?T T
Het 'subtropische' Tikibad van Duinrell in Wassenaar. Dergelijke baden zuigen de bezoekers bij de buitenbaden weg.
Het kon niet op, eind jaren
zestig, begin zeventig. Onder
het motto 'Elkgatz'n bad'
schafte elke zichzelf
respecterende gemeente zich
een zwembad aan. De behoefte
was er, de financiële
mogelijkheden waren er, dus
waarom niet? Een golfslagbad
hier, een vijftig meterbad daar,
grote ligweides overal.
Waterland Nederland werd een
O™et Waterbos' is wel het
meest schrijnende voor-
J3L JL beeld. In 1973 door de ge
meente Rijnsburg vol trots gepresenteerd.
Een heus golfslagbad ('het grootste van Ne
derland'), een apart diep bassin, een peuter-
bak. een binnenbad in combinatie met een
sportzaal en een restaurant en natuurlijk een
enorme ligvveide. Rijnsburg was tot ver in de
volgende eeuw verzekerd van een prestigieus
complex dat regionaal een publiekstrekker
van de eerste orde zou zijn en ook de toeris
ten naar het dorp met de toren zou lokken.
Maar nu, twintig jaar later, ligt dat heel an
ders. Het jaarlijkse exploitatietekort van acht
ton hangt als een molensteen om de nek van
de gemeente, die zelfs mede daardoor de ar
tikel twaalf status (die van armlastige) diende
aan te vragen. Na jaren van discussie werd
eind 1992 besloten de knoop door te hakken.
Het fraaie bad moest verdwijnen.
Een actie van verontruste zwembadbezoe
kers vorig jaar toch nog 160.000 in getal
mocht niet baten. Op 14 mei is 'Het Water-
bos' niet meen De sportzaal mag blijven
staan, zwemmen is echter niet meer moge
lijk. Zelfs het binnenbad loopt leeg; dure vil
la's zullen verrijzen. Die zijn ongetwijfeld wel
kostendekkend. Tot ver in het nieuwe millen-
Uitzondering
Rijnsbuig is met deze beslissing in die zin
een uitzondering in de Leidse regio, dat ook
het binnenbad verdwijnt. De gemeente kan
zich in financiële ïin dan ook nauwelijks
meer iets veroorloven. Anders zou ook in dit
bloemendorp ongetwijfeld de keuze zijn ge
maakt om het binnenbad open te houden en
om te bouwen tot een soort subtropisch
zwemparadijsje. Want daar ligt, zo verwach
ten de deskundigen, de toekomst.
Buiten is uit, binnen is het helemaal, is de
filosofie van vandaag de dag. Wildwaterba
nen, glijbanen, bubbelbaden en waterpadde
stoelen, noem de moderne 'speeltjes' maar
op. De tegenwoordige, jonge, zwembadbe
zoeker komt om te recreëren en rekent daar
bij op overdekte zwemparadijzen met een
subtropisch klimaat. Het eenvoudige baan
tjes trekken is een achterhaalde bezigheid.
Die wordt beoefend door een uitstervende
generatie.
Jan Duivesteijn, directeur van de Sector
Sport en Recreatie van de gemeente Leiden,
beaamt die stelling. „Ze zijn er nog volop. De
mensen die elke dag trouw, weer of geen
weer, hun baantjes trekken in het zwembad.
Alleen het worden er wel elk jaar minder. En
om nu te zeggen dat er veel jeugdige aanwas
is, neen, dat niet."
Ook in Leiden gaat er op zwembadgebied
het nodige veranderen. Het besluit moet nog
worden genomen, maar de kans
dat het buitenbad De Vliet bin
nen afzienbare tijd verdwijnt, is
zeer groot. Het Vijf Meibad
(overdekt) zal wel blijven be- v
staan, terwijl het buitenbad van
zwembad De Zijl er eveneens
aan zal moeten geloven. Daar te
genover staat dan, dat daar in de
Kooi een tweede binnenbad (een
'recreatiebad') zal worden gerea
liseerd, aangepast aan de hoge
eisen van deze tijd. Een opknap
beurt die zo'n vijf miljoen moet
gaan kosten. Een bedrag dat uit
de opbrengsten van de sluiting
van De Vliet wordt gedekt, als het
goed is. Innovatie dus, herverde
ling van gelden binnen het eigen
budget. Want investeren, neen,
dat zit er niet in.
paradijs voor een ieder die op
een zomerse dag gaarne een
baantje trok in voorverwarmd
water. Het zwembad als
ontmoetingsplaats. Zwemmen,
voetballen, zonnen en een
biertje drinken of een ijsje eten.
