'Je kunt
het ook
niet
helpen,
jongen'
Nieuwe generatie 'kraakt' Leidse leegstand
ZATERDAG 27 MAART 1993
Vier christelijke raadsleden in
Katwijk stelden onlangs geen geld
beschikbaar vooreen project tegen
seksueel geweld. Tenminste, als
binnen dat initiatief van de GGD
er ook aandacht geschonken zou
worden aan homo-emancipatie.
Ondanks de tegenwerking van het
christelijk viertal, werd het
collegevoorstel aangenomen. De
kwestie raakte de gemoederen in
en buiten Katwijk. Inmiddels is de
officier van justitie gevraagd een
onderzoek in te stellen naar de
uitlatingen van de tegenstemmers.
Is Katwijk nu vijandig voor
mensen meteen homoseksuele
geaardheid en hebben homo's het
in deze badplaats moeilijker dan
elders? Een zoektocht naar
tolerantie in een wereld waar
Gods' Woord regeert.
Wim Leen Buijs: „Liefde is een hoog goed, waar ik me niet voor hoef te schamen.
FOTO DICK HOCEWONINC
IRENE NIEUWENHUIJSE
De dagelijkse boodschappen
heeft hij jaren in Leiden gedaan,
omdat hij in Katwijkse winkels
met de nek werd aangekeken. Toen hij na
zijn scheiding met geestelijke nood aanklop
te bij de dominee, wees de zieleherder hem
tot vier keer toe af. „Maar niemand neemt
mij mijn geloof af." De dag dat hij dacht zijn
schroom overwonnen te hebben en hij zijn
vriend voor de deur omhelsde, werd hij uil
gelachen door de buren. „Maar uiteindelijk
lach ik het hardst, want ik hou van die knul.
Liefde is een hoog goed, waar ik me niet voor
hoef te schamen."
Wim Leen Buijs (44 jaar) is homo in Kat
wijk en komt daar de laatste jaren rond voor
uit. Ooit getrouwd en vader van drie kinde-
Kativijkse homo eist van christelijke raadsleden respect voor zijn geaardheid
ren ervaart hij zijn geaardheid als belastend.
Hij woont nu samen met poes Coco - 'een
echte mannengek' - in huize 'Ons Prinsesje'.
Deze naam kreeg het pand aan de Hoge Weg
van de eerste eigenaar toen prinses Juliana
werd geboren. „Het is ontzettend moeilijk
om als homo in dit dorp overeind te blijven.
Het is een zwaar bestaan. Ik lach wel, maar ik
ben niet blij. Je moet voortdurend opboksen
tegen allerlei vooroordelen. Op een homo
hoeft niemand jaloers te zijn. Je moet veel lef
hebben om hier voor je geaardheid uit te ko-
Echt boos werd hij onlangs toen bekend
werd dat enige raadsleden homo-emancipa
tie binnen een project tegen seksueel geweld
wilden uitsluiten. „Over het algemeen neemt
de verdraagzaamheid van de gemiddelde Ne
derlander ten opzichte van homo's toe. Toch
worden homoseksuele mannen en vrouwen
soms zonder gegronde reden lastig gevallen.
In enkele gevallen worden ze geestelijk mis
handeld of in elkaar geslagen. Deze mensen
zijn dan slachtoffer en dienen adequaat ge
holpen te worden. Het project van de GGD is
er op gericht ook deze mensen bijstand te
verlenen. Mijn God, wat is daar op tegen?",
vraagt Buijs zich af.
„Maar sommige christelijke raadsleden in
Katwijk willen daar niet aan meewerken",
zegt hij emotioneel. „Ze stellen doodleuk dat
homoseksualiteit volgens het geloof niet is
toegestaan en verbinden daar automatisch
aan dat homo's dus geen hulp behoeven.
Zijn wij dan geen mensen? Zijn we soms
lucht? Daarnaast is het ontzettend kortzichtig
om zo te reageren, want onder de Katwijkse
kiezers zitten ook homo's. Al zullen deze
christelijke partijen daar niet snel vobr uitko-
Ook het COC, bij monde van directeur An-
ja van Kooten Niekerk, reageert fel als ze
wordt geconfronteerd met de Katwijkse
kwestie. „Het zijn ronduit discriminerende
uitspraken. Het is juist toe te juichen dat de
GGD een dergelijk project van de grond tilt.
Dat de drie kleine christelijke partijen er te
gen waren, was te verwachten, maar dat een
CDA-raadslid met hen meeging, is reuze
treurig. Vooral na de debatten over de wet
Gelijke Behandeling die onlangs in de Twee
de Kamer zijn gevoerd, is dit een teleurstel
lendewending."
