Rechter zegt
krakers de
wacht aan
'Oudere vrouwen hebben het vaak krap'
'Noordwijk kan
niet alleen op
toerisme drijven'
Leiden Regio
HET DERDE LEVEN-
T
WOENSDAG 14 APRIL 1993
972
14
Marijke den Hollander schrijft boekje
NOORPWUK IRENE NIEUWENHUUSE
Strandjutten was vroeger voor
de arme bevolking van Noord
wijk niet alleen een manier om
geld en goederen te vergaren.
De bewoners maakten er zelfs
een sport van om schepen te la
ten stranden. De jutters stuur
den op gezette tijden een koe
met een lamp aan de hoorns de
duinen in. Zeelui dachten dan
dat het dansende licht een ba
ken was en liepen met hun
schip vast op de zandbanken
onder de kust om vervolgens,
niet zelden, met man en muis te
vergaan.
Deze anekdote is te lezen in
het boekje 'Noordwijk, Het Ge
zicht van Nederland', geschre
ven door Marijke den Hollan
der. Aanleiding tot het maken
van het boekje is de televisiedo
cumentaire Het Gezicht van
Nederland. In de NCRV-serie
wordt steeds een levendig to
taalbeeld van een gemeente ge
schetst. Dit gefilmde portret
wordt aangevuld met verhalen
uit het boek van Den Hollander.
De uitzending over Noordwijk
is vanavond om 19.25 uur.
„Verleden jaar september ben
ik benaderd door de uitgever. Ik
heb toen niet gelijk ja gezegd,
omdat ik in mijn boek iets wilde
toevoegen aan de reeds be
staande literatuur over Noord
wijk. Er zijn al speciale boekjes
over bijvoorbeeld de natuur of
de kerkelijke geschiedenis; het
heeft weinig zin weer opnieuw
in die materie te duiken. Het
was veel meer de bedoeling een
Documentaire
over Noordwijk
De NCRV zendt vanavond,
woensdag 14 april, om vijf
minuten voor half acht een
televisiedocumentaire over
Noordwijk uit. Het is de eer
ste in een serie gefilmde'por
tretten over Nederlandse
plaatsen. In de uitzending
over Noordwijk wordt een
beeld geschetst van onder
meer Estec en de horeca- en
uitgaansgelegenheden. Maar
ook de natuur- en het
strandleven krijgen volop de
aandacht. Daarnaast worden
de historie en de bollencul-
tuur belicht.
Deze verkenningstocht
door Noordwijk wordt ge
completeerd met een boekje,
geschreven door Marijke den
Hollander. Het boekwerkje is
voor 12,90 gulden zowel bij
de VW Promotie Noordwijk
als bij de NCRV te bestellen.
totaalbeeld van Noordwijk te
geven. Ik denk dat ik daar aar
dig in ben geslaagd", licht Den
Hollander toe. Als free-lance
journalist is zij onder meer
werkzaam voor deze krant.
Het boekje heeft vier hoofd
stukken. In het eerste deel be
licht zij de historie van het dorp.
„Ik denk dat weinig mensen op
Marijke den Hollander.
de hoogte zijn van het feit dat
Noordwijk vroeger een arm vis
sersdorp is geweest. Maar ook
in Noordwijk-Binnen was veel
bedrijvigheid."
De natuur in en om Noord
wijk krijgt in het tweede hoofd
stuk alle aandacht. De Noord-
wijkse is bijzonder te spreken
over de werkwijze van Staats
bosbeheer, die er volgens haar
in slaagt steeds te behouden
wat er nog is. Daarnaast geeft ze
een uiteenzetting over de na
tuurhistorische waarde van de
natuurgebieden rond Noord
wijk.
Toerisme
Den Hollander maakt voorts
een 'Ommetje door Noordwijk'.
Ze beschrijft de schoonheid en
de achtergronden van de vele
monumentale panden. In het
laatste deel van het boekwerkje
schetst ze onder meer de pro
blemen rond de woningbouw.
