Kleurtjes en geurtjes voor elke portemonnee
Scheidingsysteem
voor keukenafval
43 t
Leven en wonen
Over afleggertjes
Stoer in
(nep)leer
Gun matras een tweede leven
Kwakzalver
MAANDAG 19 APRIL 1993
161
16
TUIN
Mis, helemaal mis. We hebben het niet over afleggertjes
uit onze garderobe. We hebben het over struiken die zó
mooi zijn, dat we er meer van willen hebben. Dat kan
door middel van stekken. Maar gemakkelijker voor de
amateur is afleggen. Daarmee is vrijwel altijd succes
verzekerd.
Nu is het de tijd om afleggers te maken. Er zijn struiken
die bijna ongevraagd voor afleggers zorgen. Zodra een
tak de grond raakt, maken ze wortels. Binnen enkele
maanden kunnen we die tak dan losknippen van de
moederplant. Heel bekend in dit genre is de Cornus
(kornoelje), de Forsythia (Chinees klokje) de Hydrangia
(hortensia) en de meeste bessesoorten.
Van deze struiken buigen we simpelweg een laaghan
gende tak in de grond. Desnoods leggen we er een flin
ke steen op. Binnen de kortste keren haast de struik
zich om wortels te maken.
Er zijn ook struiken die wat moeilijker doen als we ze
vragen om een aflegger. De rhododendrons, magnoli
a's, de seringen, de krenteboompjes, de toverhazelaars
en meer struiken willen met zorg behandeld worden,
als wij er meer van willen hebben.
Ook voor deze struiken geldt, dat we op de allereerste
plaats over een mooie laaghangende tak moeten kun
nen beschikken. De tak moet zo laag hangen, dat we
deze in de grond kunnen buigen. Als we weten waar de
tak de grond raakt, maken we daar met een vlijmscherp
mesje een kerf in de schors. Dat stimuleert de wortel
vorming.
Daarna vullen we een kuiltje met goede compost of
potaarde of nog beter een flinke bloempot met
aarde. De gekerfde tak wordt nu zo gebogen dat de kerf
diep in de aarde komt te zitten. De pot wordt ingegra
ven. De aarde wordt heel goed aangedrukt, ook nog
flink nat gegoten om alles stevig aan te spoelen. Tot slot
gaat er een flinke steen op, of de tak wordt met behulp
van ijzerdraad op de plaats gehouden. De tak moet im
mers rustig op de plaats blijven, willen zich wortels
kunnen vormen.
Bij droog weer geregeld gieten! Als alles goed en wel
verloopt kan de nieuweling al in de herfst losgeknipt
worden van de moederplant. Is de beworteling nog niet
goed, dan wordt er gewacht tot volgend voorjaar.
Na het losknippen kan de nieuwe, jonge aanplant
meteen op de bestemde plaats worden gezet of worden
weggegeven aan de vrienden die erom hebben ge
vraagd. En dat wil nog wel eens voorkomen!
LEZERSVRAAG
Reuze spannend de brief van mevrouw W. Schinkel
van Dijk uit Bennebroek. Er zat namelijk zaad in van
de oleander: langweipige zaadjes met pluis, zodat ze de
indruk wekken op wind te wachten om verspreid te
worden. Nog nimmer zag ik zaad van oleander, omdat
deze plant (Nerium, familie van de Apocynaceae) in
ons klimaat vrijwel nooit wordt bestoven. Slechts sterke
insekten kunnen zich bevrijden uit de bloem. De mees
te sterven door de vorm van de bloem, zodat ze het
stuifmeel niet verder brengen.
Normaal wordt oleander dan ook door middel van stek
vermenigvuldigd en op de vraag hoe te zaaien kan ik
geen antwoord geven. Maar ik ben dolblij met de zaad
jes en zal proberen om deze op een arme plaats in
vochtige zaaigrond te zaaien. Om de grond schimmel-
vrij te houden, zal ik deze eerst ontsmetten in de oven.
