Rijk geeft in '94 minder uit
Binnenland
PvdA twijfelt over
ingrepen in bijstand
Harde klap
Het voorjaarspakket
Veertien jaar geëist
voor roofovervallen
Premie autoverzekering
wordt fors opgetrokken
Vaak psychische hulp na kaakoperatie
VRIJDAG 23 APRIL 1993
Algemeen Nederlands Persbureau GPO Gemeenschappeli|ke Persdienst
Geldautomaat impopulair bij ouderen
den haag Ouderen en mensen met een lagere opleiding zijn de
dupe van de nieuwe tarieven voor het betalingsverkeer. Omdat
ze vasthouden aan de traditionele, duurdere betalingsvormen,
ontlopen zij de extra kosten niet Dat constateert de Consumen
tenbond die in samenwerking met de Stichting Wetenschappe
lijk Onderzoek Konsumentenaangelegenheden (SWOKA) de ge
volgen van het veranderde betalingsverkeer onderzocht. Oude
ren en lageropgeleiden blijken er bij voorbeeld niets voor te voe
len om maandelijkse uitgaven automatisch van hun rekening te
laten afschrijven of met een bankpasje geld uit de muur te ha
len.
Schorsing wegens racisme was terecht
den haag De acht dagen durende schorsing van een taxichauf
feur die twee collega's had beledigd met racistische uitlatingen,
wordt niet vernietigd. Dat heeft het College van Beroep voor het
Bedrijfsleven beslist in een beroepsprocedure van de chauffeur
tegen het dagelijks bestuur van het Openbaar lichaam Amster
dam, Zaanstreek, Amstelland en Meerlanden. Op 22 september
1990 voegde de chauffeur twee collega's toe: „Nou moet je je Jo-
denkop houden" en „Ze hadden jullie moeten vergassen".
Ministerie krijgt forse naheffing
den haac De Belastingdienst heeft het ministerie van buiten
landse zaken een naheffing opgelegd van bijna vijftig miljoen
gulden. Het ministerie heeft over de periode 1984-1992 te weinig
loonbelasting betaald voor lokaal personeel in het buitenland.
De tegenvaller bij Buitenlandse Zaken blijkt uit de Voorjaarsno
ta. Volgens een woordvoerder van het ministerie van Financiën,
waar de Belastingdienst onder valt, is er geen sprake van fraude.
Het zou gaan om 'een verschil van inzicht over de redelijke uit
voering van een fiscale aangelegenheid'.
PvdA wil in '95 van opkomstplicht af
utrecht» De PvdA-fractie wil al in 1995 af van de opkomstplicht
voor dienstplichtige militairen. Ze moeten dan plaats maken
voor vrijwilligers, aangevuld met jongeren die vanaf 1991 uitstel
van militaire dienst hebben gekregen. PvdA-kamerlid Valk
maakte dit gisteren bekend in de Utrechtse Kromhoutkazeme.
Minister Ter Beek van defensie zei het idee 'niet bij voorbaat af
te willen schieten'. Toch blijft de PvdA-minister op zijn stand
punt staan dat de opkomstplicht pas in januari 1998 kan worden
afgeschaft omdat de reorganisatie omvangrijk is en zorgvuldig
moet gebeuren. De dienstplichtigen-vakbonden WDM en
AVNM steunen het plan van Kamerlid Valk.
Jongerenorganisaties reageren furieus
den haag anp
CDA en PvdA zijn verdeeld over
het plan van staatssecretaris Ter
Veld van sociale zaken om de
bijstand voor jongeren onder de
21 jaar af te schaffen. Het CDA
gaat akkoord, Ter Velds eigen
PvdA is tegen. De jongerenorga
nisaties van CDA, PvdA, FNV en
CNV zijn woedend over het
plan.
Het kabinet vindt dat jonge
ren onder de 21 (naar schatting
16.000) voortaan maar een be
roep op hun ouders moeten
doen. De gemeenten, die belast
zijn met de uitvoering van de
Bijstandswet, krijgen wel het
recht (en 295 miljoen gulden)
om in individuele gevallen toe
slagen te geven.
