Cultuur Kunst
Reddingsplan nodig
om K O te redden
«L,™
'Kunstenaars kunnen
in Leiden geen kant op'
Prijs voor Anna Enquist
Hemmerechts in Leiden
Annie M.G. Schmidt centraal op
Europese Theater Voorleesdag
Rondleiding
Koptische
kunst in
Pieterskerk
DONDERDAG 15 APRIL 1993
7
CHEF» ANNEMIEKRUYGROK, 071-161423, PLV-CHEF .JAN RIJSDAM. 071-161415
BOEKEN
9 Jarenlang zat het Chi
na van Mao potdicht
voor Westerlingen. Schrijf
ster Jung Chang vertelt in
haar Wilde Zwanen wat er
achter het Bamboe Gordijn
gebeurde
FILM
/i ft Zes regisseurs ver-
I V/ filmden het en An
drew Lloyd Webber maak
te er een musical van. De
X draait deze week de
oudste versie van Het
spook van de opera
K&O zet mes in concertserie Extra subsidie biedt tijdelijk soelaas
Vogelaar zijn bewondering
uit. Of beter,
Leidse beeldende kunstenaars
komen in een vicieuze cirkel te
recht. Bij de toewijzing van ate
liers wordt namelijk de kwaliteit
van hun werk doorslaggevend.
„En kwaliteit leveren is moeilijk
als je op je keukentafel bent
aangewezen", aldus Willem
Vermaase, bestuurslid van de
Beroepsvereniging van Beel
dende Kunstenaars (BBK), gis
teravond in de raadscommissie
onderwijs, cultuur en emanci
patie.
Zijn betoog werd door de
kunstenaars met een applaus
beloond maar raadsleden van
WD, SP, CDA en PvdA stemden
in met de plannen om het do
cumentatiebestand van de Cul
turele Raad in Zuid-Holland te
gebruiken bij de toewijzing van
atelierruimte en de toekenning
van presentatiesubsidies. Groen
Links en D66 komen na nader
intern beraad met een stand
punt.
Leiden heeft zelf ook adres
senlijsten van beeldende kun
stenaars. Die lijsten werden tot
dusverre gebruikt bij de toewij
zing van atelierruimte. De posi
tie op die lijsten wordt niet be
paald door de kwaliteit van het
werk daarover kan de ge
meente immers niet oordelen
maar door de volgorde van
aanmelding. Aan dit systeem
komt een einde nu wethouder
H. Koek (PvdA) gebruik wil ma
ken van het documentatiebe
stand van de Culturele Raad.
Voor de kwaliteitsbeoordeling is
een speciale commissie inge
steld waarin de negen Zuidhol
landse middelgrote gemeenten
zijn vertegenwoordigd. Deze
commissie maakt uit welke
kunstenaars in het bestand wor
den opgenomen. De beeldende
kunstenaars hebben niets tegen
zo n bestand. Ze willen zelf ook
dat er kunstbeleid wordt ge
voerd voor professionele kun
stenaars en niet voor 'goedwil
lende amateurs en opportunis
ten', aldus Vermaase. Waar ze
wel tegen protesteren is dat de
Culturele Raad de nadruk op
kwaliteit legt en andere aspec
ten van beroepsmatigheid bui
ten beschouwing laat.
Volgens wethouder Koek laat
Leiden zich in het vervolg niet
alles gelegen liggen aan het do
cumentatiebestand van de Cul
turele Raad. Leiden, zei ze, blijft
zelfstandig z'n gelden voor de
beeldende kunst besteden „De
plaatselijke geldstromen blijven
intact."
Ook op gemeentelijke aan
koopbeleid is de lijst van de
Culturele Raad niet van invloed.
Verder krijgen Leidse beeldende
kunstenaars ook volop gelegen
heid om zich in het toekomstige
centrum voor de beeldende
kunst te manifesteren, of ze de
kwaliteitstoets van de Culturele
Raad nu wel of niet hebben
doorstaan.
De wethouder voorspelde dat
er in Leiden altijd een tekort
aan atelierruimte zal bestaan.
„Met die 40.000 gulden voor
atelierbeleid op de begroting,
begin ik niet veel. Daar komt
nog eens bij dat deze beroeps
groep commerciële huurprijzen
niet kan opbrengen."
D66-raadslid E. Snelders
vindt Koeks voorspelling 'pre
matuur'. „Het kan best dat we
toch gaan toestaan dat kunste
naars in hun ateliers pa wa
nen." Wethouder Koek: „Die
theoretische mogelijkheid be
staat, ja."
Ze ging niet in op het voorstel
van de kunstenaarsgroep die de
voormalige technische school
aan de Haagweg heeft gekraakt
en daar een kunstcentrum is
begonnen. De krakende kunste
naars willen dat Koek genoem
de veertig mille aan hen geeft.
