Hoffmans Vertellingen
Lastig, ijdel, bezeten en ontegenzeglijk
klein. Het zijn de woorden die het meest worden
gebruikt om acteur Dustin Hoffman te beschrij
ven. Zijn carrière is er niet één van dertien in een
dozijn. Onderdeurtje uit een arbeidersgezin, ge
flipte medicijnenstudent, laatbloeier, lastpak én
mega-ster: Hoffman was of is het allemaal. De
kleine grootheid wordt vooral geroemd om het
grenzeloze fanatisme waarmee hij zich inleeft in
een rol. Ook in zijn nieuwste film, 'Accidental
Hero', spéélt hij zijn sullige karakter niet, hij is
het. Voor minder dan zes miljoen dollar komt
hij niet meer opdraven, maar roem heeft ook
zijn nadelen: zeepjes jatten kan hij niet meer.
MARK LAWSON
THE INDEPENDENT
Het verhaal van Dustin Hoffman
en de gestolen zeep is een klei
ne parabel over hoe beroemd
heid zaken uit hun verband kan rukken. Hof
fman, die elk jaar tijdens opnamen op lokatie
of promotiereizen voor zijn films vele maan
den in hotelsuites verblijft, ontwikkelde en
kele jaren geleden de gewoonte om alle zeep
jes die in zijn suite werden gelegd in zijn ba
gage te laten verdwijnen. De gejatte zeepjes
werden telkens vervangen door nieuwe, die
eveneens door Hoffman werden 'opge
ruimd'.
Hoffman noemt dit heel melodramatisch
'stelen'. Diefstal uit een hotel, dat is het toch
pas als je bestek, serviesgoed of lakens ont
vreemdt, niet als je toiletartikelen meeneemt
die je met de complimenten van het hotel
worden aangeboden. Misschien deed hij het
uit een soort zelfspot over zijn rijkdom (voor
minder dan zes miljoen dollar per film komt
hij niet opdrav.en). Misschien was het ook
wel een beetje tegendraadsheid van een man
die altijd door anderen op zijn wenken wordt
bediend.
Maar wat zijn drijfveer ook was, het is
voorbij met zijn geheime genoegen. Hoffman
biechtte zijn vergrijp op aan een Amerikaan
se journalist. En jawel, halverwege het inter
view dat ik in het Londense Mayfair Hotel
met hem had, stapte een medewerker de ka
mer binnen met een enorm dienblad vol
zeepjes, elk in een rozetje van pastelkleurig
zijdepapier. Het Mayfair had vernomen dat
meneer Hoffman zo graag hotelzeepjes mee
nam. Of hij deze misschien wilde aannemen.
Hoffman aanvaardde het geschenk met een
grijns en een grapje, maar het was moeilijk
geen medelijden met hem te hebben. Zijn
enige verzetje in de waanzinnige wereld
waarin hij leeft, was hem genadeloos afge
pakt.
Net als alle andere publieke personen zijn
filmsterren in de grond van de zaak gewoon
handelsreizigers die een produkt aan de man
moeten brengen. Deze harde waarheid moet
voor hen worden verdoezeld en daarom gaat
er een hoop organisatorische poespas aan
mijn interview vooraf. De Londense vestiging
van Columbia de producent van Acciden
tal Hero nam contact op met het hoofd
kantoor in Amerika. Ze overlegden met
Dustins hofhouding. Er volgden faxen en te
lefoontjes.
Op een gegeven moment beet een van
Dustins lakeien me toe: „In stukken over
Dustin staat altijd dat hij klein en arrogant is.
We zijn nu op iets anders uit." Oké, zei ik, ik
zal eens kijken of ik hem kan portretteren als
lang en bescheiden. „Nee hè. Ik hoop niet
dat u zich zo gaat opstellen."
En daar zit-ie dan, achterstevoren geknield
op de bank, een wouw aan zijn zij. Ze staren
naar een schilderij aan de muur. Dan draaien
ze zich om, staan op en komen naar me toe.
De wouw, een strenge New Yorkse, stelt zich
voor als 'Hoofd Wereld-Promotie'. Door mijn
hoofd schiet een beejd van Moeder Aarde,
die PR-mensen heeft aangesteld om haar ge
schonden imago op te poetsen.
„Naar verluidt", begint Hoffman, „heeft
Francis Ford Coppola vier uur vergeefs naar
dat schilderij gekeken om te ontdekken
waarom Indiërs die vrouwen zo sexy vin
den."
