Conservatieve Russen helden van Belgrado Militairen VS wantrouwen hun hoogste baas Feiten &Meningen Noord-Korea viert verjaardag van Kim DONDERDAG 15 APRIL 1993 Solidariteit met Sen'ië heeft lange historie De Noordkoreaanse president Kim II Sung, vorig jaar tijdens de viering van zijn 80ste verjaardag. foto ap TOKYO «KPHONG Noord-Korea viert vandaag de 81ste verjaardag van Kim II Sung, de oudste nog in leven zijnde stalinistische dictator. De viering, voor de 22 miljoen Noordkoreanen een vrije dag, vindt plaats terwijl het land na het opzeggen van het non proliferatieverdrag tegen ver spreiding van kernwapens ver der in een isolement is geraakt. Bovendien zijn er steeds meer tekenen dat Kims 51 -jarige zoon, Kim Jong II, zijn macht verder heeft versterkt en dat Kim sr., leider sinds het land zich na de Tweede Wereldoor log afscheidde van het zuiden, niet veel meer is dan een cere monieel staatshoofd. „Met of zonder titels, Kim long II is de leider van de regering en de partij, terwijl zijn vader zich op de achtergrond als een soort mentor opstelt", aldus Ha Soo Do, de leider van een in de Ja panse hoofdstad Tokyo geves tigde Koreaanse communisti sche organisatie die zich verzet tegen de Kim-dynastie. De beslissing vorige maand van Noord-Korea om zich terug te trekken uit het non-proliferatie verdrag gebeurde uit naam van Kim junior. Zijn benoeming, eind vorige week, tot voorzitter van de machtige elfkoppige Nar tionale Defensiecommissie geeft aan dat de machtsover dracht zijn voltooiing nadert. Kim sr. oogt in de officieel ver strekte TV-beelden nog betrek kelijk gezond voor zijn leeftijd. Hij is nog steeds president van het land en secretaris-generaal van de regerende Arbeiderspar- tij. Dit jaar zullen weinig buiten staanders getuige zijn van zijn verjaardagfeest. Vorig jaar liet Noord-Korea nog tientallen bui tenlandse journalisten toe in de hoofdstad Pyongyang om de massale parades en andere acti viteiten rondom Kims 80ste ver jaardag gade te slaan. Dit jaar zullen de vieringen wat beschei dener van omvang zijn, maar zullen desondanks als vanouds in het teken staan van de slaafse persoonlijkheidscultusrondom de 'Grote Leider'. De patstelling over het nucleai re verdrag vindt plaats in een fase waarin Noord-Korea, na de ineenstorting van het Oostblok in 1989 toch al zeer geïsoleerd is geraakt, in feite zeer weinig heeft te vieren. Zelfs de voorma lige bondgenoot China heeft de traditionele ruilhandel vaarwel gezegd en eist nu harde valuta voor olie en voedsel. Ook ver zoeken om steun uit het Westen hebben tot op heden weinig ef fect gehad, deels wegens de ver moedens dat Pyongyang bezig is atoomwapens te ontwikkelen. Waarnemers in Zuid-Korea, China en Japan schatten dat de politieke isolatie vorig jaar heeft geleid tot een afname van het bruto nationaal produkt met tien procent. Voedsel en basis benodigdheden zijn op rant soen en slechts een derde van de staatsfabrieken draait op vol le toeren. De rest heeft de pro- duktie op een laag pitje gezet of tijdelijk beëindigd wegens het tekort aan brandstof. Volgens Katsumi Sato van het Japanse maandblad Korea Today zijn de sancties die Noord-Korea naar aanleiding van het opzeggen van het non proliferatieverdrag zijn opge legd de doodklap voor de zwak ke economie. „Maar zelfs zon der sancties is het onwaar schijnlijk dat het land deze eco nomische crisis te boven komt", aldus Sato. Sinds enkele maanden wordt Belgrado platgelopen door de Russen. Een enkeling komt namens president Jeltsin en doet een poging de Serviërs tot concessies te bewe gen. De meerderheid heeft een heel ander doel: zij ko men hun Slavische broeders een hart onder de riem ste ken en ze brengen zo wil de geruchtenmachine ook een behoorlijke hoeveelheid wapentuig en andere goede ren voor de oorlog in Bosnië mee. vanuit dat de Serviërs de Turkse heerschappij voor de Russische zouden willen inruilen maar het was het begin van een lang durige band. Tijdens de Servisch-Turkse oor log in 1876 hield Rusland zich weliswaar afzijdig, maar in het totaal trokken zo n 5.000 Russi sche vrijwilligers naar de Balkan om hun Servische broeders bij te staan. Ook tijdens de Eerste Wereldoorlog koos de Russische tsaar de Servische zijde. Na de Tweede Wereldoorlog verbleek te de vriendschap tijdelijk door de conflicten tussen Stalin en Tito, maar inmiddels is het tij weer volkomen gekeerd. In de 19de eeuw was het ge meenschappelijke geloof en de sterke verwantschap in taal de voornaamste drijfveer achter de Servisch-Russische vriend schap. In Rusland bestond op dat moment een sterke pan-Sla vische beweging, die alle Slavi sche volkeren politiek wilde ver