Dat is heel simpel: je vult een pan of vuurvaste schaal
met zaaigrond. Middenin stop je een aardappel nor
maal formaat en dan gaat de oven met schaal en al op
150 graden. Na ongeveer drie kwartier even kijken of de
aardappel gaar is. Dan is de grond goed genoeg ont
smet! Dit leerde ik van mijn grootmoeder en het werkt
nog steeds goed. Schimmelvrij zaaigoed is het resultaat.
Ik zal mij in verbinding stellen met mevrouw Schinkel
zodra mijn oleanderzaadjes na het eerste kiemblad een
echt blad gevormd hebben.
Van Annelles Bakker uit Leiden een droevig varhaal
over haar laurierboompje. De echte, te weten de Laurus
nobilis. Het overwinteren blijkt een probleem te zijn.
Dat geldt helaas voor veel oranjerieplanten. Die moe
ten 's winters vorstvrij staan, maar liever nier warmer
dan rond de vijf graden Celsius. Zoek een dergelijke
plek maar eens in onze centraal verwarmde huizen.
Dus dan maar zoeken naar de minst warme plek, af en
toe water geven en in het voorjaar goed insnoeien. Dan
is het 's zomers een mooi boompje.
Komt er bij u al tuinierend of wandelend in de natuur
een vraag op? Greet Buchner zal proberen voor u het
antwoord te vinden. De vraag kunt u opsturen naar
Damiatc Dagbladen, Postbus 507,2003 AP Haarlem
t.a.v. de redactie LEVEN EN WONEN.
Klachten neemt General Cosmetics heel serieus
Dagelijks rollen bij General Cosmetics bv in Alkmaar on
geveer 15.000 lipsticks van de automatische band, 6.000
blusher- en beautysticks, 17.000 mascara's, 20.000 flesjes
nagellak, 20.000 flacons met geurtjes, 4.000 flacons milks
en shampoos, 4.000 potten crèmes en 6.000 tubes met
vloeibare make-up, maskers en deodorants.
JEANETTE STUUROP
General Cosmetics doet 'alles'
in eigen huis: ontwerpen (o.m.
verpakkingen), nieuwe produk-
ten ontwikkelen, produceren en
verkopen. De prijs van de arti
kelen is vrij laag, het assorti
ment zeer omvangrijk.
Ruim een jaar voordat de
confectie nieuwe modekleuren
lanceert, zijn de gegevens daar
over beschikbaar voor de indu
strie, zodat bedrijven als Gene
ral Cosmetics de gelegenheid
hebben hun decoratieve cosme
tica daar op af te stemmen.
Pr-medewerkster Karin de
Bruin maakt daarbij een aante
kening: „Natuurlijk worden on
ze kleuren zo nodig bijgesteld
op de smaak van de Nederland
se consument. Daar zijn we
flexibel in, hoewel de produktie-
planning al een half jaar van te
voren vaststaat. Een plotselinge
bijstelling vergt natuurlijk veel
inspanning, maar het kan. En
dat is gewoon onze kracht".
Dierproef-vrij
Wie het over cosmetica heeft,
stuit op het punt dierproeven.
Met ingang van 1998 moet cos-
meticaJand dierproef-vrij zijn,
zo heeft de EG beslist. Voor heel
veel bedrijven betekent dat, dat
het produktieproces de komen
de tijd drastisch zal moeten
worden bijgesteld, wat overi
gens voor de decoratieve sector
iets gemakkelijker ligt dan voor
de verzorgende.
Karin de Bruin zegt dat 'haar'
bedrijf zelf nooit dierproeven
heeft verricht. Bovendien zijn
alle leveranciers van grondstof
fen aangeschreven met de vraag
of ze de afgelopen vijf jaar dier
proeven hebben uitgevoerd.