Het is een goede openingsbabbel, waar
mee Hoffman meteen twee onderwerpen
aansnijdt die onlosmakelijk met zijn imago
zijn verbonden: seksuele aantrekkingskracht
en buitenissige regisseurs. Het erotische
schilderij met buikdanseressen maakt deel
uit van de oosterse inrichting van de Mahara
jah Suite van het Hotel. Hoffman zelf verblijft
in een wat minder uitbundig onderkomen in
een andere Londense wijk, maar Columbia
of Dustins hofhouding is duidelijk van
mening dat de suite het soort vertrek is waar
een ster de pers te woord staat.
Op de koffietafel heeft Hoffman een roman
neergelegd van zijn lievelingsauteur Dostoje-
vski, een voorkeur die tevens moet getuigen
van zijn eigen intellectuele en morele diep
gang. De boodschap: ik ben meer dan alleen
een knap smoeltje. Hoffman draagt een spij
kerbroek en een onopvallend duur katoenen
overhemd. Eén van zijn lakeien had mij ge
waarschuwd dat hij zich steeds minder graag
laat fotograferen. Als die afkeer voortkomt uit
angst voor het verval dat met de jaren komt,
dan overdrijft hij schromelijk. Tien jaar voor
het bereiken van de pensioengerechtigde
leeftijd ziet Hoffman er uit als iemand die
tien jaar geleden is afgestudeerd. Hij is ge
bronsd, zit strak in het vel en heeft donker
haar. Een paar grijze plukjes bij de slapen
zijn de enige zichtbare voortekenen van de
naderende dood.
Ik stel me voor. -
„Mark. Dat is een goede naam. Vindt u het
een leuke naam?"
„Eh, jawel."
„Flet is een naam die je gewoon kunt gebrui
ken. Niemand vraagt ernaar. Hadden mijn
ouders me maar Mark genoemd in plaats van
Dustin."
In Amerikaanse talkshows had ik voorbeel
den gezien van deze omgekeerde wereld: een
geraffineerde tactiek waarbij een ster belang
stelling toont in de interviewer, zoiets als Je
zus die de voeten van zijn discipelen wast.
Het is de eerste keer dat het mij overkomt.
Waarom hebben ze u Dustin genoemd?"
„Dat werd me onlangs ook al gevraagd. Ik
was in Parijs. We hadden maar drie dagen in
Parijs. Drie dagen? We kwamen zondag per
vliegtuig aan. Eén dagje bijkomen, daarna in
terviews op maandag en dinsdag. Twee da
gen lang interviews."
Hoffman praat indringend en met horten
en stoten. Hij heeft de neiging onbelangrijke
details te herhalen. „Het was mijn eerste keer
in Parijs. Hoewel, ik was al eens in Parijs ge
weest, maar nooit voor interviews. Iemand
vroeg me in het Frans wachteseffe, was het
in het Frans met een vertaler of was ze een
Fran^aise die Engels sprak? Ze vroeg me of ik
in het lot geloofde wachteseffe, het was,
geloof ik, een interview voor de televisie of
in het toeval. En ik gaf antwoord op die
vraag, die ik nu niet zal beantwoorden omdat
het haar vraag was, niet de uwe..."
„Nee, i>ertel verder. Wat antwoordde u?"
„Toeval. Ik zei dat ik in het toeval geloofde.
En zij zei: dat klopt niet. U moer wel in het lot
geloven, omdat uw moeder u naar een film
ster heeft vernoemd. En ik zei: zo is het niet
gegaan. Wat me weer terugbrengt bij uw
vraag. Mijn vader was een onzekere man. En
net als veel onzekere mensen, onder wie
ikzelf wilde hij graag zekerheid over be
paalde dingen. Hij vertelde me eens dat hij
had gewed... Hé, waarom maakt u eigenlijk
aantekeningen terwijl de band meeloopt?"
Voor het geval dat de opname mislukt.
„Goed. U houdt van uw naam. Ik niet. Maar
we zijn allebei onzeker. We zouden vrienden
kunnen zijn. Hoe dan ook, zes maanden
voordal ik werd geboren, wedde mijn vader
met al zijn vrienden dat ik op zijn verjaardag
zou worden geboren en dat ik een meisje zou
zijn. Ik Werd op zijn verjaardag geboren 8
augustus 1937 maar ik was geen meisje.
