BIJVOEGSEL
De dag van Marietje van Kerselare
ZATERDAG 3 APRIL 1993
Typisch Vlaams. Dat zijn de honderden
brouwerijen. Dat is het land waarin de
boer het nog steeds voor het zeggen heeft.
Vaten bieren karrevrachten mest tussen
Waregem en Meerbeke, tussen Zottegem
en Ronse. Slingerende wegen van
betonplaten en kasseien over de heuvels
van de Vlaamse Ardennen.
Typisch Vlaams. Dat is natuurlijk ook
De Ronde. Zondag voor de 77ste keer. De
stenen op de Paddestraat en de Oude
Kwaremont vallen inmiddels onder
monumentenzorg. Maar wegen moeten
onderhouden worden. Gedwongen
omleidingen hebben het parcours weer
eens omgeschud: dertig nieuwe
kilometers, een buiten-echtelijk
uitstapje in Wallonië (Cote de Trien) en
voor het eerst in de historie de Kluisberg
vóór de Kwaremont.
Een verkenningstocht, met als gids
André Scherpereel, langs een parcours
dat druipt van de mythen en legenden,
van de oorlogsdrama 's en
bedevaartsoorden, van het heldendom
van Magni en de verafgoding van het
geslach t Planckaert.
Vallen en opstaan.
Dat beeld bepaalt al
jaren de Ronde van
Vlaanderen. Zoals in
het verleden op de
Koppenberg, het ob
stakel dat tot verdriet
van velen geen deel
meer uitmaakt van
het parcours.
foto cor VOS
GOyERTVAN VEEN
In de beginjaren vijftig was De Ronde
een hel. Hagel,regen, storm en kou.
Hij herinnert zich nog dat 'ene kletse-
kop' alleen voorbij zijn café fietste. Het kan
niet anders: dat moet de toen al kale Fioren-
zo Magni geweest zijn.
'InSt. Hermes bij Cyriel Van Den Daele' staat
boven op de Edelare, een plateau aan de de
'achterkant' van de Eikenberg, zondag de ne
gende helling in het parkoers. Naast St. Her
mes een andere kroeg, met een nog mooiere
naam, 'In Dun Temmen Duvel', maar ook
met minder historie.
Buiten ging de vooruitgang door, binnen
bleef de tijd stil staan. De muren zijn van
1760, het interieur uit de vorige eeuw. Daar
draait alles om een Leuvense stoof, die niet
alleen als kachel, maar ook als kooktoestel
dient. Erboven hangt de was te drogen, er
achter zit Cyriel zelf, net 86 en behalve voor
een kunstheup nog nooit in het ziekenhuis
geweest.
Hollanders
Hij komt maar moeilijk zijn stoel uit, tegen
woordig, en laat z'n vrouw het werk doen.
Dat kan ook best, want Maria van den Dorpe
is nog jong, tachtig pas. Ze heeft geen moeite
met de vijftien treden op en af naar de kelder,
waar de Palm van Steenuffel en het bruin
bier van Liefmans staan. Van De Ronde weet
ze weinig, behalve dat ze die ene dag in april
de deuren openzet voor steeds dezelfde Hol
landers, die niet in het café, maar in de huis
kamer gaan zitten. „Twee op de canapé, één
aan tafel, voor de televisie."
Dit is het centrale gedeelte van de Vlaamse
Ardennen, het hart van de Ronde van Vlaan
deren. Vroeger was het hier volle finale: bij
brouwerij Roman linksaf naar Zottegem en
finish in Wetteren. Nu verwacht het koers-
boek de renners al om kwart voor drie 's mid
dags. Daarna, als de karavaan en het publiek
weg zijn, krijgt de wind weer vrij spel.
De top van de Edelare: een pracht plaats om
de wijting te drogen. Dat gebeurde vroeger,
nu niet meer. Wat wel bleef zijn de processies
en bedevaarten. Daar waar zondag Edwig
van Hooydonck en Johan Bruyneel elkaar al
fietsend beloeren, daar is het vanaf de eerste
zondag na de derde mei (kruiszondag) een
drukte van jewelste op wég naar Onze Lieve
Vrouwe van Kerselare.
