'Niet gillen, dames!'
Antiquarische boekenbeurs in Pieterskerk
Cultuur&Kunst
Expositie: in de
ban van het anker
'Hele nacht dansen,
is dat ritueel of niet?'
Japan in de
bibliotheek
Exposities
in de regio
DONDERDAG 1 APRIL 1993
CHEF ANNEMIEK RUYGROK.071-1
Maskerade speelt 'Patricia'
lisse Toneelvereniging Maskerade speelt op 2 en 3 april het blij
spel Patricia' van Dick van Maasland. In het stuk draait alles om
kousenfabrikanten Dekker en Donkers, wiens zaken niet zo best
gaan. Het blijspel wordt gespeeld in De Kleine Engel aan de
Heereweg 459 in Lisse. De zaal is open om 19.30 uur en de aan
vang van het stuk om 20.00 uur.
Groninger toneel en verrassingspakket
leiden/alphen aan den run In dienstencentrum Westerhove in Al
phen, aan de Anna van Burenlaan 147, brengt toneelgroep Kunst
na Arbeid morgen het blijspel 'Het verrassingspakket' (aanvang:
19.30 uur). In de Bedrijfstechnische School aan de Vondellaan in
Leiden is op zaterdag 3 april vanaf 19.30 uur een Groninger To
neelavond waar het stuk 'De verkeerde rubriek' wordt opge
voerd in Gronings dialect.
Concert over Europese eenwording
den haag Sander van Marion geeft zaterdag 3 april een orgel
concert in de Evangelisch-Lutherse Kerk in Den Haag. Hij speelt
onder meer werken van Bach, en Dubois.-Daarnaast improvi
seert de organist op het thema Europese eenwording. Het con
cert begint om 20.15 uur aan de Lutherse Burgwal 7.
Ierse avond
hazerswoude Het Dorpshuis in Hazerswoude Dorp staat zater
dag 3 april in het teken van de Ierse folkmuziek. De Ierse band
Afterhours is te horen, de Nederlandse zanger Bert Haasjes
treedt op en de Nederlands-Britse band Flexibility speelt. De op
tredens beginnen om 20.30 uur. De avond is georganiseerd door
de werkgroep Hulp Noord-Ierland Rijnwoude en de folkstichting
Zuid-Holland.
Folk en Zuid-Amerikaanse muziek
leiden Het Tuya-lokaal in de Kaasmarktschool aan de Koppen-
hinksteeg in Leiden staat 4 april, vanaf 14.30 uur, open voor ie
dereen die Zuidamerikaanse muziek wil maken en wil horen. In
café Sus Antigoon aan de Oude Vest 81 speelt vanaf 18.30 uur
Kees Ouwejan met zijn Makkers Ierse folk en het Nederlandse
lied.
Lentedansdag in Muzenhof
leiderdorp» Het Kreatief Danscentrum viert zondag 25 april de
lente met een dansdag in Muzenhof in Leiderdorp. Vanaf 9.00
uur zijn er workshops voor gevorderde balletleerlingen. Om
18.45 uur dansen studenten van de Rotterdamse Dansacademie
de kindervoorstelling 'De geheimzinnige zolder'.
alphen aan den run jan rusdam
In tegenstelling tot wat de naam
doet vermoeden heeft het An
kermuseum in Alphen aan den
Rijn gewoonlijk niets van doen
met scheepsankers. In het mu
seum wordt architectuur in mi
niatuur bedreven met de in
vroeger jaren zo populaire 'An-
ker-steenbouwdozen'. Tot 27
juni is evenwel een expositie te
zien van scheepsankers afkom
stig uit de collectie Mijndert An
ker. Onder de titel 'Anker's an
kers anders' toont de Leiderdor
per in het Ankermuseum een
kleine maar interressante greep
uit zijn unieke verzameling.
Hoe Mijndert Anker er toe ge
komen is om ankers te gaan
verzamelen laat zich raden. Er is
natuurlijk verwantschap in de
naam, maar Anker is ook af
komstig uit een gezin waarin de
scheepvaart een belangrijke rol
speelde. „Drie broers van mij
hebben gevaren en een andere
broer is werkzaam in de
scheepsbouw," vertelt de Lei
derdorper. Geen wonder dus
dat Mijndert Anker in de ban
raakte van het anker.