Het was een trend waaraan ook
Leiden en wijde omgeving
(natuurlijk niet) ontkwam.
Zoals die regio op dit moment
ook niet ontkomt aan de
nationale malaise in diezelfde
zwembadwereld. Help, het
(buiten)zwembad verzuipt.
Daalden de bezoekersaantallen de laatste
jaren niet verder, de kosten stegen wel. En
fors ook. Nog even afgezien van de op elk ge
bied stijgende post personeelskosten, was
daar bijvoorbeeld de gasprijs. In de tijd dat
de meeste buitenbaden het leven zagen, be
droeg de gasprijs vaak nog geen dubbeltje
per m3. Tegenwoordig doet diezelfde hoe
veelheid gas 55 cent. Duivesteijn: „Dat zijn
dus zaken die de exploitatie knap lastig ma
ken, vooral omdat de afschrijvingsperiode
van de meeste baden al snel zo'n vijfentwin
tig tot veertig jaar omvat. Een fout van de
mensen die dat indertijd bedacht hebben? Ik
vind van niet. Niemand kon toen voorzien
dat het gas nu zo duur zou zijn. En dat het
recreatiepatroon zó drastisch zou verande-
Dat veranderde recreatiepatroon. Mensen
die twintig jaar geleden nog met een gelukza
lig gevoel in de betonnen bakken met water
doken die nu zo massaal worden gemeden,
besteden hun (vele) vrije tijd tegenwoordig
anders. Kunnen dat ook doen, omdat ze veel
mobieler zijn geworden, omdat er meer geld
is en omdat er zo veel meer te beleven valt
dan vroeger. Vormde destijds de fietstocht
naar het zwembad een van de weinige alter
natieven, tegenwoordig ligt de hele regio, het
hele land open voor de middenklasser van
pa, moe en de kinderen. De zee, de Vlietlan-
den, het Valkenburgs meertje en het Tikibad
van Duinrell, ze fungeren steeds vaker als
vervangers voor het zwembad oude stijl.
Tripjes naar het Dolfinarium in Harderwijk,
de Efteling en het Openlucht Museum in
Terugloop
Het verhaal van Leiden is in gro
te trekken het verhaal van de he
le regio. Eerst is daar de teruglo
pende belangstelling voor bui
tenbaden. Trok het simpele bui
tenbad van De Vliet zo'n vijfen
twintig jaar geleden nog 300.000
bezoekers per seizoen, nu moet
dat bad in Leiden Zuid-West het
zelfs in een goede zomer met
slechts 70.000 mensen doen. De
Zijl ontvangt er nog 10.000 min
der. Die teruggang in bezoekers
is echter lang niet de enige reden
van de malaise in zwemmend
Nederland. Beide aantallen heb
ben zich immers de laatste jaren
gestabiliseerd.
RIJNWOUDE
O 'De Hazelaar' Hazerswoude Dorp, buitenbad) gaat dicht
O "Prins Willem Alexanderbad' (Koudekerk, buitenbad) en 'De Dolfi|n" (Hazerswoude Ri|ndi|k, binnenbad) gian
dicht als nieuw binnenbad is gerealiseerd, misschien eerder.
Arnhem, het zijn al lang geen uren vergende
'wereldreizen' meer. En iedereen gaat min
stens één keer per jaar ver weg. Dat was toen
ook wel anders.
Wet
Desondanks bleven de vaak schitterende bui
tenbaden veelal nog gewoon open. Het lang
zaam gegroeide exploitatietekort vormde
voor de meeste gemeenten in de goede tijd
geen reden om de poorten maar te sluiten. In
deze tijd evenwel, pakken die keuzes dus
vaak minder positief voor de buitenbaden
uit. 'Den Haag' stort jaarlijks minder geld
naar de gemeenten en dat maakt het er niet
gemakkelijker op. Daarbij komt dan nog de
wet zwembadhygiëne die op 1 november
1994 van kracht wordt. Een wet die de exploi
tatie van zwembaden er zó veel duurder op
maakt dat het absoluut niet vreemd is dat de
discussies over sluiten of openhouden van
buitenbaden nu steeds vaker in het nadeel
van die baden uitvallen.
