'Ik wil soms tijdje thuiszitten'
Cultuur&Kunst
Nieuwe biografie: 'Dood
M. Monroe was ongeluk'
Ikonen in de kofferbak
Erepenning voor architect Bob van Beek
The Velvet Underground
ook op Nederlandse podia
Voorzieningsfonds wil
basisbeurs kunstenaars
Voorbereidingen Sonsbeek '93 in gevangenis
WOENSDAG 31 MAART 1993
chef annemiek ruygrok. 071-161423. plv -chef
Eerbetoon aan Van Dantzig
Amsterdam Het Nationale Ballet gaat volgend jaar zijn choreo
graaf Rudi van Dantzig eren met een programtjia. De voorstel
ling is getiteld 'Tribute to Rudi van Dantzig' en zal onder meer
bestaan uit 'Nachteiland'. Met dit ballet debuteerde hij in 1955
als choreograaf bij het Nederlands Ballet van Sonia Gaskell. Van
Dantzig, die in 1991 afscheid nam als artistiek directeur van het
gezelschap, zal aan het einde van het komende seizoen ook zijn
functie als huischoreograaf neerleggen. Hij zal overigens regel
matig blijven werken met HNB, aldus het dansgezelschap.
Opdracht tot oprichting Filmfonds
rijswijk» Minister D'Ancona (cultuur) heeft opdracht gegeven tot
de oprichting van het nieuwe Nederlandse Fonds voor de Film
voor te bereiden. Het fonds dient in het najaar van 1993 opera
tioneel te zijn en zal de werkzaamheden van de twee huidige
filmfondsen overnemen. Onder meer zal de nadruk worden ge
legd op de bevordering van internationale co-produkties. Het
toekomstige fonds zal zich niet alleen bezig houden met de
speelfilm, maar ook hoge prioriteit geven aan de documentaire,
de animatiefilm en de jeugdfilm.
Bedrijfscollecties
op antiekbeurs
breda» 'De negen kamers' is
de titel van een tentoonstel
ling toegepaste kunst die tij
dens de 27ste kunst- en an
tiekbeurs in Breda wordt ge
houden. Bedrijven hebben
hiervoor uit hun eigen col
lectie toegepaste kunst be
schikbaar gesteld. Zo is er
onder andere een moutschep
van een bierbrouwerij te
zien, een nog volledig be
waard gebleven houten
drukpersje, en een vijzel uit
het midden van de achttien
de eeuw. Ook zijn er sloten
en sleutels van de firma Lips
te zien. De beurs, in het Turf
schip duurt van 3 t/m 12
april.
Sleutel uit de collectie van de
firma Lips. foto pr
new york ap
Een nieuwe biografie over Mari
lyn Monroe verwijst alle theo
rieën als zou ze zelfmoord heb
ben gepleegd of vermoord zijn
naar het rijk der fabelen'. Boven
dien was de filmster van plan
opnieuw met haar grote liefde
Joe DiMaggio te trouwen. Ook
had Marilyn geen verhouding
met de gebFoeders Kennedy,
hoewel ze met wijlen president
John F. Kennedy eenmaal het
bed zou hebben gedeeld.
Zo. schrijft de auteur Donald
Spoto in een meer dan 700 pa
gina's tellende biografie over
Marilyn Monroe die deze week
in de Verenigde Staten uitkomt.
Spoto - bekend van biografieën
over Alfred Hitchcock, Laurence
Olivier en Tennessee Williams -
Gestolen Picasso's, waardevol
le violen, ikonen en andere
kunstwerken stromen vanuit
Oost-Europa de Duitse Bonds
republiek binnen. De politie
kan de strijd tegen de künstro-
vers amper bijhouden, maar er
is één troost: de toevloed van
geroofde kunst neemt geleide
lijk af. „Er is al zoveel gestolen
in Oost-Europa dat het moei
lijk wordt een eenvoudige
'kraak' te zetten die nog de
moeite waard is", aldus een
rechercheur.
Sinds het IJzeren Gordijn in
1989 instortte heeft de smok
kel van gestolen waar naar het
Westen een hoge vlucht geno
men. De politie heeft te weinig
middelen om de smokkel te
gen te gaan, en bovendien
geen enkel overzicht hoeveel
kunstwerken illegaal' het land
binnenkomen in de kofferbak
ken van Oosteuropese auto's.
