Smeerpijp oplossing slib
Drogen zuiveringsslib
kost honderd mil joen
Landschappen verdreven naar berm GEBIOLOGEERD
Over leven
Duurzaam
dichtbij
'Beleid Usselmeer
is onoverzichtelijk'
WOENSDAG 21 APRIL 1993
5, plv.-chef meindert van der k.
Rivierbodem dreigt ramp te worden
Er dreigt een ecologische- en financiële ramp als niet
snel begonnen wordt met het schoonmaken van de ver
vuilde rivierbodems in ons land. Reinigen van het slib
voor hergebruik kost zeker twintig miljard gulden. Daar
bij komt nog jaarlijks een bedrag van één miljard voor te
reinigen baggerspecie.
den haag gpd
Het Hoogheemraadschap van Rijnland zet stappen om het zuiveringsslib kwijt te raken, foto wim dijkman
Rijnland sluit contract met Amsterdam
Dat blijkt uit de ontwerp-start-
notitie over de Rijnlijn, die gis
teren aan minister Maij-Weg-
gen (verkeer en waterstaat) en
de Tweede Kamer is uitgereikt.
Volgens de samenstellers kun
nen de milieuproblemen het
beste worden opgelost met de
aanleg van een smeerpijp,
waarop de vervuilende fabrie
ken zijn aangesloten. Via de pijp
kan het vervuilde slib massaal
worden afgevoerd naar een zui-
veringsfabriek. Het gereinigde
slib (100 miljoen kubieke meter)
kan, aldus de startnotitie, die
nen voor de aanleg van een
kunstmatig eiland voor de kust
van Rotterdam, waarop de
voorgenomen uitbreiding van
het vliegveld Zestienhoven
plaatsheeft.
In de pijplijn is onder de Rijn
tevens ruimte voor de Betuwe
spoorlijn. De Rijnlijn functio
neert bovendien als by-pass
voor overtollig rivierwater (re
gulering waterstanden). Dijk
verhoging is hiermee overbodig
geworden.
Met deze ontwerp-startnotitie
hopen de opstellers een trend
breuk' te bewerkstelligen. Niet
de dijken verhogen, maar de ri
vier verlagen. Tegenwoordig is
het zo dat door de voortduren
de aanslibbing de rivierbodem
stijgt, terwijl door polderbema
ling het land zakt. De afgelopen
800 jaar is het hoogteverschil
tussen waterspiegel en land
hierdoor met zes meter toege-
Desastreus
Doorgaan met het verhogen
van de dijken (zoals de commis
sie- Boertien voorstelt en door
het kabinet is overgenomen) is
in de ogen van de pleitbezor
gers van rivierbodemverlaging
dan ook desastreus. Vandaag
praat de Tweede Kamer met de
regering over de voorgestelde
dijkverzwaring. Door de rivieren
volgens het plan van de Rijnlijn-
groep uit te baggeren, is de vei
ligheid voor de bevolking gega
randeerd.
De kosten van het project
worden geschat op ongeveer 35
miljard gulden. Het kan dan
ook alleen gefinancierd worden
als het bedrijfsleven en andere
grote private financierders
(pensioenfondsen, banken, ver
zekeringen) meedoen. Aan de
andere kant kost alleen het
schoonmaken van de rivierdelta
al 10 miljard gulden (en daar
komt jaarlijks voor één miljard
gulden bij). Een nieuw rondje
dijkverzwaring wordt op 2.5
miljard gulden geschat en de
Betuweroute kan door alle te
verwachten planschadekosten
vermoedelijk ook niet voor min
der dan 10 miljard gulden wor
den aangelegd.
LEIDEN MONICA WESSEUNG
Het Derde Wereldcentrum in
Den Haag geeft ter gelegenheid
van de Dag van de Aarde (don
derdag 22 april) een boekje uit
'Duurzaam dicht bij huis'. In
het werkje vertellen 13 gemeen
ten op welke manier zij probe
ren het lokale en mondiale
milieu te sparen. Zo wordt het
energiebeleid van de gemeente
Leiden en het verkeersbeleid
van Wassenaar uit de doeken
gedaan.
