'Waterreservoir in
Haarlemmermeer'
Zuid-Holland beschermt weidevogels
Remi Poppe schrijft boek
over zes milieuschandalen
'Batterijen wel apart inzamelen' Meidsysteem
Over leven
Nominaties Teyler-prijs
Nieuw onderkomen AAP
VRIJDAG 16 APRIL 1993
CHEF WILLEM SPIERDIJK. 071-161440. PLV -CHEF MEINDERT VAN DER K,
Plan moet Kagerplassen en duinen ontlasten
HAARLEMMERMEER
De aanleg van een groot waterreservoir in Haarlemmer
meer kan nieuwe mogelijkheden scheppen voor recreatie
en waterwinning. Dit meent topambtenaar D. Ri
chardson van de provincie Noord-Holland. De duinen en
de Kagerplassen zouden daarmee kunnen worden ont
last.
kunnen worden gebouwd. Het
benodigde bouwzand kan vol
gens hem uit de plas zelf wor
den gewonnen. „Ik fantaseer er
maar op los", aldus Richardson.
„Ik wil een voorbeeld geven van
hoe je door gebruik van kring
loopprocessen op een beperkt
grondgebied verschillende pro
blemen kunt oplossen. Er zou
veel vaker voor dit soort creatie
ve oplossingen moeten worden
gekozen."
„Het gaat niet om een concreet
plan", zei Richardson, chef lan
delijk gebied bij de provinciale
dienst ruimte en groen, de afge
lopen week tijdens een bijeen
komst in Amsterdam. „Maar
zo'n waterreservoir in Haarlem
mermeer is wel degelijk denk
baar." Hierin moet regenwater
worden opgevangen, dat kan
worden gebruikt voor de drink
watervoorziening en irrigatie in
de landbouw. „Je hoeft dan
geen grondwater meer te win
nen en je kunt op die manier de
natuur sparen."
De grote plas zou volgens Ri
chardson ook dienst kunnen
doen als recreatiegebied. Aan
het water zouden woningen
Voorstander
De Stichting Duinbehoud rea
geert zeer positief op het plan.
Een dergelijke plas zou, volgens
M. Janssen van de stichting, als
enorme waterbuffer kunnen
dienen. Janssen: „Het komt ge
regeld voor dat de inlaat van ri
vierwater voor drinkwaterwin
ning moet worden stopgezet
omdat er weer een vervuiling
van het rivierwater is opgetre
den. In zo'n geval wordt de
zoetwaterbuffer van de duinen
aangesproken. Dat is nadelig
voor flora en fauna. De water
stand fluctueert te sterk door de
waterafname." De waterplas in
de Haarlemmermeer zou de
bufferfunctie van de duinen
kunnen overnemen, denkt Jans-
Ook het gebruik als recreatie
gebied ziet Janssen als gunstige
bijkomstigheid. „Dat geeft wat
minder recreatiedruk op het
duingebied. Voor de natuur is
vermindering van het aantal re
creanten alleen maar gunstig".
Overigens zet Janssen vraag
tekens bij de Haarlemmermeer
als plek voor de waterplas.
Duinbehoud heeft al eerder
plannen geopperd om in de ljs-
selmeerpolders een dergelijke
waterbuffer aan te leggen.
FOTO MARTIJN DE JONGE
De scholekster is een van de weidevogels die het wel goed gaat. Dit paartje zorgt in elk geval voor nageslacht.
MONICA WESSELING
Er moeten meer vrijwilligers en
veehouders komen voor het be
schermen van weidevogels in
Zuid-Holland. Met een aantal
van hen (tureluur, grutto en slo
beend) gaat het niet best. Door
intensieve landbouw blijft er
steeds minder weiland over. De
weidevogel is daarvan de dupe.
De provincie Zuid-Holland
geeft samen met de Stichting
Natuur- en Landschapsbeheer
maandag 26 april het startsein
voor de nestbeschermingsactie.
Weidevogels nestelen in wei
landen. De nesten lopen gevaar
doordat de koeien ze vertrap
pen of maaimachines ze omver
harken. In Zuid-Holland zetten
bijna 200 vrijwilligers en even
veel veehouders zich in om de
weidevogels te beschermen. De
nesten worden beschermd door
nestbeschermers of als gevolg
•van het feit dat de weilanden
pas na het broedseizoen volle
dig in gebruik worden geno
men.
De weidevogel krijgt het ech
ter steeds moeilijker. Nog steeds
verdwijnt weiland omdat het
omgezet wordt in grond voor
woningbouw, wegen of de bol
lenteelt. Door het verlagen van
de waterstand is het weiland
vroeger in het voorjaar droog
genoeg om te bewerken of om
de koeien naar buiten te doen.