Op de twee Tsjechische Pi
casso's na die vorig jaar bij een
grenscontrole in Beieren wer
den gesnapt (waarde: 1,1 mil
joen gulden) worden er nau
welijks moderne werken naar
het Westen gesmokkeld. „Er
zijn amper moderne kunstver
zamelingen in Oost-Europa,
alleen socialistisch-realistische
werken - en niemand zal het
in zijn hoofd halen die te ste
len en naar het Westen te
smokkelen", zegt Gerhard
Reinz van de Duitse Vereni
gingvan Galeriehouders.
De krenten in de Oost
europese kunstpap zijn iko
nen, goud en zilver, porselein,
keramiek, juwelen en oude
doeken. „Vooral kandelaars,
Madonna's en andere religieu
ze werken vinden we vaak, die
zijn makkelijk te stelen uit
slechtbewaakte kapellen en
kerken", zegt een Beierse in
specteur. „Musea hebben veel
verloren door slechte beveili
ging." Die was vóór 1989 ook
al ontoereikend, maar werd
toen meer dan ruimschoots
goedgemaakt doordat niets of
niemand ongemerkt de com
munistische grenzen langs-
kon. Alleen in diplomatieke
bagage, die niet wordt gecon
troleerd, kon nog wel eens een
gesmokkeld werk door de ma
zen van het douanenet glip
pen.
Wie de gestolen werken in
Duitsland koopt is niet duide
lijk. „Handelaren met een goe
de reputatie zullen niet zo
maar dingen kopen die ie
mand hen lukraak aanbiedt",
aldus Hans-Martin Schmitz
van de Vereniging van Kunst
en Antiekhandelaren. Een ver
antwoordelijke handelaar
vraagt dan om een bewijs van
eigendom, en controleert of
verdachte werken op de lijst
van vermiste kunst van de vei
linghuizen Christie's en Sothe
by's staan.
Tenor Nico van der Meel aan vooravond Titanenklus:
Shooting Party
levert klasse
MUZIEKTHEATER
Een mannenstem zweeft de kamer binnen. Tot twee keer
toe weerklinkt dezelfde flard muziek. „Ja jongen, nu zit je
vast." Nico van der Meel kijkt geamuseerd naar boven.
„Dat is Hans die daar op zolder oefent. Hij is bezig voor
zijn staatsexamen zang." Het onderwerp van gesprek
dendert even later zingend de trap af. „Het is hier een
heel vrolijk huishouden", vertelt Van der Meel. „Wat wil
je ook met twee zangers onder één dak." De Leidse tenor
heeft het met Pasen voor de deur razend druk. Vandaag
zingt hij in Oldenzaal de eerste in een reeks van tien Pas
sionen in slechts elf dagen tijd.
leiden» lettystam
maakte voor zijn boek over Ma
rilyn gebruik van 35.000 bladzij
den documenten, waaronder
tot voor kort geheime dagboe
ken, aantekeningen, gedichten
en brieven.
Spoto zei tijdens een inter
view dat de verhalen die al meer
dan 30 jaar hardnekkig de ron
de doen als zou Marilyn zelf
moord hebben gepleegd of ver-
moord zijn door de Mafia of de
Kennedy-clan nergens op geba
seerd zijn. „Het was een onge
luk. Ze kreeg een fatale dosis
medicamenten van haar huis
houdster die bestond uit slaap
middelen die haar psychiater
had voorgeschreven. Er is abso
luut geen bewijs voor welke
complottheorie dan ook", aldus
Spoto.
Als jochie had Van der Meel (36)
niet het idee om te gaan zingen.
„Al heel jong wilde ik kerkorga
nist worden en ik wilde dirige
ren. Op het gymnasium speelde
ik lekker veel kerkorgel en werk
te ik met koren. En dan krijg je
dat op een goeie dag de dirigent
ziek is. Dan moet jij het zien te
rooien. Ik nam les in dirigeren
en daar krijg je automatisch
zingen bij. Op mijn 17de of
18de nam ik pas bewust privé-
zangles. Na een tijdje ben ik
voor mezelf aan de slag gegaan.
Wat voelde goed bij het zingen,
hoe klonk het, hoe zit het tech
nisch in elkaar. Dat was heel
leerzaam."