„Degenen die die vraag positief
beantwoordden, zijn dadelijk
van de lijst geschrapt", aldus
Karin de Bruin. Ze geeft toe, dat
voor bepaalde ingrediënten
geen voor de hand liggende al
ternatieven zijn, maar General
Cosmetics is er in geslaagd die
Stoer slaat niet alleen op man
nenkleding. Ook vrouwen zien
er in (nep)leer, zwart of reptiel,
heel 'vervaarlijk' uit. Uit de col
lectie van Mac Maggie: zij in
een rok met split en een getail
leerd jasje van imitatie-reptiel
met daaronder een zwarte ny
lon body. Hij heeft zijn leer-look
beperkt tot een jeansvestje.
Het uit 1936 stammende Ne
derlandse bedrijf General Cos
metics biedt werk aan een klei
ne 500 mensen. De produkten
worden in meer dan 20 landen
over de gehele wereld ver
kocht. Dat zijn Invite, Miss
Sporty, Theatre en Wills en zo
genaamde private labels voor
warenhuisketens.
General Cosmetics verzorgt
ook de distributie van de En
gelse merken Montagne Jeu-
nesse, Morny en Yardley en het
Nederlandse produkt Boldoot.
Onlangs is de Amerikaanse
geur Beverly Hills 90201 (de tv-
serie) geïntroduceerd. Geuren
uit eigen huis zijn onder ande
re Amance, Joshi, Amando,
maar ook ZaZou. Ook de kin-
derlijn Bollie en Billie komt uit
Alkmaar.
wel te vinden. Geen dierproe
ven dus. Maar toch moeten alle
kleurtjes worden getest. „Ja",
knikt Karin de Bruin. „Dat doet
bij ons het personeel. Nieuwe
produkten worden gewoon uit
gezet onder het personeel. Krijg
je een pukkeltje, dan weet je
waar het van komt".
Klachten
Toch zijn er wel eens klachten.
„Je moet altijd de schuld bij je
zelf zoeken", zegt Karin de
Bruin, daarmee aangevend dat
elke klacht serieus wordt geno
men. Elke klaagster krijgt het
verzoek bij de PTT een verzend-
bewijs in te vullen en het pro
dukt terug te sturen. Is de klacht
binnen, dan krijgt de ver
zendster alvast als troost een
setje produkten.
Het gewraakte artikel gaat li-
nea recta naar het laboratori
um. „Zit er ondanks de tus
sentijdse controles toch een
fout in het produkt, dan wordt
zo'n voorraad, ook bij de detail
listen, opgeruimd en vervangen.
Ook de klant wordt schadeloos
Elke lipstick gaat onder een brander
Mocht de fout niet bij
General Cosmetics liggen, dan
verstrekken wij de consument
aanvullende informatie. Mocht
zij een dermatoloog (huidarts)
willen raadplegen, dan zorgen
wij er voor dat deze via de klant
een uitdraai van ons laboratori
um krijgt, waaruit is op te ma
ken welke ingrediënten in het
bewuste produkt zijn verwerkt.
De arts weet dan in welke hoek
hij een eventuele allergie moet
zoeken", voegt De Bruin daar
aan toe.
De service van het cosmetica-
huis gaat heel ver. Als er een
klacht binnenkomt over bij
voorbeeld een stukgevallen fles
je nagellak, waardoor kleding of
huisraad is beschadigd, dan
wordt die ook onderzocht. In
dien gerechtvaardigd, wordt de
geleden schade vergoed. „Daar
zijn we voor verzekerd".
Handwerk
In het produktiegedeelte van
het bedrijf is veel te zien. Op af
stand mag even worden geke
ken naar de 'natte' fabricage,
waar met behulp van mengap-
paratuur de produkten worden
vervaardigd, die als basis een
vloeistof hebben. Bovendien
worden op die afdeling de half
fabrikaten minstens een half
uur lang bacterievrij verhit en
afgekoeld, verdeeld en verma
len. Er is een constante verbin
ding met het laboratorium om
na te gaan of het produktiepro
ces volgens het boekje verloopt.
