'Problemen
nu opgelost'
'Den Haag schuwt geen enkel middel'
Seksueel geweld in klinieken steeds groter probleem
Randstad
BOUWPLANNEN?
ZATERDAG 3 APRIL 1993
chef willem spierdijk. o
Bedrijven Contact Dagen
regio/den haag De Bedrijven Contact Dagen voor de Leids/Alp-
hense regio worden dit jaar op zes en zeven april gehouden in
hèUSiederlands Congresgebouw in Den Haag. De beurs is ge-
opencivan 14.00 tot 22.00 uur en heeft als doel bedrijven uit de
regio met elkaar kennis te laten maken. Dit jaar wordt de beurs
in 18 regio's in Nederland georganiseerd. In 1992 trok de beurs
in Den Haag ruim 4500 bezoekers en 184 deelnemers. De bezoe
kers vertegenwoordigden voor 22 procent bedrijven met meer
dan 100 werknemers. De dagen zijn georganiseerd door Bureau
ExpoCare uit Leusden (fel. 033-944700)
Onderzoek naar milieu-opleidingen
Dordrecht» Gedeputeerde staten van Zuid-Holland hebben aan
de gemeente Dordrecht 28.800 gulden toegekend ten behoeve
van een haalbaarheidsstudie vooreen Nationaal Instituut
Milieuopleidingen in Dordrecht. In de visie van Dordrecht moe
ten de overheden en bedrijfsleven nauwer samenwerken bij
aanbod van milieu-opleidingen. Vanuit de sectoren milieu en
onderwijs wordt het initiatief van Dordrecht in eerste instantie
positief beoordeeld.
'Kinderpostzegels' sluit drama af
Stichting Kinderpostzegels Nederland (SKN) - gevestigd
in Leiden - hoopt met de verzending van zo'n 30.000
brieven de laatste loodjes te hebben gelegd voor de Kin
derpostzegelactie van vorig jaar. De brieven zijn met een
blanco acceptgirokaart verstuurd aan mensen, die de
postzegels besteld hebben, maar waarvan een onjuist of
geen giro- of bankrekeningnummer bekend was.
leiden annet v
De kinderpostzegelactie van vo
rig jaar mondde uit in een lang
slepend drama, nadat de stich
ting een nieuw geautomatiseerd
systeem voor de verwerking van
de bestellingen had ingevoerd.
De schoolkinderen die elk jaar
garant staan voor de bezorging
van de zegels, hoefden door het
nieuwe systeem niet meer met
geld over straat. In plaats daar
van moesten de kopers een be
stelformulier invullen waaraoor
automatische incasso mogelijk
werd. Door verkeerd ingevulde
formulieren en fouten in het
computerprogramma ontstond
echtereen enorme chaos.
„We hebben nogal wat her
stelwerk moeten verrichten",
zegt woordvoerster S. Gerwer
van SKN. „Maar met het verstu
ren van de brieven hopen we
dat we de actie van vorig jaar
kunnen afronden."
Overigens is bij de Stichting niet
bekend of alle mensen die de
brief hebben gekregen, ook
daadwerkelijk kinderzegels heb
ben ontvangen. Mensen die de
zegels niet hebben gekregen,
maar nog wel willen ontvangen,
wordt daarom aangeraden via
het het klachtennummer - 06-
8212349 - opnieuw een bestel
ling te plaatsen.
Naar de speciale klachtentele
foon - waarvoor in januari door
SKN extra telefonisten werden
aangetrokken - hebben volgens
Gerwers dertigduizend mensen
gebeld, één procent van het to
taal aantal bestellers. Veelal
hadden zij klachten over ver
keerde of onterechte afschrij
vingen. SKN had de incasso van
de opdrachten uitgesteld tot
eind vorig jaar vanwege de cha
os in het verwerkingssysteem.
'Eerst moést geprobeerd worden
alle drie miljoen bestellingen op
de juiste plaats bezorgd te krij
gen.
SKN is van plan bij de nieuwe
Kinderpostzegelactie, die in ok
tober begint, opnieuw gebruikt
te maken van de computer en
automatische incasso bij de ver
werking van de bestellingen.
