'Newman is geen echte cynicus'
'Toneelprijzen
missen gewicht'
Cultuur&Kunst
DE DOOD EN HET MEISJE
Amsterdamse topgevels
terug in stadsbeeld
Weelderige vormen in Bijenkorf-decor
I DINSDAG 27 APRIL 1993
chef annemiek ruygrok. 071-1
Concert Everly Brothers in Ahoy'
rotterdam The Everly Brothers geven zondag 23 mei een con
cert in Ahoy' in Rotterdam. Het is het enige concert dat ze dit
jaar geven op het Europese continent In net voorprogramma
speelt René Shumann.
Concert Juliette Gréco in Utrecht
utrecht» De Franse zangeres Juliette Gréco treedt vrijdag 14 mei
op in het Congrescentrum van de Jaarbeurs in Utrecht. Dat ge
beurt in het kader van het Festival de France, waar vanaf 20.300
uur Franse muziek, zang en dans aan bod komen.
Samenwerking Europese festivals
amsterdam De belangrijkste Europese culturele festivals gaan
nauwer samenwerken. Daartoe hebben de intendanten van de
ze culturele manifestaties, onder wie Jan van Vlijmen van het
Holland Festival, besloten op een bijeenkomst in Salzburg. De
samenwerking behelst onder meer een gezamenlijke produktie
van enkele belangrijke, maar moeilijk te realiseren muzikale
composities uit de tweede helft van deze eeuw. Die zullen ver
volgens op diverse festivals worden geprogrammeerd. Verder
worden vernieuwende theatergroepen en getalenteerde kunste
naars uit de voormalige Oostblok-landen uitgenodigd om vanaf
1994 tournees te maken langs de verschillende festivals.
Bokma in gezelschap van Van Dalsum
amsterdam
Nacht aan het Leidseplein.
Druk geroezemoes in Café Cox,
de openbaar toegankelijke ar
tiestenfoyer van Toneelgroep
Amsterdam. Pierre Bokma
schuift achter een glas rode
wijn, iemand achter de bar
matst hem met een sigaret.
Pierre kan een potje breken, hij
kreeg woensdagavond van col
lega Peter Oosthoek ook al de
Albert van Dalsum-ring. Met dit
gildeteken van opperste be
kwaamheid onderscheiden al
leen de allergrootste acteurs el
kaar. Bokma heeft er -een voor
stelling van 'Othello' opzitten,
hij speelt de mensenhater en
intrigant Jago; een huivering
wekkende rol in een huivering
wekkende voorstelling.
Pierre Bokma wist van niets. Na
afloop van de premiere van 'Ot
hello* wachtte hem de verras
sing, die bij nader inzien niet
zo'n verrassing was. „Ik hoorde
Peter Oosthoek zich wel eens
hardop afvragen aan wie hij de
ring zou geven. Misschien had
ik toen moeten weten wat hij
bedoelde, want hij vertelde het
specifiek aan mij. En hij heeft
een keer tegen me gezegd: 'Dat
komt wel goed'. Toen dacht ik
dat het over de voorstelling
ging, maar met terugwerkende
kracht denk ik dat hij het over
de ring had."
Albert van Dalsum, Paul
Steenbergen, Ko van Dijk, Peter
Oosthoek. En dan: Pierre Bok
ma. Een rij grote namen. Maar
Bokma gaat niet onder de last
gebukt. „Ik heb Albert van Dal
sum één keer op televisie ge
zien, Paul Steenbergen en Ko
van Dijk heb ik ook één keer ge
zien. Alleen Peter Oosthoek ken
ik wat beter. Ik moet afgaan op
verhalen van anderen en daar
uit kan ik afleiden dat ik me in
een illuster gezelschap bevind."
Lulu
Bokma laat er geen twijfel over
bestaan dat De Ring hem wel
wat doet. Dat in tegenstelling
tot de Louis d'Or, de jaarlijkse
onderscheiding voor de beste
mannelijke hoofdrol, die hem
tot dusverre niet ten deel mocht
vallen. Drie keer werd hij geno
mineerd, eenmaal weigerde hij.
