UIT
'Oklahoma!', de revolutie
van Rodgers Hammerstein
Rtv show
'In een soap spelen is heel intensief
Kreatief met Kurk: Geen kunst
Portretten van Diana, Sarah en Charles
rssfc.
lA/QENSDAG 31 MAART 1993
Musical ging vijftig jaar geleden op Broadway in première
arnhem. martin
De Amerikaanse the
aterwereld bereid
zich voor op een
groot feest. Vandaag is het pre
cies vijftig jaar geleden dat de
musical 'Oklahoma!' in het St.
James Theatre in New York zijn
première beleefde. Voor thea
termakers een gedenkwaardige
dag, want met die première be
gonnen componist Richard
Rodgers en tekstschrijver Oscar
Hammerstein een ware revolu
tie in het muziektheater. Een re
volutie die in 1951 met 'The
King and I' de perfectie bereik-
Na Rodgers Ik Ha
is er nooit meer een duo ge
weest dal de regels van de mu
sical zo nadrukkelijk verander
de. Hun invloed is in ons land
het beste te vergelijken met de
verdiensten van Annie M.G.
Schmidt. Miljoenen Amerika
nen en Britten groeiden op met
hun liedjes, zoals veel Neder
landers werden opgevoed met
gedichtjes en verhalen van
Schmidt. De deuntjes van Rod
gers Ik Hammerstein vormen
een essentieel onderdeel van de
Amerikaanse (thealer-)cultuur.
Lange lijd zag het er niet naar
uit dat 'Oklahoma!' Broadway
zou veranderen. Rodgers was
dan een uitermate succesvol
componist, zijn samenwerking
met Hammerstein beloofde
weinig. De tekstschrijver maak
te in de jaren twintig furore met
operettes, een theatervorm die
rond 1930 zo goed als uitgestor
ven was. Wat de. talentvolle
Hammerstein daarna ook pro
beerde, de ooit veelgevraagde
tekstschrijver zag het ene pro
ject na het andere mislukken.
Rodgers stelde de musical
'Oklahoma!' in eerste instantie
voor aan zijn vaste tekstschrij
ver Lorenz Hart. Daarna zette
Rodgers zijn zinnen op Ham
merstein. Flij had daar alle. re
den voor. Hammerstein schreef
in 1927 'Show Boat', een musi
cal die geschiedenis schreef.
Bovendien werkte hij veel met
Jerome Kern, een componist die
Rodgers bewonderde. Maar
misschien wel de belangrijkste
reden was dat Hammerstein
een goed librettist was.
Samenhangend
Niets wees op een succesvolle
start van de samenwerking. De
basis voor 'Oklahoma!' was een
geflopt toneelstuk. Daarnaast
druisten de ideeën voor de mu
sical-versie van Rodgers
Hammerstein in tegen de des
tijds gangbare visies op musi
cals. Experimenten in het thea
ter waren begin jaren veertig
bovendien haast onmogelijk.
Musicals moesten hits hebben
om Het voortbestaan van zo'n
produktie te garanderen. Rod
gers was echter overtuigd van
het succes. „Weet je wat er mis
is met deze show", vroeg hij na
een produktiebespreking aan
zijn medewerkers. „Helemaal
De première op Broadway gaf len.
hem gelijk. Laaiend enthousias
te kritieken en een ongekende
belangstelling waren het resul
taat. Een normale hit-musical
werd in die tijd zo'n vierhon
derd keer opgevoerd en toerde
vervolgens hooguit achttien
maanden door het land.
'Oklahoma!' beleefde 2.212
voorstellingen en de nationale
tournee nam meer dan negen
jaar in beslag. Het St. James
Theatre was vrijwel continu uit
verkocht, in die tijd iets unieks.
Wat was het geheim van Rod
gers Hammerstein? Heel sim
pel: het verhaal van de show
stond centraal. Muziek, zang en
dans moesten de voortgang van
dat verhaal dienen. Het duo
smeedde de musical om tot een
samenhangend geheel, een ge-
integreerde theatervoorstelling.