Meubelbedrijf Hulshoff vertraagt nieuwbouw Haags stadhuis
voorschoten/den haag
paul van der koou
Als een soort Robin Hood haalt
meubelman H. Hulshoff de
pers. In zijn eentje heeft hij het
oprukkende Haagse stadhuis
mooi even halt laten houden op
het hoekje waar nu nog zijn
zaak zit. Hulshof wil pas verhui
zen als zijn nieuwe onderko
men in een ander deel van het
stadhuis helemaal klaar is. De
rechter was het met hem eens.
De eis van de gemeente om
binnen 24 uur te verhuizen,
ging deze week resoluut de
prullenmand in.
Bij stapels tegelijk komt de
fanmail binnen aan het Haagse
Spui en het hoofdkantoor in
Voorschoten. 'Ga door!' 'Geef de
strijd niet op!' „Blijkbaar spreekt
2o'n strijd tegen de overheid tot
de verbeelding", meldt direc
teur Hulshoff fijntjes.
Hij heeft zelfs twee instanties
tegenover zich. De gemeente
Den Haag, die graag in het ver
ouderde stadhuis verruilt voor
de witte stadhuis-/bibliotheek-
combinatie tussen Spui, Kalver-
straat en het muziek- en dans
theater. Én het Algemeen Bur
gerlijk Pensioenfonds (ABP), de
opdrachtgever en financier van
het complex. Dit ABP moet het
complex 1 januari 1995 aan de
gemeente opleveren en klaagt
dat iedere maand vertraging 3,6
miljoen gulden kost.
Het zou weieens kunnen
neerkomen op 12 miljoen, aan
gezien het ABP Hulshoff half fe-
bruari wilde laten verkassen en
de rechter de meubelzaak tot 1
juni de tijd geeft, drie maanden
na de oplevering. Een korte
rondleiding maakt duidelijk
waarom. In de hoek van het
muziektheater ontbreken hele
gevelplaten en lekt het. De
brandtrappen zijn nog steeds
open en zo kan de directeur nog
wel even doorgaan.
„Maar ach, TNO heeft het in
januari al aardig verwoord",
zegt hij bladerend in een rap
port uit die tijd. Volgens het
ABP was het pand tóen officieel
opgeleverd, volgens Hulshoff en
TNO-Bouw kon daar geen spra
ke van zijn in een pand met
doorslaande muren en pla
fonds, losse gevelbeplating en
ontbrekende ruiten. „En geloof
me", zegt de directeur, „Veel is
er sindsdien niet gedaan. Men
bouwt in ambtelijk tempo
door".
„De brandweer en de dienst
bouwen en wonen zullen er dus
nooit akkoord mee gaan als ik
nu verhuis", meldt Hulshoff
dan ook triomfantelijk. Ook bui
Directeur H. Hulshoff voor zijn oude pand (links op de foto) en zijn nieuwe pand, dat rechts uit de nieuw
bouw steekt. Op de plek van het oude gebouw komt de cilindervormige bibliotheek met panorama-restau
rant op de bovenste étage. foto hielco kuipers
ten blijft het een rommeltje:
links van de ingang begint het
centrale plein dat zich achter de
winkel als een immense bouw
put ontvouwt. En dat terwijl
Hulshoff in 1989 keurig met de
gemeente regelde dat zijn pand
'rondom royaal toegankelijk is'
wanneer het er in, let wel, 1991
zou staan.
Geen wonder dat de directeur
geen moment vreest dat hij
moet opdraaien voor de miljoe-
nenschade die de vertraging
zou opleveren. Sterker nog, hij
betwijfelt of de schade echt zo
fors is als de opdrachtgever be
weert: „De bouwer heeft nog
steeds geen berekening ge
maakt. Nee, ik denk dat men
het voor de rechter heeft opge
klopt". En eerlijk gezegd kijkt hij
daar nauwelijks meer van op
van dergelijke tactieken. „Wei
nig middelen zijn geschuwd",
zegt hij, zonder dat verder te
willen toelichten.