Mathilde Santing vertolkt Amerikaanse songschrijver
'Texas Girl Pretty Boy' is de titel van het nieuwe album
van Mathilde Santing - geheel opgedragen aan de song
schrijver Randy Newman. Slechts begeleid door twee
pianisten (Onno Krijn en Nico van der Linden), bassist
Simon Planting en hier en daar een strijkkwartet maakt
de Amsterdamse zangeres haar reputatie als volleerd in
terpretator meer dan waar. De plaat laat horen waartoe
een nieuw contract en de daarbij behorende artistieke
vrijheid La Santing in staat stelt.
haarlem john oomkes
„Ik ben zo opgelucht! Dit nieu
we contract was touch and go.
Je voelt namelijk zelf: nu gaat
het weer goed, goed, goed.
Want op een gegeven moment
voelde ik me te verzwakt. Toen
kreeg ik voor het eerst het ge
voel dat mensen die het niet
goed met je menen ook het idee
krijgen dat ze succesvol een
aanval op je kunnen uitvoeren.
Niet alleen artistiek, ook op per
soonlijk niveau. Ik voelde me
echt aangeschoten wild of zo.
Nu moet er echt snel iets ge
beuren of anders wordt m'n po
sitie te verzwakt."
„Ik wijt het ook aan mezelf.
Het feit dat ik een ambivalente
houding heb ten opzichte van
mijn eigen succes maakt ook
dat je mensen uitkiest die - mijn
advocaat zei dat ook - langs de
richeltjes lopen van wat nog
mogelijk is. Willen meesmuilen
van je kansen op een beter con
tract, precies!"
Voorbeeld
„We hebben Randy Newman
uitgenodigd voor een concert,
maar hebben een afzegging ge
kregen omdat hij midden in
plaatopnamen zit. Natuurlijk
krijgt hij deze plaat opgestuurd.
Ik hoop dat hij zelf contact op
neemt en laat hij weten dat hij
het vindt deugen."
„Vreemd is dat hoe dat kan
gaan, hè? Aan het begin van
mijn carrière was er een inci
dent waarbij zijn naam viel.
Mijn toenmalige platenmaat
schappij wilde dat ik het voor
programma van Randy's Eu
ropese tournee zou doen; eerst
zag ik dat niet zitten, later heb
ik toch drie keer voor hem ge
opend. Lange tijd was 't hèt
item waarover alle journalisten
begonnen. Jarenlang kwam die
naam langs: Randy Newman. Ik
was géén kenner, ik was géén
fan, ik wist eigenlijk niet zo
goed waarom mensen wilden
dat ik dat voorprogramma zou
doen. Nu weet ik natuurlijk heel
goed dat dat een heel goed idee
„Toen ik Randy's voorpro
gramma was, heb ik nauwelijks
contact met hem gehad. Je
werkt volgens je eigen strakke
tijdschema en bovendien wor
stel je op de dag dat je moet op
treden met je eigen concentra
tie. Je bent dan niet zo commu
nicatief ten opzichte van andere
artiesten. Ook omdat zij net op
een ander moment in hun tijd
schema zitten. Ik heb 'm een
handje gegeven, maar heel dui
delijk in de sfeer van 'jij wilt ei
genlijk geen contact en ik wil ei
genlijk geen contact'. Acteurs
praten veel meer, benaderen
hun vak veel intellectuelen mu
zikanten hebben iets van: zeg
maar niks, ik voel 't wel."
Aanleiding
„Fred, de broer van Rolf Herm-
sen - mijn gitarist - zei toen al,
zo'n tien jaar terug, dat ik toch
naar Randy's repertoire moest
luisteren. Dat is blijven hangen.
Anderhalf jaar geleden zong ik
Randy's repertoire in een se-
rietje van de NOS in de Amster
damse Stadsschouwburg.