De brochure is naar tientallen
gemeenten in Zuid-Holland ge
stuurd. Het Derde Wereldcen
trum hoopt hiermee te bereiken
dat gemeenten op het idee ko
men zelf ook een milieuproject
te gaan doen.
De Dag van de Aarde is een
internationale actiedag voor het
milieu. In Nederland is de dag
het startsein voor de campagne
'Werk samen aan een schone
wereld'.
Het Hoogheemraadschap van
Rijnland trekt honderd miljoen
gulden uit voor het verwerken
van zuiveringsslib. De gemeen
te Amsterdam gaat voor dat be
drag vanaf 1995 jaarlijks 40.000
ton vervuild slib uit Noord-Hol
land drogen en afvoeren. Maan
dag ondertekenen Rijnland en
Amsterdam een contract met
een looptijd van vijftien jaar.
Bij het zuiveren van afvalwa
ter blijft zuiveringsslib over als
restprodukt. Dit slib is vervuild
met zware metalen, zoals lood,
kwik en koper. Vaak bevat het
ook andere schadelijke stoffen,
zoals bestrijdingsmiddelen en
polycyclische aromatische kool
waterstoffen (pak's).
De gemeente Amsterdam
bouwt thans nabij de Zeebur
gertunnel m Amsterdam-Oost
een slibdrooginstallatie. Volgens
Rijnland zal het slib hier op
milieuvriendelijke wijze worden
gedroogd. Bij het proces komen
geen schadelijke stoffen vrij.
Het biogas dat uit het slib
wordt gewonnen, levert de
energie voor de verhitting. Het
volume van het zuiveringsslib
slinkt daardoor aanzienlijk. Het
gedroogde slib wordt uiteinde
lijk afgevoerd naar de stort-
Natuur in Leiderdorpse biblitheek
leiderdorp» De Houtkampwerkgroep van het Instituut voor Na-
tuureducatie heeft in de bibliotheek van Leiderdorp een ten
toonstelling ingericht over de verhouding tussen mens en na
tuur door de eeuwen heen. De omgeving van Leiderdorp was
vroeger een moerassig krekenlandschap dat op de vroegere
Biesbosch moet hebben geleken. Het was de natuur die bepaal
de wat wel en wat niet mogelijk was. De ingrepen in het land
schap, van afgraven van klei voor steen tot veen voor de kachel,
wordt belicht. De tentoonstelling is de hele maand mei te zien
tijdens openingsuren van de bibliotheek.
'Ziekten en plagen in beeld'
de meern» Onder de titel 'Ziekten en plagen in beeld' geeft het
agrarisch adviesbureau DLV een nieuwe gids uit met adviezen
voor de bestrijding van ongedierte met natuurlijke vijanden. De
gids, voorzien van kleurenfoto's, is speciaal bedoeld voor glas-
tuinders die de groei van komkommers, tomaten, aubergines of
paprika's bedreigd zien door schadelijke insecten en geen ge
bruik willen maken van giftige bestrijdingsmiddelen. DLV maakt
zelf gebruik van de gids tijdens instructie-bijeenkomsten over
biologische bestrijding. De prijs bedraagt 85 gulden, te bestellen
via tel.01740-22400.
Baggersysteem voor laagveen
Staatsbosbeheer presenteert eind deze maand in het
natuurgebied de Weerribben in Overijssel een nieuw baggersys
teem om laagveenmoerassen beter in stand te kunnen houden.
Het systeem, dat samen met het bedrijfsleven is ontwikkeld,
maakt gebruik van biologisch afbreekbare hydrauliekolie. De
baggerspecie wordt via een buizenstelsel afgevoerd uit het
kwetsbare natuurgebied. Staatsbosbeheer acht het baggersys
teem geschikt voor toepassing in grote natte natuurgebieden.