Het werk van choreografe Agnes
de Mille was dan ook zeker net
zo belangrijk als dat van Rod
gers Hammerstein. Vooral
haar droom-ballel aan het ein
de van de eerste akte wordt nog
altijd beschouwd als artistiek
uitermate geslaagd.
Imposant
Andere musical-makers erken
den meteen de noodzaak van
de omwenteling en baseerden
hun nieuwe produkties op de
bevindingen van Rodgers
Hammerstein. Hun samenwer
king werd vervolgd met 'Carou
sel' (1945), waarin het fameuze
duo zijn visie op de musical ver
der ontwikkelde. 'Carousel',
Rodgers' favoriete show, heeft
duidelijk opera-invloeden.
'South Pacific' was, na het te
genvallende 'Allegro', in 1949
opnieuw een schot in de roos.
De voorstelling werd 1.925 keer
gespeeld op Broadway en lever-
de de meeste hits op. De vervol
making van hun revolutie
kwam in 1951 met 'The King
and 1', met Gertrude Lawrence
Yul Brynner in de hoofdrol-
FilmNet brengt ongecodeerde soap-serie
Soap-liefhebbers
kunnen nu ook bij
het abonnee-kanaal
FilmNet Plus te
recht. Gratis nog
wel, want FilmNet
Plus gaat tijdens de
ongecodeerde uit
zendingen, dus uit
zendingen die zon
der decoder te ont
vangen zijn, de
Amerikaanse soap
serie Loving uitzen
den. Zeven dagen
per week, van 18.00
uur tot 18.30 uur.
Loving, op dit
moment in landen
als Italië en Grie
kenland een ware
topper, speelt zich
af in Corinth, een
fictief Amerikaans
universiteitsstadje
aan de oostkust.
Twee families staan
centraal: De familie
Alden, een rijke
aristocratische fa
milie die zijn naam
heeft gegeven aan
de Alden-universi-
teit, en de Dono-
sprong
Ierse
middleclass-familie.
De Donovans heb-
kinderen,
die,
jals
Actrice Roya Megnot speelt ii
echte soap betaamt,
weer verliefd wor
den op de kinderen
van de Aldens.
Actrice Roya Meg
not speelt in de serie de rol van Ava Rescott
Forbes Alden, het aangetrouwde familielid
dat van intrigeren en manipuleren haar
hobby heeft gemaakt. Ava is afkomstig uit
een arm gezin, en heeft zich een beter
milieu ingevóchten. Die mentale kracht
zegt Roya gemeen te hebben met haar per
sonage, alhoewel ze breekbaar en zelfs wat
verlegen overkomt. „Zonder mijn eigen
kracht had ik het nooit tot actrice gebracht.
Ie moet hier vechten voor een rol, omdat er
zo ontzettend veel concurrentie is. Ik vind
het ook wel een leuke kant van Ava, on
danks haar geraffineerdheid; ze vecht totdat
ze krijgt wal ze wil."
Hoewel Roya in Amerika alweer uit de se
rie is, vindt ze het leuk om over Loving te
praten. „In een soap spelen is ontzettend
intensief. Elke dag moet je niewe scripts le
ren, elke dag kruip je weer in de huid van je
personage. Dat gaat je dan ook steeds mak-
de serie de rol van Ava Rescott Forbe Alden.
keiijker af. Bovendien ontstaat er een ge
weldige band met de medespelers, er ont
staat een heel sterk familie-gevoel."
Voor Roya Megnot, voormalig student
theaterwetenschappen aan de Universiteit
van Washington, was de rol van Ava haar
tv-debuut. Ze was vooral actief in het thea
ter, haar grootste passie. „Ik ben dol op het
theater, op de band met het publiek. Helaas
is het op theatergebied in Amerika slecht
gesteld. Het is moeilijk om ervan te leven."
Specialiteit
Medespeelster Callan White, in de serie de
rijke, aristocratische Ann Alden, is het met
haar collega eens. Ook zij is vo.oral in het
theater actief geweest. „Shakespeare is mijn
specialiteit", lacht ze. „Ik denk dat de serie
zo sterk is omdat veel spelers een theater
achtergrond hebben. Er wordt erg goed ge
acteerd in Loving. Helaas kennen we in
Vijftig jaar Rodgers (links) en Hammerstein.