Dat laat de weidevogels minder
tijd om de eieren uit te broeden
en de jongen goed op te voe
den. De verlaging van het wa
terpeil zorgt er bovendien voor
dat er minder voedsel beschik
baar is voor de vogels. Vogels
eten insekten en wormen en die
houden van nattigheid.
De boer op
De provincie gaat samen met
de Stichting Natuur- en Land
schapsbeheer 'de boer op' om
meer vrijwilligers en veehou
ders te zoeken. Er is een folder
gemaakt waarmee zij worden
geworven. Bovendien kunnen
veehouders die meedoen en
dus bij hun bedrijfsvoering re
kening houden met de weide
vogels, een bordje krijgen. Het
(weiland-)bord geeft aan dat de
veehouder meedoet aan nest
bescherming. Dat stimuleert
andere veehouders wellicht en
is in elk geval een goede recla
me voor de veehouder, zo denkt
de provincie. Bovendien zijn
met geld van de provincie 250
extra nestbeschermers aange
schaft. Deze ijzeren geraamten
worden over de broedsels ge
plaatst. De weidevogel kruipt er
rustig onder en de koeien lopen
er om heen. Hoewel de vroegste
vogels al druk doende zijn een
nest te bouwen, is de officiële
start van de nestbeschermings
actie eind april gepland. De
26ste van deze maand neemt
natuurgedeputeerde L. Blok in
de Rode Polder in Oud Ade 'een
nest in bescherming'. De weide
vogelgroep van deze regio (Rijp-
wetering) is de grootste van
Zuid-Holland. De vogelwach
ters in dit gebied zorgen op een
terrein van 1000 hectares voor
de weidevogels.
LEIDEN .GPD
Afgedankte batterijen zijn wel
degelijk klein chemisch afval.
Ook wegwerpbatterijen mogen
niet bij het gewone huisvuil.
Dat stelt de provincie Noord-
Holland in reactie op de uit
spraak van woordvoerder Huis
man van het Afval Overleg Or
gaan dat wegwerpbatterijen te
genwoordig zo milieuvriendelijk
zijn dat het geen zin meer heeft
ze apart in te zamelen.
„Er bestaat geen enkele reden
af te wijken van de lijn om alle
batterijen apart in te zamelen
en te verwerken", aldus een
woordvoerster van de provincie
Noord-Holland. Ze verwijst
daarbij naar een recente publi-
katie van het ministerie van
VROM. Daarin staat dat enkele
soorten batterijen weliswaar
minder schadelijke stoffen be
vatten dan vroeger, maar dat ze
toch als klein chemisch afval
moeten worden beschouwd.
Datzelfde geldt volgens het
ministerie voor lithiumbatterij-
en, die geen metalen bevatten
als zink, lood, cadmium en
kwik. Het marktaandeel van de
ze batterijen is beperkt en het is
voor de consument niet moge
lijk deze batterijen eenvoudig
van andere typen te onder
scheiden, aldus VROM.
Daarom worden 'vooralsnog'
alle batterijen aangewezen als
klein chemisch afval. Het groot
ste deel van de in Noord-Hol
land apart ingezamelde batterij
en gaat naar het bedrijf Eco-
techniek in Utrecht.
Volgens een woordvoerder
belanden alle batterijen uitein
delijk in een depot van de AVR
op de Maasvlakte, waar ze tijde
lijk worden opgeslagen totdat ze
kunnen worden verwerkt. In
Nederland bestaan momenteel
geen verwerkingsmogelijkhe
den voor afgedankte batterijen.
Meer zicht op de beroeps
scheepvaart en het vervoer van
gevaarlijke ladingen. Dat is een
van de doelstellingen van het
Traffic Information System voor
de Waddenzee, dat dit jaar in
gebruik wordt genomen. De be
doeling is dat schépen zich mel
den als ze de Waddenzee inva
ren. Op meldpunten komen
computers waarin gegevens
worden vastgelegd over het
schip.
Hij gaat te werk als een privé-
detective. Bezoekt de plaats van
de ramp, praat met alle mogelij
ke getuigen en betrokkenen en
volgt het spoor van verdachte
personen. Hij speurt naar docu
menten en stelt lastige vragen
aan autoriteiten. Ten slotte
zoekt hij de publiciteit. Remi
Poppe houdt er een speciale
manier van werken op na. In
het onlangs verschenen boek
'De Poppe-methode' worden
zes door hem in kaart gebrachte
milieuschandalen (Cindu, EMK,
Booy Clean, Kemp, Zegwaard
en Eternit) beschreven.
