Het fundamentalisme sluimert in Marokko
Feiten &Meningen
Kroatië: Een 'kogelvrije' vakantie vlak bij de oorlog
Wanneer is iets aftrekbaar?
En als zo'n brand nou eens
bij ons uitbreekt?
Goudkoorts in bazaar Istanbul
WOENSDAG 21 APRIL 1993
Ruim twee jaar geleden, tijdens de Golfoorlog, trokken 300.000 Marokkanen door de
straten van Rabat om hun steun te betuigen aan de Iraakse leider Saddam Hussein.
Opvallender nog dan de massaliteit van deze vreedzame manifestatie was het grote
aantal radicale moslims dat naar Rabat was gekomen om te protesteren tegen de pro-
westerse houding van hun koning Hassan II in het conflict met de Iraakse dictator. Tot
op dat moment hadden de Marokkaanse fundamentalisten nauwelijks in de openbaar
heid durven treden.
RABAT o RUUD DE WIT
CORRESPONDENT
Nu bestond er op die
februari 1991 weinig reden
vrees voor een gewelddadige
actie door de ordetroepen van
de koning. Hassan had namelijk
toestemming gegeven voor de
demonstratie om zo de opposi
tie in staat te stellen politieke
stoom af te blazen. Drie maan
den eerder waren er in steden
als Fez en Tanger rellen tegen
het economische beleid van de
regering geweest, die de politie
en het leger slechts met grove
middelen hadden kunnen on
derdrukken.
Het was niet verbazingwekkend
dat de Marokkaanse fundamen
talisten zich lijnrecht opstelden
tegen de steun van Hassan aan
het geallieerde optreden tegen
Saddam. Ook in andere landen
kozen de conservatieve mos
lims de kant van Irak in het
Golf-conflict. Niet zozeer omdat
zij de Iraakse bezetting van Ku-
wayt goedkeurden, maar omdat
zij de westerse bemoeienis met
wat zij een interne Arabische
zaak beschouwden niet wilden
accepteren.
Inmiddels is de Golfoorlog te
gen Saddam Hussein al bijna
historie. Maar dat geldt niet
voor het radicale fundamenta
lisme in Noord-Afrika. In Alge
rije wordt al meer dan een jaar
een bloedige strijd uitgevochten
tussen het leger en comman
do's van het verboden Islami
tisch Reddingsfront (FIS). Deze
oorlog heeft in een jaar tijd 845
mensen het leven gekost.
Ook in Egypte is sprake van een
opleving van het moslim-radi-
calisme, wat gepaard gaat met
aanslagen op militairen en bui
tenlandse toeristen. In Tunesië
slaagt de regering van president
Zine Ben Ali er slechts met har
de maatregelen in om de snel
groeiende fundamentalistische
beweging onder controle te
houden.
In Marokko is het vergeleken
met de overige landen in
Noord-Afrika opvallend rustig.
Hier opereren, voor zover be
kend, nog geen in Sudan door
Iraanse instructeurs opgeleide
fundamentalistische comman
do's. Vergeleken met steden als
Algiers en Tunis zijn de funda
mentalistische 'baarden' en 'ge
sluierde vrouwen' in het straat
beeld van Casablanca, Tanger
of Marrakesj eerder uitzonde
ring dan regel.
Toch vinden westerse diploma
ten in Rabat het 'onverstandig'
om zonder meer aan te nemen
dat het fundamentalisme in
Marokko overigens 'integrisme'
genoemd niet leeft. „Alleen
bevindt het zich onder het
maaiveld. Elke vorm van niet
goedgekeurde oppositie dus
ook religieuze wordt gezien
als een samenzwering tegen de
koning. En daar wordt hard te
gen opgetreden."
Dat komt omdat Hassan geldt
als een directe afstammeling
van de profeet Mohammed te
vens de hoogste religieuze auto
riteit in het land is. Dat maakt
zijn positie anders dan die van
FIS-aanhangers in de Algerijnse hoofdstad Algiers.
bijvoorbeeld de Egyptische pre- gevangenen in het land wel de-
sident Mubarak of die van Alge
rije, Ali Kafï.
Diplomaten en voorvechters
voor de mensenrechten in Ra
bat wijzen er op, dat er zich on
der de ongeveer 150 politieke
gelijk radicale moslims bevin
den. De belangrijkste funda
mentalistische leider in het
land. Abdessalem Yassini, die al
in de jaren zeventig actief was,
staat in zijn woonplaats Salé
onder huisarrest.
Yassini's politieke beweging
voor 'Rechtvaardigheid en
Deugd' kan daardoor slechts in
het diepste geheim actief zijn.
Dat is niet makkelijk in een
land, waar de geheime politie
overal haar verklikkers heeft.
