BKO: soort
Robin Hood
in Teheran
Wijken in Washington al weken in greep van onbekende schutter
Marokkaanse oppositie bundelt krachten
Feiten &Meningen
ZATERDAG 17 APRIL 1993
2
WASHINGTON HANS DE BRUUN
CORRESPONDENT
„Hoe gaat het ermee?", vroeg de jongeman
vanuit een gedeukte auto. „Goed", zei de
vrouw die hij zojuist bij het oversteken had
afgesneden, wantrouwig. Daarna haalde hij
een geweer tevoorschijn en schoot de zes
maanden zwangere vrouw in de arm.
„Aprilgrap!", riep hij, en verdween.
Het was de zesde keer in enkele weken tijd
dat de onbekende schutter toesloeg. Daar
na kwam hij nog vier keer in actie. Twee
mensen werden plompverloren doodge
schoten, en vier raakten gewond. Het ge
volg is dat de duizenden bewoners van de
Washingtonse wijken Columbia Heights en
Mount Pleasant niet meer de deur uit dur
ven. De straten zijn 's avonds uitgestorven.
Mensen staan in de deuropeningen te pra
ten, maar gaan direct naar binnen zodra
een vreemde auto de straat inrijdt. Je weet
maar nooit. „Ik ga 's avonds de straat niet
meer op", zegt een bejaarde vrouw. De
mensen doen 's morgens vlug hun bood
schappen en blijven de rest van de dag bin
nen. De kinderen komen direct uit school
naar huis en spelen niet buiten.
Een compleet stadsdeel, op slechts enkele
kilometers van het Witte Huis, leeft zo al
weken in de greep van de terreur van de
onbekende schutter. Het begon op 23 fe
bruari, toen een 49-jarige vrouw werd be
schoten toen zij haar hond uitliet. Vlakbij
haar huis werd vorige week een jongen
doodgeschoten, die daar rustig liep te wan
delen.
De bewoners van Washington zijn wat ge
weld betreft wel wat gewend. De hoofdstad
behoort tot de bloedigste steden van de
Verenigde Staten. Vorig jaar vielen er meer
dan vierhonderd doden door kogels. Welis
waar veertig minder dan het jaar daarvoor,
maar van één moord per dag in een stad
met slechts 700.000 inwoners kijkt niemand
meer op. Van deze wilde schutter echter
des te meer.
Vooral omdat dit keer geen drugshandela
ren, autodieven of andere criminelen het
slachtoffer zijn, zoals bij de meeste moor
den, maar gewone, onschuldige voorbijgan
gers. Naar de bedoelingen van de man is
het dan ook slechts gissen. Maar zijn acties
worden wel steeds gedurfder.
Eerst pleegde hij zijn aanslagen in het don
ker en al rijdende. Nu stopt hij bij zijn
slachtoffers, niet bang zich te laten zien, en
schiet van dichtbij. Zijn slachtoffers zijn
blank, zwart, Aziatisch en Hispanic. Racis
me lijkt dan ook geen motief. Roof ook niet.
De politie is met honderden agenten in
uniform en burger in de wijk aanwezig.
Auto's worden aangehouden, papieren ge
controleerd. Soms wordt met veel kabaal ie
mand aangehouden, die dan al gauw blijkt
niet de gezochte te zijn.
De man weet de politie ook telkens op een
dwaalspoor te brengen, door steeds in een
andere auto te rijden. Gestolen auto's? Ge
leende? „We weten het niet. Alles is moge
lijk", zegt een politieman. Als de man ooit
op heterdaad wordt betrapt bij een nieuwe
terreurdaad, hoeft hij zich over zijn lot geen
illusies te maken. Er zijn veel wapens in
omloop. De wijk zal zich laten gelden.
Maar intussen wandelen politieagenten
mee met bewoners die boodschappen doen
of hun hond uitlaten. Een politiehelikopter
cirkelt de hele dag boven de wijk, op zoek
naar verdachte auto's. Door zich zo op een
wijk te concentreren lijkt de schutter erom
te vragen te worden gepakt. Maar men be
seft dat hij de hele stad in zijn greep kan
krijgen door zijn werkterrein te verleggen.
Gelaten wacht men op het volgende schot.
„Al haal je er alle psychiaters van de wereld
bij, zo iemand kan ik niet begrijpen", zegt
een politieman.
Het is de ochtend van dinsdag 23 februari, kwart over ze
ven. Het immense doolhof dat de markt van Teheran
vormt, maakt zich op voor een nieuwe dag. Vier motor
rijders in legeruniform rijden een gepantserde auto, die
geld vervoert naar de staatsbank Melli, klem. Binnen een
paar seconden maken de overvallers de chauffeur een
flink pak bankbiljetten lichter en verdwijnen ze, de ach-
terafstraatjesin.
