe
ik dan op de Macrokaart van mijn
zus. Dan haal ikeen heleboel
pakken tegelijk, zodat ik niet op
mijn boodschappenkarretje zo'n
pak hoef te stapelen. Die dingen
doe ik om er niet als een tut uit
te zien. Ik zag ooit Robert ten
Brink in de Albert Heyn van Bui-
tenveldert, die ken ik van vroe
ger, een heel aardige jongen,
maar die liep daar met pampers
en kinderen opz'n
karretje. Ik dacht:
jee, wat erg zeg, die
man is in zijn'vrije
tijd dus gewoon een
lullige huisvader."
IKON-serie over new age
HILVERSUM WIM SCHRUVER
et Nieuwe-Tijdsdenken is
dan misschien wel over het
hoogtepunt heen, maar
"achter de 'eikehouten kerkdeur' vindt
het veel meer weerklank dan kerklei
ders vermoeden. Dat is de stellige in-
Vlruk van Age Kramer, 'huistheoloog'
Van de IKON, en een van de makers
^an de vierdelige tv-serie 'In de zwe
dende hemel'. De eerste aflevering
kvordt morgenavond uitgezonden.
- Kramer, die anderhalf jaar gewerkt
*heeft aan deze 'zoektocht door het eso
terisch landschap van de Lage Landen
l,ian de zee', wil de invloed van New
S\ge niet bagatalliseren. „Het zal nooit
£?en grote organisatie worden, maar het
-Llubjeswerk gaat ongebreideld voort,
"riet is een soort supermarkt, waar de
'nensen wat uitpakken. Ze hebben
honger', dat is duidelijk."
Die honger is zeker ook binnen de
cerken te constateren, aldus Kramer.
A) komen in de serie „gewone mensen
dus geen leiders of boekjesschrijvers"
aan het woord, die vertellen hoe hun
oude christelijke geloof een nieuwe di
mensie heeft gekregen door het Nieu
we-Tijdsdenken. Of juist hoe ze daar
door van de onbevredigende kerkelijke
dogma's afscheid namen.
Dat New Age nu pas wortel lijkt te
schieten in de kerken, terwijl volgens
de boekverkopers de interesse voor het
verschijnsel afneemt, is volgens Kra
mer niet zo vreemd. Hij vergelijkt het
met de anti-apartheidsbeweging. Het
duurde enige tijd voordat de kerken
het oppikten, maar daar heeft het wel
langer doorgewerkt en daardoor kreeg
het verschijnsel ook een beter a
Ongrijpbaar
In welke mate het Nieuwe-Tijdsdenken
binnen de kerken oprukt is moeilijk
aan te geven, zegt Kramer. Wel valt op
dat het geaccepteerd wordt dat men
sen naar bijvoorbeeld een magnetiseur
gaan, terwijl er ook volop over zaken
als reïncarnatie wordt gesproken. Deze
indrukken die de IKON er toe brachten
aan de serie te beginnen, werden al
leen maar bevestigd, aldus Kramer.
New Age is heel ongrijpbaar, beaamt
Kramer. Vooral ook omdat veel men
sen zichzelf er absoluut niet toe reke
nen. Toch ziet hij wel enige kenmer
ken. Zo is „de beweging het tegenover
gestelde van gereformeerd-zijn: alles
kan en mag." Trefwoorden daarbij zijn:
zeer gevoelsmatig, anti-autoritair,
holistisch, reïncarnatie.
Zo worden liederen alleen gekozen
omdat iemand zich er goed bij voelt.
Een godsbeeld doet niet ter zake, illu
streert Kramer. „In zekere zin zijn de
mensen heel post modern, alleen rea
liseren ze zich dat niet." Of: „De domi
nee gaat me niet vertellen wat goed
voor me is. Nee, ik bepaal zelf hoe ik
mijn problemen uit mijn vorige leven
oplos."
De typering 'religieus winkelen' van
de New-Agekenner dr. R. Kranenburg
van de VU, vindt Kramer treffend. „Ie
der gooit z'n eigen karretje vol, maar
alleen met nieuwe dingen. Niemand
zal de gereformeerde verzoeningsleer
uit de kast trekken." Wel zoiets als de
karma (louteringsproces), hoewel Kra
mer het „soms wel wat gemakkelijk"
vindt hoe
toepassen.
Duidelijk
drijfveer
oosterse wijsheden
volgens Kramer dat de
mensen om zo'n eigen
'mengelmoesje' samen te stellen heel
sterk is. „Het is de kerken op de een of
andere manier niet gelukt om deze
mensen een goed gevoel bij het lid
maatschap te geven." Woorden als ge
nade of persoonlijk heil 'doen' het niet
meer, „in die zin, dat je er van op
knapt, dat je je echt bevrijd voelt".
Kramer hoopt dat de serie kan bij
dragen aan een bewustwording in de
kerken, „want de kerkelijke hotemeto
ten weten niet wat er aan de hand is,
waar hun leden heengaan. Misschien
vijf of zes dominees weten een beetje
wat er speelt." De kerken moeten er
wat aan doen dat hun leden hun toe
vlucht elders zoeken, aldus Kramer.
Niet spectaculair
„Dat hoeft helemaal niet spectaculair
te zijn. De kerken hoeven echt niet de
karma te belijden." Nieuwe aandacht
voor liturgie kan al wat zijn. „Of waar
om niet meer mediteren, als je weet
het eigenlijk heel leuk vin
den om met twintig anderen in de kerk
stil te zijn?" Kramer ziet zo'n element
als „een reële, hoopvolle mogelijk
heid".
Hij realiseert zich dat het onmogelijk
is om op alle individuele wensen in te
gaan. Maar: „Er verdampt al een hele
boel als de kerk werkelijk een luiste
rend oor heeft. Mensen vinden het
maar wat fijn als ze zich bij een, sinds
de gnostiek, onderdrukte onderstroom
kunnen rekenen. Het is leuk om te zeg
gen: ik stuit op onbegrip, dus ik ben
een martelaar."
In drie uitzendingen van 'In de zwe
vende hemel' (op donderdag 13, 20 en
27 mei), waarbij eind mei ook een ge
lijknamig boek verschijnt, komen voor
al de 'Nieuwe-Tijdschristenen' aan het
woord. In de vierde aflevering (3 juni)
wordt 'De slang en de boeddha', een
'esoterisch ganzenbord', gespeeld door
Aleid Schilder, ds. Andries Kobus (Re-
duzum), ds. Bert Berkhof, ds. Bram
Grandia. theologe Nienke van Dijk en
filosoof Hein Stufkens.
(Nederland I, morgenavond om
22.13 uur)
Demis Roussos: „Ik zit al twee jaar commercieel in een dal."