,,'God's Song' gaat natuurlijk
over De Heer die zich vrolijk
maakt over zijn onderdanen en
het belachelijk vindt dat de
mensen hem ondanks alles
trouw blijven: Tou really need
me, that's why I love mankind'.
Toch verstopt Randy er ook nog
iets anders in: 'man-kind'. Dat
betekent niet alleen 'mensheid',
maar ook zoiets als 'de mens is
toch ook ongelooflijk aardig'.
Misschien heb ik dat er uit ge
haald, hoor, maar ik zing het
nummer zo dat God uiteindelijk
toch ook verbaasd is over die
aardige mensen. Natuurlijk is
„Dat was voor mijn rol in 'Lulu'.
Een vier uur durende voorstel
ling, waarin ik ongeveer 40 mi
nuten op toneel stond. Een ab
solute bijrol, dus die nominatie
kón gewoon niet. Victor Löw
speelde een fabelachtige hoofd
rol; die werd voor een bijrol ge
nomineerd!"
„De Albert van Dalsum-ring
geeft een bestendiger voldoe
ning dan de beloning voor één
mooie rol. Mij zegt die hele
Louis d'Or geen ene reet. Vroe
ger was dat iets. Het gaat tegen
woordig eigenlijk alleen maar
om: 'Is een acteur op-sterven-
na dood', 'Dreigt hij op-sterven-
na dood te geraken', 'Kunnen
we tegendraads doen', of 'Is het
politiek wel handig'."
Bokma vindt dat Nederland
krenterig is met zijn toneelprij
zen. Er zijn er genoeg, maar ze
hebben geen (financieel) ge
wicht. „Bijna alle andere kunst
vormen kennen een aanmoedi
gingsbedrag. Musici, zangers,
schrijvers, schilders, ze krijgen
allemaal prijzen van tien-, twin
tigduizend gulden en tonelisten
worden maar zo'n beetje afge
scheept."
Reputatie
Sinds vorig jaar bestaat de Mary
Dresselhuys-prijs, een aanmoe
digingsprijs van 25.000 gulden
die eens in de drie jaar wordt
toegekend. Bokma: „Ja, en wie
moet dat dan doen? God betere
het: Joop van den Ende. Nee
hoor, wat mij betreft kan de
Louis d'Or weg. Eén keer in de
drie jaar toekennen, maar dan
moeten ze er ook 30.000 gulden
tegenaan gooien."
Pierre Bokma bouwde in Am
sterdam een reputatie op als
jeune premier. Hij was een
oogstrelende Hamlet, hij zette
een formidabele Hitler-in-zijn-
jonge-jaren neer in 'Mein
kampf van Georg Tabori en in
het kassucces 'Vastgoed B.V.'
speelde hij een hilarische rol als
de schurkachtige makelaar Kes-
ka. Maar de jonge oogappel van
het Nederlandse toneel is nu
rijp. „Mark Rietman (collega
van Toneelgroep Amsterdam,
red.), dat is een jeune premier.
Ik ben 37, hou op zeg. Ik wil het
ook niet meer zijn."
LEIDSE SCHOUWBURG
RO Theater
(een zoektocht naar onschuld en wraak)
'Briljant stuk, magistraal spel Sylvia Poorta' (Volkskrant)
'Subliem geregisseerd' (Algemeen Dagblad)
'Aan dit beklemmende en spannende drama valt met
geen mogelijkheid te ontkomen' (NRC)
'Mag geen theaterliefhebber missen' (Telegraaf)
Zaterdag 1 mei
telefoon 071-131943/131944
amsterdam anp
Bij het Scheepvaartmuseum in Amsterdam worden de komen
de maanden twaalf eeuwenoude Amsterdamse topgevels her
bouwd, die vanaf 4 juni op ooghoogte kunnen worden bewon
derd. De kosten van het unieke project, een kwart miljoen gul
den, worden vrijwel volledig gedragen door het bedrijfsleven.