Voor de demonstratie zijn natuurbeheerders uitgenodigd zoals
Natuurmonumenten en de provinciale landschappen.
amsterdam anp
De Vereniging tot Behoud van
het IJsselmeer (VBIJ) betreurt
het dat de overheid nog steeds
geen duidelijk beleid voor het
IJsselmeergebied heeft opge
steld. Voorzitter N. Papineau
Salm zei tijdens de jaarvergade
ring, dat 'het beleid alleen maar
onoverzichtelijker is geworden.'
„Niemand weet meer waar
we aan toe zijn. Wanneer ko
men overheden hun belofte
eens na om een beleid voor het
hele IJsselmeergebied op te stel
len?," vroeg Papineau Salm zich
af. De 5.500 leden tellende ver
eniging zet zich sinds 1972 in
voor het behoud van het 'natte
hart van Nederland'.
Waardering is er wel voor de
lokale overheden in het IJssel-
meergebied. „Zij zetten vaart
achter hun beleid voor het wa
ter." Desondanks houden de lo
kale politici bij het opstellen van
een lange termijnvisie voor het
IJsselmeer nog te weinig reke
ning met natuur- en historische
waarden, aldus de vereniging.
plaats Nauerna in de gemeente
Zaanstad of hergebruikt.
Het contract voor honderd
miljoen gulden maakt deel uit
van een omvangrijk pakket aan
investeringen die Rijnland wil
doen. Het geld moet worden
opgebracht door de eerder aan
gekondigde tariefsverhoging die
het hoogheemraadschap de ko
mendejaren doorvoert.
Rijnland gaat het zuiverings
slib uit Zuid-Holland in samen
werking met andere waterkwali
teitsbeheerders verbranden. Het
hoogheemraadschap wil zo er
varing opdoen met verschillen
de verwerkingsmethoden.
Cursus fruitteelt
De Kleine Aarde in Boxtel orga
niseert op zaterdag 15 mei een
cursus over ziekten van en in
fruitbomen. Een gastdocente
van de dienst landbouwvoor
lichting geeft informatie over
ziekten zoals fruitmot, schurft
en kanker. Ook het biologisch
bestrijden van schimmels en
bacteriën komt aan de orde. De
dag duurt van 10-16.30 uur en
kost 75 gulden. Aanmelden voor
6 mei: (04116-84921).
denekamp» Het Wereld Natuur Fonds
(WNF) wil over drie jaar zeearenden uitzet-
in natuurproject Gelderse Poort in de
uiterwaarden tussen Lobith, Nijmegen en
Arnhem. De grootste arend van Europa,
met een vleugelspanwijdte van bijna 2,5
meter, wordt in Nederland alleen af en toe
in de wintermanden gezien. „We willen
enkele wijfjes uit dierentuinen loslaten en
laten paren met rondzwervende mannetjes
uit de ex-DDR die in Nederland overwinte
ren", aldus directeur drs. Ad Wittgen van
natuurmuseum Natura Docet in Dene
kamp. Volgens Wittgen, die als arend-spe
cialist deel uitmaakt van een WNF-werk-
groep, moeten de zeearend-vrouwtjes
eerst in grote kooien worden getraind om
zelf voedsel te vangen. Het voedsel in Ne
derland zal bestaan uit aas, vis en grotere
watervogels zoals meerkoeten en aalschol
vers. De kosten voor training en het uitzet
ten worden geraamd op enkele honderd
duizenden guldens.
FOTO MARTIJN DC JONCC
Dotterbloemhooiland, glanshaverhooiland,
krijtgrasland, duinvegetatie, tredplantenge-
meenschappen en droge heide komen
steeds minder voor waar ze oorspronkelijk
thuishoren. Deze landschappen worden
verdreven naar de bermen van het Neder
landse wegennet. Dat is reden genoeg voor
beter beheer van de wegberm.