Zelfs de moskeeën en de weke
lijkse preken van de imams
worden vanuit Rabat gecontro
leerd.
Een andere in Marokko popu
laire fundamentalistische leider
is Abdelillah Benkiram. Deze
36-jarige leraar is oprichter van
de niet-verboden beweging
voor 'Hervorming en Vernieu
wing' en beantwoordt met zijn
korte haar, zware baard en een
voudige kleding precies aan het
beeld dat men in Europa van
een radicale moslim heeft. In
zekere zin is hij dat ook, maar
het feit dat hij in 1986 geweld
afzwoer als middel om Marokko
tot een theocratische mos
limstaat te veranderen, heeft
hem in de ogen van Hassan
minder bedreigend gemaakt.
Benkiram kan dus tamelijk on
gehinderd zijn gang gaan.
Hoe groot de aanhang van Ben
kiram en Yassini in Marokko is,
valt door de repressie moeilijk
vast te stellen. Volgens diploma
ten hangen Algerijnse en Egyp
tische 'toestanden' af van hoe
de sociaal-economische situatie
zich in Marokko ontwikkelt. De
ze is nog niet zo rampzalig is als
bijvoorbeeld in Algerije, maar
dat kan snel veranderen. Een
westerse diplomaat: „De koning
speelt in dat opzicht het spelle
tje uitstekend. Hij wijst de EG
voortdurend op de tijdbom die
in Noord-Afrika tikt en hoeft
maar het woord Algerije te laten
vallen om duidelijk te maken
wat hij daarmee bedoelt."
„Hassan realiseert zich maar al
te goed dat als hij de funda
mentalisten een vrije hand
geeft, zij alleen maar een margi
nale rol zullen blijven spelen als
hij zijn bevolking tegelijkertijd
meer welvaart en een betere
toekomst kan bieden. Zolang hij
dat laatste niet kan, is het ook in
zijn eigen belang om de funda
mentalistische beweging zo kort
mogelijk te houden."
Want hoe het niet moet, heb
ben de Algerijnse machthebbers
treffend geïllustreerd. Die lieten
de radicale moslims aanvanke
lijk hun gang gaan. Maar toen
dat op een absolute overwin
ning van het FIS bij de eerste
vrije parlementsverkiezingen
dreigde uit te draaien, meenden
het leger en pro-westerse ele
menten in de Algerijnse samen
leving toch weer te moeten in
grijpen om de voorkomen dat
er een conservatieve moslim
theocratie werd gevestigd. „Aan
een politieke en sociale chaos
als waarin Algerije zich nu be
vindt, heeft Hassan begrijpelij
kerwijs geen enkele behoefte",
aldus de diplomaat.
TOM JANSSEN
BELASTING BELICHT
Aftrekbare kosten. Altijd leuk
voor fiscale borrelpraat. Naar
mate de avond vordert en de al
cohol lustig vloeit, worden de
(aftrekbare) bedragen steeds
hoger. De rechter heeft het er
ook druk mee. Sinds de zoge
naamde Oort-wetgeving mogen
bepaalde kosten niet meer wor
den afgetrokken.
Zo mag de belastingbetaler 'ge
wone' kleding niet meer aftrek
ken, maar werkkleding wel. Ook
literatuur mag niet worden af
getrokken, maar vakliteratuur
weer wel. De vraag dringt zich
al snel op: wat wordt nu onder
werkkleding en vakliteratuur
verstaan.
Om bij de laatste beginnen; on
der vakliteratuur wordt verstaan
literatuur die in een bepaalde
beroepsgroep algemeen wordt
erkend als voor die groep speci
fiek van belang zijnde literatuur.
Ja, ja, maar welke literatuur is
uu van specifiek belang?
Het gerechtshof Den Haag
kreeg deze vraag laatst voorge
legd. De belastingbetaler in de
ze procedure blijkt volgens de
uitspraak persoonsbeveiliger bij
het Koninidijk Huis. Met andere
woorden: de bodyguard van
Beatrix en aanhang. Om op de
hoogte te blijven van wat er zoal
wordt geschreven over de be
woners van het Koninklijk Huis,
bestudeert hij zo nu en dan bla
den als Weekend, Story en Pri
vé. Hij wil de kosten hiervoor
dan ook aftrekken als vaklitera-
luur.
De belastinginspecteur schrapte
deze aftrekpost en het Hof Den
Haag heeft de inspecteur gelijk
gegeven. Volgens het hof wor
den dit soort bladen in de be
roepsgroep van de bodyguard
niet erkend als vakliteratuur en
zijn de kosten dus niet aftrek
baar. In een andere zaak voor
het Hof Leeuwarden, wilde een
politieambtenaar zijn abonne
ment op een dagblad aftrekken
als vakliteratuur. Ook in dat ge
val stak de rechter hier een
stokje voor.