De verzameling van Anker
omvat alles wat op de één of an
dere manier betrekking heeft op
het thema anker. En dat is, ge
tuige de collectie in het Anker
museum, heel wat. Te zien zijn
onder meer: miniatuur ankers,
speldjes, marine-artikelen, kno
pen, postzegels, serviesgoed,
peper- en zoutstelletjes, kurke-
trekkers en allerhande raritei-
Zo'n 20 jaar geleden kreeg
Mijndert Anker voor het eerst
'Exultate Deovoert Matthaüs Passion van Telemann uit
BarrrrabamV klinkt het uit de honderdvijftien kelen van
de Chr. Oratorium Vereniging 'Exultate Deo'. Dirigent
Sander van Marion is niet tevreden: „Zingt u het maar
alsof u er zelfbij was," zegt hij droog. Even later zingt het
koor de evangelietekst „Sein Blut komme iiber uns und
uns're Kinderf' Opnieuw grijpt Van Marion in: „Kunt u
het niet wat schijnheiliger zingen?" Het zal duidelijk zijn:
de lijdenstijd komt eraan. Heel wat toonkunstkoren in de
Leidse regio zwoegen deze weken op een groot oratori
um.
voorschoten wilfred simons
De meeste koren kiezen het
mooiste, het grootste en het
meest ambitieuze passiestuk
dat er bestaat: de Matthaüs Pas
sion van J.S. Bach. Toch zijn er
altijd koren die eens iets anders
wallen; zo ook het Voorschoten-
se Exultate Deo. Dit koor heeft
een speciale band met één van
de 46 passies van G.Ph. Tele
mann: zijn Matthaüs Passion
uit 1730. Bestuurslid Onno van
Bameveld: „Van Marion heeft
ooit eens een variant van deze
passie opgediept uit een Zwit
serse bibliotheek en dat aan ons
koor voorgelegd. Sindsdien
hebben wij het altijd op ons re
pertoire gehouden. We zingen
het voor ons eigen plezier en
niet omdat we andere koren de
loef willen afsteken."
De Matthaüs Passion van Te
lemann is korter en eenvoudi
ger dan die van Bach. Dat is be
langrijk, zegt voorzitter Kees
Prudhomme van Reine: „Wij
hebben in het najaar altijd een
groot concert en pal daarop
moeten we alweer iets voor
kerstmis instuderen. In de eer
ste week van januari beginnen
we dan meteen met ons pro
gramma voor pasen. We heb
ben hooguit drie maanden om
zo'n passie in te studeren en er
zijn toch altijd tamelijk veel
nieuwe leden die het stuk niet
kennen. Het is dan prettig als
het niet te lang en niet te moei
lijk is."
Onbetaalbaar
Voor de uitvoering op 6 april in
de Leidse Pieterkerk heeft Exul
tate Deo het Hilversumse orkest
'l'Estro Armonico' gecontrac
teerd. Dat moet al twee jaar van
te voren gebeuren, weet Prud
homme: „In de lijdenstijd geven
zóveel koren een concert, dat je
er echt vroeg bij moet zijn. Als
je te laat bent, moet je een or
kest van gelegenheidsmusici sa
menstellen en die willen alle
maal 500 gulden voor een
avond. Terecht natuurlijk, maar
voor ons onbetaalbaar."
Exultate Deo kan de 'Matt
haüs' niet ieder jaar uitvoeren,
want dat kan de vereniging niet
financieren. Prudhomme wil
geen bedragen noemen, maar
zegt wel dat zijn vereniging er
per concert 10.000 gulden op
toelegt: „Tussen de vorige uit
voering en deze ligt vijf jaar. In
die tijd hebben we voor een uit
voering als deze gespaard. Het
geld komt uit rommelmarkten,
inzamelingen van oud papier
en de verkoop van eigenge
maakte stroopwafels. Over
heidssubsidies krijgen we te
genwoordig nauwelijks nog, zo
dat we zijn aangewezen op
sponsors."
