'Het was in het
begin heel eng'
Succes dreigt muzikanten
boven hoofd te groeien
Cultuur Kunst
'Is er dan echt helemaal niemand die
met Willem Alexander wil trouwen?'
Onfatsoenlijk klieren
in een treincoupé
Eén orkest in Arnhem
VRIJDAG 16 APRIL 1993
23
Aïda-weekeinde in Oudheden
leiden Hoogtepunten van Verdi's opera 'Aïda' in de Egyptische
Taffeh- tempel worden in het weekeinde van 23,24 en 25 april
uitgevoerd. Het schoolorkest van het Gymnasium Haganum (uit
Den Haag dus), bestaat uit 120 leden, gaat elk jaar in leiden op
'orkestkamp' en sluit dat af met een concert. Nu is gekozen voor
de aria 'Celeste Aïda', het koorstuk 'Gloria all Egitto' en de tri
omfmars. De uitvoeringen in de Taffehzaal zijn op bovengene-
oemde dagen om 13.00 en 15.00 uur en duren steeds 45 minu
ten. Toegang is gratis.
Schrijfster Jo Boer overleden
Rotterdam De schrijfster Jo Boer is woensdag op 85-jarige leef
tijd overleden. Boer won in 1948 de Vijverbergprijs voor haar ro
man 'Kruis of Munt'. Ze schreef een tiental familieromans, die
werden gekenmerkt door een zekere sombere romantiek.
Fotokunst in de trein
utrecht De NS vervangt momenteel de fotoplaten van land
schappen, steden en kunst in een groot aantal treinen door een
fotoserie van Rommert Boonstra. Hij maakte foto's rond de the
ma's reizen en het 'typisch Nederlands landschap'. In het Ne
derlands Spoorwegmuseum in Utrecht is t/m 31 mei ook werk
van Boonstra te bezichtigen. Deze tentoonstelling heet 'Foto
kunst in de trein'. Galerie Fotomania in Rotterdam toont t/m 2
mei ander recent werk van Rommert Boonstra.
Rommert Boonstra met één van zijn werken. foto qpd
Amsterdamse zangeres speelt hoofdrol in musical 'Elisabeth
Is er nog leven voor Sissi na Romy Schneider? Die vraag
moet ook zangeres Pia Douwes zich hebben gesteld toen I
zij door operaregisseur Harry Kupfer werd uitverkoren in I
Wenen de hoofdrol te spelen in de musical 'Elisabeth'. I
Nu, een jaar later, weet de 28-jarige Amsterdamse, die in I
Londen en Wenen dans en zang studeerde, dat ze die I
vraag bevestigend kan beantwoorden. Zes maanden sue- I
ces in het Theater an der Wien hebben haar voldoende I
zelfvertrouwen gegeven. „Ik denk wel dat ze in volgende I
Elisabeth-produkties iemand zoeken die op mij lijkt."
CHEF* ANNEMIEK RUYGROK.071-161423.PLV.-CHEF»,ANRIJSOAM,071-161415
Pia Douwes: „Ik moet in tweëenhalf uur veertig jaar van een leven spelen."
wenen«jos frusch
Ze houdt het op ongeveer het
zestigste interview sinds de pre
mière in september vorig jaar.
„Maar nog altijd even leuk om
te doen, hoor", zegt ze haastig.
Pia Douwes zit er in de arties
tenfoyer, anderhalf uur voor de
zoveelste uitvoering van 'Elisa
beth', ontspannen bij. Ze maakt
grapjes met Nederlandse vrien
den die haar zijn komen opzoe
ken, schakelt probleemloos over
op Wiener-Deutsch als collega
acteurs haar aanspreken en be
antwoordt tussendoor de vra
gen. Interviews op tv en met
Oostenrijkse, Duitse en natuur
lijk ook Nederlandse kranten
hebben haar een stuk zelfverze
kerder gemaakt. „Het was heel
eng in het begin. Ik had er abso
luut geen ervaring mee. Maar je
moet wel als de publiciteitsmo-
len eenmaal op volle toeren
draait."
Een droom werd werkelijk
heid voor Pia Douwes (28) toen
Kupfer haar ongeveer een jaar
geleden uit ongeveer vijfhon
derd kandidaten uitverkoos
voor de hoofdrol in 'Elisabeth'.
Ze had in Wenen en Amster
dam Cats' gedaan, Maria ge
speeld in 'West Side Story' bij
het Ballet van Vlaanderen en
geschitterd als Fantine in 'Les
Misérables'. Mooie rollen, dat
wel, maar niet te vergelijken
met 'Elisabeth'. Als zangeres
zonder Wiener Blut in de ade
ren wek je immers niet zo maar
eventjes het nationaal symbool
tot leven op de planken.