Het lijkt er dus op dat kranten
en bladen zoals Story nooit
vakliteratuur kunnen zijn. Toch
is dit niet zo. uit de behandeling
in de Tweede Kamer van de
Oort-wetgeving kan bijvoor
beeld worden opgemaakt dat
journalisten die dag- en week
bladen voor hun werk nodig
hebben, die wel kunnen aftrek
ken als vakliteratuur.
Werkkleding
Dan werkkleding. Ook hier de
zelfde vraag. Wat is werkkleding
en wat is dat niet? De fiscale li
teratuur omschrijft werkleding
als: kleding die uitsluitend of
nagenoeg uitsluitend geschikt is
om tijdens het werk te dragen.
Voor iemand die op zijn werk
keurig in kostuum moet ver
schijnen, is dit geen werkkle
ding. Het kostuum kan hij in
het dagelijkse leven namelijk
ook dragen.
De al eerder genoemde bodygu
ard van Beatrix wilde een be
drag van 1.600 aan werkkle
ding aftrekken. De bodyguard
draagt namelijk een kogelvrij
vest en moet daarom zijn werk
kleding enkele maten te groot
kopen. De rechter gaf hem
hierin gelijk. Omdat de kleding
te groot is, kan hij deze alleen
tijdens zijn werk dragen en dus
mag hij de werkkleding aftrek
ken. Ook de stomerijkosten
150) en de kosten van de voor
het vervoer van de kleding aan
geschafte koffers 150) mag hij
aftrekken.
In een andere zaak wilde een
werknemer van een overslagbe
drijf voor vloeibare zwavel zijn
werkkleding aftrekken. Tijdens
de overslag van de vloeibare
zwavel komen zeer sterk rui
kende gassen vrij. De kosten
van broeken, hemden, sokken,
een jas, een trui en ondergoed
wil hij dan ook aftrekken. De
kleding wordt apart van de ge-
zinswas gewassen in een wasse
rette en die kosten wil hij ook
aftrekken.
Hij doucht zich meestal op het
werk, maar hij moet zich ook
vaak thuis langdurig en her
haald douchen om de pene
trante zwavellucht uit zijn huid
te verwijderen. Deze kosten wil
hij dan ook in aftrek brengen.
De rechter geeft de man op alle
punten gelijk. Na éénmalig ge
bruik in het bedrijf is de kleding
zo doordrongen van de pene-
trane zwavellucht, dat de kle
ding niet langer privé draagbaar
is, aldus de rechter. Ook de kos
ten van de wasserette en voor
het douchen zijn het gevolg van
de zwavellucht en zijn aftrek
baar.
Als laatste een (mondelinge)
uitspraak van het Hof Amster
dam. In deze zaak wilde een
verkeersvlieger zijn (verplicht)
aangeschafte schoenen, das,
overhemden en een pullover af
trekken. Helaas, volgens de
rechter was hier geen sprake
van werkkleding, ondanks het
logo dat op de kleding is afge
drukt. Even daarvoor in een an
dere rechtszaak had de rechter
bij een stewardess haar blouse
wel als werkkleding aange
merkt. Maar op deze blouse
stond dan ook in forse letters de
naam van haar werkgever ver
meld.
POREC RIEN FLORIS
'Objectieve informatie' over de
situatie in Kroatië moet het toe
risme op de been helpen. De
kersverse premier Valentie van
Kroatië (oud-directeur van de
oliemaatschappij INA) en toe-
risme-minister Bulic probeer
den de Europese pers er vorige
week op een bijeenkomst in Po-
rec van te overtuigen dat er in
Kroatië geen gewapende con
flicten meer zijn, en dat toeris
ten met een gerust hart naar de
Adriatische kust kunnen ko
men. In Zadar vliegen per dag
nog wat granaten door de lucht,
maar wie die gebieden mijdt,
kan in pais en vree van vakantie
genieten.
Voordat de oorlog losbarstte,
besteedden toeristen jaarlijks
zo'n vijf miljard dollar in het
voormalige Joegoslavië. Onge
veer tachtig procent daarvan
kwam terecht in Kroatië met
zijn aantrekkelijke kuststreek.
Het toerisme droeg met 20 pro
cent bij aan de economie, die
verder steunt op landbouw.Als
we de vrede herstellen, kunnen
we dit seizoen weer geld verdie
nen aan het toerisme. Ikzelf
schat het op een miljard mark
maar mijn collega's zeggen dat
ik daar dollars van moet ma
ken", aldus Valentie.
Het wordt niet ontkend dat er
nog conflicten in het zuiden van
het land zijn. „Maar de echte
oorlog speelt zich af in ons
buurland Bosnië-Hercegovina.