Nagellak bestaat uit pigmen
ten verdeeld in een basislak. De
soms heel brandbare grondstof
fen worden afgewogen en ver
mengd, om daarna in een spe
ciale brandveilige ruimte te
wachten op verdere verwerking.
Is het produkt gereed, dan moet
het worden afgevuld. Hier komt
veel handwerk aan te pas, want
elk flesje bestaat uit drie delen:
glas, dopje en kwastje.
De basis voor lipsticks is pig
ment in olie en harde wassen.
In 'broden' van ongeveer 6 kilo
zwaar wordt het eindprodukt
naar de volautomatische ma
chine gebracht. Hier worden de
stiften in de houders gespoten
en gevlamd, waarna het mense
lijke oog de foute exemplaren
uit de fabricagelijn moet halen.
Daarna neemt de machine het
karwei weer over: etiketteren en
verpakken.
De oogschaduwen, blushers
en compact-poeders zitten in
metalen bakjes: godetjes. Die
worden in aantallen tegelijk ge
vuld met poeder. Zijn ze goed
gevuld, dan wordt er nog een
kwast over gehaald om de
laatste losse deeltjes te verwij
deren. Per plateautje worden ze
vervolgens afgevoerd om in de
doosjes te worden geklemd.
En dan zijn er nog potten, die
leeg onder de vulmachine moe
ten worden geplaatst en gevuld
op de band moeten worden ge
zet, waarna het binnendekseltje
en het buitendeksel er op kun
nen worden bevestigd en tot
slot het etiket kan worden aan
gebracht. Sommige flesjes wor
den, evenals de tubes, automa
tisch gevuld, andere moeten
stuk voor stuk met de hand on
der het vulapparaat worden ge
plaatst, om vervolgens van dop
en etiket te worden voorzien.
Nee, in cosmeticaland gaat lang
niet alles automatisch, dat
wordt wel duidelijk bij General
Cosmetics.
In veel gemeenten is het ge
scheiden bewaren en inzamelen
van afval in de huishouding ge
meengoed. Om de afvalschei
ding in huis goed te organiseren
zijn er diverse mogelijkheden.
Zo'n los gft-bakje naast de vrij
staande (pedaal)emmer vergt
extra plaatsruimte. Blanco
bracht op de Domotechnica in
Keulen een compleet systeem
dat, fraai verborgen achter de
deur van een onderkast, ook in
afzonderlijke delen aan te
schaffen en te plaatsen is.
Om te beginnen is er het on
der het werkblad aangebrachte
gft-emmertje, toegankelijk via
een deksel in het werkblad.
Deksel en bouwframe zijn van
roestvaststaal en kunnen in vrij
wel elk werkblad worden ge
monteerd. Daaronder zit een
uitneembare emmer met een
inhoud van 4 liter, waarin fruit
en groente-afval na het schoon
maken meteen kan worden ge
deponeerd.
Een andere mogelijkheid is
een vaste schacht onder het
deksel, die uitmondt in een 17-
liter-emmer. Bij het openen van
de onderkastdeur komt deze
emmer automatisch naar bui
ten en kan dan worden uitgeno-
y;
Zowel de ldeine als de grote
emmer kan worden gecombi
neerd met een aanvullend sys
teem voor het bergen van bij
voorbeeld lege blikken en plas
tic verpakkingsafval, met daar
onder een draadmand voor oud
papier. Deze beide huishoud-
containers en de draadmand
komen eveneens naar buiten als
de deur van de onderkast wordt
geopend.
De complete set kan in een
kast van 60 cm breed worden
ondergebracht. Je kunt overal
gemakkelijk bij en de bakken
nemen geen vloerruimte in be
slag. De via het werkblad toe
gankelijke afvalemmer en de set
voor blikken/kunststof/papier
kunnen ook in bestaande keu
kenblokken worden ingebouwd.