„Er zijn gewoon te weinig hui
zen. De wachtlijst van woning
zoekenden wordt steeds langer
AGENDA
WOENSDAG 14 APRIL
Leiden
Uitleg over het aanleggen en onder
houden van o.a. baikontuinen door
Hovenier Alfred Meier, inde biblio
theek van de Merenwijk, aanvang
19.30 uur.
Informatiepunt Gemeenschappelijk
Wonen, Gerestraat 20, van 20-21
Nederlandstalig optreden van Rolf
Groeneveld in café Sus Antigoon, Ou
de Vest, aanvang 22 uur.
Oegstgeest
Bridge-drive in 'Hotel het Witte Huis',
aanvang 19.45 uur.
DONDERDAG 15 APRIL
Leiderdorp
Voorlichtingsavond van de Neder
landse Lever Patiënten Vereniging in
het St. Elisabeth Ziekenhuis, aan
vang 19 uur.
Lezing over interieur en inrichting bij
de NVVH door mevr. Nicolaas-vd
Plank in het gebouw aan de Ceacilia-
straat 18, aanvang 20 uur.
Noordwijk
Optreden van de Ellesmere Port
Café 'De Wels', A. v Royenstraat, aan
vang 19.30 uur.
Oegstgeest
Zwemmen voor mensen met CARA
olv een fysiotherapeut in Zwembad
Poelmeer, Lange Voort 273, van
14.30-15.30 uur.
Voorschoten
Sporten voor mensen met CARA olv
een fysiotherapeut in de Vlietzaal,
Raadhuislaan 43, van 16-17 uur.
en langer. Een badplaats kan
niet alleen drijven op het toeris
me", is haar visie.
Hoewel Den Hollander in
haar lofzang op Noordwijk am
per is te stuiten, maakt ze een
enkele kanttekening. Ze vindt
de huidige horeca- en luxe-wo-
ningbouwontwikkeling soms
wat te voortvarend. „Niet iedere
Noordwijker zit te wachten op
nog duurdere appartementen.
Het aanzicht van de boulevard
wordt er misschien wel mooier
door, maar tegelijkertijd worden
FOTO DICK HOCEWONING
de winkels daardoor ook naar
een hoger niveau getrokken."
Ze vervolgt: ,,Als die ontwik
keling zich doorzet en een
Noordwijker op den duur geen
spijkerbroek voor een normale
prijs meer in zijn eigen dorp
kan kopen, zijn we op de ver
keerde weg. Op die manier jaag
je de Noordwijkers naar de om
liggende plaatsen om inkopen
te doen. Laat Noordwijk liever
de gezellige familiebadplaats
blijven die ze altijd is geweest."
VRIJE TIJD
Baikontuinen
Hovenier Alfred Meier geeft
vanavond, woensdag 14 april, in
de bibliotheek in de Merenwijk
tekst en uiüeg over aanleg en
onderhoud van baikontuinen
en andere tuinen. De bijeen
komst begint om 19.30, de toe
gang is 2,50 gulden en koffie en
thee zijn gratis.
Einde house-parties Haagweg in zicht
„Net toen NS iets met de loods widen beginnen, bent u
er in gegaan. Ik doe pas volgende week uitspraak, maar ik
voorzie dat u naar andere woonruimte uit moet zien."
Dat zei rechtbankpresident Van Delden gistermiddag te
gen een van de krakers van het voormalige Van Gend
Loos-gebouw aan de Haagweg. De 'culturele' kraakactie
moet waarschijnlijk nog deze maand zijn beëindigd, zo
dat eigenaar NS kan beginnen met de sloop.
Vry willigere
Tafeltje-dek-je zoekt vrijwilli
gers met of zonder auto die
eenmaal per week tussen 11.45
en 13.00 uur maaltijden in de
wijken Noord en Tuinstadwijk
willen rondbrengen. De rijders
ontvangen ƒ0,65 onkostenver
goeding p.km. Informatie: 071-
123744.