PvdA-woordvoerder Schoots
vindt het te makkelijk om te
zeggen dat jongeren in alle ge
vallen bij hun ouders moeten
aankloppen. Als iemand geen
werk kan krijgen, moet hij recht
blijven houden op bijstand,
vindt Schoots.
De jongerenorganisaties vin
den dat de maatregel haaks
staat op het kabinetsbeleid dat
jongeren vanaf 18 jaar zelfstan
dig moeten kunnen zijn. „Met
het afschaffen van de bijstand
voor jongeren tot 21 is deze
groep weer terug bij moeders
pappot. Het is de feitelijke af
schaffing van de meerderjarig-
heidsgrens van 18 jaar", aldus
voorzitter Laurette Spoelman
van de CNV-jongeren.
Voorzitter Sharon Dijksma
van de Jonge Socialisten noemt
het plan „een beknotting van de
rotterdam »cpd
Assurantieconcern Stad Rotter
dam wil de premie voor auto
verzekeringen per 1 januari vol
gend jaar opnieuw met rond de
tien procent laten stijgen. Het
aantal schades is in 1992 met 10
procent gegroeid en de gemid
delde schade-uitkering nam bo
vendien met 5 a 6 procent toe.
Andere concerns hebben eer
der aangegeven een dergelijke
stap eveneens te overwegen.
Tot nu toe wilde men echter
geen percentage noemen.
Volgens bestuursvoorzitter
Van Leeuwen van Stad Rotter
dam is premieverhoging een
absolute noodzaak om in de au
toverzekeringsbranche uit de
verliezen te komen. Volgens
Van Leeuwen wordt op elke gul
den premie vijf tien cent ver
loren.
Ook in omringende landen
als België en D,uitsland wordt er
op autoverzekeringen veel ver
loren Dankzij de scherpe con-
Burgemeester
legt functie
tijdelijk neer
brunssum gpd
De van corruptie verdachte
PvdA-burgemeester Riem van
Brunssum heeft tijdelijk zijn
functie neergelegd. Gouverneur
Mastenbroek heeft gisteravond
een verzoek van Riem om verlof
ingewilligd. De provinciale
PvdA-top drong er gisteren bij
Riem al op aan om zijn burge
meestersfunctie hangende het
onderzoek neer te leggen.
Justitie in Maastricht ver
denkt Riem ervan dat hij sinds
1984 als gedeputeerde van de
provincie Limburg en als burge
meester van Brunssum (dat is
hij sinds 1991) steekpenningen
heeft geaccepteerd van aanne
mer Baars. Baars is ook betrok
ken bij de andere omkoopaffai
res die Limburg op het ogenblik
teisteren. Justitie stuitte vorig
jaar bij een huiszoeking bij
Baars al op aanwijzingen tegen
Riem, maar had tot nu geen tijd
om dat verder uit te zoeken.
Riem kreeg gistermorgen vroeg
bezoek van een onder
zoeksteam dat hem verhoorde
en vervolgens zijn woning en
zijn werkkamer op het gemeen
tehuis doorzocht.
Riem is de eerste PvdA-be-
stuurder in Limburg tegen wie
een corruptie-onderzoek in
gang is gezet. Bij de overige za
ken gaat het om een CDA-bur-
gemeester, drie CDA-wethou-
ders en twee wethouders van
WD-huize. „Het is overduide
lijk dat door deze nieuwe kwes
tie de geloofwaardigheid van
het bestuur en de politiek grote
schade lijdt," reageerde gisteren
voorzitter Kuijper van het PvdA-
gewest Limburg. Hij wil daarom
dat alle onderzoeken zo snel
mogelijk worden afgerond.