Dit stellen de auteurs Sykora, De Nijs en
Pelsma is het boek 'Plantengemeenschap
pen van Nederlandse wegbermen', dat vrij
dag wordt gepresenteerd in Wageningen.
Het drietal somt in het boek de resultaten
op van onderzoek naar zeldzame planten in
de wegberm.
Verspreid over 50.000 hectare wegberm
in Nederland zijn 2500 proefvakken uitge
zet. Er werden daar 709 plantesoorten aan
getroffen. Dat is ongeveer de helft van de
totale inheemse flora. Bijna 17 procent van
planten in de wegberm is zeldzaam, wat be
tekent dat de wegbermen grote natuur
waarde bezitten.
„Het ecologisch belang van wegbermen
rechtvaardigt een grote inspanning ten aan
zien van het beheer," stellen de auteurs,
Zo kan iets worden teruggedaan voor de
ecologische waarden die bij aanleg en on
derhoud van wegen zijn vernietigd.
Begrazing
Bijna driekwart van Nederland bestaat uit
agrarisch gebied met een zeer lage ecologi
sche waarde. Vooral soortenrijke hooilan
den zijn sterk achteruitgegaan door inten
sieve begrazing en bemesting. Alleen in be
schermde gebieden, zoals het recreatiege
bied Spaamwoude, kunnen hooilanden flo
reren. Matige bemesting en weinig grazend
vee houdt de bodem schraal, de voorwaar
de voor het gedijen van bijzondere planten.
Wegbermen zijn vanzelfsprekend niet de
ideale groeiplaats voor planten. Er is sprake
van luchtverontreiniging en er komen fosfa
ten, nitraten, zout, zware metalen en giftige
bestrijdingsmiddelen voor. De auteurs plei
ten daarom voor zorgvuldig beheer van de
wegbermen. Tot de voorgestelde maatrege
len behoren het op juiste tijdstippen maai
en, afvoeren van maaisel en in geen geval
het toepassen van bestrijdingsmiddelen.
Dit ecologisch bermbeheer hoeft niet
meer te kosten dan traditioneel bermbe
heer. Tot die conclusie komt de provincie
Noord-Holland. Al tien jaar beheert de pro
vincie met succes stukken berm op boven
beschreven wijze. Wel voorspelt de provin
cie in de toekomst problemen met de afzet
van de gemaaide planten. Vanwege eerder
genoemde verontreinigingen willen steeds
minder boeren dat maaisel hebben als vee
voer. Composteren of storten zijn dan de
enige mogelijkheden.
Bovendien stemmen ze hun be
leid te weinig op elkaar af.
Een 'actueel en heikel punt'
noemde de voorzitter het Am
sterdamse plan om een deel van
het IJmeer voor woningbouw in
te polderen. In de waterstad
Nieuw-Oost zouden tiendui
zenden woningen moeten ver
rijzen.
In de ogen van de VBIJ is het
echter geen oplossing om delen
van het IJsselmeer te gebruiken
voor woningbouw. Worden de
ze plannen uitgevoerd dan zal
de vereniging overgaan tot ac
tie. Salm denkt daarbij aan het
sturen van brieven naar politici
en ludieke acties.
Bezorgdheid is er over de ver
vuilde bodem van het Ketel
meer, de toename van vluchten
van sportvliegtuigen boven het'
IJsselmeer en de plaatsing van
windmolens. „Wij zijn voor
stander van het benutten van
windenergie, maar niet tot elke
prijs. Grootschalige windmolen
parken in het IJsselmeer willen
we vermijden, want dit is hori
zonvervuiling." oordeelt Salm.
Idyllische en uit natuuroogpunt redelijk rijke weilanden komen steeds minder voor in Nederland.
FOTO •ARCHIEF
„Hij is toch wel van gerecycled
plastic hè?" vroeg Zeeman arg
wanend.