enigen. De orthodoxe Russen ondersteunden daarom de or thodoxe Servische strijders in hun gevecht tegen de islami tische Turken. BUDAPEST RUNA HELLINGA CORRESPONDENT OOST-EUROPA De Russische delegaties, veelal conservatieve parlementariërs, gepensioneerde generaals of nationalistischeintellectuelen, komen op uitnodiging van de regering in Belgrado. Ze worden ontvangen door president Milo sevic persoonlijk, worden op te levisie geïnterviewd en uitge breid gefêteerd als 'vrienden van het Servische volk'. Hoewel de delegaties niet het officiële Russische standpunt vertegenwoordigen, mag hun invloed op de internationale Balkanpolitiek niet worden on derschat. Deze week besloot de VN-Veiligheidsraad de discussie over verscherping van de sanc ties tegen Servië voorlopig maar uit te stellen. De vrees bestaat dat de conservatieve politici de Joegoslavië-politiekvan Jeltsin zullen misbruiken in de cam pagne die vooraf gaat aan het referendum dat eind deze maand in Rusland wordt ge houden. Het is zeker niet de eerste keer dat de Russische conservatieven een besluit van de Veiligheids raad over het voormalige Joego slavië hebben weten te beïn vloeden. Hun druk op de ach tergrond zorgt ervoor dat Mos kou in de Veiligheidsraad een zeer voorzichtige koers vaart. De Russische vertegenwoordi gers in de Raad gingen vorig jaar schoorvoetend akkoord met de instelling van economische sancties tegen Belgrado en ver zetten zich tegen het opheffen van het wapenembargo voor Bosnische moslims. Ze hebben verder afgedwongen dat de NAVO-luchtmacht weliswaar overtreders van het vliegverbod mag aanpakken, maar geen doelen op de grond mag aanval len. De Russische conservatieven zouden eigenlijk veel verder wil len gaan. Het parlement in Moskou heeft zelfs een motie aangenomen die ervoor pleit de sancties tegen Klein-Joegoslavië (Servië en Montenegro) op te heffen en in plaats daarvan sancties tegen Kroatië in te stel len, omdat die republiek eind januari een aanval inzette op de Krajina, het door Serviërs bezet te gedeelte van Kroatië. De Russische solidariteit met Servië heeft een lange historie. Al aan het begin van de vorige eeuw stelde het tsaristische Rusland zich op als bondge noot, toen de Serviërs in 1804 in opstand kwamen tegen de Tur ken. Weliswaar had die solidari teit een wat eigenaardig kantje de tsaar ging er namelijk Het pan-Slavisme geniet ook vandaag de dag weer aanhang. De nationalistische argumenten verschillen niet zoveel van vroe ger. De oorlog in Bosnië wordt door de Servische propaganda en door de Russische vrienden voorgesteld als een oorlog die Europa moet beschermen tegen het oprukkende islamitisch fun damentalisme. En de Russen beperken zich in hun steun aan deze strijd niet alleen tot woor den. Volgens verschillende be richten zijn er honderden, mo gelijk zelfs een paar duizend Russen die op dit moment aan Servische zijde meevechten. Maar op de achtergrond speelt de interne Russische politiek een belangrijke rol. De nationa listische krachten waarvan de Serviërs steun krijgen, zijn veel al in post-communistische hoek te vinden. Voor hen is de oorlog in Klein-Joegoslavië een goede gelegenheid om Jeltsin een hak te zetten en diens pro-westerse politiek onderuit te halen. Maar de nationalisten hebben nog een reden voor hun pro- Servische houding. Het voorma lige Sovjetrijk wemelt van con flicten die voor de oorlog in ex- Joegoslavië niet onderdoen en van die overeenkomst is men zich in Moskou zeer wel bewust. Voorlopig voelen de Russen niets voor de stationering van VN-blauwhelmen in Zuid-Oss- etië of Moldova, laat staan dat ze willen dat de VN tot een ge welddadig ingrijpen in die re gio's besluiten. In Belgrado zijn mensen zich onderwijl zeer wel bewust wie de echte Russische vrienden zijn. Uit een opiniepeiling blijkt dat meer dan tachtig procent van de Serviërs vindt dat de po litiek van Jeltsin de belangen van Klein-Joegoslavië schaadt. Ruim de helft van de onder vraagden hoopte op een weder opbouw van het communisme in Rusland. Dat zou, meenden ze, een grote hulp voor Servië zijn. De Servische president Milosevic ontvangt de Russen met ópen armen. foto reuter emil vas WIM STEVENHAGEN WASHINGTON HANS DE BRUUN CORRESPONDENT Op de morgen van zijn ontmoeting met Boris Jeltsin, twee weken geleden, werk te Bill Clinton zijn dagelijkse rondje jog gen door een park in Vancouver af. Aan zijn zijde rende Barry R. McCaffrey, een van Amerika's meest gedecoreerde mi litairen. Maar de luitenant-generaal was er niet alleen om zijn president sportief bij te staan. Zijn meehollen was vooral een verzoeningsgebaar. Tijdens een bezoek aan het Witte Huis in februari sprak McCaffrey, de rechter hand van chef-defensiestaf generaal Colin Powell, een jonge medewerkster van de president aan. Die keerde hem echter de rug toe. „Ik spreek niet met militairen", zei ze. McCaffrey was bele digd. Al gauw deed het verhaal de ron de in Washington. 