Na zijn gymnasium studeerde
Van der Meel wiskunde in Lei
den. „Ik zat overdag met kin
dertjes in de klas die zeiden:
'Wiskunde? Bah'. En 's avonds
had je feest als je koren diri
geerde. Die mensen hadden
echt plezier. Dat was voor mij
doorslaggevend. Ik ben koordi
rectie gaan volgen op het con
servatorium met als bijvak zang.
Later toen bleek dat het goed
klonk, liet ik de directie vallen.
Het dirigeren is nu een neven
activiteit. Ik vind het wel prettig
om te weten dat ik later op iets
anders kan terugvallen dan
zang. Zingen kun je nu eenmaal
nietje hele leven doen."
Gevecht
Van der Meel vestigde al snel
naam. „De grootste groei heb ik
nu wel gehad. Een jaar of vier
geleden ging het echt heel hard.
Te hard. Altijd aan het reizen,
op weg van het ene concert
naar het andere. Al je collega's
doen dat ook dus dan lijkt het
heel normaal. Ik wilde dat niet
meer. En mijn stem ook niet. Ik
wil af en toe gewoon thuis zit
ten voor een maand. Nu gaat
het sinds een jaar weer goed.
Maar toen had ik geen rust
meer in mijn lijf. Ik was bang.
En op een gegeven moment
was het doen van een concert
een gevecht. Dat is voor nie
mand leuk. Dus was het tijd
voor'ho'."
„Er heerst ook een merkwaar
dig arbeidsethos in de muziek
wereld. Je móét carrière maken.
Dat ben je aan je talent ver
plicht. Hoezo? vroeg ik me op
een gegeven moment af. Ik
merk dat trouwens bij meer
dertigers. Dat ze roepen: ik laat
me niet meer inpakken. Nu ben
ik bezig met stabilisatie van
dingen en met de basis. Het
verbeteren van kwaliteit. Ik ver
keer in eei\ luxe-positie. Ik doe
heel weinig tegen mijn zin. Ik
zing terwijl er geen cent aan te
verdienen is en andersom. En
van mijn impresario krijg ik die
ruimte."
,Ik zing graag evangelisten
partijen. Ik heb niet zo veel met
de kerk. Wel met religieuze ge
voelens. Anders zou je die wer
ken ook niet zo kunnen bren
gen. Het heeft iets tamelijks on
grijpbaars. Muzikale vervoering
ligt dicht bij religieuze vervoe
ring. Ik houd van het Duits-ro
mantisch liedrepertoire. En af
en toe zing ik 20ste eeuwse mu
ziek als dat tenminste kan met
mijn stemtype. En als ik de kans
krijg doe ik opera. Straks sta ik
met het Onafhankelijk Toneel
uit Rotterdam in Incoronazione
di Poppea van Monteverdi. Dat
lijkt me erg leuk."
Loeizwaar
„Maar ik moet nu eerst Pasen
zien te halen. Ik zing in die pe
riode tien Passionen in elf da
gen en dat heb ik nog nooit ge
daan. Daar moet ik me wel op
instellen. Zorgen dat ik fit ben.
Veel slapen, lekker eten, ont-
recensie
Concert The Shooting Party (Theo Nn-
land. Coen van Vnjbetghe de Coningh,
Han CXd.gs) met 'V S O P TeKst en Njh i
Ziek Theo Ni|larxJ. Arangementen The
Shooting Party Gehoord 30/03, Schouw
burg. Leiden
V.S.O.P. is een kwaliteitsgaran
tie. Dat de heren van Shooting
Party deze term kozen voor hun
nieuwe theaterprogramma lijkr
arrogant maar blijkt na het bij
wonen van hun optreden volko- i
men terecht. Van het begin tot
het einde weet het drietal te
boeien met sublieme close har-
mony-zang, spitsvondige tek
sten, knap acteertalent en bo
venal met een enorme dosis hu-
Het programma is sober van
opzet. /Mies wat op het podium
gebeurt is puur functioneel.