Tnzinggeluiden'
Vlak voor de repetitie hangt in
'De Werf, een zaaltje naast de
Gereformeerde Kerk in Voor
schoten, een licht gespannen
sfeer. De uitvoering is op dat
moment over twee weken en de
koorleden moeten de 'Matt
haüs' dus al goed kennen. Rond
20.00 uur klinken de eerste 'in-
zinggeluiden', een soort gym
nastiek voor de stem. Dan kijkt
Van Marion, die het koor al
meer dan dertig jaar dirigeert,
streng over de rijen en heft zijn
handen hoog op. Het propvolle
zaaltje is één en al aandacht.
Dan klinkt de muziek van Tele
mann: eerst nog wat dun en
stroef als het hoog moet („Niet
gillen, dames!" zegt Van Marion
streng) maar naarmate de repe
titie vordert, steeds warmer en
soepeler.
Volgens bestuurslid M. van
Leeuwen gaat het nu alleen nog
om de afwerking: „Wanneer het
hard moet of zacht. En we be
steden veel aandacht aan de
juiste articulatie en aan inter
pretatie. Van Marion heeft een
heel eigen visie op deze muziek
en die wil hij overbrengen. Hij
zoekt naar bepaalde accenten."
Telemann was in zijn tijd be
roemder dan Bach, maar tegen
woordig taalt nauwelijks nog ie
mand naar zijn muziek. Waar
het deze passie betreft, is dat
niet terecht, vindt bestuurslid
M. van Leeuwen. „Het stuk is
vrolijker, nu ja, veel minder
treürig dan dat van Bach en het
eindigt ook niet met de dood
aan het kruis. Het laatste koraal
is gewijd aan de opstanding van
Christus en dat is een positieve
boodschap."
Dirigent Sander van Marion: „Zingt u het maar alsof u er zelf bij was."
foto loek zuyderduin
Test Department onderzoekt dansmuziek
een miniatuur anker voor zijn
verjaardag. Het was het begin
van zijn uitgebreide ankercol
lectie. Anker durft nauwelijks
een schatting te maken van het
aantal voorwerpen dat hij door
de jaren heen heeft verzameld:
„Ik heb alleen al een 6 a 700 an-
kerknopen, en tussen de 300 en
400 speldjes. Als ik al dat soort
dingen ga tellen loopt het in de
duizenden objecten. Maar ik
heb natuurlijk ook groter spul,
zoals echte scheepsankers. Er
ligt er één van 850 kilogram in
mijn voortuin. Zoets neemt veel
ruimte in. Ik heb mijn vrouw
dan ook beloofd dat grote spul
niet meer mee naar huis te sle
pen."
Het leuke van de Alphense
tentoonstelling vindt Mijndert
Anker dat- het geen doorsnee
verzameling is. Zelf is hij nog
nooit iemand tegengekomen
die ook ankers verzamelt. Wel
overlapt een deel van zijn col
lectie andere verzamelingen,
zoals die van munten en post
zegels.
Anker bezit ook stapels plak
boeken vol met foto's en knip
sels. En een boekenkast vol boe
ken over ankers. Voor de ten
toonstelling is een representa
tief deel van de verzameling
verhuist naar het Alphense mu
seum. „Maar", zegt Anker, „hier
bij mij thuis zie je nauwelijks
dat-er iets weg is."
'Anker's Ankers Anders' is tot
27 juni (behalve van 5 t/m 13
juni) te zien in het Ankermuse
um, Opaalstraat 2-4, Alphen
aan den Rijn. Het museum is
zaterdags en zondags van
10.30-16.30 uur geopend.
den haag «jacob haagsma
Op dwaaltocht door een Gro
ninger parkeergarage, met rub
beren laarzen door een waterige
Frieslandhal, in het stoffige
pluche van een schouwburg:
wie in het verleden Test Depart
ment aan het werk wou zien,
moest wegen bewandelen die
voor een gemiddelde rockgroep
niet nodig zijn. Met staal tegen
staal en theatrale middelen, ge
leend van totalitaire staten spie
gelde het Britse gezelschap zich
aan het tijdpark Thatcher. Nu
zij van het toneel verdwenen is,
zoekt Test Department het in
relatief conventionele rock-
clubs, en onderzoekt het revolu
tionaire potentieel van de nieu
we dansmuziek. Vier april staat
Test Department op de planken
van het Paard in Den Haag.