LONDEN HARVEY MORRIS
THE INDEPENDENT
Vijf dagen later eiste de Babak
Khoramdin Organisatie (BKO),
genoemd naar de held uit de
8ste eeuw die nog het beste kan
worden omschreven als een
Iraanse Robin Hood, de verant
woordelijkheid voor deze actie
op. De BKO sprak over de op
brengst van de overval als een
'lening van de staat' die zou
worden terugbetaald zo gauw
de democratie was gevestigd. In
ware Robin-Hoodstijl werd daar
aan toegevoegd dat de helft van
het geld zou worden verdeeld
onder de slachtoffers van de
overstroming in het zuiden van
de hoofdstad.
De organisatie pleegde in de zo
mer van '92 haar eerste aanval
op de leiding van de Islami
tische Republiek. Zij zegt sinds
dien verantwoordelijk te zijn
voor een poging tot moord op
president Ali Akbar Hasjemi
Rafsanjani, een explosie in het
huis van de Iraanse geestelijk
leider Ali Khamenei, en een
bom in het ministerie van infor
matie.
De organisatie is zo anoniem
dat zowel het regime als de op
positie haar bestaan ontkennen.
Volgens de Volksorganisatie van
de Mujahedin, die in Irak is ge
vestigd en die zichzelf be
schouwd als de enige levensvat
bare oppositie van het regime
in Teheran, is de BKO een ver
zinsel. „Zij eisen operaties op
die niet hebben plaatsgevon
den, en van onze bronnen in
Iran weten we dat deze groep
niet bestaat", aldus Mariam
Moussavi, woordvoerster van de
Mujahedin in Londen.
Maar deze week dook de BKO
in een Westeuropese stad op en
werd tijdens een eerste inter
view een schets gegeven van
achtergrond, doelen en struc
tuur. Als de BKO is wat zij zegt
te zijn, dan is de organisatie ge-
infiltreerd in de hoogste
echelons van de Iraanse strijd
krachten, de Revolutionaire
Garde en de inlichtingendienst.
Volgens eigen zeggen bestaat de
militaire vleugel van de BKO in
zijn geheel uit oud-frontsolda
ten uit de oorlog Irak-Iran, kin
deren van de islamitische revo
lutie van 1979, nu dertigers en
veertigers, en teleurgesteld over
de weg die de revolutie tijdens
dat bloedige conflict is ingesla
gen. In totaal zouden ze met
minder dan honderd mannen
zijn. In 1988 zou een aantal offi
cieren in het leger en in de Re
volutionaire Garde, met elkaar
verbonden door de kameraad
schap in de loopgraven, hebben
besloten om zodra de tijd rijp
was de wapens op te nemen te
gen het bewind. De eerste vier
jaren werden, volgens een
woordvoerder van de BKO, be
steed aan het opbouwen van de
verschillende cellen „meer
dan vijf mensen en minder dan
tien" en een centraal mili
tair-burgerlijk commando. „De
BKO is een heel klein clubje,
een druppeltje in de oceaan.
Maar zij heeft haar medewer
kers op belangrijke plaatsen."
De eerste operatie werd vorig
jaar uitgevoerd toen een com
mando-eenheid van de BKO
een bewakingspost in de Teher-
aanse voorstad Tajrisj overnam
en de Iraanse vlag hees. De aan
val leidde tot een zes uur du
rend gevecht met de Revolutio
naire Garde. In februari zegt zij
een mislukte poging te hebben
gedaan om Rafsanjani te ver
moorden. Bij deze poging von
den vijf commando's de dood
en werder er drie gevangen ge
STANDPLAATSJOHANNESBURG
'Die wondjes zijn insektenbeten
De arts was nog jong, maar zijn optreden liet
geen ruimte voor misverstanden: hier was een
doorgewinterde professional aan het werk. Hij
gebood me op de behandeltafel te gaan liggen
en begon me met trefzekere hand te bekloppen.
Hij keek me in mijn keel en onderwierp de
wondjes aan mijn been en voet aan een nauw
gezette inspectie. Daarna behandelde hij me
alsof ik een ernstige en besmettelijke ziekte on
der de leden had en sloeg een toon aan die je
mischien bij een derde-graadsverhoor kunt ver
wachten, maar die, vond ik, niet bij een genees
heer paste.
„Ik moet eens ernstig met u praten", zei hij ter
wijl ik me aankleedde. Onder zijn strenge blik
veranderde mijn onbehagen in een knagende
ongerustheid. „Heeft u 's nachts last van koorts
aanvallen?", vroeg hij terwijl ik mijn overhemd
dicht knoopte. Ik moest toegeven dat ik het de
laatste tijd 's nachts wel eens warm had gehad.