Hij was hierdoor zo van zijn stuk gebracht,
en mijn moeder had zo in zijn voorspelling
geloofd, dat ze zo gauw geen jongensnaam
wisten. De verpleegsters kwamen de zaal
binnen en zeiden: u moet de baby een naam
geven. Ze hadden andere zorgen aan hun
hoofd, omdat het niet zo goed met me ging.
En mijn mam keek toevallig naar de vrouw in
het volgende bed, die toevallig nel een film-
tijdschrift had opengeslagen met een verhaal
over de gebroeders Farnham, William en
Dustin. En ze koos Dustin. Over lot gespro
ken!"
Maar het is absoluut niet de bedoeling dat we
iets van lot in Hoffmans carrière ontdekken,
want zijn loopbaan wordt zorgvuldig en tot
in details gepresenteerd als onvenvacht en
heroïsch: de zwakke baby uit de arbeiders
klasse die het tot ster schopt. Hoffman senior
was echter toneelknecht bij de Columbia stu
dio's. Als dat niet naar lotsbestemming riekt,
is het in elk geval een biografische speling
van het lot.
Als onderdeurtje (hij meet 1 meter 65) met
chronische acné, en als jood op een overwe
gend niet-joodse school, was Dustin gedu
rende zijn jeugd het slachtoffer van vele vor
men van pesterij. Hij studeerde medicijnen,
maar gaf de studie op voor een onzekere toe
komst op de planken. Als toneelacteur stond
Hoffman bekend om zijn vreemde, nasale
voordracht en om zijn intensieve manier van
repeteren. Hij kreeg zijn eerste filmrol op de
relatief hoge leeftijd van dertig jaar, toen Mi
ke Nichols hem in 1967 de hoofdrol gaf in
The Graduate.
Sindsdien behoort hij tot het selecte groep
je acteurs dat min of meer garant staat voor
een Oscar-nominatie, honoraria met meer
dere nullen en een groot publiek. Hoffmans
specialiteit is dat hij zich totaal onderdom
pelt in zijn rollen, die liefst zo ver mogelijk
van zijn eigen persoon en uiterlijk zijn ver
wijderd, zoals de autist in Rain Man en Rat-
so, de verlopen New Yorker in Midnight
Cowboy.
In Accidental Hero speelt hij Bernie
I.aplante, een onbeduidende heler die toeval
lig als eerste ter plaatse is als een Amerikaans
vliegtuig neerstort. De onwillige Bernie sleept
een aantal passagiers naar de veiligheid,
maar rolt en passant hun zakken. Een televi
sie-verslaggeefster (Geena Davis) die de
crash overleeft, lanceert een groots opgezette
speurtocht naar 'De engel van vlucht 104',
waarbij 1 miljoen dollar wordt uitgeloofd.
Het geld en daarmee ook de roem
wordt opgestreken door een opportunisti
sche kennis van Bernie (Andy Garcia). Acci
dental Hero, geregisseerd door Stephen
Frears (My beautiful laundrette, Prick up your
ears, Dangerous Liaisons) is een moderne
versie van Assepoester een schoen die de
reddende engel in het vliegtuig verliest,
vormt het centrale gegeven in het plot
maar de film is tevens een ongemeen scher
pe satire op de onwerkelijke mallemolen van
beroemdheid: er worden poppen gemaakt
van de held en het ongeluk wordt door de
overlevenden voor de televisie nagespeeld.
„In welke mate werd uw belangstelling voor
het script bepaald door uw eigen leefsituatie
in de afgelopen 25 jaar?"
„Nou, ik las het script. En het was ongrijp
baar. Het had een... een... Wat betekent het
woord 'nonchalant' precies?"
„Zoigeloos, onverschillig, onbekommerd.
„Is dat hier het goede woord? Het script was
een nonchalant eerbetoon... nee, nee, dat
gaat niet samen. Toch wil ik eerbetoon. Im
pliciet. Het was een impliciet eerbetoon aan
het soort Sturges-films... Nee, het kwam op
mij over als een film over hoe we weten wat
we weten, en hoe wét we weten over de
geschiedenis en over het heden waar
schijnlijk niet is wat er echt is gebeurd."
Terwijl Hoffman vertelt hoe de media alles
verdraaien, besef ik dat we Accidental Hero
ieder vanuit onze eigen optiek totaal ver
schillend hebben geïnterpreteerd. Ik had de
film opgevat als een parabel over beroemd
heid, over hoe een doodgewone man op een
groteske en destructieve manier kan worden
meegesleurd in een bijna goddelijke verering.
Hoffman zag de film als een parabei over de
media, over hoe de televisie en de pers be
roemdheden verkeerd afschilderen.