„Een ongekend zware belas
ting", weet ze nu, na zes maan
den van zeven voorstellingen
per week. „Iedereen kent Sissi
van de film als een beminnelij
ke, ietwat naïeve jonge vrouw.
Nu wordt het publiek gecon
fronteerd met een verbitterde
keizerin die haar leven lang met
doodsverlangens rondliep.
Spontane meid
De fysieke aspecten van haar rol
wegen zwaar. Ze moet zich
liefst zestien keer verkleden,
veel rennen, steeds opnieuw
schminken: bepaald niet bevor
derlijk voor de concentratie.
„Vergeet niet dat ik in tweeën
eenhalf uur veertig jaar van een
leven speel. Ik moet niet alleen
mijn lichaamstaal veranderen,
maar ook mijn stem."
Onvoorstelbaar dat zo'n vro
lijke, spontane jonge meid een
inzichzelf gekeerde vrouw kan
spelen. „Schmink doet wonde
ren, maar ook zangtechniek
helpt je daarbij. Bovendien
wordt het tempo van de musi
cal langzamer. In het begin zing
ik veel snelle, vrolijke nummers.
In het tweede gedeelte gaat het
allemaal wat rustiger, worden
de teksten treuriger en verbit
terder."
De zangeres geeft toe dat ze
heel langzaam in haar rol is ge
groeid. De slechte kritieken van
de première in vooral de Oos
tenrijkse kranten kan ze wel
enigszins begrijpen. „In de re-
petitietijd bereid je je alleen
maar voor op de première. Dan
moet de voorstelling er staan.
Daarna ga je in alle rust die
boog uitwerken, spanning in je
rol brengen, uitdiepen, nuance
ren. De manier waarop ik de rol
nu speel is niet meer te vergelij
ken met de première."
Doodsverlangen
De musical Elisabeth is dus
geen honingzoete story zoals de
Romy Schneider-film, maar de
ware levensgeschiedenis van
een keizerin, die zich een groot
deel van haar leven van de we
reld afsloot en wegzonk in ge
dichten waarin haar doodsver
langen in elke strofe weerklinkt.
Deze irrationele verhouding van
Sissi met de dood staat centraal
in de musical: het verhaal wordt
verteld door haar moordenaar
en haar belangrijkste tegenspe
ler is de personificatie van de
dood.
Is het wel mogelijk je als jon
ge, levenslustige Amsterdamse
in te leven in de gevoels- en ge-
dachtenwereld van een depres
sieve Oostenrijkse keizerin? „Ik
herken veel van haar in mezelf.
Haar negatieve gedachten, haar
onzekerheid, haar wanhoop
omdat ze niet geaccepteerd
werd. Dat zijn zaken waarmee
ik in mijn leven ook te maken
heb gehad. En nog steeds heb.
Alleen had Elisabeth geen door
zettingsvermogen, geen disci
pline om er iets van te maken.
Dat kan ik absoluut niet begrij
pen."
Jarig LVP wil met betaalde krachten muziekhuis runnen:
LEIDEN «LETTY STAM
Het gaat goed met de Leidse
Vereniging van Popmuzikanten
(LVP). Zo goed zelfs, dat het
succes de club van belangenbe
hartigers boven het hoofd dreigt
te groeien. De nu twaalfeneen-
half jaar bestaande LVP heeft
plannen om ook de beneden
verdieping varuhet huidige on
derkomen aan de Middelsteg
racht in gebruik te nemen.
Daarmee krijgt het collectief
een dubbel zo grote ruimte. En
om die draaiende te houden, is
ook een dubbel zo grote organi
satie nodig. Nog liever, als een
soort verjaarscadeau, ziet het
collectief de gelederen versterkt
met betaalde krachten.
Terug in de geschiedenis. Het
is 1980 en het popklimaat in
Leiden is belabberd. Uit pure
frustratie steekt een aantal
mensen de hoofden bij elkaar
en niet veel later is de LVP een
feit. Twaalfeneenhalf jaar later
beschikt het collectief over een
pand aan de Middelstegracht.
Muzikanten kunnen er oefenen,
opnemen, les krijgen en optre
den. Het eigen boekingsbureau,
Gigz, brengt de bands aan de
man. Een kwartaalblad en een
gouden gids met adressen hou
den de belangstellenden op de
hoogte van het wel en wee in de
popmuziek in de Leidse regio.