LEIDEN LOMAN LEEFMANS
De NS hadden een kort geding
aangespannen tegen de krakers,
die de ruimte sinds eind maart
gebruiken voor creatieve ex
pressie en het houden van hou
se-parties in de geluiddichte
kelder. De loods staat leeg sinds
Van Gend en Loos in 1990 ver
trok. Een nieuwe huurder werd
niet gevonden. Toen de NS be
sloten het complex te slopen
kwam er kritiek van omwonen
den, die de loods als geluidsbuf
fer tegen het treinlawaai en
overslagstation niet kwijt wil
den.
„Vervolgens is er een geluids
wal gekomen waardoor die be
zwaren zijn weggenomen. Net
vandaag zou de sloop, die
250.000 gulden kost, beginnen.
Maar het kantoorgebouw is ge
kraakt en er worden in de week-
eindes house-parties gehouden.
Het is een gevaarlijke situatie
als jongeren in bedwelmde staat
in de buurt van het spoor lo
pen", aldus raadsman Lever na
mens de spoorwegen.
Advocaat Sprenger van de
krakers dacht daar heel anders
over: „Ik kom zelf uit Leiden en
weet dat juist door toedoen van
NS de loods in verval is geraakt.
Sterker nog, werknemers van
NS hebben de loods zelf zo ver-
ruïneerd dat wind en regen vrij
spel hebben. Een legerdump
had nog wel interesse maar
stuitte op de exorbitant hoge
huurprijs", aldus Sprenger.
Onbeheerd
Ook pastte het volgens Sprenger
niet dat de NS de veiligheid van
jongeren, zo vlak bij het spoor,
aanvoerden: „NS heeft het ter
rein zelf drie jaar lang onbe
heerd gelaten. Aangezien de ge
meente pas in 1995 eventueel
wil bouwen blijft het toch
braakliggen. De krakers hebben
laten zien dat in het kantoorge
deelte een zinvol gebruik moge
lijk is. Ze willen daar best een
vergoeding voor geven en heb
ben geen enkel bezwaar tegen
sloop van de loods."
President Van Delden liet we
ten dat hij de kant van NS gaat
kiezen. Ook hij vond dat niet
het ene deel niet en het andere
deel wel onder de slopershamer
kon vallen. Hij adviseerde de
krakers dan ook alvast naar wat
anders uit te kijken.
De krakers willen zich niet bij
het besluit neerleggen. „We
hebben NS aangeboden het te
huren. Dat wilden ze niet. We
hebben ze een huursom aange
boden, waardoor de sloop
wordt uitgesteld, maar ze zei
den geen moeite voor ons te
willen doen. Volgende week, als
we horen dat NS inderdaad gaat
slopen, procederen we gewoon
door."
Iedereen wil oud worden, niemand wil het zijn. Bejaarden van
tegenwoordig noemen zich liever 'senior", dat klinkt een stuk
vitaler. In 'het jaar van de ouderen' wordt hard gewerkt aan de
emancipatie van de oudste generaties. Ze zijn niet allemaal
sukkelend, afhankelijk en ongelukkig. Integendeel, veel ouderen
beginnen, nadat ze gestopt zijn met werken en als de kinderen
uit huis zijn, aan een 'derde leven'. Een serie van zes artikelen
over de ouderen in Leiden. Deze week de vijfde aflevering, over
de moeilijke financiële situatie van oudere v
Armoede op hoge leeftijd treft veel vaker
mannen dan vrouwen. Dat proces heet ook
wel de 'feminisering van de armoede'. Ge
scheiden vrouwen met een uitkering of een
aow-tje zonder aanvullend pensioen moe
ten de eindjes aan elkaar knopen.
De oudste generatie vrouwen heeft over het
algemeen geen goede opleiding. De mees
ten van hen verloren bij hun huwelijk of
eerste kind hun baan en bouwden daardoor
geen pensioen op. Bij een scheiding of het
overlijden van de echtgenoot zijn vrouwen
meestal financieel de dupe.
In Leiden wonen ongeveer 2500 bejaarden
(65 en ouder) die een inkomen hebben op
of iets boven het bijstandsniveau. Het gaat
grotendeels (1925 personen) om alleen
staanden, van wie vrouwen veruit (1500 a
1600) de boventoon voeren.