'Strengste begroting sinds 1945'
Het 'sobere' beleid, dat het
kabinet heeft uitgestippeld
in de Voorjaarsnota is op
de lange duur het meest
sociaal. Dat zei minister
president Lubbers gisteren
bij de presentatie van de
bezuinigingen. Volgens de
premier heeft de Tweede
Kamer geen andere keus
dan om in te stemmen met
deze 'strengste begroting
sinds 1945'. Vooral omdat
zo de rijksbegroting vol
gend jaar al met enkele
procenten daalt en werkge
legenheid eerste prioriteit
krijgt.
den haac gpd
In de Kamer krijgt het kabinet
in elk geval de steun van CDA
en WD, die beiden de plannen
onvermijdelijk noemen. Het
CDA verwacht 'veel geween en
geklaag, als iedereen de voor
stellen goed tot zich laat door
dringen'.
PvdA-fractievoorzitter Wölt-
gens is blij dat het kabinet voor
koopkrachtbesherming geen
enkel instrument uitsluit. Ook
de zogeheten heffingskorting in
de inkomstenbelasting, nadelig
voor de hogere inkomens, ligt
voor de sociaal-democraten nog
steeds op tafel. Het CDA daar
entegen herhaalde gisteren nog
eens dat dit instrument niet be
spreekbaar is, al is het wel be
reid om naar andere manieren
te zoeken om de koopkracht
Meer zit er niet in, leek vice-premier Kok duidelijk te willen maken op zijn persconferentie samen met premier
Lubbers na het vaststellen van de Voorjaarsnota. foto anptoussaintkluiters
voor de lagere inkomens te be
schermen.
De WD kraakt de kabinets
plannen. Volgens fractievoorzit
ter Bolkestein is de dekking
voor 1993 nog grotendeels on
ingevuld. D66 pleit voor belas
tingmaatregelen die de werkge
legenheid ten goede komen.
De vakcentrales FNV en CNV
vinden dat de Voorjaarsnota te
weinig initiatieven bevat voor
meer banen. De werkgeversor
ganisatie VNO daarentegen is
tevreden. Dat de inkomensver
schillen toenemen noemt het
VNO 'zinvol'.
Lubbers en Kok verdedigden
gisteren hartstochtelijk de kabi
netsbesluiten. De rijksuitgaven
gaan volgend jaar zelfs met en
kele procenten omlaag. „Dat is
nodig", meende de premier,
voor behoud en groei van de
werkgelegenheid in de toe
komst. Werkgelegenheid is het
centrale woord, zei Lubbers,
daar moet alles voor wijken.
De premier en vice-premier
herhaalden nog eens hun op
roep om in 1994 de nulli|n bi|
de lonen te hanteren, in navol
ging van het kabinetsbesluit om
uitkeringen, ambtenaren- en
trendvolgerssalarissen te bevrie
zen. „We leven boven onze
stand. De keuze voor de nullijn
is een prioriteit voor inml|ilii
genheid", aldus Kok. Werkge
vers moeten geld steken in ba
nengroei, scholing en kansar
men. Lubbers repte over 'een
politiek maatschappelijke
noodzaak om pas op de plaats
te maken bij de lonen'.
Zowel Kok als Lubbers stel
den dat hoe dan ook iedereen er
komend jaar toch op achteruit
zal gaan. „Het is uitgesloten dat
reparaties ons van de min ver
lossen. Dat is echt ondenk
baar", aldus Kok.
Ook met de extra bezuinigin
gen van 2,6 miljard gulden dit
jaar, 8 miljard gulden komend
jaar oplopend en 9,2 miljard
gulden na 1994, slaagt het kabi
net er niet in de eigen doelstel
lingen te halen. De werkloos
heid zal over 1993-1994 met
meer dan 100.000 mensen stij
gen en ook in latere jaren verder
toenemen. Het financieringste
kort daalt komend jaar maar
met 0,25 procent (in plaats van
een half procent) en blijft dan
stabiel.
vrijheid van jongeren". De Jon
ge Socialisten hebben alle con
tacten met de PvdA opgeschort
in afwachting van overleg met
de PvdA-top.