Rechter
Van Koöten Niekerk sluit niet uit dat het COC
na nauwkeurige bestudering van alle stuk
ken, werk van de zaak gaat maken. „Als de
wet Gelijke Behandeling is aangenomen -
maar dat zal niet voor het einde van het jaar
zijn - kunnen we zelfs overwegen naar de
rechter te stappen."
Ze denkt overigens dat alle gemeenten,
waar de raad beslaat uit een meerderdheid
van streng christelijke partijen, het proble
matisch zal zijn emancipatie van homo
seksuele mannen en lesbische vrouwen te
bevorderen. „Deze groeperingen hebben nu
eenmaal moeite met homoseksualiteit. In die
zin is het niet zo verbazingwekkend dat de
vier raadsleden in Katwijk zo gereageerd heb
ben."
Buijs voelde zich als gereformeerde jongen
'verplicht' om te trouwen. Het was zelfs
noodzakelijk, als hij tenminste een beetje
wilde meedraaien in het maatschappelijk le
ven in Katwijk. Velen lieten hem vallen toen
hij. zo'n vijf jaar geleden, scheidde. Maar niet
zijn moeder. „Het is een feest dat iemand
van 86 jaar in een traditioneel dorp als Kat
wijk deze houding aanneemt. Je kunt het ook
niet helpen jongen', zegt ze vaak tegen me. Je
hebt jezelf niet gemaakt, dat hebben je vader
en ik gedaan. Dat is toch mooi."
Henk van den Eykel, de voorzitter van De
Roze Bollen, de homogroep in de Bollw»»
streek, is het geheel eens met Buijs. Hij zegt
'pisnijdig' te zijn over het voorval in Katwijk.
„Veel Katwijkers sluiten de ogen voor deze
vorm van seksualiteit. Misschien reageren
deze mensen wel zo uit onwetendheid, maar
ondertussen treffen ze ons in het diepst van
onze ziel."
Extreem
Van den Eykel was enige tijd werkzaam in
een Katwijkse delicatessezaak. „Het kwam
geregeld voor dat bepaalde klanten hun
beurt voorbij lieten gaan. Eerst begreep ik het
niet, later wist ik dat ze niet door mij - een
homo - geholpen wilden worden."
„Het is ronduit belachelijk en extreem wat
er nu weer is gebeurd. Ik weet dat wij in de
ogen van sommige christenen zondig zijn,
maar dit gaat toch echt te ver. Deze mensen
lezen de bijbel op een manier die hun goed
uitkomt. Iedereen weet dat er tegen homo's
geweld wordt gebruikt: de zogenaamde po-
tenrammerij. Dan is het toch goed dat de
GGD slachtoffers van dit soort acties op
vangt. De raadsleden die tegen waren, sluiten
hun ogen voor de werkelijkheid."
Buijs is als geen ander ingevoerd in de Kat
wijkse .homowereld. Als jochie van elf jaar
had hij zijn eerste contacten met jongens. In
de loop der jaren pikte Buijs vele losse schar
rels op in Katwijk. Iedere homo in dit dorp
weet volgens Buijs dat je op het parkeerter
rein tegenover de vuurtoren seksuele contac
ten kan leggen. In Katwijk zijn volgens Buijs
ongeveer duizend homo's, die elkaar vrijwel
allemaal kennen. Getrouwde en ongetrouw
de koppels maken bij de vuurtoren hun af
spraken en bedrijven seks in auto's, fietsen
hokken en op het strand.
Daarnaast is Amsterdam voor Buijs de
plaats waar hij zichzelf kan zijn. „Ik heb vaak
overwogen om uit Katwijk weg te gaan, maar
heb uiteindelijk besloten dat niet te doen. In
Amsterdam kan ik een arm om de schouder
van een vriend slaan, in Katwijk lachen ze me
uit als ik een vriend met een paardestaart op
bezoek heb. Maar ik blijf, want deze plek er
vaar ik als een rustpunt, het is mijn vakantie
huis, waar ik me na aJle Amsterdamse besog
nes kan terugtrekken."