Duivesteijn; „In de huidige Leidse situatie
zou dat betekenen dat aan De Vliet voor ze
ven ton moet worden gesleuteld, het Vijf
Meibad zes ton extra moet gaan kosten en
De Zijl voor 1,6 miljoen moet worden aange
past, waarvan een miljoen voor het buiten
bad. Tel uit je winst."
De extra kosten kunnen vooral worden te
ruggevonden in de in die wet omschreven
verplichting dat per bezoeker dertig liter wa
ter moet worden weggegooid. Daartoe dient
de technische installatie nadrukkelijk te wor
den aangepast, dat terwijl des
kundigen menen dat het hier een
overdreven regeling betreft. 'Ne
derland wil weer eens roomser
zijn dan de paus', zo is de alge
mene opvatting.
Waarin Duivesteijn wel kan
meegaan: „Op dit moment wordt
per bezoeker ongeveer tien liter
water weggegooid. En het water
voldoet op die manier aan alle
voorwaarden die er aan kunnen
worden gesteld. In Leiden staan
wij voor honderd procent in voor
de veiligheid van het water. En ik
kan me niet voorstellen dat dat
niet in elk zwembad op dit mo
ment al het geval is." Daarbij we
ten Duivesteijn en de zijnen
eveneens dat het rekensommetje van de
overheid niet klopt. „In de berekeningen is
meegenomen dat elke bezoeker van een
zwembad ook daadwerkelijk zwemt. Dat is
natuurlijk niet het geval. Veel mensen komen
nog altijd louter voor de gezelligheid."
Een aardig gegeven in dit verband is ook
dat de overheid regelmatig met enige trots
stelt dat de kwaliteit van het buitenwater in
Nederland zo sterk is verbeterd. Als op dat.
ook bij zwemmers weer steeds populairder
wordende buitenwater evenwel de toekom
stige criteria voor het water van een zwt
bad worden losgelaten, zal er buiten absoluut
geen 'goedgekeurd' zwemwater meer o\
blijven.
Hoe dan ook, na 1 november zal met elke
bezoeker van een zwembad dertig liter wt
en redelijk schoon water (en dus een hoop
geld) worden weggegooid. Een gegeven dat
de gemeentelijke eigenaren van zwembaden
nu al grote zorgen baart. En de exploitatie
van de bestaande en nog te realiseren o\
dekte zwemparadijzen er niet gemakkelijker
op maakt, ook al zullen de termijnen waarop
die voorzieningen worden afgeschreven nu
ongetwijfeld aanzienlijk korter worden ge
steld dan in het verleden het geval was. Vijf
jaar, inplaats van de vijfentwintig tot veertig
die men vroeger gewend was te hanteren.
Resteert nog slechts de eenvoudige vraag
waarom de gemeenten in de regio loeiden
nog altijd weigeren om bovenregionaal te
denken. Zo is de ondergang van 'Het Water-
bos' voor een deel aan het succes van het
nieuwe Katwijkse 'Aquamar' te danken. En je
behoeft geen doemdenker te zijn om nu al te
kunnen voorspellen dat de concurrentie
der de zwemparadijzen in de regio de ko
mende jaren opnieuw 'slachtoffers' zal eisen.
'Poelmeer' in Oegstgeest, 'De Zijl' in Leiden
en 'De Does' in Leiderdorp liggen bijvoor
beeld wel heel dicht bij elkaar. Maar ja, als
het bovenregionaal overleg volkshuisvesting
al niet serieus van de grond komt, mag dat
dan van een 'overleg zwembaden' wel v
den verwacht?
Nee, maar tegen de tijd dat de partijen al
dan niet noodgedwongen wél tot elkaar ko
men, is de kans groot dat menig zwembad-
paradijs reeds is gedempt. Zoals dat kalf. En
die put.
Zwembaden nu en in de toekomst
LEIDEN
O 'De Vliet'. Er zijn plannen om dit buitenbad te sluiten
O 'Vijf Meibad' Overdekt. Blijft 'gewoon' open
O 'De Zijl'. Plannen bestaan om buitenbad te sluiten. Binnenbad zal dan wórden uitgebreid met tweede (recrca
tiejbad.