Bestuurslid Willem-Jelle Berg
van het CDJA vindt dat jonge
ren eenzijdig worden gepakt
door de bezuinigingsmaatrege
len van het kabinet. Behalve
door het afschaffen van de bij
stand worden jongeren ook nog
eens getroffen door het plan om
de basisbeurs voor studenten te
schrappen en de huursubsidie
voor jongeren te beperken. Berg
vindt dat de pijn eerlijker moet
worden verdeeld.
Het voornemen om de bij
stand voor jongeren tot 21 jaar
te schrappen is één van de wij
zigingen waarmee Ter Veld de
Algemene Bijstandswet eenvou
diger en minder fraudegevoelig'
wil maken. Onderzoeken in en
kele grote steden hebben aan
getoond dat er veel wordt ge
fraudeerd met de bijstandswet.
Waarnemend voorzitter Van
Dijk van Divosa, de vereniging
van directeuren van sociale
diensten, toonde zich gematigd
positief over de plannen. Hij
vindt het een voordeel dat de
gemeenten meer beleidsvrijheid
krijgen, maar betwijfelt of de
voorgestelde maatregelen toe
reikend zijn om fraude te be
strijden. Van Dijk, directeur van
de sociale dienst in Amsterdam,
erkent dat jongeren onder de 21
jaar fors moeten inleveren,
maar hij vindt dat nog altijd be
ter dan bezuinigen op de bij
standsuitkeringen voor oude-
den haag»anp
barneveld Op de A-1 is gisteren bij Kootwijk een Zwitser om het leven gen een paar bomen. Door de kracht van de botsing schoot het motor-
gekomen toen hij met zijn wagen van de weg raakte. De man reed met blok van het chassis af en kwam tien meter verder tot stilstand. De
hoge snelheid op de inhaalbaan toen hij met een wiel in de berm raakte, tweede inzittende van de auto is met zware verwondingen overgebracht
De chauffeur stuurde de wagen terug de weg op, maar kwam daarbij naar het ziekenhuis. foto anp ruud hoff
dwars te staan en slipte een nabijgelegen bosje in. Daar ramde de wa-
Hoewel de besluitvorming in het kabinet over de begroting 1994 en
het restant van 1993 globaal is geweest tal van bezuinigingen
moeten nog nader worden ingevuld is een aantal besluiten con
creet. Dat zijn onder meer.
Dit jaar 300 cellen er bij. Na dit jaar nog eens 700 cellen extra
Autorijden wordt duurder. Mogelijk via een verhoging van de
benzine- en dieselaccijns, afhankelijk van maatregelen in België en
Duitsland
Vijf miljard extra voor investeringen in infrastructuur, waarvan
500 miljoen voor bodemsanering
Bevriezing ambtenarensalarissen, uitkeringen, kinderbijslag en
studiefinanciering
Tussen 1994 en 1998 forse aanpassing basisbeurs met grotere af
hankelijkheid van inkomen ouders
Dit jaar 191 miljoen gulden extra voor deelname aan vredesope
raties
Jaarlijks na 1994 jaarlijks 50 miljoen gulden minder voor het stads
en streekvervoer, totdat de eigen inkomsten voor 50 procent kos
tendekkend zijn
Afschaffing bijstand voor jongeren beneden 21 jaar. Verlaging van
de uitkering voor alleenstaanden van 70 tot 50 procent van het mi
nimumloon, met de mogelijkheid van aanvulling door de gemeen-
Geldloper supermarkt raakte invalide
groningen «anp
Stad Rotterdam wacht concurrentie niet af
currentie zijn de premies in Ne
derland de laagste van de EG.
Wanneer de andere Nederland
se concerns de premie minder
dan tien procent laten stijgen, is
er overigens een kans dat Stad
Rotterdam ook iets lager gaat
zitten
Het concern heeft de laatste
jaren steeds vaker te maken met
de 'whiplash' (zweepslag), een
betrekkelijk nieuw fenomeen in
schadeland. Met de whiplash
wordt de klap bedoeld die ie
mand bij een aanrijding kan op
lopen als hij of zij van achteren
wordt aangereden. Het hoofd
zwiept dan naar achteren. Die
klap komt vooral zo hard aan
omdat het slachtoffer de aanrij
ding vaak niet heeft zien aanko
men. Schade aan de werv.els is
vaak het gevolg. Lichamelijke
klachten komen echter soms
pas maanden of jaren later, zo
dat er ook veel later claims wor
den ingediend. Stad Rotterdam
heeft voor dergelijke claims nu
16 miljoen gulden weggezet.