Maar alles klopt. De zangpartij
en, veelal driestemmig, klinken
ragzuiver englashelder. De
kleu
end
Tenor Nico van der Meel: „De grootste groei heb ik nu wel gehad."
spannen. Niet al te moeilijk van die tournees dat je van hot
doen. En zorgen dat je je tekst
weet. De evangelist in de Mat-
thaeuspassion is een loeizware
partij. Ook emotioneel. Je moet
steeds het achterste van je tong
laten zien. Gelukkig kan ik thuis
slapen. Vorig jaar had ik nog
Hele dagen
wachten op het vliegveld. Te
laat aankomen voor een uitvoe
ring. Dan is het in je gewone
kloffie het toneel oprennen en
zingen maar. Dat is echt slo
pend."
foto 3 bek zuy derduin
Van der Meel is vanavond te
beluisteren in Oldenzaal. Op 3
april in Aardenburg (St. Baafs-
kerk), op 5 en 6 april in
Utrecht (Vredenburg), op 4
april en van 8 tot 11 april is de
tenor te horen in de Grote
Kerk in Naarden.
goed bij elkaar. Ondanks de
meerstemmigheid blijven de. in
geaffecteerd 'Oxford English*
gezongen, teksten prima ver
staanbaar. Dat moet ook wel
want taalgrappen spelen een
belangrijke rol. De liedjes wor
den begeleid op toetsen, gitaar
of slagwerk, ofwel op een com
binatie van deze instrumenten.
De zangers bespelen de instru
menten zelf. Zo nu en dan
wordt er onder de zangpartijen
gebruik gemaakt van een bege
leidingsband hetgeen absoluut
geen afbreuk doet aan de kwali
teit van het geheel.
Niet alleen de uitvoering is
goed verzorgd, ook zijn de com
posities knap in elkaar gezel.
Tekst en muziek zijn voortdu-
rend mei elkaar in even wit ht
Zelfs nummers die slechts één
akkoord bevatten blijven boeien
doordat dan automatisch de
nadruk komt te liggen op de
tekst of de meerstemmigheid.
Wat een optreden als dit me
de tot een succes maakt is de
manier waarop het geluid met
behulp van de versterking de
zaal in wordt gestuurd. Ook hier
is duidelijk veel aandacht aan
besteed. De muziek is niet te
hard. niet te zacht en klinkt
mooi transparant.
De Shooting Party levert grote
klasse en verdient de volgende
keer een vollere Schouwburg
dan gisteravond het geval was.
leiden Uit handen van prof.dr. P. Obbema, voorzitter van de Vereniging Oud Leiden, (rechts) kreeg de in Oegstgeest woonachtige architect
Bob C. van Beek gisteravond in museum De Lakenhal de erepenning van de vereniging uitgereikt. Van Beek kreeg de prijs vanwege de restaura
ties van onder meer kasteel Oud Poelgeèst, Endegeest en het Pesthuis die onder zijn leiding tot stand kwamen. foto hfnkbouwman
The Velvet Underground, weer even bij elkaar, komt ook naar
Nederland. De legendarische rockband uit de jaren zestig geeft
op woensdag 9 juni een concert in Ahoy'. Een etmaal eerder
staat het pre-punkkwartet (met zanger-gitarist Lou Reed. zan
ger-toetsenist John Cale, slagwerkster Maureen Tucker en bas
sist Sterling Morrison) in Paradiso voor een nog exclusiever op
treden. Kaarten voor dat Amsterdamse 'onderonsje' kosten 150
gulden. Entreebewijzen voor 'Rotterdam' hebben wel een nor
maal prijsniveau, van 37,50 tot 50 gulden.
The Velvet Underground kende in haar gloriejaren nog een
vijfde lid in de persoon van de Duitse chanteuse Nico. /ij over
leed vijf jaar geleden aan een hersenbloeding. De vier resteren
de bandleden hebben de afgelopen twintig jaar niet meer sa
mengespeeld. aldus Mojo Concerts, lohn Cale en l.ou Reed sa
men waren in 1989 wel verantwoordelijk voor 'Songs For Drel-
la', hun requiem voor Andy Warhol, de geestelijke vader van de
Velvets.
De voorverkoop voor beide concerten begint op zaterdag 17
april.
den haag gpd
De voorbereidingen voor de beeldende
kunsttentoonstelling Sonsbeek '93 is be
gonnen, tot in de Koepelgevangenis van
Arnhem toe. Daar voert de Oostenrijkse
kunstenaars-tweeling Irene en Christine
Hohenbüchler gesprekken met gevange
nen. De tweeling hoopt op basis van die ge
sprekken een kunstobject voor Sonsbeek
'93 (juni-september) te bouwen.