..Als aeun voor onze opzet,
doelstelling, exploitatie van het
pand."
K&O zet het mes in haar populaire concertprogramma. De Leid
se volksuniversiteit moet, om uit de financiële problemen te ge
raken, volgend seizoen ruim 40.000 gulden bezuinigen. Het te
rugbrengen van het aantal concerten in de Meesterserie, van 9
naar 5 (3 keer Residentie Orkest en 2 keer een ander orkest), le
vert een geschatte besparing op van 29.000 gulden.
Verdere besparingen denkt K&O te kunnen realiseren op de
orgelconcerten (van 6 naar 3), de kamermuziek op vrijdagavond
(van 6 naar 3), de divertissementsserie (van 6 naar 3) en de voca
listenserie (van 4 naar 3). De internationale pianoserie wordt
niet alleen teruggebracht van 7 naar 4 concerten, maar ook ver
plaatst van de Stadsgehoorzaal naar de K&O-kapelzaal (bespa
ring: 6600 gulden). Ook de serie oude muziek in De Lakenhal
wordt verplaatst naar de K&O-kapelzaal. Het verdere concert
programma blijft ongewijzigd.
K&O denkt het tekort volgend seizoen terug te kunnen bren
gen met 60 a 70.000 gulden. Het verplaatsen van concerten van
de Stadsgehoorzaal naar de K&O-kapelzaal strookt overigens
niet met het plan van de gemeente om de muziekprogramme-
ring van de Stadsgehoorzaal in de komende jaren te vergroten.
Ook Gouden Kalf voor tv-drama
Het bestuur van de Nederland
se Filmdagen in Utrecht heeft
een 'Gouden Kalf ingesteld
voor televisiedrama. Daarvoor
komen in aanmerking op film
gemaakte series en televisie
films, die niet in de eerste plaats
bestemd zijn voor vertoning in
bioscoop of filmtheater. De
13de editie van de NFD vindt
van 22 september tot en met 1
oktober in Utrecht plaats.
Het nieuwe Gouden Kalf
wordt ingesteld na de proble
men van vorig jaar bij de ver
scherping van het reglement
van de Nederlandse Filmdagen.
Dat hield in dat speelfilms die
eerst op televisie waren ver
toond, niet in aanmerking meer
kwamen voor een Gouden Kalf
in één van de categorieën. Zo
werd Frans Weisz' film 'Op Af
betaling' buiten de competitie
gehouden. Die was eerder op
televisie dan in de bioscopen
vertoond. Weisz trok daarop
zijn film terug voor vertoning
op het festival.
LEIDEN»
De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde, gevestigd te Lei
den, heeft de Van der Hoogtprijs 1993 toegekend aan Anna Enquist
voor haar bundel 'Jachtscènes'. De bundel verscheen vorig jaar.
Volgens de jury onder leiding van Anton Korteweg, directeur van
het Letterkundig Museum, is de poëzie van Enquist „buitenge
woon direct, kras en soms ook krassend".
De Van der Hoogt-prijs is een aanmoedigingsprijs en bedraagt
5.000 gulden. De prijs werd eerder toegekend aan onder anderen
Jan Brokken, Margriet de Moor en Marie Kessels.
In deze rubriek komen al of
niet bekende
streekgenoten aan het
woord die hetzij direct
hetzij zijdelings met kunst
en cultuur te maken
hebben. Ze praten over een
kunstvoorwerp waaraan zij
bijzondere waarde
hechten. Van de snuifdoos
van oma tot het
grijsgedraaide muziekstuk
en alles wat daar tussen zit.
Vandaag, met het oog op
het komend
museumweekeinde,
spreekt Lakenhal
conservator Christiaan
De volksuniversiteit K O is gered met de eenmalige ex
tra 50.000 gulden subsidie maar daarmee is de kous niet
af. Wethouder H. Koek (PvdA/cultuur) moet samen met
de instelling een 'reddingsplan' maken om een nieuwe
dreiging van bankroet te voorkomen.
In de raadscommissie onder
wijs, cultuur en emancipatie
stemden alle fracties gister
avond in met de extra subsidie.
De wethouder en de andere
raadsleden zijn het er over eens
dat de stad niet zonder K&O
kan. Ze dichten de instelling
een spilfunctie toe bij de pro
grammering van de Stadsge
hoorzaal, die moet uitgroeien
tot hét muziekcentrum van Lei
den.
WD-fractievoorzitter A.
Geertsema was het minst te
spreken over het beleid van de
wethouder. Hij verweet haar dat
ze de gemeenteraad veel te laat
over de problemen bij K O
heeft ingelicht. In Geertsema's
optiek haalt Koek de reddings
subsidie voor K O uit 'de hoge
hoed'. „Dit is ad-hocbeleid."