De kraakbeweging in Leiden is
actiever dan ooit. Een nieuwe
generatie jongeren heeft de strijd
aangebonden met woningnood en
leegstand. Maar in tegenstelling
tot hun 'gepensioneerde'
voorgangers uit de tijd dat leuzen
als 'geen woning geen kroning'de
schuttingen sierden, kan de
nieuwe lichting krakers niet
rekenen op sympathie van
publiek, rechterlijke macht of
overheden. De tijd dat de huidige
wethouder Hans de la Mar zich
voor een ontruiming bij de
krakers voegde om te zien of de
politie haar boekje niet te buiten
ging is voorbij.
LOMAN LEEFMANS-
M f er meer gekraakt wordt
U dan vroeger weet ik niet. De
Leidse kraakbeweging is een
tijdje minder actief is geweest. Maar wij gaan
er in elk geval mee door. Er staan nog zó veel
panden leeg", zegt kraker Wim. Samen met
Mark en Paula (de.namen zijn gefingeerd)
vormt hij de spreekbuis van de zogeheten
'arrestantengroep', een groep Leidse krakers
die het Groen-complex aan de Langebrug be
woonde tot de ontruiming begin deze
maand. Zes krakers werden gearresteerd en
kwamen in gevangenissen terecht, omdat zij
weigerden hun naam te noemen.
De politie kan beamen dat Leiden nog lang
niet van het kraken af is. Alleen al van het af
gelopen jaar heeft woordvoerder D. Grave-
land van de politie een waslijst van ongeveer
vijftig panden en complexen die door ver
schillende groepen zijn gekraakt. „En als de
rechter eenmaal beslist heeft dat een pand
moet worden ontruimd worden er gelijk twee
andere gekraakt. Ik begrijp niet dat er nog
steeds particulieren en bedrijven zijn die
panden lange tijd leeg laten staan. Zelfs de
gemeente doet dat. En wij kunnen daar
bijna niets aan doen", zegt hij.
Graveland vertelt waarom de politie zelden
kan ingrijpen: „Worden ze op heterdaad be
trapt dan kunnen we krakers aanhouden
vanwege vernieling. Maar als ze duidelijk
kunnen maken dat ze het huis al ongeveer 24
uur hebben bewoond, gaat de hulpofficier
kijken of het pand inderdaad leegstond én,
veel belangrijker nog, wat de bestemming is.
Is dat niet bekend of niet duidelijk dan grij
pen we niet in."
De terughoudendheid van de politie bij
kraakacties verandert als eenmaal van de
rechter mag worden ontruimd, zoals onlangs
op de Langebrug. Op elke kraker werden tien
agenten opgetrommeld, de bewoners werden
met de harde hand afgevoerd en er werden
zelfs fotorolletjes van omstanders in beslag
genomen. Toch was er maar één gemeente
raadslid, M. van Schreven van Groen Links,
die de actie bij burgemeester C. Goekoop
aankaartte. En dat in een 'linkse gemeente'
zoals Leiden toch vaak wordt genoemd.
„Hans de la Mar? Die is met pensioen",
zegt kraker Wim. „We krijgen in de gemeen
teraad nog wel steun v,an Groen Links, en ook
van de SP én D66, maar De la Mar is wethou
der en draagt dus verantwoordelijkheid voor
het gemeentebeleid. De PvdA heeft al jaren
afgedaan. Je merkt gewoon dat we in tijden
van afnemende tolerantie leven. Dat zie je in
de algemene houding ten opzichte van bui
tenlanders, uitkeringstrekkers én krakers."
De 'arrestantengroep' is niet onder de in
druk van het stevige optreden van de politie.
Het kraken gaat gewoon door. „Lr zijn jonge
ren zat die echt geen modern keukenblok
Grote toeloop
Engelsen door
nieuwe regels
van Europese
Gemeenschap
hoeven. Als ze maar een betaalbaar dak bo
ven hun hoofd kunnen krijgen. Krakers trek
ken vaak in slechte huizen. Maar de gemeen
te laat huizen eerst zélf verrotten. De ge
meente laat 'slechte' panden liever leeg staan
tot er een projectontwikkelaar langs komt die
er wat 'duurs' mee wil doen. Want de over
heid heeft zogenaamd zelf geen geld. Dat
vind ik stommigheid", zegt Mark.
Leiden zou volgens de krakers ook wat
kunnen doen aan leegstand in panden die
nfet van de gemeente zijn: „Alleen al via een
bestemmingsplan kunnen ze 'sturen'. Ik ken
wel zestig jongeren die best in de oude LTS
aan de Haagweg hadden willen wonen om
dat gebouw samen op te knappen. Maar dat
bleef maar leeg. Wat ze bij de gemeente mis
sen is een creatieve denkwijze om wat aan de
woningnood onder jongeren te doen", aldus
Mark. „Maar als wij met een actie dat beleid
aan de kaak willen stellen wordt er absurd
hard op gereageerd."