Zo vanaf 1981 weert Test De
partment zich. In woede over
de ellende en onderdrukking in
het algemeen en Margaret
Thatcher in het bijzonder. Niet
met normale rock-instrumen-
ten, maar met metalen voor
werpen in allerlei soorten en
maten, en niet gehinderd door
veel muzikale kennis. Die deed
het collectief gaandeweg op,
terwijl de muzikale en theatrale
produkties gaandeweg meer
pretenties lieten zien.
Maar recht uit het hart was
het altijd, of men zich nu enga
geerde met de stakende Britse
mijnwerkers ('Shoulder To
Shoulder' uit 1984) of zich be
moeide met een oeroude Wels-
he sage ('Gododdin' het samen
werkingsproject met theater
groep Brith Gof, dat in 1989
duizenden Friezen naar de
Frieslandhal trok). Toen Marga
ret Thatcher eenmaal van het
toneel verdwenen was, baarde
de groep eindelijk 'Pax Brittani-
ca': een buitengewoon ambi
tieuze plaat, waarop het Scot-
tisch Chamber Orchestra en een
majestueus koor de ijzerwinkel
van de groep aanvullen.
Die plaat markeerde in meer
dere opzichten het einde van
een tijdperk. ,,'Pax Brittanica' is
een soort documentatie van de
thema's waarmee we ons de
tien jaar daarvoor hebben be
ziggehouden", zegt Tony Cud-
lip. „We zijn er jaren mee bezig
geweest, en toen hij klaar was,
was Thatcher ook vertrokken.
Een vreemd toeval."
Ritmes
Eigenlijk hebben ritmes altijd al
ten grondslag gelegen aan de
muziek van Test Department:
van oorsprong een slagwerk
groep tenslQtte, zij het dan met
industriële inslag. Het is dus
niet zo vreemd dat de groep nu
aansluiting zoekt bij de nieuwe
dansmuziek.
„Er zitten erg veel rituele ele
menten in de hele dans-scene",
zo verklaart Cudlip zijn interes
se in de dansmuziek. Compaan
Paul Jamrozy: „Je kunt het na
tuurlijk als iets commercieels
leiden
Test Department: „Een aantal mensen die samenkomen, gaan dansen, XTC of wat dan ook innemen, in tran
ce raken: dat gebeurt in de jungle ook." foto cpd
zien, maar rituele muziek en ze
ker op het lichaam gerichte mu
ziek is in heel veel culturen al
tijd heel belangrijk geweest. Al
leen in de westerse samenleving
is dat aspect verwaterd, maar
dankzij de computertechnolo
gie komt het weer terug."
„Een hele nacht dansen, tot
ver na het ochtendgloren, is dat
ritueel of niet?", vraagt Cudlip
retorisch. „Het hele idee van
een aantal mensen die op een
bepaalde plek samenkomen,
gaan dansen, XTC of wat dan
ook innemen, in trance raken:
dat gebeurt in de jungle ook.
Maar voor West-Europa is het
een revolutie."
Boem, boem, boem
En dan zijn we weer bij het ge-
dachtengoed van -Test Depart
ment zoals wij dat kennen. De
tijd dat men de goede bedoelin
gen van het podium schreeuw
de, is voorbij. Zaken doen via de
dansvloer. „Tegenwoordig zijn
de meeste mensen zich wel be
wust van het een en ander, en
dan zeggen ze: okee, er zit wat
in, maar kunnen we nu wat
goede muziek horen? Maar er is
een connectie met dansmuziek.
Er is meer gaande achter dat
boem boem boem boem. Dat
mensen op een gegeven mo
ment horen: hee, dat komt ei
genlijk uit Afrika, zoiets. Dan
komt het samen. Party-organi
satoren krijgen momenteel lang
niet de 'credits' die ze verdie
nen. Op die feesten worden
enorm veel spanningen afgerea
geerd. Als dat niet zou gebeu
ren, zou er veel meer stront aan
dcknikkerzijn."
leiden
De Bond van Handelaren in
Oude Boeken houdt komend
weekeinde zijn Antiquarische
Boekenbeurs in de Pieterskerk
in Leiden. Aan de beurs nemen
32 antiquariaten uit zowel Lei
den en omgeving als de rest van
Nederland deel. Tijdens de
beurs zal bovendien een exposi
tie over het werk van J.R.R. Tol
kien te zien zijn.