Van een club welwillende
muziekminnaars groeide de
LVP in twaalfeneenhalf jaar tijd
uit tot gerespecteerd gespreks
partner. Dat klopt, vertelt be-
stuursadviseur Arthur Schou
ten. „Dat ging niet zo maar.
Daar ging wel een aantal jaren
lobbyen aan vooraf. We zijn nu
geaccepteerd als erkende ver
eniging. De gemeente neemt
ons, en dus ook popmuziek, se
rieus. We krijgen een beschei
den subsidie net zoals bij voor
beeld een fanfarekorps of een
zangkoor. De gemeente is ook
onze huisbaas. En dat gaat alle
maal heel goed."
In de zeer nabije toekomst wil
de LVP ook de benedenverdie
ping aan de Middelstegracht in
gebruik nemen. „We willen daar
zeven geïsoleerde kabines bou
wen. De ontmoetingsruimte die
nu nog boven is, moet naar be
neden. Dan kan het podium op
de eerste etage worden ver
groot. En de bar op dezelfde
verdieping kunnen we zo wat
ergonomischer inrichten. Vol
gens het snelste scenario kun
nen we pakweg in november
beginnen met de verbouwing
en dan zijn we rond maart 1994
klaar."
„Het probleem is dat het fi
nanciële plaatje nog niet rond
Gemengde LVP-cd
LEIDEN «ANNET DE JONG
Rubberen Robbie even buiten beschouwing gelaten, bestaat er niet
zoiets als de Leidse sound. 'De Koperen Ploert, een cd die de Leidse
Vereniging van Popmuzikanten uitgeeft ter gelegenheid van haar
12,5-jarige bestaan, rechtvaardigt deze stelling. De luisteraar wordt
68 minuten heen en weer geslingerd tussen de meest uiteenlopen
de muziekstijlen. Van de vijftig bands die momenteel gebruik ma
ken van de oefenruimten van het LVP vond een onafhankelijke jury
er zestien 'rijp voor de studio'. De uitverkorenen bivakkeerden een
maand in de studio aan de Middelstegracht.
Helaas zijn er niet alleen grote verschillen in de genres, maar
even zo grote verschillen in kwaliteit. 'De Koperen Ploert' had kor
ter maar indrukwekkender geweest zonder de bijdragen van Essen
ce of Ardvark, Inner Sanctum, Acoustic Riders en Big Al's Blues M-
Bassadors. De country en blues van de twee laatste halen het tem
po volledig uit de plaat. De rocksongs van The Lovecramps, Wons
II menny en in iets mindere mate Everyday's Shampoo sprin
gen eruit. Een opvallende bijdrage wordt geleverd door The Minia
ture Horses met hun pakkende on-Hollandse sound. De viermans
formatie 10 Feet Rock legde 'Crazy Life' in één keer vast. Verras
send genoeg bereikt het kwartet daarmee een betere geluidskwali
teit dan het gros van de andere groepen.
Rekening houdend met de geringe opnametijd, de beperkte fi
nanciële middelen en het feit dat het merendeel van de bands op
cd debuteert, mag 'De Koperen Ploert' gerust als een aanwinst wor
den beschouwd.
is. Er zijn geen fondsen aanwe
zig binnen de eigen organisatie.
De onderhandelingen met de
gemeente over de prijskaartjes
zijn inmiddels geopend. Het
zou leuk zijn als de gemeente
raad ons een verbouwingskre
diet geeft en dat later doorbere
kent in de huur. Maar mis
schien is het wel voordeliger als
we zelf de kapitaalmarkt op-
'gaan. De bank van de Vereni
ging van Nederlandse Gemeen
ten berekent geloof ik negen
procent rente terwijl de gewone
bankrente zo'n twee procent la
ger ligt."
„Een ander probleem is dat
de uitbreiding van de ruimte ei
genlijk niet mogelijk is zonder
betaalde krachten. Een groter
gebouw vereist een grotere or
ganisatie. Nu draait alles op
vrijwilligers en actieve bestuurs
leden. Dat is een harde kem van
een mens of twintig. Niemand
wordt daarvoor betaald. Puur
om de organisatie te kunnen
voortzetten zijn we toe aan een
betaalde kracht."
„We willen een beetje op de
zelfde manier worden behan
deld als het LVC. Daar zitten
drie full time-krachten. Daar
kan dat wel. Een betaalde
kracht zou een opwaardering
betekenen voor de LVP. Wet
houder Hennie Koek (PvdA/cul
tuur) staat er sympathiek tegen
over maar heeft nog niets toe
gezegd. Die betaalde krachten
zijn echt geen luxe. We verdie-
het, i
het 2
r te z
gen.