Half april wordt begonnen met de' op
bouw van de ongeveer veertig projecten in
Park Sonsbeek, de Arnhemse binnenstad en
de directe omgeving van de stad. Sonsbeek,
sinds de eerste aflevering in 1949 een ver
maarde openlucht-expositie, staat deze
keer onder artistieke leiding van de Ameri
kaanse Valerie Smith. De voormalige Ne-
wyorkse museum-directrice is onder meer
bekend van haar samenwerking met de
omstreden kunstenaar Jeff Koons.
Smith vindt de wisselwerking en overeen
komsten tussen de artistieke en de sociaal
maatschappelijke wereld van groot belang,
wat blijkt uit haar keuze van kunstenaars.
De vele onzekerheden van onze tijd zullen
een rol spelen bij de samenstelling van
Sonsbeek '93. Smith maakt haar tentoon
stelling overigens 'in gesprek' met de uit het
Oostblok alkomstige kunstenaar Miroslaw
Balka.
In Arnhem is inmiddels al het één en an
der van Sonsbeek '93 merkbaar. De Belgi
sche striptekenaar Kamagurka voorziet ie
dere maand vier Arnhemse lijnbussen van
een aflevering van zijn strip over het ge
bruik van de bus. Verder inspecteert de
Zwitser Rémv Zaugg één dezer dagen al de
proef opstelling van zijn als spectaculair
aangekondigde beeld-tekst-ontwerp op de
Nelson Mandela- en John I rostbrug (de
„oude" en „nieuwe Rijnbrug").
Sonsbeek '93 begint op 5 juni. Voor het
publiek komt er een gids met de precieze
locaties en een verhaal over de geschiedenis
van Arnhem, het begrip 'stad', de kunste
naars en hun projecten. Al deze zaken zijn
•namelijk tijdens Sonsbeek '93 met elkaar
verbonden.
Het Voorzieningsfonds voor
Kunstenaars (VvK) wil dat kun
stenaars de mogelijkheid krij
gen voortaan voor een basis
beurs te kiezen. In ruil daarvoor
raken zij hun bijstandsuitkering
kwijt, maar ook de knellende re
gels die daarbij horen. Een
daarvan is de fel gekritiseerde
sollicitatieplicht als de kunste
naar na een jaar nog geen vol
doende eigen artistieke inkom
sten heeft verworven.
In het plan van het fonds krij
gen de kunstenaars een vaste
kwartaalsubsidie ter grootte van
drie kwart van de alleenstaan
den-bijstandsuitkering. Op dit
moment zou dat om 2750 gul
den netto per kwartaal gaan. De
aanvulling van dit inkomen
wordt aan het eigen initiatief
overgelaten.
Volgens het fonds zijn de ba
sisbeurzen per duizend kunste
naars 5,5 miljoen gulden goed
koper dan de huidige situatie en
11 miljoen gulden ten opzichte
van het regcringsplan. Het
voorstel is inmiddels aangebo-
planning
net reger
den aan minister d'Ancona van
wvc, staatsecretaris Ter Veld
van sociale zaken en de betrok
ken Vaste Tweede Kamercom-
Volgens de huidige
zal de Tweede Kamer
regeringsvoorstel na het
paasreces bespreken.
Het VvK schaart zich met dit
voorstel bij de tegenstanders
van het recente regeringsvoor
stel voor kunstenaars in de aan
gepaste Bijstandswet. Volgens
dit voorstel i6 voor kunstenaars
in principe geen plaats meer in
de bijstand, omdat het ministe
rie van sociale /aken 20*2 mil
joen gulden aan uitkeringsgel
den heeft overgeheveld naar het
ministerie van wvc.
Het Fonds voor Beeldende
Kunsten, Vormgeving en Bouw
kunst mag dit geld namens
WVC gaan besteden aan bc-
rnepsknslemergneriingen «OOI
rond de J200 kunstenaars. Wie
van de naar schatting 6000 kun
stenaars buiten de subsidieboot
valt en na een jaar nog steeds in
de bijstand zit. moet uitkijken
naar ander werk.