'Het Witte Huis heeft iets tegen militairen', heette het. De bewuste dame is nooit geïdentifi ceerd. „Als zij wordt gevonden, dan wacht haar ontslag", zei een woord voerder. Clinton zelf bezwoer dat hij niets tegen soldaten heeft en vroeg als bewijs van goede wil aan McCaffrey om voor het oog van tientallen camera's met hem mee te hollen. Maar daarmee is lang nog niet alles koek en ei tussen president en krijgsmacht. Het Witte Huis wordt nu bemand door een jonge generatie van politici en ambtenaren die zijn opgegroeid met het Vietnam-trauma en niet in aanbid ding liggen voor iedereen in een uni form. Het voorval met de generaal was echter slechts één teken van de moeiza me relatie tussen Clinton en het leger. Nooit eerder was een president zo im populair onder de troepen als Clinton Zijn pleidooi om homo's toe te laten tot de krijgsmacht, de drastische bezuini gingen op de defensie en zijn kennelijke ongevoeligheid voor militaire tradities hebben de president niet geliefd ge maakt bij de militairen. Alleen door de in militaire kringen gewaardeerde ouwe rot Les Aspin tot minister van defensie te benoemen, heeft Clinton de schade beperkt weten te houden. Tijdens een recent bezoek aan het vliegdekschip USS Theodore Roosevelt werd hij achter zijn rug openlijk door matrozen en officieren bespot. Bijna tweederde van de ondervraagde militai ren bleek in een enquête 'weinig of geen waardering' te hebben voor hun nieuwe commander in chief, hun op perbevelhebber. Clinton is dan ook naarstig begonnen met het beperken van de schade. Vooral zijn voornemen om homo's niet langer uit de krijgsmacht te weren, heeft veel kwaad bloed gezet. Negen op de tien militairen (en vijf op de tien burgers) zijn daar fel tegen. Clinton heelt zijn eindoordeel wel uitgesteld, in afwachting van hoorzittingen in het Congres en een studie door de militaire Amerikaanse militairen, op de foto actief in de Saudische woestijn, hebben weinig vertrouwen in Clinton. Vooral toelating van ho mo's tot de krijgsmacht is bij de soldaten zeer slecht gevallen. foto archief diverse krijgsmachtdelen tegen zich, en dat sterkt de lagere rangen in hun ver zet. Maar de homo's zijn niet het enige twistpunt. Clinton heeft een bevriezing van de militaire salarissen bevolen, be zuinigt twee maal zoveel (124 miljard dollar in vier jaar) als hij had beloofd in de campagne en wil dertig grote militai re bases sluiten. Een groot deel van de bezuinigingen mogelijk geworden door het einde van de Koude Oorlog waren al bedacht door George Bush, maar Clinton vangt nu de klappen op. Daar komt bij dat Bush, een oorlogsveteraan, door de mi litairen op handen werd gedragen. Clin ton is in veler ogen nog steeds de dienstplichtontduikendeanti-Vietnam- activist, die nooit 's lands wapenrok heeft willen dragen. Veel kritiek komt ook voort uit onzeker heid over de toekomst van de militai ren. De krijgsmacht, nu 1,8 miljoen mannen en vrouwen sterk, moet wor den ingekrompen. Banen zullen verlo ren gaan en salarissen omlaag. Bases gaan dicht en vliegtuig- en wapenfa brieken moeten mensen ontslaan. On vermijdelijk, maar voor een president met zo weinig steun moeilijk te verko pen. Clinton heeft zich de laatste weken na drukkelijk beraden op zijn houding te genover de krijgsmacht. Zijn belangrijk ste adviseur is admiraal b.d. William Crowe, Colin Powells voorganger. De admiraal heeft Clinton aangeraden een 'charme-offensief te beginnen, com pleet met bezoeken aan het Pentagon, bases en militaire academies, maar te gelijk te laten zien wie de baas is. Voor dat laatste heeft hij zijn generaals nodig. Het is daarbij van belang dat zijn relatie met Powell, die fel tegen de toe lating van homo's in het leger is, na een aanvankelijk moeizame start duidelijk is verbeterd. Powell, die had gezegd vervroegd te willen opstappen, heeft nu te kennen gegeven zijn termijn die eind september afloopt normaal te willen uitdienen. De verstandhouding tussen beiden is sterk verbeterd, en dat is ook in Clin tons belang. Powell, de eerste zwarte op deze hoge post, overweegt een politieke carrière. Zelfs een presidentskandida tuur ligt voor hem open. Maar de mate loos populaire Powell is partijloos. Voor Clinton kan er veel aan gelegen zijn om te voorkomen dat de generaal in 1996 zijn grootste tegenstander wordt.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1993 | | pagina 2