Het is de bedoeling dat de gevels na de expositie teruggaan
naar waar ze horen: panden in de Amsterdamse binnenstad.
De twaalf gevels en vele tientallen andere liggen nu nog,
groenbemost en in stuJdken. naast de voormalige synagoge aan
de Nieuwe Uylenburgerstraat. De stichting „De verdwenen
stad" heeft zich het lot van deze cultuurhistorische erfenis aan
getrokken. Ze probeert de soms rijk versierde natuurstenen ge
vels voor verder verval te behoeden en ze te herplaatsen.
De topgevels die zijn geselecteerd voor de expositie zijn vier
tot zes meter hoog en tussen de vijf en acht meter breed. Sa
men vormen ze een rij van bijna zeventig meter lang, die wordt
opgesteld tegen de zeventiende-eeuwse muur van de Marine
werf naast het Scheepvaartmuseum in Amsterdam. Tal van
bouwondernemingen uit de Amsterdamse regio werken geza
menlijk mee aan de restauratie.
Uiteindelijk kunnen de topgevels op straatniveau, op oog
hoogte dus. worden bekeken. De expositie duurt van 4 juni tot
25 oktober. Tegelijk met de gevels worden op de binnenplaats
van het museum verschillende gevelstenen getoond uit de
Gouden Eeuw en latere perioden. Het hele project sluit daar
door naadloos aan op het toeristisch evenement De Gouden
Eeuw.
Mathilde Santing: Jarenlang kwam die naam langs: Randy Newman. Ik was géén kenner, ik was géén fan."
het cynisme, maar er zit toch „Dat is het mooie van mu
iets geks in die tekst: als het er ziek: je kan er verschillende la-
op aan komt is God in dat liedje dingen inleggen. Ik vind New-
cynischer dan zijn onderdanen, man ook niet echt honderd pro-
Dat jullie nog van mij, die kloot- cent een cynicus. Hij heeft ook meren,
zak houden." liefdevolle trekjes. Hij beziet, hij
kijkt, hij maakt mensen niet af.
Hij beschrijft hoe een klein uni
versum functioneert. Er blijft al
tijd iets milds doorheen sche-
FNV tegen
kabinetsplan
bijstand
kunstenaars
amsterdam gpd
FNV-voorzitter Johan Steke
lenburg is gisteravond fel van
leer getrokken tegen het ka
binetsvoorstel voor kunste
naars in de bijstand. „In een
sociaal rechtvaardige samen
leving worden vangnetten
niet weggehaald. Ook niet
voor een beetje", zei Steke
lenburg tijdens een protest-
bijeenkomst van kunste
naarsorganisaties.
De bijeenkomst in het Am
sterdamse Rothaanhuis was
de tweede in een reeks lan
delijke actievergaderingen
van de Federatie van Kunste
naarsverenigingen. de Kun
stenbond FNV en de Be
roepsvereniging van Beel
dende Kunstenaars. Zij pro
testeren daarmee tegen het
voorstel van staatssecretaris
Ter Veld van sociale zaken
om kunstenaars zonder vol
doende eigen inkomsten
maar een jaar recht op bij
stand te geven. Daarna moe
ten ze voldoen aan de alge
mene sollicitatieplicht voor
bijstandstrekkers.
Van kunstenaars kan
moeilijk worden geëist dat ze
binnen een jaar een zelfstan
dig bestaan via het kunste
naarschap opbouwen, stelde
Stekelenburg. Hij onder
schreef daarmee de kritiek
van de Raad voor de Kunst,
de Vereniging van Neder
landse Gemeenten en talloze
betrokkenen uit de kunstwe
reld. Het plan van Ter Veld
heeft ook betrekking op ac
teurs, musici, dansers en an
dere werknemers in de cul
tuursector.