Links de GTF-emmer waarin via
klep en schacht het afval kan wor
den gestort. Rechts de bakken
voor het bewaren van lege blik
ken, kunststof verpakkingen en
oud papier. foto cpd
ürbüp
De oude matras wordt in stukken gesneden en gekeerd. Tussen de twee
nieuwe lagen die zo ontstaan, wordt kokosvezel gelegd o.m. ter ver
steviging. foto cpd
Je ziet ze vaak staan bij het
groot vuil op de stoep: oude
matrassen die na jaren trouwe
dienst worden afgedankt. Die
matrassen vormen jaarlijks een
gigantische afvalberg. Maar
daarvoor is nu een goede oplos
sing. Onlangs ging in Oude-
schild op Texel een nieuwe fa
briek draaien, Promise Matras-
recycling Nederland. Versleten
of doorgezakte schuimrubber of
polyether matrassen worden
hier weer als nieuw gemaakt.
Het recyclen van een matras
van 80 x 190 cm komt op 199
gulden: voor een maat van 140 x
190 cm betaalt u 349 gulden.
Voor dit bedrag wordt uw ma
tras bovendien gratis gehaald
en na een week weer thuisbe
zorgd. Bij optimaal gebruik van
dit recyclingproces zullen we in
ons land met 1,1 miljoen stuks
minder afgedankte matrassen
worden opgezadeld.
Na binnenkomst in de fabriek
wordt de matras eerst gedesin
fecteerd. Vervolgens snijdt men
hem horizontaal in twee 'plak
ken' en verticaal in het midden
door. De vier matrasdelen wor
den 180 graden gedraaid. Het
gedeelte van hoofd- en voeten
eind, dat nog prima is. komt in
het midden te liggen. Het door
gezakte of versleten middendeel
komt aan boven- en onderzijde.
Voordat de delen weer wor
den samengevoegd, wordt een
twee centimeter dikke laag ko
kosvezels tussen beide aange
bracht. Deze laag zorgt niet al
leen voor een optimale vochtre-
gulering, maar ook voor veer
kracht en extra ondersteuning.
Daarna wordt over de hele ma
tras een tricot kous getrokken
en tenslotte wordt een doorge
stikte, honderd procent katoe
nen tijk van badstof aange
bracht.
Het recyclingproces is uitge
breid getest door TNO. Daaruit
is gebleken dat de vernieuwde
matras weer minstens tien jaar
mee kan. De fabrikant geeft, net
als op elke nieuwe matras die u
in de winkel koopt, een garantie
van drie jaar. En hij garandeert
uiteraard ook dat u uw eigen
matras terugkrijgt.
Meer informatie: 0 22 20-
10 300.
SPREEKUUR
Vandaag ben ik woedend gewor
den. Zo erg heb ik het in geen
maanden gehad, en terwijl ik
dit stukje schrijf, loopt mijn gal weer over.
De reden ligt besloten in de ziektegeschie
denis van mevrouw Kraemer, een 57-jarige
vrouw, die verleden week geopereerd is.
Mevrouw Kraemer voelde meer dan twee
jaar geleden een knobbel in haar linker
borst. Zij vreesde dat die kwaadaardig zou
zijn, en dat zij geopereerd zou moeten wor
den, een borst zou moeten missen. Deze
angst deed haar ertoe besluiten zich niet tot
haar huisarts te wenden, die haar zeker
naar een chirurg zou hebben verwezen. In
plaats daarvan bezocht zij een alternatieve
geneeskundige ook een arts, hoor, dokter
die haar gedurende twee jaar met niet-
geregistreerde geneesmiddelen behandel
de. De knobbel in de borst groeide vrolijk
voort. Het gezwel brak op een gegeven mo
ment door de huid heen, en omdat de ont
stane zweer ging stinken, bezocht mevrouw
Kraemer in arren moede uiteindelijk haar
huisarts. Nog dezelfde dag zat zij bij de chi
rurg, enkele dagen later werd zij geope
reerd.