Koek weerlegde die kritiek. Ze
is al sinds het najaar van 1992 in
gesprek met de volksuniversiteit
over de geldproblemen. „Alle
fracties hebben mij voordien al
laten weten dat ze bezorgd wa
ren over K O en ik heb nooit
een geheim gemaakt van de
ernst van de situatie."
De problemen bij K O zijn
veroorzaakt door een bezuini
gingsoperatie die al jaren gele
den is ingezet. De instelling
kreeg zes ton per jaar en moet
het tegenwoordig met twee ton
minder doen.
In combinatie met eigen be
zuinigingen moet de eenmalige
halve ton extra subsidie voorlo
pig soelaas bieden. K&O -di
recteur T. Weber rapporteerde
gisteravond zowel meevallers
als nieuwe tegenvallers.
Het jaarprogramma van zijn
instelling heeft 20.000 gulden
aan advertentie-inkomsten op
geleverd. Daar komen de adver
tentie-inkomsten van de gidsen
van K&O nog eens bij.
Een nieuwe tegenvaller is
echter dat het rijk verplicht btw
te rekenen op 'creativiteitscur-
sussen'. Zelf wilde Weber cur
sisten ook al meer laten betalen.
De tarieven mogen echter niet
de pan uit rijzen, stelt hij. Afne
mende aantallen cursisten en
bezoekers is wel het laatste wat
hij kan gebruiken.
Ook moeten er extra kosten
worden gemaakt voor een con
cierge. K&O had er een maar
die moet naar het prentenkabi
net.
De directeur kon dan ook niet
garanderen dat K O op de
langere termijn zonder extra
steun kan rondkomen. „Des
noods bevriezen we de salaris
sen van het personeel."
Kristien Hemmerechts praat over schrijven bij de stichting Burcht foto
ludo geysels
De Vlaamse schrijfster Kristien
Hemmerechts is donderdag 22
april te gast bij de Kunstkring
Burcht in Leiden. Hemmerechts
is een van de zes genomineer
den voor de AKO Literatuur
Prijs 1993. Het genomineerde
boek 'Kerst en andere liefdes
verhalen' is een verhalenbun
del. Hemmerechts schrijft over
menselijke relaties, meestal
vanuit het standpunt van een
vrouwelijke hoofdpersoon. Heel
direct komen daarbij seksuali
teit en lichamelijkheid aan bod.
In sociëteit De Burcht, aan de
Burgsteeg 14, praat Kristien
Hemmerechts over schrijven
van fictie als vak en als erotiek.
Het programma begint om
20.15 uur. Toegangskaarten zijn
in de voorverkoop verkrijgbaar
bij de boekhandels Kooyker, De
Kier en Zandvliet.
verwondering. „Ik vind ze
eigenlijk lelijk. Toch heb ik
wat met die kaketoes."
Honderden acteurs en actrices
in heel Europa zullen op 10 ok
tober het verhaal 'Vreemde juf
frouw Bok' uit de bundel 'Hek
sen en zo' van Annie M.G.
Schmidt voorlezen. Op die dag
wordt de eerste Europese Thea
ter Voorleesdag gehouden. Be
doeling is het lezen in Europa te
bevorderen. In Nederland kun
nen belangstellenden in ruim
tachtig theaters luisteren naar
het door Annie M.G. Schmidt
uitgekozen verhaal, onder meer
in de Leidse Schouwburg.
„Het wordt een echte familie
voorstelling", volgens project
leider Frits Ferres van de Ko
ninklijke Schouwburg in Den
Haag. „Doordat de verhalen in
een theaterruimte door acteurs
en actrices worden voorgelezen,
creëren we een soort magie. We
kiezen er bewust voor om het
verhaal niet in een donker
hoekje van een bibliotheek te
laten voorlezen."
De Europese voorleesdag is
een Nederlands initiatief. Vanaf
volgend jaar zal de dag jaarlijks
door een ander land worden ge
organiseerd. Een verhaal uit de
(jeugd)literatuur van het orga
niserende land staat dan cen
traal. Alle lidstaten van de Eu
ropese Gemeenschap èn Zwit
serland, Zweden en Finland
doen mee. 'Heksen en zo' is
voor deze gelegenheid door
Poetry International vertaald in
twintig Europese talen.
„Het is de bedoeling dat de
gekozen verhalen zijn geschre
ven door schrijvers van een be
paald kaliber, zoals Annie M. G.
Schmidt. Zij is een grootheid,
waarmee in ons land drie gene
raties zijn opgegroeid", vertelt
Ferres.
Op zondag 18 april is er een
rondleiding langs de werken
die op de tentoonstelling
Koptische en Ethiopische
kunst in de Pieterskerk in
Leiden hangen. De Ethiopi
sche priester Berhanu Bise-
rat, de koptisch-orthodoxe
priester Abraham en de kop
tische diaken en kunstenaar
Joachim Persoon geven bij
elk stuk tekst en uitleg. His
torie, achtergronden, kleur
gebruik en verschillen tussen
de Koptische en Ethiopische
kunst komen daarbij aan de
orde.