Het is een tweede rangs bedevaart, bedoeld
voor mensen met 'hartklachten en darm
krampen'. Welk mirakel zich op 25 april 1455
op de Edelare heeft afgespeeld, vermeldt de
Maria van den Dorpe, beter bekend als Marietje van Ker
selare, ontvangt morgen weer haar drie Hollanders, die niet
in het café, maar in de huiskamer gaan zitten om via de te
levisie de Ronde te volgen. foto cerrit de heus
historie niet, wel dat de kapel tot twee keer
toe is afgebrand en opgebouwd en dat ridder
De Joigny van Oudenaarde in de Middeleeu
wen op een tocht door 'Het Heilige Land'
werd aangevallen door een krokodil. De rid
der doodde 'het monster', en de krokodil
hing nog jarenlang als symbool in de kapel,
die nu is vervangen door een wanstaltige
bunker.
Dialect
Niettemin schijnen de processies en bede
vaarten in Vlaanderen tegenwoordig weer te
herleven. Maria van den Dorpe, beter bekend
als Marietje van Kerselare. praat er graag
over. Over de Ommegang bijvoorbeeld, langs
de vijf blijde, de vijf droeve en vijf glorieuze
mysteries. „Ge ziet vooral veel mensen die
incognito willen blijven, die komen dan óf
heel vroeg óf heel laat, lopen van kapel naar
kapel en willen dat voor de ande
ren niet weten."
Goddank is André Scherpereel
erbij. Als Marietje vertelt, is ze
voor een Hollander niet te ver
staan. Maar Scherpereel is van
alle markten thuis. Of het nu om
een Oostvlaams, Westvlaams of
wat dan ook voor dialect gaat,
steeds volgt de vertaling in keurig
Nederlands.
André Scherpereel kent alle hoe
ken en gaten van De Ronde. Ja
renlang was hij bij de samenstel
ling van het parkoers betrokken.
Hij noemt zichzelf de ontdekker
van de Paddestraat en van Lip-
penhove, twee kassei-stroken die
bij slechte weersomstandigheden
moeilijker te nemen zijn dan
welke helling ook. Een verken
ning van de huidige route sterkt
hem in zijn mening dat dit par
koers wat te gekunsteld is: „Te
veel draaien en keren, niet over
zichtelijk, maar dat is voor een
deel uit nood geboren. Door
wegomleggingen ben je genood
zaakt om tien kilometer om te
rijden om toch die kasseistrook
nog mee te kunnen pakken."
Bij een verkenning raakt hij maar
één keer het spoor .bijster. Na
tien meter heeft hij de vergissing
al in de gaten: „Nee, dit is niet
goed, we moeten terug. Mag ik
ook een foutje maken? Verdoe-
me, we moeten hierheen. Geen
wonder, die weg ligt ook zo
slecht. Dat kan zondag wat wor
den als het regent, dan gaan hier
klappen vallen..."
Dikke nekken
De Ronde van Vlaanderen als kerkepad,
kroegetocht of VW-route. Het maakt voor
Scherpereel niks uit. Overal valt wat van te
zeggen. Van startplaats Sint Niklaas bijvoor
beeld. „Een prachtige plek voor dit doeleind,
met de grootste Markt van België. Maar Sint
Niklaas zelf is niet gezellig hè. Staat bekend
als de dikke-nekken-stad van Vlaanderen."