Het begon in 1987, toen het
Hulshoff begon
zaak in Leiden
Eigenlijk is Hulshoff vanuit
Leiden begonnen. In textiel
zaak 'De Kleine Winst' aan
het Gangetje verdienden
'opa' Heinrich Hulshoff, ge
vlucht uit Westfalen, en com
pagnon Esselman eind vori
ge eeuw hun geld. En ze slie
pen, heel goedkoop, achter
de toonbank.
In 1891 begonnen ze op de
plek van de huidige Haagse
vestiging, in enkele kleine
winkelpandjes. Al snel waren
die te klein, maar nieuw-
bouwplannen verdwenen
steeds in de ijskast omdat de
gemeente Den Haag al in het
begin van de eeuw plannen
had voor een stadhuis op die
plek. In 1932 gingen die
plannen van tafel. En in 1934
was er de nieuwbouw van
Kropholler, de architect die
in Leiden de Petruskerk en
omgeving en in Leidschen-
dam het gemeentehuis ont
wierp.
In de jaren '60 en '70 volg
den vestigingen in Rijswijk,
Leiden, Rotterdam, Leids-
chendam, Zwolle en Hilver
sum. Aan de Voorschotense
Veurseweg kwam het hoofd
kantoor, annex distributie-
en productiecentrum. Huls
hoff heeft 80 personeelsle
den. Eenderde daarvan werkt
in Den Haag.
Hulshoff was die wilde bouwen.
Omdat zijn winkelpand be
schermd stadsgezicht was, viel
over sloop toen niet te praten.
Hij kreeg zijn bouwvergunning
voor een uitbreiding aan de
achterkant, maar kort voor de
aanbesteding bedacht het ge
meentebestuur dat het hele ge
bied de ideale plek was voor een
nieuw stadhuis met bibliotheek.
Problemen rezen al snel. Zo
lag het werk in 1991 driekwart
jaar stil omdat financier ABP
het niet eens kon worden over
de prijs met de uitverkoren aan
nemerscombinatie. Kort voor
het hele plan zou afketsen,
sprong bouwer Wilma in het
gat.
Behalve het tijdstip van ople
vering, lpvert Hulshof ook strijd
over de gevelreclame op zijn
nieuwe huisvesting. Het meu
belbedrijf wil drie kobaltblauwe
borden met zijn firmanaam aan
de witte buitenmuren schroe
ven, de architect en de gemeen
telijke welstandscommissie we
ten dat al twee jaar tegen te
houden. De directeur: „Men is
bang dat het stadhuis niet de
volle aandacht meer krijgt,
maar in een mooi wit pand al
leen kan ik mijn geld niet ver
dienen".
De Raad van State moet er nu
over oordelen, maar dat kan
nog wel een tijdje op zich laten
wachten: „En dus heb ik voorlo
pig de enige winkelpui in Ne
derland waar niet de naam van
het winkelpand op staat".
Universiteit
mikt op
studenten
uit België
De vakgroepen niet-wester-
se talenstudies van de Leid-
se universiteit werven sinds
kort Belgische studenten en
assistenten in opleiding, zo
geheten aio's. Inmiddels
zijn advertenties geplaatst
in dagbladen in het Vlaam
se deel van België. Door een
bon op te sturen, kunnen
Belgen hun belangstelling
voor Leidse niet-westerse
talenstudies kenbaar ma-
ken.
Volgens een woordvoer
der van de Leidse universi
teit kunnen de kleine vak
groepen nieuwe studenten
en aio's goed gebruiken.
„Het gaat om studies zoals
bijvoorbeeld Chinees, Ja
pans, Egyptologie, Indone
sisch. Leiden neemt een
unieke plaats in op het ge
bied van niet westerse ta
lenstudies. Er is bovendien
veel geld in geïnvesteerd:
ook daarom zijn meer stu
denten en aio's welkom."
Voor het Vlaamse deel
van België is gekozen om
dat het relatief dichtbij Lei
den is en de Vlamingen bo
vendien de Nederlandse
taal beheersen. In Vlaande
ren zou bovendien de mo
gelijkheid ontbreken om
niet-westerse talen aan een
universiteit te studeren.