Al tijdens de operatie werd duidelijk dat dit
kwaadaardige gezwel in de afgelopen twee
jaar zeer ver had kunnen doorwoekeren en
dat het niet meer mogelijk was het geheel te
verwijderen. En dit betekent, heel eenvou
dig, dat roevrouw Kraemer zal sterven aan
dit verwaarloosde gezwel. En het betekent
ook dat de arts die haar niet 'lege artis' (vol
gens de regels der kunst), maar met on
werkzame therapieën heeft behandeld, een
kwakzalver is.
Aardige man
Wat mij steekt, is dat er geen mogelijkhe
den zijn deze kwakzalver-met-artsenbul ju
ridisch aan te pakken. Mevrouw Kraemer
zelf zou dan een klacht wegens nalatigheid
moeten indienen, en die kans is heel klein.
„Het was zo'n alleraardigste man, die dok
ter. Hij nam zoveel tijd voor je en hij behan
delde je ook helemaal, hè, niet alleen de
ziekte, maar alles". Tevredenheid is geen
maat voor kwaliteit in de gezondheidszorg.
Om te voorkómen dat het u evenzo vergaat:
borstkanker (mammacarcinoom) is de be
langrijkste vorm van kanker bij de vrouw in
Nederland. Eén op de vijftien vrouwen zal
in de loop van haar leven een kwaadaardige
tumor in de borst krijgen. Op dit moment
zijn er geen aanwijzingen dat men iets doen
kan om te voorkómen dat borstkanker ont
staat. Er zijn wel aanwijzingen dat het vroeg
opsporen ervan leidt tot een betere overle
vingskans. Het missen van de diagnose
'mammacarcinoom' is een fout die vaak
tragische gevolgen heeft. De patiënte kan
hierdoor haar beste behandeling mislopen,
wat tot gevolg heeft dat zij een grotere kans
heeft aan haar ziekte te overlijden, terwijl er
vooral bij kleine gezwellen een goede kans
is op genezing.
De beste behandeling van borstkanker in
een vroeg stadium is een operatie, waarbij
alle tumorweefsel wordt verwijderd. Vaak
wordt ook nog bestraling gegeven, en soms
chemotherapie. Meestal wordt in overleg
bepaald, welke behandeling of combinatie
van behandelingen voorde individuele pa
tiënte de meeste kans op genezing biedt.
Zelfonderzoek
Een vrouw kan door zelfonderzoek een tu
mor in de borst vroegtijdig opsporen. Het
doel van dit onderzoek is dat u vertrouwd
raakt met uw lichaam en veranderingen in
de borsten leert opmerken. Het beste kunt
u dit onderzoek in de eerste week na de
menstruatie uitvoeren. Het eerste deel van
het onderzoek bestaat uit kijken. Ga met
ontbloot bovenlichaam voor de spiegel
staan en kijk naar uw borsten. Let op ver
kleuringen van de huid, contourverschillen,
plaatsen waar de huid naar binnen wordt
getrokken en op verschillen tussen de linker
en rechter borst.
Is een van de tepels misschien ingetrokken
of komt er vocht uit? Hef dan uw armen
langs het hoofd en kijk, terwijl u beweegt,
weer naar contourverschillen en intrekkin
gen. Ga daarna op uw rug op bed liggen
met een klein kussentje onder de linker
schouder. Leg uw linkerhand onder uw
hoofd en voel met de andere hand systema
tisch uw linkerborst af. Voel ook onder de
tepel. Wissel nu van hand en herhaal het
onderzoek voor de rechterborst.
Via uw huisarts kunt u een geïllustreerde
folder krijgen waarin het zelfonderzoek van
de borsten uitvoerig wordt beschreven. Het
is van belang dat u dit hele onderzoek re
gelmatig uitvoert, bijvoorbeeld elke maand.
Vindt u een knobbeltje, ga dan direct naar
uw huisarts, want wat zwellingen in de
borst aangaat is er maar één regel: iedere
knobbel in de borst is kwaadaardig, tot we
heel zeker weten dat hij goedaardig is.
w
hs 'i
Mariska Koster