En van Tiegem, het plaatsje met de eerste
helling in het parkoers. Vlak erna komt de ge
meente Kaster. „Er is een Belgisch gezegde
dat luidt: Tiegem betaalt Kaster. De grote
zorgt voor de kleine." Kaster staat verder be
kend om zijn oorlogsdrama. De route van De
Ronde voert vrijwel langs de plek waar in de
Tweede Wereldoorlog een Engels vliegtuig
naar beneden werd gehaald. „De piloot
moest een noodlanding maken. Hij kon zich
verbergen bij een Vlaams gezin. Hij en de
jongste dochter van het gezin werden verliefd
op elkaar. De oudste dochter kon dat niet
hebben, werd zo jaloers dat ze de Engelsman
aangaf bij de Duitsers. Die hebben hem rap
opgehaald en de familie gestraft omdat ze
voor een onderduikadres hadden gezorgd.
Dat verhaal leeft in deze streek heel erg, een
drama..."
Geen wonder dat de plaatselijke Bevrijdings
laan niet zomaar een weggetje is. De kassei
stroken komen later in de Varentstraat. Snel
daarna gaat de Ronde van Vlaanderen anno
1993 vreemd, vanaf Kerkhove is het parkoers
richting Kluisberg nieuw en na de Muisberg
(„spectaculair-gevaarlijke afdaling") wordt
koers gezet richting Wallonië. Een opmerke
lijke beslissing van organisatoren Noël Foré
en Rob Discart, vindt Scherpereel. „Tenslotte
is het een Ronde van Vlaanderen, nietwaar.
Die naam is er niet voor niets, maar ala..."
De Kwaremont is nu niet ver meer. Opnieuw
zijn opmerkelijke café s het reisdoel. Het eer
ste, bovenop een plateau in de Vlaamse Ar
dennen, vanwege z'n oorlogsverleden (Scher
pereel: „Hier waren ze bezig een platform te
maken om V2 bommenwerpers neer te
schieten, toen de Duitsers het in de gaten
kregen en het voor hetzelfde
doeleind, maar dan gericht op de
geallieerden, wilden gebruiken.
Ze hebben het platform laten
ontploffen"), het tweede café als
weer een curiositeit op de route.
Zondagmis
In De Zon heet het, het interieur
is een monument op zich, en het
café gaat nog slechts open na de
zondagmis, anderhalf uur lang,
om de kaarters van Kwaremont
tegemoet te komen. Alleen op
die ene dag, als De Ronde pas
seert, gaat het slot langer van de
deur. Voor de gelegenheid heeft
André Scherpereel zichzelf en
zijn gevolg aangekondigd en zijn
Suzanne Vergeynst en André
Gaillez, beiden al vanaf '26 in de
zaak, bereid wat in te schenken.
Het is stil in Kwaremont en op Kwaremont-
plein. Niemand heeft er iets te zoeken, behal
ve als de koers langs komt. De Omloop (Het
Volk) of De Ronde. Zo n dikke 360 dagen per
jaar is het dorp (950 inwoners) er voor de
kunstenaars: de schilders en de beeldhou
wers. André haalt glimlachend nog een anek
dote op over de tijd dat analfabetisme nog
normaal was in Vlaanderen („d'n ene dorsi
voor d'n andere er niet voor uit te komen, ze
konden de reclsune op de klak nici lezen") en
Suzanne heeft het over het teruglopende
kerkbezoek.
„Vierhonderd stoelen staan er in die kerk.
Vroeger gebeurde het regelmatig dat een dik
ke helft ervan be/ei
dertig mensen naar
de mis op zondag.
Vroeger werd hier.
op deze vloer, ge
danst, nu loont het
de moeite niet meer
om de hele dag open
ItflMB
Behalve dan deze
zondag, 4 april. De
dag waarop nationa
listische Vlaamse ge
voelens weer boven
komen, waarop de
klaks, de wieier
petjes, weer op het
hoofd worden gezet
en in de cafés achter
honderd verschillen
de soorten pintjes
driftig wordt gewed.
Op moderne wieier-
leeuwen als Johan
Museeuw. |o
Planckaert. F.dwig
van Hooydonck. Al
vinden de meeste
Belgen dat de echte
Flandriens zijn uit
gestorven.
Rondekenner bij uitstek André Scherpenzeel (rechts) a
openhoudt dan de wekelijkse anderhalf uur.