Als de oorlog daar ten einde
loopt, zijn ook de conflicten bij
ons opgelost". Kroatië is vol
gens Valentie veilig gebied. „Ik
zeg dat niet zomaar, maar zie
dat als mijn persoonlijke ver
antwoordelijkheid.
In een 'veilig' Kroatië moeten
vrijheid van ondernemerschap
en privatisering het toerisme uit
het slop halen. Kroatië moet
buitenlandse investeerders toe
laten en Europees worden. „Er
is geen andere weg. We horen
geografisch wel bij Europa,
maar nu moeten we écht Euro
pees worden". En de kwaliteit
moet omhoog weet de premier.
De hotels lijken vaak op de
woonbunkers waar de stedelijke
bevolking in huist en het perso
neel heeft nog de communis
tische klantvriendelijkheid van
achter ooit het IJzeren
Gordijn. „Dat moet veranderen.
Zodra dat lukt kan Kroatië een
toeristisch centrum van Europa
worden", zegt de premier.
Eén van de pittoreske straatjes in Ro^lnj.
FOTO» HANS VAN WEEL
De komst van toeristen naar
Kroatië heeft meer kanten. Aan
de ene kant eten de toeristen op
wat elders in het voormalige
Joegoslavië broodnodig is. Aan
de andere kant leveren ze geld
voor de oorlogsmachinerie en
spekken ze de portemonnee
van de armlastige bevolking.
Toeristen die de oorlogsmachi
nerie gaande houden... Valentie
wimpelt de kritiek weg: „Mag
een mens zijn huis niet meer
verdedigen? Het geld is ook be
langrijk voor alle door de oorlog
geplaagden en voor de hulp aan
verdrevenen. De oorlog is een
andere kwestie. Wij willen geen
gewapende conflicten. De kern
van het probleem ligt in de oor
log in Bosnië-Hercegovina. We
zullen de weg van de vrede vol
gen om de conflicten op te los
sen. Daarbij zijn we bereid
compromissen te sluiten, maar
het enige compromis dat we
niet sluiten is afstand doen van
ons territorium."
ISTANBUL Rtr
Wanneer de goudsmeden in de
overdekte bazaar van Istanbul
hun werk hebben gedaan, ko
men de schoonmakers binnen.
Het is hen niet zozeer te doen
om het schoonmaken van de
ruim 3.500 ateliers, maar meer
om het goudvijlsel en het stof
goud dat bij de verwerking van
het goud tot sieraden op de
grond is gevallen.
De schoonmakers betalen er
voor om hun werk te mogen
doen. Er gaat naar schatting per
jaar ruim 200 kilo goud verlo
ren, waarvan een deel bij elkaar
wordt geveegd door de schoon
makers. Een van hen, Osman
Demirtas, betaalt maandelijks
ongeveer 100 gulden aan de be
heerder van het pand waar hij
werkt. Hij heeft het over „maf-
fia-achtige praktijken" van
groepen die hoge bedragen vra
gen van mensen die willen
schoonmaken.
In Turkije wordt jaarlijks 250
ton goud verwerkt, voorname
lijk in de bazaar van Istanbul.
Van elke kilo gaat 1,3 gram ver
loren. Volgens Aydin Aydin, ei
genaar van een schoonmaakbe
drijf, vindt een schoonmaker
gemiddeld per dag ongeveer
drie gram.
Het is een hoop werk om het
goud uit het vuilnis te halen.
Eerst wordt het afval verbrand.
Wat er dan over is, wordt ge
spoeld en gezeefd in houten va
ten, waar de gouddeeltjes in be
zinken. Vervolgens wordt het
goud gesmolten en gezuiverd.
In de bazaar, die dateert uit de
13de eeuw, lopen jongetjes
rond met thee. In de hoop ook
wat goud te vinden, wassen ze
de theekoppen in speciale em
mers. Een van de theejongens
heeft een pot waarin hij zijn
vondsten bewaart. De pot is half
vol.
U staat er misschien niet elke dag bij stil, maar rampen
kunnen ook in uw omgeving gebeuren. Natuurlijk, we hoeven
echt niet de hele dag op onze hoede te zijn voor naderende
rampen en andere ernstige bedreigingen.
Maar dat je nooit 'nooit' mag zeggen, hebben we inmiddels
geleerd. Het is dus goed om te weten wat u moet doen als de
sirenes onverwacht toch een ramp aankondigen. Ga in dat geval
direkt naar binnen, sluit deuren en ramen en zet radio of tv aan
voor nadere berichten en instructies.
Meer informatie vindt u in de folder over rampen van uw
gemeente. Want het wordt pas echt een ramp als je niet
wat je moet doen.
Als de sirene gaat... Ga direkt naar binnen,
sluit deuren en ramen, zet radio of tv aan.