Professioneel gezien vormden
Rodgers Hammerstein het
meest harmonieuze team van
Broadway. Op het persoonlijke
vlak verliepen de contacten
stroever. Er heerste een span
ning tussen beiden. Hammer
stein voelde dat, Rodgers niet.
De componist complimenteer
de zijn tekstschrijver nooit.
„Heel adequaat", zei Rodgers
als hij een nieuwe tekst kreeg.
En daar bedoelde hij mee te
zeggen: „Briljant, we maken er
een super-song van." Hammer
stein wist dat wel, maar kon het
niet uitstaan dat zijn partner het
nooit zo zei.
Naast de vele succesvolle
Broadway-shows creëerde het
duo ook minder geslaagde pro
dukties. Behalve 'Allegro' waren
dat 'Me and Juliet' (1953) en 'Pi
pe Dream' (1955). Minder be
kend gebleven, maar wel vette
hits waren de theatershow 'Flo
wer Drum Song' (1958) en de
televisie-show 'Cinderella'
(1957) met Julie Andrews in de
hoofdrol.
Het grootste commerciële
succes kwam in 1959 met 'The
Sound of Music'. Vooral de
filmversie met Julie Andrews is
nog altijd populair. Van dat suc
ces heeft Hammerstein niet
kunnen genieten. Hij stierf, 65
jaar oud, in 1960 aan kanker. De
theaterwereld van New York en
Londen reageerde verslagen.
Voor het eerst in de geschiede
nis gingen alle lichten drie mi
nuten uit bij wijze van eerbe
toon. Rodgers bleef nog jaren
lang actief. Behalve voor 'No
Strings' schreef hij geen muziek
meer die indruk maakte. Hij be
sloot zijn omvangrijke carrière
met drie flops. In 1979 stierf hij,
77 jaar oud.
In Amerika is het legendari
sche duo nooit van zijn voetstuk
gevallen. Alleen dit jaar al wor
den er 275 uitvoeringen van
Rodgers Hammerstein-shows
gegeven. In New York is op dit
moment een expositie over het
duo te bezichtigen. Talrijke
boeken, platen en video's com
pleteren de jubelstemming
rond vijftig jaar 'Oklahoma!'.
Amsterdam monique brandt tentoonstelling onder massale aal kurk, in 1980 tijdens een van
publieke belangstelling officieel zijn vele reizen door Denemar-
Wat hebben een kurken bad- door Fuchs geopend. Een groot ken. Peter: „Ik zat naakt met
poes, een leunstoel vervaardigd deel van de genodigde gasten een bezweet lichaam in een te
uit kurken en een eindeloze vi- moest zelfs noodgedwongen hete sauna, aan mijn voeten
deofilm van een heen-en-weer buiten de overvolle zaal wach- teenslippers van kurk. Tegen-
rollende kurk met kunst te ma- ten. over mij een naakte vrouw, haar
ken? Heel weinig, zou je zo zeg- Geen kunst dus, maar wel la- naam Anlies. Ik ontdekte de ba-
gen. Toch worden de voorwer- chen. Onder anderen Van de sis...liefde is creatief,
pen, gemaakt tijdens de VPRO- Poods artistieke broeders als Sinds die tijd, Van de Pood
serie Kreatief met Kurk de ko- Jan Wolkers en kunsthandelaar was blijkens de persinformatie
mende weken tentoongesteld, Loek Brons amuseerden zich handarbeiddocent aan de Maria
eerst in het Stedelijk museum kostelijk met werken als het Moeder Mavo in Oorschot, is hij
(tot 31 maart), daarna in Kasteel welbekende 'beschermhoesje altijd met kurk als basismateri-
Groeneveld in Baarn (van 3 tot voor uw afstandsbediening', aal blijven werken. Hij expo-
en met 12 april). een bruikleen van de TH in seerde in Brandwondencen-
Een grapje van de VPRO-di- Delft, 'Alleen in Wit', (olieverf trum Beverwijk en Galerie De
recteur Van Beers en de gloed- en kurk op linnen) uit de privé- Maker in Bronkhorst. „De expo-
nieuwe directeur van het Stede- collectie van Wieteke van Dort, sitie in het Stedelijk is mijn eer
lijk Museum Rudy Fuchs. „Om- een in het populaire basismate- ste overzichtstentoonstelling",
dat de VPRO en het Stedelijk riaal gevat portret van Kurk vertelde de trotse Van de Pood.