Stekelenburg schaarde
zich maandag achter het al
ternatief van de kunstenaars
organisaties voor een eigen
Bijstandsbesluit Zelfstandige
Kunstenaars: „Dat besluit
moet professioneel actieve
kunstenaars de ruimte bie
den gedurende drie jaar met
een aanvullende uitkering
hun beroep uit te oefenen en
uit te bouwen." Het moet
volgens Stekelenburg altijd
mogelijk blijven deze periode
te verlengen of er later in de
loopbaan opnieuw op terug
te vallen.
Tsjechische ontwerper Sipek exposeert in Noordwijkse galerie
beeldende kunst
recensie onno schilstra
Expositie ontwerpen van Borek Sipek e
schildeken van Frederic Calmeyn Te ziei
t/m 20/6, Executive Art Gallery Art Ma
1107, Noord wijk
'Pays d'amour et d'eau claire' is
de titel van een schilderij van de
Belgische kunstenaar Frederic
Calmeyn. Land van liefde en
helder water. De titel suggereert
misschien wel het een en ander,
maar op de keper beschouwd
toch verdomd weinig. Vergelijk
dat met een land als het 'Land
van melk en honing' (De Bijbel)
of met 'Het land waar jongens
en paarden altijd gelukkig zijn'
(een Franse jeugdfilm), en er
doemen heel wat intrigerender
oorden voor je geestesoog op.
Het is misschien flauw om te
zeuren over een schilderijtitel,
maar aan de andere kant: is de
titel geen essentieel onderdeel
van het schilderij? In het geval
van het 'Pays d'amour et a'eau
claire' is de titel bovendien in
structief voor de wijze waarop
het schilderij gemaakt is.
Een reeks recente werken van
Frederic Calmeyn is tot en met
20 juni te zien bij Executive Art
Callery Art Matters (over titels
gesproken) in Noordwijk. De
executives presenteren deze
schilderijen gelijktijdig met
werk van de gerenbmmeerde
Tsjechische ontwerper Borek Si
pek. Hoewel de presentatie van
diens kandelaars, glaswerk, roe
mers en meubilair aan de tutte-
rige kant is, in een soort Bijen
korf-decor van speels gedra
peerde lappen, overtuigt dit
design moeiteloos. Sipek han
teert een weelderige vormge
ving, vol organische vormen en
verrassende natuur-citaten.
Wijnglazen in de vorm van een
bloemstengel, uiervormige
schalen. Sipek tovert iedere alle
daagse vorm om tot een elegant
stukje kunstnijverheid.
Frederic Calmeyn daarente
gen schildert slechts aanvaard
bare voorstellingen. Niet onaar-
Borek Sipek tovert iedere alledaagse vorm om tot een elegant stukje kunstnijverheid.
dig, maar zonder peper, zout,
knoflook, sambal. Zonder klo
ten, kortom. Wat een fletse,
vlakke plaatjes! De voorstellin
gen hebben zo te zien een ver
halend uitganspunt. het is al
leen de vraag hoe die verhalen
dan wel luiden. We zien een
dansende beer. landschappen,
olifanten, een stier, dolfijnen. In
bijna ieder schilderij komt
voorts een cartouche voor met
daarin een Krishna-achtige ver
schijning. Volgens de door de
galerie bijgeleverde informatie
is dat motief bedoeld als meta
foor voor de kunstenaar, die als
een deus-ex-machina de tafere
len overziet, relativeert en ma
nipuleert.
De alziende schepper is in de
handen van (".almeyn een nogal
krachteloze figuur: zelf zit hij al
niet zo stevig in zijn vel, de we
reld waarover hij heerst is zo
niet nog slapper van vorm en
kleur. De schilder gebruikt
goedkoop ogende alkyd-lakverf,
die vettig glimt en hinderlijk
ukvkwft Malta ■Hliiiai
houtskoollijnen houden deze
wanorde zo goed en zo kwaad
als het gaat nog wat bij elkaar,
maar sterke beelden levert dat
nergens op. Over het feit dat de
schilderijen op in het oog spnn-
gende plekken met zwarte vilt
stift gesigneerd zijn. zullen we
het maar niet hebben. Een
krachteloze Krishna in Noord -
wijk.