Poppe werkt in het hoofdkan
toor van de Socialistiese Partij
in Rotterdam te midden van
stapels papieren en verschillen
de telefoons. Een goed voor
beeld van hoe hij werkt is de
kwestie van de asbestcementfa-
briek Etemit in het Overijsselse
Goor. Deze fabriek stamt uit
1935 en groeide na de Tweede
Wereldoorlog uit tot een bedrijf
waar meer dan duizend mensen
werkten. Het bestaan van Goor
werd ondenkbaar zonder de as-
bestcementindustrie. Veel van
de werknemers woonden in
huizen die eigendom waren van
de fabriek.
Vanaf 1970 ging het minder
goed met de fabriek: het aantal
arbeidsplaatsen liep terug tot
driehonderd. De ontdekking dat
asbest een milieuprobleem
vormde, viel daarom in Goor
niet goed en werd beschouwd
als een aanval op het bedrijf.
Het was dan ook een hele stap
voor een paar vrouwen om
Poppe in 1989 uit te nodigen.
Het ging hier om vrouwen, van
wie de man overleden was aan
de gevolgen van blootstelling
aan asbestvezels.
Poppe besloot daarop zelf een
kijkje bij de fabriek te gaan ne
men. Hij meldt zich niet aan,
maar gaat in het geheim het be
drijfsterrein op. Bij de gebou
wen komt hij werknemers te
gen. Poppe stelt zich voor en
vertelt wat hij aan het doen is,
dat hij wil aantonen dat er on
verantwoord veel asbeststof
hangt in de fabriek. Zijn woor
den missen hun uitwerking
niet. De werknemers van Etemit
weten inmiddels ook wel hoe
gevaarlijk asbest is. Ze zijn ge
schrokken van de dood van ver
schillende collega's. Als ze het
zelf een keer benauwd hebben,
zijn ze doodsbang dat zij nu aan
de beurt zijn.
De werknemers van Etemit
worden heen en weer geslin
gerd tussen angst voor asbest
en angst voor de macht van hun
werkgever. Eén werknemer zegt
vervolgens dat hij over een half
uur een bepaalde deur open zal
zetten. Zo komt Poppe binnen
met een camera-team. Ze tref
fen verschillende stukgescheur
de zakken asbeststof aan. De
camera registreert: het bewijs
dat overal asbeststof ronddwar-
relt komt op de band.
Na de tv-uitzending volgt veel
publiciteit. Het onderwerp as
best ligt sindsdien gevoelig. De
politiek neemt maatregelen. Op
een warme dag in juli 1992
kwam Poppe even terug bij
Etemit. Hij wil weten wat er
sinds 1989 veranderd is in de fa
briek in Goor. Het blijkt dat er
nogal wat wijzigingen worden
aangebracht. De overheid heeft
besloten om vanaf 1 juli 1993 de
produktie en het gebruik van
asbest te verbieden.
Bij Etemit heeft men dit be
sluit aan zien komen en is men
al geruime tijd bezig om over te
schakelen op asbest-vrije pro-
dukten. Het heeft er zelfs alle
schijn van, vermeldt Poppe, dat
de datum waarop de nieuwe
wet in werking treedt in overleg
met Etemit gekozen is, zodat
het bedrijf voldoende tijd zou
hebben voor de omschakeling.
Desondanks was de actie tegen
asbest een succes.
(De Poppe-methode, door Ka-
rel Glastra van Loon, Uitgeverij
Jan van Arkel, ISBN 90 6224
284 7,182 pagina's, (25,-.)
Elke dag worden we er weer mee
geconfronteerd. Of het nu om het
gescheiden inzamelen van afval,
het gebruik van bestrijdingsmid
delen of het aanwijzen van be
schermde gebieden gaat, het
milieu vraagt voortdurend de aan
dacht. In de rubriek '10 over
Groen' worden aan min of meer
bekende regiogenoten tien wille
keurige vragen over het milieu ge
steld. Deze week Anja van Gorsel,
directeur Milieu en Beheer van de
gemeente Leiden.
Waar denkt u aan bij het woord
milieu en waarom?
Aan vervuiling in alle mogelijke
verschijningsvormen. Omdat
het zo zichtbaar is met bijvoor
beeld de vervuiling op straat. In
Vlaardingen, waar ik woon,
stinkt het vaak.
Wat is uw favoriete natuurge
bied in deze omgeving?
In deze regio vind ik de omge
ving van 't Joppe in de buurt
van het eiland Koudenhoorn
prachtig. Ik ben gek op water.
Waar stoort u zich het meest
aan in het milieu?
Ik erger me vreselijk aan de ont
bossing van tropische regen
wouden en de olielozingen op
zee. Dichterbij huis stoor ik me
aan het zwerfvuil. De mensen
hebben zo weinig discipline, ze
gooien zo gauw wat op straat.
Wat doet u zelf aan het milieu?
Ik scheid het afval uiteraard.
Het is al zo erg geworden dat als
ik ergens anders ben, ik het glas
al niet meer in een algemene
bak kan gooien. Voorts probeer
ik duurzame materialen te ge
bruiken, geen plastic tassen.