Museum natuurlijke bondgeno- Douglas, Van de Poods favoriete Presentatrice Ellen hield zich
ten zijn, en kunst de kurk is acteur en een drieluik van zijn tijdens de vernissage enigzins
waar ons geestelijk leven op vriendin Anlies en 'Poppendres- op dé achtergrond. Vaste kijkers
drijft", aldus Fuchs. soirtje'. Een topstuk was het op zullen het misschien gemerkt
Op verzoek van de VPRO ware grootte kurken beeld van hebben, het botert de laatste
ruimde het Stedelijk dus een Peter en Ellen onder de welbe- tijd niet meer echt tussen het
zaal uit voor de voorwerpen die kende titel 'Van je afwerken'. eens zo harmonieuze duo. Toch
zijn vervaardigd voor de inmid- Veel belangstelling was er ook zei Ellen erg blij te zijn met het
dels tot 'cult' uitgegroeide serie voor het levende, liggende succes van haar tv-partner.
van cursusleider Peter van de naakt met kurk (Niet Aanraken „Gelukkig is Peter nu definitief
Pood (gespeeld door Arjen SVP!), een herinnering aan de doorgestoten met zijn kurkob-
Ederveen) en de sympathieke tijd dat de jonge kunstenaar jecten."
blonde presentatrice Ellen (Tos- voor het eerst bewust in aanra-
ca Niterink). Zaterdag werd de king kwam met het basismateri-
foto gpd
Apierika geen systeem van toneelsubsidies,
zoals bij jullie in Holland. Vandaar dat veel
theateracteurs overstappen naar film en te
levisie."
Callan, zelf begin dertig, speelt in de serie
een vrouw van middelbare leeftijd, een
grootmoeder. „Ja, dat is misschien wat
vreemd. Ikzelf geloofde ook absoluut niet
dat ik het zou kunnen, maar de regisseur
geloofde wél in me. Het was overigens wel
makkelijk, want zonder schmink herkennen
mensen me niet. Ik kan dus rustig naar de
supermarkt."
Ann Alden, haar personage in Loving, be
schrijft ze als een soms wat wereldvreemde
vrouw. „Omdat ze zo beschermd is opge
voed, heeft ze soms niet in de gaten wat in
de buitenwereld speelt. Maar ze blijft vech
ten. Dat vind ik knap. En ik ben benieuwd
wat de Nederlandse kijkers van haar vin
den."
Zeker in hun vaderland gaan de
leden van het Engelse konings
huis dagelijks over de tong. Op
radio, televisie en in kranten
wordt nagenoeg geen aspect
van hun privéleven onbespro
ken gelaten. In drie program
ma's portretteren enige journa
listen Diana, Charles en Sarah.
In de eerste aflevering Diana: a
Portrait, die RTL 4 vanavond
om half negen uitzendt, staat
Diana centraal. Op 7 april wordt
op dezelfde tijd Fergie: Paradise
Lost op het scherm gebracht. De
cyclus wordt op 14 april afge
rond met Charles: a man alone.
'Diana: a Portrait' laat zien
hoe een meisje van negentien
haar intrede doet in de konink
lijke familie en met welke moei
lijkheden zij te kampen krijgt.
Naast uniek beeldmateriaal zijn
er interviews te zien met An
drew Morton, de schrijver van
de spraakmakende biografie
Diana: here true story. Ook Pen
ny Junor, de koninklijke bio
graaf, Judy Wade van het Hello
'Diana: a Portrait'.
Magazine' en Ingrid Seward, re
dacteur van het Majesty Maga
zine komen aan het woord.