„Ze zeiden het, bij het tuincen
trum", antwoordde Loerakker
korzelig.
„Hier, schuif dat kistje er nou
maar onder."
En zo stond hij daar dan in de
tuin: de regenton. Met een
kraantje aan de onderkant dat
was aangesloten op een inge
graven slang die leidde naar de
vijver en het moeraslandschap
dat Loerakker had aangelegd.
Op een verhoginkje om de ge
wenste doorstroming te verze
keren ook als er weinig water in
de ton stond. Dezwaartekrn hf
deed het werk.
„Ziezo, ik hoef mijn vijver nooit
meer met kostbaar leidingwater
U te vullen Nou ja. tenzij het
echt een hele tijd niet regent."
„Drinken ze eigenlijk veel. die
kikkers en salamanders?"
Loerakker gaf maar geen ant
woord op zo'n onnozele vraag.
„Er stond vorige week iets in de
krant over een voorstel om re
genwater niet meteen op het
riool te lozen", ging Zeeman
verder. „Dat scheelt in de reini-
gingskostên. Goed plan. lijkt
me, maar is het nog niet beter
als iedereen een regenton aan
schaft? Zodat al het regenwater
uit de dakgoten opgevangen
wordt en nuttig gebruikt kan
worden? We hebben al de glas
bak, de papierbak, de biobak,
allemaal verplicht. Waarom dan
geen verplichte regenton?"
„Maar lang niet iedereen heeft
een tuin. laat staan een tuin met
wierp Loerakker
t een flatbewoner met
•en regenton?"
„De planten water geven. Af
wassen. Douchen voor mijn
part. Ha, en natuurlijk de wc
doortrekken!"
„Onmogelijk. Er staat veel te
weinig druk op de leiding.''
„Niet als je bijvoorbeeld die re
genton van je niet op één maar
op twintig kistjes zet: kortom
pal onder de dakgoot bevestig.
En een grote versie op het dak
van een flat. Dan klettert het
water met grote kracht naar be
neden! En dat brengt me op nóg
een idee... Het toeval wilde
dat Zeeman zijn Statistisch Zak
boek op zak had (daar is het
tennslotte voor, anders heette
het toch zeker niet zo). Na enig
bladeren: „Hier in ons land valt
gemiddeld 1113 millimeter
neerslag per jaar. laten we zeg-
gen een meter... dat is per Nier-
kante meter oppervlakte ruim
duizend liter oftewel een ge
wicht van duizend kilo. Hoe
groot is het dak van jouw huis?
Tien bij tien? Dat is jaarlijks een
gewicht van honderd ton dat
ongehinderd naar beneden
komt en in de grond verdwijnt.
Als we al die waterkracht nu
eens gingen benutten door klei
ne schoepradertjes in de regen
pijpen aan te brengen, gekop
peld aan dynamo's die stroom
opwekken. Even rekenen..." Het
toeval wilde dat Zeeman ook
zijn zakcalculator had meege
bracht (daar is b'bdfOgiül
mers voor, anders heette hij niet
zo).
„Emgehaa!", riep hijMassa
maal zwaartekrachtconstanteG
maal hoogte.
Honderd ton water maal 9.8 en
dan van pakweg tien meter
hoogte levert jaarlijks een ener
gie op van...liefst 10 000 Joule!
Wat zeg je me daarvan7
„Hoeveel lampen kan ik daar
van laten branden?" vroeg
Loerakker.
„Even rekenen... komt overeen
met ongeveer één kilowattuur
per jaar. Eh. je zou er je toilet
mee kunnen verlichten, als je
niet te veeleisend bent qua ver
lichting...en een bescheiden
stoelgang hebt.'
Loerakker luisterde al niet meer.
Die zat op z'n hurken naar de
kikkertjes, de padden, de sala
manders, de mussen, de merels
Ir Idjkoi
CO LOtltAIOCCT EN WET ZEEMAN