Ik had dat in mijn onschuld aan het weer toege
schreven. Het was de laatste weken nogal heet
geweest. Hij keek me vorsend aan en noteerde
mijn antwoord.
„Die zweertjes op uw been en voet", ging hij
verder, „hoe lang hebt u die al?" Een paar da
gen, bekende ik. „Weet u waar die op lijken?" Ik
moest het antwoord schuldig blijven en strikte
in een ongetwijfeld doorzichtige poging om zo
veel onbenul te verbergen kwasi-nonchalant
mijn schoenveters.
„Heeft u wel eens van het Kaposi-syndroom ge
hoord?" Opeens kreeg ik het heel warm, terwijl
de koude rillingen over mijn rug liepen. Het Ka-
posi-syndroom, dat wist ik, treedt op in een ver
gevorderd stadium van AIDS. Ik, heteroseksueel
met een zeer oppassende levenswandel, die van
harddrugs alleen weet dat je er van af moet blij
ven, ik AIDS? Dat was onmogelijk, kon niet waar
zijn. Ik schudde mijn hoofd in ongeloof en legde
hem uit. waarom deze diagnose, dit vonnis, niet
kon kloppen. „Dat zegt niets. U kunt het virus
15 jaar geleden al hebben opgelopen. Begrijp
me goed, ik zeg niet dat u seropositief bent,
maar we moeten er wel rekening mee houden.
Heeft u bezwaar tegen een AlDS-test? We zullen
ook uw bloed op andere, mogelijke ziekten on
derzoeken."
Ik liet me naar de röntgenafdeling sturen om
een foto van mijn longen te laten maken. In de
wachtkamer moest twee keer mijn naam wor
den afgeroepen voor ik reageerde. Ik kan me
niet herinneren of ik iets dacht of voelde. AIDS,
alleen dat woord dreinde door mijn hersenen.
Met de röntgenfoto's ging ik terug naar de arts.
Hij plaatste ze in een lichtbak en mompelde dat
'dat er niet slecht uitziet'. Er verscheen een juf
frouw, die me bloed aftapte. „We hebben de uit
slag van de AIDS-test tegenwoordig heel snel",
zei de arts. ,|Als u over twee dagen belt, weten
we het. En maakt u zich niet te ongerust. Het is
niet gezegd, dat u AIDS hebt."
Ik ging naar kantoor en probeerde te werken. Ik
ging naar huis en vertelde het mijn vrouw. Ze
raadpleegde een medische encyclopedie en pro
beerde me gerust te stellen. Ik vertelde het aan
vrienden, die alles over AIDS bleken te weten. Ze
deden hun best om me op te beuren. Maar twee
dagen lang trok het leven als een stomme film
aan me voorbij. Slapen deed ik, vreemd genoeg,
als een roos.
Op de afgesproken tijd belde ik de arts. Het
duurde even voordat hij weer wist wie ik was.
„Het bloedonderzoek hebben we gisteren bin
nen gekregen. Alles is goed. En de AIDS-test?
Ogenblikje, dan zoek ik die even op." Aan de an
dere kant klonk wat onduidelijk gerommel.
„Meneer Hijsenberg? Hier hebben We de uitslag
van de AIDS-test. Het is positief, ik bedoel, er is
niets aan de hand. Ik had toch gezegd dat u zich
niet ongerust moest maken. En die wondjes?
Tja, ik denk toch dat het insektenbeten zijn."
PETER VAN NUUSENBURG CORRESPONDENT
nomen. Onafhankelijke oogge
tuigen hebben bijzonderheden
van de aanval bevestigd. Vorige
maand zou de organisatie ach
ter de explosie in het huis van
Khamenei hebben gezeten.
Ondanks het feit dat Babak
Khoramdin tegen de Arabische
inval in Iran vocht en tegen de
Perzische koningen die de islam
omhelsden, ontkent de naar
hem genoemde organisatie uit
drukkelijk anti-islamitisch te
zijn. Op dit moment is het haar
strategie om zichzelf in de hoof
den van het Iraanse publiek vast
te zetten als een groepering, die
terugslaat in reactie op de on
derdrukking door het regime.
„Wij willen de Iraanse leiders
duidelijk maken dat, wanneer
zij schieten op mensen die de
monstreren tegen de staat
waarin de economie verkeert,
zij dat niet straffeloos kunnen
doen", aldus de woordvoerder
van de BKO. „Wij nemen wraak
en zij zullen twee keer na moe
ten denken. Zij moeten begrij
pen dat er nu iemand is die te
rugschiet."
Volgens haar ideologie is de
BKO voor een sterk Iran „een
regionale supermacht, maar
geen wereldsupermacht zoals
de laatste sjah wilde". Iran zou
op dit moment bezig zijn met
ontwikkelingsprogramma's
voor lange-afstandsraketten en
kernwapens die represailles zul
len uitlokken van het Westen.