De programma's zijn gepro
duceerd en geregisseerd door
Alan Scales, die gedurende zijn
zestienjarige loopbaan bij de
BBC meerdere programma's
maakte over het koningshuis.
Zijn achtdelige serie 'The Great
foto pr
Palace' werd zowel op BBC 1 als
op BBC 2 meer dan eens uitge
zonden. A prince for our time,
zijn portret van de Prins van
Wales, trok op BBC 1 bijna
twaalf miljoen kijkers en werd
wereldwijd in 45 landen uitge
zonden.
(RTL 4, vanavond om 20.30
uur)
GESPROKEN
Frédérique Huydts,
f alias Annette uit GTST
in VARATV-Magazine:
^^^B „Ik werd echt overal
nageroepen 'Annee-
hette, waar is dokter
Simon?' Daar word je gewoon
doodziek van. Bovendien werd er
op feestjes alleen maar over mijn
werk gepraat. Oervervelend."
Renee Soutendijk in Humo:
„Ik zit steeds beter in mijn vel,
maar dat wijt ik niet alleen aan
het acteren, maar gewoon ook
aan het ouder worden. Ik ben nu
veel zekerder over mijn meningen
en emoties. Kijk, als ik me de kri
tiek op mijn werk nog zo zou aan
trekken als in het begin, had ik al
jaren geleden zelfmoord moeten
plegen."
Lisa Marie Presley in Privé:
„Ik ben behoorlijk evenwichtig en
zie wat scientology doet, als het
meest fantastische waarmee ik
ooit in aanraking ben gekomen. Ik
was nooit helemaal gelukkig. Ik
had altijd veel vragen en het leven
en het bestaan beantwoordden
die niet, maar verontrustten me
nog meer. De scientology heeft
die vragen beantwoord."
Bart Peeters en zijn Radios in
Story:
„Live heel Europa door. Dan voe
len wij ons opperbest en daar
doen we het ook voor. Telkens als
we optreden raken we in een soort
extase. We krijgen allemaal 'wind
in ons kop'."
John Ratzenberger, alias Cliff uit
Cheers in VARA TV-Magazine:
„Cliff dankt zijn populariteit aan
het feit dat hij mensen aan het la
chen maakt. Maar ik doe niet aan
analyse, vraag me niet af waarom
mensen lachen. Dat soort dingen
leren ze je op de toneelschoolI k
heb nooit een acteeropleiding ge
volgd. Voordat ik acteur werd, was
ik timmerman. Het feit dat ik al
elf jaar Cliff speel verveelt me
niet. Hij is maar een personage.
Hij heeft niets van doen met mijn
eigen leven. In werkelijkheid ben
ik getrouwd, heb een gezond
sexleven en twee fantastische
kinderen. Cliff is anders. Ik laat
hem achter in de studio."
Nastasja Kinski werd op haar der
tiende een persoonlijkheid, foto
Natasja Kinski in VARA TV-Magazi
ne:
„Ik denk dat ik pas echt begon te
leven op het moment dat de eer
ste jongen verliefd op mij werd.
Hij was zestien en ik was dertien.
Voordien was ik niets, ik had hele
maal geen persoonlijkheid."
Schrijfster Marjan Berk in Panora
ma:
„Ik geloof dus nergens in, maar
toch wil ik in tijden van cholera
en pest wel eens een tarotje laten
leggen of een horoscoopje laten
trekken door deze of gene. Dat
geeft steun en houdt de hoop le
vend."
Presentatrice Manuela Kemp in
Story:
„Ik houd van ruige kleding. Rub
ber en leer vind ik hartstikke stoer
staan. Maar ik houd ook van uiter
sten: onder een cocktailjurk trek
ik gerust een paar grove berg
schoenen aan. Ja, ik houd er wel
van een beetje op te vallen. Foei
lelijk vind ik trainingspakken en
bikini's. Dat zijn kledingstukken
die ik haat. Badpakken vind ik
wel mooi. Als ik ooit
trouw, dan doe ik het
op het strand. In een ^^^b
wit badpak met zee-
wier in mijn haar." W