Daarbij moet wel aangetekend worden dat
vrouwen gemiddeld een stuk ouder worden
dan mannen. Op hoge leeftijd zijn vrouwen
dus sowieso al in de meerderheid.
Onderzoek van het Nationaal Instituut voor
Budgetvoorlichting (NIBUD) wijst uit dat
een 'kale' AOW voor alleenstaanden te kort
kan schieten om te voorzien in de noodza
kelijke kosten van levensonderhoud.
Landelijk gezien heeft ongeveer 17 procent
van alle huishoudens, waarvan het hoofd 65
jaar of ouder is, een inkomen op of iets ho
ger dan bijstandsniveau. Dit percentage ligt
voor alleenstaanden op 27 procent en voor
meerpersoonshuishoudens op 8 procent.
Deze cijfers zijn ontleend aan een studie
van het ministerie van WVC uit 1990: 'gege
vens over ouderen, aanzet tot een sociale
kaart'.
Trijntje Pols: „Veel vrouwen van mijn leeftijd hebben geen pensioen opgebouwd."
FOTO HIELCO KUIPERS
ERNA STRAATSMA
rouwen van mijn generatie
hebben vaak weinig oplei-
T ding. Als je al een oplei
ding en een goede baan had verloor je die
weer als je ging trouwen. Dus hebben de
meesten van ons geen pensioen opge
bouwd. Nou, de AOW is geen vetpot, dat
weet iedereen."
Trijntje Pols, 64 jaar. Gescheiden in 1989
en sindsdien woonachtig in Leiden, waar ze
voor haar trouwen ook een jaar woonde.
Actief in de Wijze Oude Wijven (WOUW) en
het Landelijk Platform 50+. Komt op voor
de belangen van 'de oudere vrouw', voor
wie het op hoge leeftijd vaak armoe troef is.
„Als vrouwen van mijn generatie schei
den komen ze vaak in de bijstand terecht.
Soms lukt het een aardige alimentatie te re
gelen, maar anders leef je tot aan je dood in
armoe. Met een bijstandsuiterking is er
nooit geld voor franje. Er zijn een heleboel
redenen waarom oudere vrouwen het krap
hebben."
„Ik ken vrouwen van mijn leeftijd die
nauwelijks een krant kunnen kopen en een
'passieve telefoonaansluiting' hebben. Ze
laten zich bellen, bellen zelf nooit. Ik ken
ook wel vrouwen die nooit nieuwe kleren
kopen, altijd naar het Kringloopcentrum
moeten."
„Zelf heb ik gelukkig een goede alimenta
tieregeling getroffen en ik heb ook een
WAO-uitkering, waardoor ik net iets meer
heb. Toen wij uit elkaar gingen was dat niet
met ruzie. We hebben ons huis verkocht en
de buit verdeeld, zodat ik dit huisje in de
Rijndijkstraat kon kopen. Maar ik kan me
voorstellen dat sommige vrouwen na jaren
ellende gaan scheiden en dan niets meer
met die man te maken willen hebben. Ook
financieel niet."
„Ik heb in de gezinsverzorging gewerkt
tot mijn oudste zoon werd geboren, wat op
zich ongewoon was voor die tijd. Daarna
heb ik 16 jaar voor het huishouden gezorgd.
Ik ben weer gaan werken toen mijn jongste
kind zeven jaar was."
„Omdat mijn opleiding niet zo goed was,
was de keus aan banen niet groot. Uitein
delijk kwam ik een een bejaardentehuis te
recht, waar ik met veel plezier, maar wel
part-time, heb gewerkt."