„Het regime leidt ons naar waar
Irak zich nu bevindt. Zij hebben
bijna de beschikking over kern
wapens en met hun fanatieke
manier van denken, zal één van
hen ze nog eens gebruiken ook.
Ons is dan hetzelfde lot bescho
ren als Irak." Of de BKO bestaat
of niet, of het om één man met
een telefax gaat of om een elite
groep van officieren in de kern
van het regime, de geest van
Babak Khoramdin is er ten min
ste in geslaagd aan de tralies
van de Iraanse kooi te ramme
len.
VERTALING: LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
Initiatiefnemer Diouri: Hassan is een wrede en onverbiddelijke man
Archieffoto van koning Hassan II.
GENEVE» JUAN GASPARINI
Meer dan 300 Marokkaanse af
gevaardigden uit Duitsland, Al
gerije, België, Spanje, Frankrijk
en Nederland praten sinds gis
teren in het Spaanse Fuengirola
over de oprichting van een op
positiefront tegen koning Has
san II. Uiteindelijk zal dat vol
gens de Marokkaanse schrijver
en initiatiefnemer Moumen
Diouri moeten leiden tot de
stichting van een republiek in
Marokko.
Het nieuwe front moet a-poli-
FOTO AP
tiek en zonder ideologie zijn,
meent Diouri, zodat alle tegen
standers van Hassan II er aan
kunnen deelnemen. „Onze eni
ge doctrine is de oppositie te
gen het regime en het voorbe
reiden van een alternatief', al
dus Diouri.
Het concrete doel van de confe
rentie is het opstellen van een
stichtingsdocument voor een
nieuwe democratische repu
bliek. Ook zou een soort scha-
duwregering moeten worden
gekozen. Via een manifest zal
de Marokkaanse bevolking wor
den oproepen dit nieuwe poli
tieke initiatief te ondersteunen.
Moumen Diouri werd interna
tionaal bekend toen hij in juni
'91 door de Franse regering
werd uitgewezen naar Gabon,
terwijl er een heftige polemiek
woedde rond de voorgenomen
uitgave van zijn boek 'Aan wie
behoort Marokko toe?'. Daarin
beschuldigt hij koning Hassan II
ervan zich persoonlijk de goe
deren en mensen van zijn land
toe te eigenen. Ook zou Hassan
II de privatisering van de
Marokkaanse economie domi
neren en heftige repressie uit
oefenen. De Franse politieke en
economische machten worden
in het boek van medeplichtig
heid beschuldigd.
Diouri spande een proces aan
tegen zijn uitwijzing en mocht
terugkeren naar Frankrijk, waar
hij een vluchtelingenstatus
kreeg. De Marokkaanse schrij
ver werd in 1964 in zijn geboor
teland ter dood veroordeeld en
woonde sindsdien in Frankrijk.
Zijn boeken en geschriften heb
ben Diouri tot een omstreden
persoonlijkheid gemaakt. Dat is
ook de reden waarom hij tijdens
de conferentie in Fuengirola
geen centrale rol wil spelen. Het
belet hem echter niet zich dui
delijk uit te spreken tegen het
Marokkaanse regime. ,.ln
Marokko wonen 26 miljoen
mensen, van wie 12 miljoen
volkomen aan hun lot worden
overgelaten. Negen miljoen le-
a
De dissidente Marokkaanse schrijver Moumen Diouri.
ven onder de armoedegrens",
aldus Diouri.
De conferentie in Fuengirola is
er op gericht een einde te ma
ken aan het huidige systeem in
Marokko. Volgens Diouri „zul
len er nooit vrije verkiezingen
plaatsvinden onder Hassan II".
Hij noemt de koning „een wre
de en onverbiddelijke man die
nooit zijn regeermethode zal
wijzigen. Hij blijft de nationale
en wereldopinie uitdagen." Het
oppositiefront moet volgens
hem een nieuwe staat creëren,
als Hassan op wat voor manier
dan ook van zijn macht is ont
daan. De Marokkaanse intellec
tueel beschuldigt Hassan er ver
der van betrokken te zijn bij
drugshandel, in het bijzonder
bij de produktie en verkoop van
'kif, een mengeling van tabak
en hasj. Wat betreft het conflict
over de Spaanse Sahara, in 1975
door Rabat geannexeerd, toont
Diouri zich voorstander van een
referendum waarin de bevol
king zich over zelfbeschikking
kan uitspreken. Dit moet onder
auspiciën van de Verenigde Na
ties nog voor het einde van het
jaar plaatsvinden.
De leden van de BKO zijn met elkaar verbonden door de kameraadschap in de loopgraven in de oorlog met Irak.
FOTO •ARCHIEF