Promovendus: Inschakelen therapeut kan miljoenen besparen
amsterdam anp
Van de duizenden mensen die jaarlijks in
Nederland hun gezicht laten corrigeren
door een kaakchirurg gaat één op de vier
binnen een paar jaar naar een psychothe
rapeut of andere hulpverlener. Ze blijken
de verandering aan hun gezicht psychisch
niet aan te kunnen. Het komt ook voor dat
de lichamelijke klacht een uiting was van
psychische problemen. Als de psychothe
rapeut ver voor de kaakoperatie wordt in
geschakeld, kan veel onnodig leed worden
voorkomen. Bovendien scheelt dat miljoe
nen guldens aan onnodige en dure opera
ties.
Dat zegt de Amsterdamse psychothera
peut en promovendus E. Hakman. Hij
heeft bij de afdeling mondziekten en
kaakchirurgie van het Vrije Universiteit
ziekenhuis in Amsterdam onderzoek ge
daan naar het waarom van de kaakopera
tie. Hij promoveert dinsdag in een nieuw
vak, de orale psychopathologie.
Er is geen lichaamsdeel dat psychisch zo
beladen is als de mond, vindt Hakman.
„We eten, praten en vrijen ermee. Soms
hebben we klachten over de mond of het
kaakgewricht, maar die kunnen een heel
andere oorsprong hebben. Dan beeft een
operatie niet veel zin."
„Kaakchirurgen zijn doeners, dus ze
opereren toch wel. Maar ze hebben weinig
aandacht voor de belevingswereld van
hun patiënt", zegt Hakman. Gebitten wor
den op verzoek keurig rechtgezet, kaken
worden gebroken en in een andere stand
gezet, kinnen worden verkleind, vergroot
of omgevormd. Dat alles op verzoek van
de patiënt zonder dat er bij stil wordt ge
staan of die patiënt niet met een ander
probleem zit.
Hakman: „Een Amsterdamse vrouw had
een immense kin waar altijd om werd ge
lachen. Toen ze haar kin liet verkleinen,
werd ze ineens razend populair. Eerst ge
noot ze van de aandacht, maar later sloeg
haar jubelstemming om. Ze kon maar niet
begrijpen dat alleen de vorm van haar kin
kon leiden tot zo'n grote verandering in
het gedrag van anderen. Ze verminkte
zichzelf om te bewijzen dat ze gelijk had."
Een recent geval is dat van een meisje
van wie de kaken 'op slot' zaten, ,,'s Mor
gens was ze bij de dokter geweest en toen
was er nog niets aan de hand, vertelde ze.
Een telefoontje naar de huisarts leerde,
dat die het meisje had aangeraden naar de
politie te gaan en alles te vertellen over
haar afschuwelijke ervaringen met incest.
Haar lichaam reageerde daarop met een
verstijving van de kaken, haar mond kon
niet meer open. Een kaakchirurg onder
zoekt niet waarom de kaken op slot staan,
maar probeert met zijn instrumenten de
mond weer open te krijgen."
Ziekenfonds Amsterdam en Omstreken
is op initiatief van Hakman een jaar gele
den begonnen met het project 'Mondjes
maat'. Daarbij wordt de patiënt door een
kaakchirurg, orthodontist, verzekerings
arts en psychotherapeut onderzocht. Er
wordt naar de lichamelijke 'gebreken'
maar ook naar de psychologische en soci
aal-culturele achtergrond van de vraag om
een operatie gekeken. De conclusie is dat
een operatie vaak helemaal niet nodig is.
„De patiënt die alleen een gebitscorrectie
wil omdat haar man een verhouding
heeft, moet je echt niet opereren want
daarmee zijn haar problemen niet opge
lost", stelt Hakman.