Binnen enkele weken ver
wachten de Leidse vakgroe
pen de eerste reacties uit
België.
Ook de Universiteit van
Amsterdam (UvA) wil bui
tenlanders - in dit geval
Duitsers - gaan werven voor
een aantal teruglopende
studies zoals biologie, wis
kunde en informatica. Eind
van deze maand moeten de
eerste advertenties van de
UvA in Duitse dagbladen
staan.
Duitsers zijn volgens de
UvA een interessante doel
groep omdat zij te kampen
zouden hebben met over
volle collegezalen in eigen
land en deze situatie zou
den willen verruilen voor de
Nederlandse rust. De UvA
houdt rekening met de aan
melding van ongeveer der
tig Duitse studenten. Zij
kunnen met korting een
cursus Nederlands kunnen
volgen.
Ook in psychiatrische inrichtingen in regio verkrachtingen en ongewenste intimiteiten
Seksueel geweld en ongewenste
intimiteiten tussen patiënten
vormen een steeds groter pro
bleem binnen de psychiatrische
klinieken. Dat zegt Ingrid Pe
ters, beleidsmedewerkster van
het Bureau van de Landelijke
Patiënten- en Bewonersraden in
de geestelijke gezondheidszorg.
Ook binnen de psychiatrische
inrichtingen in de regio hebben
zich in de afgelopen jaren een
aantal gevallen van verkrachting
en poging tot verkrachting
voorgedaan. Een woordvoerster
van de psychiatrische inrichting
Endegeest in Oegstgeest: „Bij
verkrachting wordt aangifte ge
daan bij de politie. Het gaat
meestal niet om seksueel ge
weld binnen de behandelafde
ling maar om geweld door pa
tiënten die zich vrijelijk moch
ten bewegen. Als er binnen de
behandelafdeling seksueel ge
weld optreedt, wordt er door de
hulpverleners meteen corrige
rend opgetreden."
Vanuit de patiëntenraden be
reikten Ingrid Peters steeds va
ker verhalen over seksueel ge
weld binnen psychiatrische in
richtingen. Zij legde een zwart
boek aan van die gevallen. Zelf
noemt ze het een informa
tiemap. „Opvallend is dat deze
ongewenste intimiteiten en
seksuele intimidaties niet wor
den geregistreerd. Ik had het ei
genlijk al een jaar geleden naar
buiten willen brengen, want het
is al heel lang aan de gang. Het
lijkt soms wel of de patiënt die
wordt verpleegd voor. zijn onge
remde seksuele gedrag een vrij
brief heeft om te doen en laten
wat hij wil. Het lijkt er op alsof
de psychiatrische patiënt in het
algemeen al bij voorbaat is ge
ëxcuseerd. Ik vind dat niet goed.
Dat deze seksuele gewelddaden
en intimidaties worden verzwe
gen door de hulpverleners is
slecht. Een en ander moet be
spreekbaar worden gemaakt."
Peters noemt de gevallen die
haar via de patiëntenraden heb
ben bereikt nog maar „het topje
van de ijsberg." Ze vindt dat er
een protocol moet komen waar
in precies staat wat er moet ge
beuren als er zich een geval van
seksueel geweld voordoet.
Hulpverleners zien het seksuele
geweld en de ongewenste inti
miteiten waarvan sommige pa
tiënten het slachtoffer worden
vaak als een bijkomend pro
bleem. Peters: „Ze denken: het
gaat nu eenmaal om psychiatri
sche patiënten en dan kun je
zoiets verwachten. Maar die
houding is niet goed. Willen we
dit probleem uit de wereld hel
pen, dan moet er een mentali
teitsverandering komen.
Endegeest
De woordvoerster van de psy
chiatrische inrichting Endegeest
beaamt dat zich ook in Ende
geest van tijd tot tijd gevallen
van seksueel geweld voordoen.
„Het gaat dan meestal om on
gewenste intimiteiten of pogin
gen tot verkrachting buiten de
afdelingen, op het terrein. Bin
nen de groep patiënten die zich
vrijelijk mogen bewegen. Maar
er hebben zich ook in de afgelo
pen jaren gevallen van ver
krachting voorgedaan. Dan
wordt er meteen aangifte ge
daan bij de politie."