„We kregen veel vragen
van het publiek over de ten
toonstelling", vertelt Kees
Hulsman. Hij is verbonden
aan de stichting Eirene, de
organisator van de expositie.
„Vandaar dat we op die
rondleiding zijn gekomen.
Bovendien leek het ons leuk
om in het museumweekein
de hiermee te komen." De
priesters spreken Engels
maar er zijn genoeg tolken
bij de hand om de uitleg te
vertalen. De rondleiding be
gint om 14.00 uur. Startpunt
is de informatiebalie in de
Pieterskerk.
Die twee papegaaien
zijn heel bizar. Of
l'ever- kaketoes.
Anders krijg ik ruzie
met de biologen. Ik
heb ze een keer gekregen van
een oom. Hij was
kunsthistoricus. Deze oom
heeft mij, als enige in de familie,
altijd zeer aangeraden mij met
kunst bezig te houden. Die oom
is inmiddels overleden. Maar de
kaketoes roepen nog steeds dat
kunst de hoogste waarde is in
het leven.
Ik houd helemaal niet van
bibelots of losse beeldjes. Toch
heb ik wat met die kaketoes.
Dat hoort nog onder het
hoofdstuk 'oom'. Als kind kwam
ik daar al vaak om kunstboeken
in te zien. Zijn hele werkkamer
stond er vol mee. En Op één van
die kasten stonden die twee
kaketoes. Terwijl ik las, keken zij
toe en gaven al dan niet hun
goedkeuring. De kast waarop ze
staan, stond ook bij mijn oom
in zijn werkkamer.
Ik vind ze eigenlijk lelijk.
Kitscherig. Je kunt er niets mee.
Die kaketoes hebben geen nut.
Ik houd zelf van strakke
vormen. Neem bij voorbeeld die
kast. Die heeft wel ornamenten
maar die zijn toch volgens een
bepaalde architectuur
aangebracht. In die twee vogels
zit geen architectuur. Omdat ik
ze eigenlijk lelijk Vind, staan ze
ook op mijn werkkamer in de
Lakenhal en niet thuis.
Bovendien horen ze bij die kast
n mijn oom die ook hier staat,
t aardige is dat één van de
twee ouder is. Die stamt uit
1760. Hij heeft ook een
bijenkorfje als merk. De ander is
19de eeuws en van Weense
makelij. In het plaatsje Meissen
is het porselein uitgevonden.
Althans, ze ontdekten daar dat
ze het net als in China konden
namaken uit een soort
slibachtige aarde. August de
Sterke, een 18de eeuwse koning
uit Saksen, heeft geld in de
porseleinfabriek in Meissen
gestoken.
In het begin werden alleen
voorwerpen voor hem gemaakt.
Die man had een orangerie vol
met porseleinen beelden van
apen, leeuwen, vogels en noem
maar op. Een soort porseleinen
zoo. Heel curieus. Maar de 18de
eeuw was ook een curieuze
eeuw. Het zit zo in elkaar dat
mensen net een beetje gevoel
voor de natuur en exotische
voorwerpen kregen. Dus
werden dit soort beeldjes, dit
soort bizarrerie gemaakt.
De voorwerpen werden in series
van honderden gemaakt. Toch
zijn die kaketoes technisch
gezien een hoogstandje. Iedere
kleur heeft zijn eigen baktijd. En
er zitten nogal wat verschillende
kleuren in. Dus met elke nieuwe
kleur moest men het beeld weer
opnieuw bakken. De kaketoes
zijn naar een model
geboetseerd. Ze zijn vrij groot
en van binnen helemaal hol. Ik
weet niet of het is gemaakt door
een kunstenaar. In die tijd
maakte men nog geen verschil
tussen een ambachtsman en
een kunstenaar.
De hoven van toen hadden wel
vajeer een papegaai op een
stokje. Dat zie je ook terug op
veel schilderijen uit die tijd. riet
was een grapje. Ook namen de
mensen zo'n dier wel uit
verveling. Dan hadden ze iets
om tegen te praten. De
porseleinen papegaaien en
kaketoes stonden op tafeltjes en
kasten. Voor de sier. Dat kun je
ook aan deze twee zien. Ze zijn
spiegelbeeldig gemaakt zodat je
ze bovenop een kast van elkaar
af kon draaien. Het
liefst geef ik die
kaketoes aan een neef
die ook iets met
kunsthistorie gaat
doen. Ik denk niet dat
dat lukt. Ik heb één
neef en die gaat r
Delft.
Voor boeken altijd eerst naar De Slegte.
Breestraat 73. Leiden. Tel. 071-122007