LVP viert morgen vanaf
21.00 uur feest in LVC met op
tredens van bands en de pre
sentatie van de jubileum-cd.
Robert Plant
op Parkpop
DEN HAAG CPD
Parkpop, Europa's grootste (gratis)
muziekfestival, heeft het program
ma voor de dertiende editie rond.
Meest bekende namen voor zondag
27 juni zijn Robert Plant (voorheen
Led Zeppelin), Fish (ex-Marillion)
en Inner Circle. Verder treden in
het Haagse Zuiderpark op Thunder,
Soul Sister, Galliano, Jesus Jones.
Beatcream, The Wonder Stuff, The
Shamen, Gotcha! en Samuel Eddy
lan Akkerman. De organiserende
Stichting Toerisme Den Haag ver
wacht wederom zo'n 400.000 be
zoekers.
Clichématig vrouwenleed moet worden gezocht achter de Warholdiaanse portretten van Bogman. foto
BEELDENDE KUNST
i search of joyful beauty", tot 3/5, do.
t/m za 14-18 uur, zo. 14-17 uur. in Stel
ling. Burgsteeg 14,2312 JS Leiden
Bovenstaande kop lijkt wegge
lopen uit een roddelblad, maar
is de titel van één van Jacque
line Lammes (1964) schilderijen
in Stelling. Tulpen, molens,
boerinnetjes en prullaria die als
typisch Hollands zijn te om
schrijven, vullen haar doeken.
Vaak ter omlijsting van Hol
lands eerste familie, waarvan de
oudste zoon, Leids student en
troonpretendent, overwegend
het lijdend voorwerp is van
Lammes absurdistische pen
seel, waarmee heilige huisjes
worden afgebroken, kitsch
kunst wordt en andersom.
Als het lam der Nederlanden
heeft zij Alexander aan drie wie
ken van een molen genageld.
Als op alle werken is hij keurig
in het pak. Aan weerszijden van
hem, in een vrolijk bollenveld,
knielen zijn devote ouders. Zij
zijn de enige somberen. Hun
zoon draagt zijn kruis, pardon:
in dit geval zijn molen, met een
opgewekte lach. Hij lijkt op de
hoofdfiguur uit Monty Pythons
'Life of Brian' waarin Brians le
ven, dat vrolijk zingend aan het
kruis wordt beëindigd, parallel
aan dat van Christus loopt.
Een prins geofferd voor de
Nederlandse kroon. En daar is
liefst een huwelijk bij nodig. De
roddelpers staat er bol van en
moet een belangrijke inspiratie
bron voor Lamme zijn geweest.
Tot olifanten opgeblazen mug
gen heeft zij nog eens verder
uitvergroot. En dat levert prach
tige humoristische beelden op.
Met een knipoog-naar Alexan
der, die overigens nog niet is
wezen kijken.
Eveneens met een dubbele
bodem is het realisme van Lam
mes mede-exposanten Anne
Kittelmann (1966) en Ciska
Bogman (1958). Maar serieuzer
van toon en in een andere stijl.
Geen harde kleuren voor Kit
telmann, maar wollige warme
voor pathetische portretten.
Meestal van vrouwen. Geba
seerd op oude motieven. Som
mige voorstellingen laten
wreedheden zien. Hoewel ze
niet direct opvallen. Het warme
bad van de sfeervolle schilde
ringen werkt misleidend. Daar
door lijken twee volvette jonge
tjes engelachtige wezentjes. Pas
in tweede instantie zie je dat ze
op het punt staan een weerloze
gans te slachten.
Clichématig vrouwenleed
moet worden gezocht achter de
Warholdiaanse portretten van
Bogman. Onder meer weerge
geven in een 9-luik van filmster
ren, andere schoonheden en
een huissloof met kinderen. De
boodschap luidt, vrij vertaald,
dat een knap uiterlijk niet leidt
tot zelfacceptatie of maatschap
pelijk aanzien. Net zomin als
het fulltime moederschap.
Bogmans weinig positieve
beeld van de positie van de
vrouW wordt nog eens onder
streept door een zelfportret. Zij
exposeert fragmenten van zich
zelf in een gezamenlijk kabinet
van 40 miniaturen. Als hoerig
lustobject.
De twee anderen hebben
eveneens zelfportrettten ge
maakt. Kittelmann toont zich
zelf op een trap voor een ruïne.
En Lamme lijkt een soort Heidi.
Gezellig dijenkletsend in de al
pen als gezellin van Alexander.