„Ook binnen de behandelaf
delingen komt seksueel geweld
voor. Maar dan wordt corrige
rend opgetreden door de hulp
verleners. Aangifte wordt er in
zo'n geval niet gedaan. Ik moet
eerlijk zeggen dat het me nog
meevalt hoe vaak seksueel ge
weld voorkomt. Net zoals in de
'gewone' maatschappij heb je
hier bepaalde krachtenvelden
tussen de seksen. Wat die onge
Een van de gebouwen van Endegeest. archifffoto loek zuyderduin
wenste intimiteiten betreft
het is vaak moeilijk om daar een
goed zicht op te krijgen. De ene
keer vindt een patiënte het fijn
als een patiënt een arm om haar
heen slaat, de andere keer is zij
er niet van gediend."
Dr. A.J. Lameijn, directeur Pa
tiëntenzorg van Endegeest, er
kent dat er soms seksueel ge
weld voorkomt. „Ik denk dat
handtastelijkheden wel voorko
men, ja. En er is onlangs door
een patiënte van ons bij de poli
tie aangifte gedaan van ver
krachting. Ze is vorig jaar na
een cafébezoek door iemand
van buiten verkracht en wilde
geen aangifte doen. Allerlei
traumatische aspecten speelden
een rol, maar na lang overleg en
doorpraten met ons heeft ze nu
dan toch aangifte gedaan. En in
1986 is een bewoonster door
een andere bewoner verkracht.
De man kon niet worden be
recht en is hier teruggekomen.
Zijn slachtoffer is toen overge
plaatst naar een andere inrich
ting."
„Mijns inziens zijn psychiatri
sche patiënten buiten de inrich
ting op het gebied van seksueel
geweld niet beter af dan binnen
de inrichting. Het is onze taak
om ongewenste seksuele con
tacten te voorkomen en dat
doen we dan ook. Maar de pa
tiënten zijn natuurlijk wel vrije
burgers. In de nota Rechtsposi
tie Psychiatrische Patiënten uit
1982 komt die vrijheid uitdruk
kelijk aan de orde en daar han
delen wij naar. Wij zijn van me
ning dat het seksuele leven en
de seksuele contacten van psy
chiatrische patiënten niet in de
taboesfeer mogen blijven. Vroe
ger kon er niks en mocht er
niks. Naar die tijd wil niemand
terug. Je moet het seksuele le
ven van langdurig opgenomen
bewoners niet onnodig proble
matiseren. Natuurlijk ontstaan
er af en toe verhoudingen en
daar moeten die mensen dan
vrijelijk plezier aan kunnen be
leven. Ik verdedig me met hand
en tand tegen de opvatting dat
alle patiënten Lulletjes Rozewa-
Ters zijn die je voortdurend
moet betuttelen. Maar door die
grotere vrijheid gaat er natuur
lijk ook wel eens iets mis."
Driftleven
Bert Wolters is eerste genees
kundige van de BAVO, het cen
trum voor psychiatrie in Noord-
wijkerhout. „Een jaar of wat ge
leden heeft zich bij ons een ver
krachting voorgedaan. Er is
aangifte gedaan bij de politie,
maar later trok de vrouw haar
klacht in zodat de man niet is
berecht. Wij vonden het in ieder
geval niet meer verstandig om
de man bij ons te houden en
hebben hem ontslagen. Hij is
naar een andere hulpverlenen
de instantie toe gegaan en voor
zover ik weet gaat het nu goed."
„Net zoals in de gewone
maatschappij bloeien er in de
inrichting allerlei relaties op.
Ook psychiatrische patiënten
hebben hun driftleven. Wat
moet je er aan doen als een
man en een vrouw de afdeling
verlaten en iets in de bosjes
gaan doen en de vrouw nader
hand verklaart dat ze het niet
prettig heeft gevonden? Er is
dan natuurlijk één verschil met
de maatschappij: in de kliniek
zijn hulpverleners aanwezig die
de mensen kunnen helpen, ze
inzicht kunnen geven in hun
problematiek. Ach, een echt
groot probleem vind ik het niet.