Toeloop
Graveland vreest dat het aantal gekraakte
woningen in Leiden nog zal stijgen als vol
gende maand de ongeveer vijftig Engelse be
woners van het Parmentier-complex aan de
Lammermarkt weg moeten..,,In het afgelo
pen seizoen schatten wij het aantal Engelse
krakers op 350. De meesten zijn vermoedelijk
terug naar hun vaderland. Maar wel mét
gunstige berichten over werk en huisvesting
in deze regio. En daarom vrees ik het ko
mend voorjaar een nieuwe toeloop."
Jonge Britten verlaten de eilanden omdat
de economische situatie en de sociale voor
zieningen er slecht zijn. Ze worden aange
trokken door gebieden als de Bollenstreek
waar het werk, zeker tijdens het seizoen, voor
het oprapen ligt. Engelsen zijn EG-burgers en
hebben geen vergunning nodig om in Neder
land te werken. Voor met name Marokkanen,
Polen en Turken is de kans op werk in de
Bollenstreek door dezelfde Europese wetge
ving juist afgenomen.
Maar het ontbreken van een werkvergun
ning betekent dat de gemeenten in de Ix-idse
regio diezelfde Engelsen, die voor een deel de
bollenindustrie op de been houden, niet aan
woonruimte kunnen helpen. Ze zijn aange
wezen op campings in de kuststreek óf op
kraakpanden zoals het Parmcntiercomplex
aan de Langegracht, huizen aan het einde
van de Morsweg en Huize Gerto in War
mond.
„We zijn geen idealistische of anarchisti
sche krakers. Kom, daar zijn we te oud voor.
We willen alleen een dak boven ons hoofd",
legt een van de Engelsen uit. Een Noordier.se
kraker maakt duidelijk waarom hij ondanks
de huisvestingsproblemen toch in Leiden wil
blijven: „Iedereen weet ongeveer hoe de situ
atie in mijn land is. Ik ga echt niet terug. En
ik denk dat dat voor de anderen ook geldt
Zowel de Leidse krakers als de I-ngelsen
hebben in hun zoektocht naar lege panden
concurrentie van een derde groep: de 'cultu
rele' krakers. Leidenaars die het chronische
gebrek aan ruimte voor kunstuitoefening en
expressie via het kraken van grote panden
proberen op te lossen. Bekend is de voorma
lige Rex-bisocoop aan de Haarlemmerstraat
die onder de naam 'X' nu dienst doet als cul
tureel centrum.
Onlangs is ook de oude LTS aan de Haag-
weg bezet door kunstenaars, die het niet
konden aanzien dat zoveel potentiele atelier
ruimte leeg bleef staan. Het enorme gebouw
werd gekraakt, vlak voordat een groep Engel
sen hetzelfde kon doen.
Bewaking
Zo lang er nog leegstand en woningnood in
Leiden bestaat, zal er ook gekraakt worden,
laat de 'arrestantengroep' weten. Voor eige
naren van onbewoonde panden bestaan wei
nig middelen om kraken tegen te gaan. Eén
manier is het inschakelen van bewakings
diensten. Opmerkelijk genoeg gebeurt dat
zelden.
„Ja, als een huis eenmaal gekraakt is ko
men ze vragen hoe het moet worden om
ruiend", zegt E. van Tol van het gelijknamige
bewakingsbedrijf. „Maar daar begin ik niet
aan. Alleen grote bedrijven schakelen ons
in." Collega J. Huschka bevestigt dat beeld:
„Pas het laatste half jaar of zo heb ik er wat
meer werk aan. Dan wordt mij gevraagd
nachts langs lege panden te rijden."
Een andere manier om kraken te voorko
men is de zogeheten 'anti-kraak'. Een leeg
huis tijdelijk verhuren aan studenten. Dit ge
beurt onder meer in de voormalige, grote
PTT-centrale aan de Breestraat. Maar in veel
gevallen wordt van de bewakinsdienst, ndth
van 'anti-kraak' gebruik gemaakt. En gezien
de acticbereidheid van de Leidse krakers en
de nood onder hun Engelse collega's kunnen
de komende maanden wel eens tie drukste in
de Leidse kraakgeschiedenis worden.
van handelen om onherkenbaar te blijven. De boodschap laat echter niet aan duidelijkheid te wensen over.
FOTO HIELCO KUIPERS
Krakers hebben zo hun eigen