Mondjesmaat is nu al een succes. „In
Amsterdam alleen al is in een jaar vier
miljoen gulden bespaard op operaties.
Want elke ingreep die niet doorgaat, in
clusief nabehandeling met kroon- brug-
werk of implantaten, kan een besparing
opleveren van 30.000 gulden. Als honderd
patiënten niet worden geopereerd, bespa
ren we drie miljoen gulden en dan heb ik
de psychotherapeutische hulp die achteraf
niet nodig is nog niet eens meegerekend."
De kaakchirurgen zijn niet blij met Hak
man. Toch hoeven ze volgens de promo
vendus niet voor omzetverlies te vrezen,
zelfs niet als er operaties niet doorgaan.
„De vraag naar deze specialistische hulp
blijft toch wel groeien. Bovendien hoeft de
kaakchirurg zich in de toekomst niet meer
bezig te houden met patiënten die psy
chisch in de knoop zijn geraakt na een
technisch geslaagde operatie."
Tegen vier mannen en twee
vrouwen uit Groningen heeft
officier van justitie Bronsvoort
gisteren gevangenisstraffen" tot
veertien jaar geëist. In wisselen
de samenstelling zouden zij be
trokken zijn geweest bij gewa
pende roofovervallen in de
noordelijke provinciehoofdstad.
Op oudjaarsdag vorig jaar
werd een geldloper van een su
permarkt door een kogel in het
hoofd getroffen. De man is blij
vend invalide. De 21-jarige
schutter ging er met de cassette
vandoor samen met een 22-jari
ge verdachte. Die stond met een
brommer klaar. Twee weken la
ter werden zij aangehouden.
Zij hebben bekend ook be
trokken te zijn geweest bij over
vallen in de weken daarvoor. De
totale buit van de berovingen
van een pompstation en een
aantal filialen van de SNS-bank
bedroeg ruim 113.000 gulden.
Tegén beiden eiste de officier
twaalf iaar cel.
De hoofdverdachte, een 28-
jarige man, hoorde veertien jaar
tegen zich eisen. Hij heeft niet
aan de berovingen deelgeno
men, maar ze beraamd. Hij le
verde de wapens en vermom
mingen en wordt beschouwd
als 'de spin in het criminele
web'.
Een andere 21-jarige man
hoorde twee jaar tegen zich ei
sen. Samen met een 26-jarigc
verdachte, van wie de zaak later
wordt behandeld, heeft hij in
juli 1992 een overval op een
SNS-filiaal uitgevoerd. De man
is vorig jaar al veroordeeld tot
2,5 jaar wegens een andere
overval op hetzelfde filiaal.
Tegen twee eigenaressen van
een café in Groningen MflBnJ vijl
jaar geëist. De vrouwen, één
van hen is de zus van hoofdver
dachte, pleegden in één week
twee overvallen op een bank in
Hoogkerk. Dat leverde 18.000
gulden op. Bij een tweede po
ging bij de bank werden ze aan
gehouden. Alle verdachten trof
fen elkaar geregeld in het café.
De rechtbank doet 6 mei uit
spraak.
Kok valt eigen
partij aan op
wetsvoorstel
DEN HAAG ANP
Het kabinet heeft grote proble
men met het PvdA miii.iin f
over belastingaftrek van groot
onderhoud aan de eigen wo
ning. Het komt vooralsnog niet
met een eigen WBfVOOIVtd,
maar wacht af in hoeverre de
PvdA erin slaagt de bezwaren te
ondervangen. I)e PvdA is daar
inmiddels mee be/ig.
Staatssecretaris Van Amels-
voort van financiën schrijft dat
mede namens PvdA-minister
Kok in een brief aan de Tweede
Kamer. Het VUUIftd VHI Pvd
fractievoorzitter Wöltgcns en
Kamerlid Vermeend kost te
veel, levert onvoldoende effect
op en is fraudegevoelig, vindt
het kabinet. Minister Kok levert
in den brie! namene hel kabl
net fikse kritiek op het voorstel
van zijn eigen partij.