„Na een jaar of tien ben ik in de WAO te
recht gekomen, wegens 'slijtage aan het be
wegingsapparaat' zoals dat heet. In het be
gin was dat niet zo'n ramp, maar toen ik
ging scheiden begonnen de financiële con
sequenties wel op te spelen. Als je part-time
hebt gewerkt krijg je maar 70 procent van
een half salaris, dat is dus zo'n 600 tot 700
gulden per maand. Daar kun je dus niet van
leven. Als ik die alimentatie niet had gehad
had ik voor een aanvulling op mijn inko
men een beroep op de bijstand moeten
doen, met alle nadelen van dien. Dan sta je
als het ware onder curatele van de gemeen
te. Je wordt betutteld, moet alles opgeven.
Bovendien: bij de bijstand wordt de alimen
tatie verrekend met de uitkering, bij de
WAO niet."
„Door een uitspraak van het Europees
Hof over WAO-uitkeringen aan part-timers
heb ik uiteindelijk toch meer gekregen. Het
hof stelde dat het discriminatie was dat
part-timers maar een halve uitkering kre
gen. Naar aanleiding van die uitspraak heb
ik een aanvraag ingediend en met terug
werkende kracht een bedrag ineens gekre
gen. Dat was wel leuk, daar heb ik mijn cd-
spelervan gekocht."
„Als je na een scheiding opnieuw moet
beginnen en je die franje niet hebt dan is
het leven een beetje schraal. Dan ben je
aangewezen op je buurt, moet je overal vra
gen hoe duur iets is. Het is zeker een pro
bleem als je kinderen ver weg wonen en de
reiskosten te hoog zijn."
„Nadat ik afgekeurd werd heb ik me om
geschoold. Ik ging als vrijwilligster werken
bij het vrouwenhuis in Breda, als coördina
tor, en volgde de opleiding mbo, sociale
dienstverlening. In 1989 heb ik mijn diplo
magehaald."
„Toen ik na mijn scheiding in Leiden
ging wonen dacht ik: prima, ik ben omge
schoold en kan nog een aantal jaren betaald
werken. Dan kan ik een pensioentje opbou
wen. Voor werk in de verzorging was ik wel
afgekeurd, maar het werk als coördinator
bij het vrouwenhuis ging goed."
„Ik heb in 1-eiden gesolliciteerd op de
functie van coördinator in een dienstencen
trum voor ouderen, ik had het benodigde
diploma en als coördinator ervaring in Bre
da opgedaan. Maar ik werd dus afgewezen:
men vond me te oud. Ik was toen 60. Wel
vreemd, want voor ouderenwerk leek me
dat een geschikte leeftijd. Ik heb nog ge
vraagd of ze me uit konden leggen waarom
ik te oud was, maar dat konden ze niet. Ik
vond dat wel jammer. Dat is pure leeftijds
discriminatie, zo iets zou niet voor moeten
komen. Ik heb niet eens een uitnodiging
voor een gesprek gehad, ben louter afgewe
zen op mijn sollicitatiebrief. Ze wisten dus
niet eens wat voor vlees ze in de kuip had
den. Afijn, toen besefte ik dat betaald werk
er niet meer in zat. Daarna groeide ik in het
vrouwenwerk. Ik geef nu regelmatig lezin
gen, bijvoorbeeld aan emancipatie-ambte
naren."
„Vrouwen waren vroeger onzichtbaar. Ik
heb de tijd nog meegemaakt dat getrouwde
vrouwen 'handelingsonbekwaam' waren.
Moet je nagaan, dan werd je gelijkgesteld
aan kinderen: zodra je trouwde verloor je
een aantal rechten. Je kon dus niet een ei-
CHEF GERT VISSER. PLV.-CHEF AAD RIETVELD. 071-161417
gen zaak beginnen of een lening afsluiten."
„Oudere vrouwen moeten leren durven.
Ze zijn zich vaak niet bewust van hun capa
citeiten. Door het runnen van een gezin leer
je enorm veel. Budgetteren, organiseren.
Dat kun je ook elders toepassen."
„Wij zijn opgevoed met het idee: eerst
anderen, dan jij. Zie je die versjes wel eens
bij rouwadvertenties? Ik heb er hier eentje
liggen: 'Moeder zijn is alles geven en tevre
den sterven'. Oe, daar kan ik zo kwaad om
worden."