De Engelse schrijver Tolkien
is een van de meest gelezen au
teurs in de wereld. Hij werd we
reldberoemd met zijn schep
ping van de fictieve wereld Mid
den-aarde in werken als The
Hobbit' en 'In de ban van de
ring'. Op de tentoonstelling
wordt een overzicht gegeven
van het werk van Tolkien en
zijn invloed op kunstenaars. Er
zijn schilderijen te zien van drie
Nederlandse kunstenaars waar
in Midden-aardse scènes wor
den verbeeld. Ook wordt aan
dacht besteedt aan het Tolkien-
f;enootschap 'Unquendor', een
iteraire vereniging rond de
schepper van Midden-aarde.
De tentoonstelling is samen
gesteld door de voorzitter van
het Tolkiengenootschap. drs.
R.J. van Rossenberg. Hij was
ook verantwoordelijk voor de
grote Tolkiententoonstelling
'Hobbits in Holland' waarmee
de Koninklijke Bibliotheek in
Den Haag vorig jaar Tolkiens
honderdste geboortedag vierde.
Van Rossenberg zal op de beurs
aanwezig zijn om de tentoon
stelling toe te lichten, vragen te
beantwoorden en om Tolkien-
materiaal te taxeren.
De boekenbeurs is geopend
op vrijdag 2 april (15.00-21.00
uur), zaterdag 3 april (11.00-
18.00 uur) en zondag 4 april
(11.00-17.00 uur).
De Leidse centrale bibliotheek
staat deze maand in het teken
van Japan. Centraal slaan de
boeken over dat land, een ge
schenk van Christiaan Uhlen-
beck wegens het tweede lus
trum van zijn winkel Ukiyo-e
Books.
In het Heerenlogement is van
4 t/m 29 april een tentoonstel
ling ingericht 'Japanse fotogra
fie rond de eeuwwisseling'.
Naar aanleiding van deze ten
toonstelling verzorgt Guita Win
kel komende zondag een lezing
over dit onderwerp. Die begint
om twee uur 's middags in de
Koolzaal. Op die dag - van
12.00-15.00 uur - geeft Tjon Sie
fat ook een demonstratie Japan
se calligrafie.
In het leescafé van de biblio
theek is van 4 t/m 25 april werk
te zien van de Japanse kunste-
naresse Norika Nakamura. Zij
beoefent katazome. een Japanse
verftechniek op textiel. Een col
lectie bonsai is van 2 t/m 8 april
in de bibliotheek te bewonde
ren. Gedurende de hele maand
zijn in de vitrines schilderijen,
haiku en kyudo van de Leidse
kunstenaar Kees Buurman ten
toongesteld, alsmede materia
len uit het Rijksherharium en
het Natuurhistorisch museum.
Op zondagen zijn deze maand
nog demonstraties te verwach
ten van het go-spel, origami en
boogschieten.
In bibliotheek de Aarlezer in
Ter Aar zijn de natuurfoto's
te zien van de 1 er Aarder Pe
ter Verwoerd. Bij de stichting
Verzorging, verpleging en re
validatie in Zoetermeer ex
poseren tot 1 mei Anouchka
Beusekamp met oliepastel
krijttekeningen en Mira Ijs
met beschilderde eieren. In
de bibliotheek aan de Thor
beckestraat in Alplien is tot 1
mei werk te dn van de Ila
zerswoudse schilderes Mari
anne Vetter en de Leidse
boetseerder P. Stolker. In het
restaurant van St. Klisabeth-
zickenhuis in Leiderdorp
hangen tot 17 mei de colla
ges van kunstenares An ja
Sterile, in it- Q lende M
phen exposeren Magda Knap
en haar dochter Annemieke
Aerssens met hun schilderij
en en mono-prints In het
cultureel centrum Warenar
in Wassenaar hangt tot 19
april werk van Alexander en
Paula Rodrigues Dias.
Mijndert Anker in zijn voortuin: 850 kilogram scheepsanker.
foto henk bouwman