RECENSIE CONNY VAN DER ZANDE
Evengoed Nog een Hele Zit van Wim T
Schippers door leerlingen van het Rijn
lands Lyceum Oegstgeest. Regie Arjen
i Mulder, Anouk de
Barber Spiekerman,
Schnitzler, Ferdinand Bonne
kamp. Produktieleiding: Melanie de Bruin.
Première gezien 15/4 Rijnlands Lyceum
Oegstgeest aldaar nog te zien 19/4
Bos. Spel o.a Merijn f
Jong, Eelco Meerdink, B
Madeleine Schnitzler. I
Durf, heel veel durf. Dat is wat
een amateurgezelschap nodig
heeft als het besluit een stuk
van Wim T. Schippers op te
voeren. In de stukken van deze
eigenzinnige kunstenaar, die we
kennen van de VPRO-serie 'We
zijn weer thuis', ontbreekt een
plot en de personages hebben
geen diepgang. Van enig hou
vast voor de regisseurs en ac
teurs is geen sprake. Een groep
je leerlingen van het Rijnlands
Lyceum durfde, zonder enige
begeleiding van een leraar, de
uitdaging aan.
'Even Goed Nog een Hele Zit'
speelt zich af in een trein. Het
décor is tot in het detail erg rea
listisch: er staan echte treinstoe-
len, er zijn raampjes gemaakt
en er hangen zelfs kunstwerkjes
aan de muur. In deze coupé zit
ten een stel mensen met elkaar
te ruziën. Van omgangsvormen
hebben ze nog nooit gehoord.
Ze pikken eikaars plaats in, ro
ken waar het verboden is en be
drijven de liefde met elkaar en
met zichzelf temidden van de
overige reizigers. En zoals we
dat van Schippers gewend zijn,
blijft geen enkel onderwerp on
besproken. Van de oorlog tot
een wasbak; van kunst tot sex:
banale opmerkingen worden op
een lijn gesteld met filosofische
denkbeelden.
De eerste minuten slagen de
acteurs er niet in te boeien. Het
spel is bijzonder traag, timing
ontbreekt, en sommige delen
zijn onverstaanbaar. Het zullen
misschien de zenuwen zijn ge
weest, want op het moment dat
een deftige dame, gespeeld
door Madeleine Schnitzler, bin
nenkomt, krijgen we iets van
het typische Schippers-toontje
te horen. Zij trekt met haar
overtuigende spel de anderen
omhoog, waardoor het samen
spel opeens wel spits wordt.
Ook de student Hans Ballen, ge
speeld door Eelco Meerdink,
geeft het stuk de vaart die het
nodig heeft.
En al ontbreekt in de voor
stelling de chaos en de slapstick
waar een stuk van Schippers om
vraagt, toch is het erg knap van
de spelers dat zij een zaal vol
premièrepubliek kunnen boei
en met een verhaal dat eigenlijk
nergens overgaat.
ARNHEM CPD
Minister d'Ancona van WVC
blijft bij haar besluit om de bei
de orkesten in Oost-Nederland
(HGO en Forum Filharmonisch)
op te heffen en een nieuw or
kest van negentig musici in Am-
hem te vestigen.
Het compromisvoorstel van
de provincies Gelderland en
Overijssel, het handhaven van
twee orkesten in één organisa
tie, is volgens de minister te
duur. Over dat plan moest
d'Ancona van de vaste kamer
commissie voor cultuur met
beide provincies eaan praten,
maar die gesprekken hebben
volgens haar 'niets opgeleverd'.
De minister heeft haar stand
punt gistermiddag aan de
Tweede Kamer meegedeeld.
Het woord is nu aan de kamer
facties, die naar verwachting in
mei over het definitieve voorstel
van d'Ancona zal vergaderen.
Directeur Hans Hierck van
Het Gelders Orkest 'betreurt' de
sterk dalende werkgelegenheid
als gevolg van het plan, maar
zegt niet van plan te zijn op de
nieuwe ontwikkelingen te rea
geren: „Dat hebben we in fe
bruari al gedaan toen dit voor
stel voor het eerst op tafel
kwam. In alles wat er daarna is
gebeurd zijn wij in feite geen
partij geweest. Wc laten het nu
over aan de kamer en eventueel
de provincies".
Volgens D'Ancona komt ze bij
uitvoering van het provinciale
compromis met een tekort van
1.3 miljoen gulden per |.ui te
zitten. Tevens ontstaat er vol
gens de bewindsvrouw dan een
„overaanbod" aan symfbnlM Hl
concerten. „Bovendien is er
geen extra financiële ruimte
meer voor de Nationale Reis
opera, en daar im da opl i ftli
in het oosten toch voor een d*tl
om begonnen aldus de miniNJ
ter.