Toen Sydney Pollack een Oscar won voor
zijn regie van Tootsie een komedie over
een arme acteur die zich als vrouw verkleedt
om een rol in een soap-serie te bemachtigen
merkte de regisseur op dat hij de fel be
geerde onderscheiding zonder meer zou inle
veren als hij de negen maanden kon terug
krijgen waarin hij met Hoffman aan de film
werkte. Ook bij Tootsie interpreteerde Hoff
man het script anders dan anderen. Hij
houdt vol dat het een komedie is over traves
tie en over hoe we mannen en vrouwen
waarnemen, maar de algemene visie in
Hollywood is dat de film eigenlijk over een
acteur gaat die zo opvliegend is dat niemand
met hem wil samenwerken. Pollacks ver
schrikkelijke herinneringen aan Tootsie wor
den algemeen aangehaald als bewijs voor
Hoffmans reputatie van lastig ventje. Boven
dien zou dit nog maar het topje van de ijs
bergzijn.
„U moet niet vergeten", werpt Hoffman te
gen, „dat Sydney en ik co-producent waren.
Aan het begin van de film staat te lezen: een
Punch-Mirage produktie. Punch was mijn
bedrijf, Mirage het zijne. Al drie jaar voordat
Sydney aan boord kwam, was ik achter de
schermen met het project bezig. Ik had rech
ten opgebouwd. Maar de pers concludeert al
tijd: dit is een lastige acteur. De waarheid is
dat je als co-producent het recht hebt om je
partijtje mee te blazen met de regisseur."
Hij veert overeind en begint een scène uit
Tootsie na te spelen. „Ik weet niet of je de
film hebt gezien, maar Dorothy roept een
taxi en een vent is haar net voor. Dorothy
zegt 'Ik was hier eerst'. En de kerel zegt 'Pech
gehad' of zoiets. En Sydney wil dat Dorothy
geschokt kijkt en dat in een close-up: van
mijn gezicht duidelijk wordt dat de man on
der de make-up zich plotseling realiseert hor
vrouwen dagelijks worden genaaid. En Ik zei
'Allemaal leuk en aardig, Sydney, majr zo
gaan die dingen niet'
„Dus ik zei 'Sydney, de waarheid is dat ik he
lemaal geen vrouw ben, maar een man die
toevallig vrouwenkleding draagt. En $ls ik
een taxi neem en een vent schiet voor mij
langs, zeg ik (vrouwelijke kopstem) 'Ik was
hier eerst' en als hij dan zegt 'Pech gehad',
zeg ik (diepe mannestem) 'Sodemieter op' en
duw hem opzij. Ik gedraag me als een man.
Dit soort verhitte discussies kon soms einde
loos doorgaan. Telkens als ik zei 'Sydney, ik
heb een idee!', riep hij 'Oh, mijn God!'. Maar
we waren tenslotte co-producenten.
Het Hoofd Wereld-Promotie slaat haar arm
om mijn schouder en fluistert: ,,U moet hem
stoppen. Hij heeft een radio-interview. Zeg
gewoon dank u wel en ga weg."
„Probeer je dit kort te sluiten?" vraagt Hoff-
„Ik doe niets, meneer Hoffman", ant
woordt het Floofd Wereld-Promotie.
Hij ratelt verder. „Sommige acteurs ik
wil geen namen noemen, maar neem* bij
voorbeeld Steve McQueen of Humphrey
Bogart die spelen film in film uit hetzelfde
personage."
Het Hoofd Wereld-Promotie schuift een
stuk papier op mijn notitieblok. 'Sta op en ga
weg'.
„Laat hem met rust", gromt Hoffman.
„Maar sommige acteurs proberen iets .an
ders. Wij proberen een karakter neer te zet
ten. En hoe kun je dat doen als we niet repe
teren? Maar nee, iedereen moet een etiket
opgeplakt krijgen. En het mijne is dat ik de
lastpak ben!"
Op dat moment staal het Hoofd Wereld-
Promotie te springen, zwaaiend met haar ar
men, wijzend op haar horloge.
„Wat doe je?", vraagt Hoffman.
„Aerobics", is het antwoord.
Ga dus kijken naar Accidental Hero, Hoff
mans meest recente levensechte acteerpres
tatie, en maak zelf uit of de film vertelt wat de
media met beroemdheden doen of wat be
roemdheid een mens kan aandoen.
Accidental Hero gaat donderdag in \eder-
land in première.
VERTALING MARCREET HESLINGA