Binnenkort komen op de dienst
Milieu en Beheer recyclebare
pennen. Verder probeer ik mijn
kinderen bewust te maken van
alles wat met het milieu te ma
ken heeft.
Schenkt de overheid voldoende
aandacht aan het milieu?
Nee. Er kan nog veel meer ge
beuren. De overheid moet voor
al de bedrijven aanpakken,
maar het is eigenlijk altijd een
geldprobleem. De overheid
moet er natuurlijk ook voor wa
ken dat de economie niet kapot
Het Noordhollandse energie
bedrijf PEN, de Technische
Universiteit in Delft en Teleac
zijn als professionele inzen
ders kanshebbers voor de Tey-
ler Initiatief Prijs 1993. Het
Teyler Initiatief kent prijzen
toe aan personen of instanties
die kennis op het gebied van
milieutechnologie weten over
te dragen aan een groot pu
bliek.
De jury heeft het PEN geno
mineerd voor een project in
het Indonesische Lebak, waar
bij vijfhonderd huizen en
straatverlichting door zonne-
energie van stroom worden
voorzien. De Technische Uni
versiteit Delft doet mee met
een opleiding die is gericht op
de milieugevolgen van bou
wen en Teleac met de cursus
'Schoner produceren'.
Ook zijn er twee genomi
neerden voor de publieksprijs:
de in 1963 opgBnchte Vereni
ging tegen Milieubederf in
Vlaardingen en een project
over zonne-energie dat werd
gehouden op een basisschool
in Leusden. De jury onder
voorzitterschap van prof. dr. L
Hordijk (Centrum voor Milieu
studies in Wageningen) zal de
prijswinnaars donderdag 22
april bekendmaken in het
Haarlemse Teylers Museum.
De prijzen worden uitgereikt
door J. Stekelenburg, voorzit
ter van de FNV. Prof. dr. J. Cra
mer zal deze middag een
voordracht houden met de ti
tel 'Milieuverbetering in pro-
duktieketens'.
Anja van Gorsel: 'Ik ben gek op water'.
Hoe denkt u over milieubelas
ting?
Positief. Het moet echter recht
streeks toekomen aan de pro
jecten en niet naar het ministe
rie van financiën. Niet alleen
burgers, maar ook bedrijven
moeten betalen voor een scho
ner milieu.
Wat vindt u van kernenergie?
Ik ben er tegen. Er moeten al
ternatieven worden gezocht.
Windenergie is een redelijk al
ternatief, maar is lang niet toe
reikend voor de enorme vraag.
Winst is te halen uit een ver
minderd gebruik van energie.
Valt er nog iets te redden?
Als ilf daar aan denk word ik
soms somber. De problemen in
de Derde Wereld zijn zo groot
dat ik denk dat we al te ver zijn
en er op de duur niets meer te
redden valt. Praag is zo onge
looflijk vies en het vormalige
Oost-Duitsland blijft smerig. De
kem waar het om blijft draaien
is het geld dat we voor een
schoon milieu over moeten
hebben.
Laat u de auto wel eens staan?
Soms. Ik moet zeggen te weinig.
Ik heb tegenwoordig op het be
drijf wel een fiets ter beschik
king zodat ik in Leiden alles met
de fiets kan doen.
FOTO HIELCO KUIPERS
Wat wilt u verder nog kwijt?
Ik zou graag willen dat de men
sen elkaar aanspreken op een
milieubewust gedrag. Elkaar op
de verantwoordelijkheden wij
zen en dat uitstralen. Vooral
hoop ik dat mensen hun kinde
ren het besef bijbrengen zuinig
te zijn op het milieu. Daar ligt
de basis voor een schone toe
komst.
De stichting AAP in Amstelveen
gaat nieuw onderdak bouwen
voor de opvang van 500 exoti
sche dieren. Vanwege de bouw
van nieuwe huizen moet AAP
na 25 jaar weg uit een oude kas
aan de Legmeerdijk.
De stichting hoopt de verhui
zing naar een terrein van twee
hectare bij de Delta Llovd-
sporthal in Amstelveen zeil te
betalen uit giften. Riga en Okko
Reussien van AAP willen nu het
Eerste Educatieve Centrum
voor Primaten bouwen met een
opvanghuis voor grote apen,
een kas voor exotische vogels en
reptielen, een quarantainege
bouw. een woonhuis en een
voorlichtingsruimte voor bezoe
kers.
AAP draagt de boodschap uit
dat apen geen huisdieren zijn.
In de loop van de jaren heeft
AAP talloze apen opgevangen
die bij mensen thuis verkom
merd zijn geraakt. Ook exoti
sche dieren die op Schiphol
stranden komen in Amstelveen
terecht.