Ik zou zeker niet willen stellen
dat de psychiatrische kliniek
onveilig is. Maar wat is nog echt
veilig tegenwoordig? U moet
mij in de maatschappij eens
een echt veilige plek aanwij-
i Soest is voorzitter
van de patiëntenraad van de
Robert-Fleury Stichting, de psy
chiatrische kliniek in Wassenaar
en Leidschendam. Ook daar
krijgt men te maken met seksu
eel geweld. Van Soest: „Het gaat
om zo'n tien gevalleri per jaar.
Meestal op dé afdelingen voor
chronische patiënten. In zo'n
kleine setting zijn het vrijwel
ook altijd dezelfde mannen en
vrouwen die erbij betrokken
zijn. Om pure verkrachting gaat
het bijna nooit. Vaak is het zo
dat de vrouw al wel een relatie
heeft met de man, maar op dat
moment even niet heeft gewild.
Dat heb je binnen een huwe
lijkssituatie in de maatschappij
natuurlijk ook wel. Als het om
echt psychotische vrouwen
gaat, weten ze vaak niet goed
wat ze zeggen. En als je dan
maatregelen tegen zo'n man
wilt nemen, zeggen ze: 'Nee,
doe maar niet, hij is toch mijn
vriend'."
„Laatst hadden we het in een
commissie over seksueel over
draagbare aandoeningen. Som
mige mensen vroegen zich af of
informatie daarover nu wel zo
noodzakelijk was en of er eigen
lijk wel seksuele contacten
voorkwamen. Ik kreeg het be
wijs meteen geleverd. Tijdens
die vergadering zat ik met mijn
gezicht naar het raam. Ik zag
hoe een vrouw zich op het gras
veld elegant uitkleedde. In het
gras lag een man in een Fellini-
achtige houding op haar te
wachten. Het leek wel alsof het
was geënsceneerd maar nee. dit
was puur toeval. De vrouw was
psychotisch. Als je haar de vol
gende dag zou hebben gevraagd
wat ze daar had gedaan, zou ze
het niet meer weten.'"
„Al komt het voor, het valt
met dat seksuele geweld wel
mee. Een groter probleem is dat
sommige psychotische vrouwen
door buitenstaanders worden
OP NAAR VAN DER PLOEG!
Het vertrouwde adres voor:
RAMEN EN DEUREN,
WAND- EN PLAFONDBEKLEDING
SCHUIFPUIEN
SERRES. ETC.
Voor nieuwbouw en renovatie.
Uitgevoerd in onverwoestbaar
kunststof van het kwaliteitsmerk
deceuninck
I Onderhoudsarm, leverbaar in
diverse kleuren, volledig
gegarandeerd en door onze
vakmensen perfect op maat
gemaakt. Het geheel voorzien van
Komo-certificaat.
I Kom gewoon eens alles op uw
i gemak bekijken. We geven u graag
uitgebreid advies.
KUNSTSTOF OM OP TE BOUWEN.
MJBI Acn_
\m riivcvi
Fabriek en showroom:
De Lasso 60. Roelofarendsveen,
tel. 01713-15361 - telefax 01713-15202
misbruikt. Dan komt er hier een
man het terrein op en die
knoopt een praatje aan met een
patiënte. Ze gaan koffie drinken
in de kantine en de man zegt te
gen haar: 'Heb je zin in een ritje
naar Scheveningen?' Sommige
vrouwen vinden dat natuurlijk
best leuk. En dan worden ze
verkracht. Dat is al zo'n keer of
tien twaalf voorgekomen. In sa
menwerking met de directie en
de terreinbewaking hebben wij
alle maatregelen genomen om
dit tot het minimum te beper
ken. Kijk, dit is natuurlijk een
veel ernstiger probleem. Want
als de politie de man niet op he
terdaad betrapt is de verkrach
ting erg moeilijk te bewijzen.
Ook heb je hier in de buurt be
paalde café's waar vrouwen die
bij ons zitten een klein geldbe
drag krijgen als ze met een man
meegaan. Er wordt misbruik geL
maakt van hun weerloosheid."
