Gaullist Balladur, een
liberaal in hart en nieren
Servië op rand van faillissement
De terreur van de procedures
Feiten &Meningen
VRIJDAG 26 MAART 1993152
Rectificatie
HAARLEM
Hoe onzeker de conservatieven binnen de
katholieke kerk ook door bisschop Bar gewor
den mogen zijn, zoals deze krant woensdag
op de voorpagina meldde, dat had zeker geen
reden mogen zijn om prof. Goddijn ex-pries-
ter te noemen. Hij is dat uiteraard nog steeds.
Onze verontschuldigingen hiervoor.
Gedoodverfde Franse premier na winst van rechts
Krajina en Sipska dupe van economische malaise Belgrado
Mitterrand rekent
op rellen en een
Europese crisis
PARUS Rtr
De Franse president Mitterrand,
die heeft aangekondigd in func
tie te blijven ondanks een grote
verkiezingsoverwinning van de
oppositie, voorspelt rellen in de
steden en een Europese crisis
onder een rechtse regering. Dit
hebben Franse dagbladen giste
ren gemeld.
De president liet ook weten de
volgende premier mogelijk niet
te zullen kiezen uit de neo-
Gaullistische RPR-partij indien
haar leider Jacques Chirac op
zijn aftreden blijft aandringen.
De dagbladen citeerden giste
ren uit de rede die de 76-jarige
Mitterrand hield bij het vertrek
van de ministers in zijn linkse
kabinet.
De centrum-rechtse coalitie be
haalde bij de verkiezingen bijna
40 procent van de stemmen,
voldoende voor een meerder
heid van wellicht 500 van de
577 parlementszetels. Na de
tweede ronde, overmorgen, zul
len de socialisten van Mitter
rand, mogelijk maar over onge
veer 50 zetels beschikken.
De Europese Gemeenschap
„dreigt in gevaar te komen"
door de nieuwe centrum-recht
se meerderheid, waarin veel te
genstanders van de Europes^
eenheid zitten, aldus Mitterrand
volgens LeParisien.
De president wees de eisen van
Chirac af, die in 1995 president
wil worden, dat hij aan de dra
matische afwijzing van zijn par
tij door de kiezers gehoor moet
geven door af te treden. In een
duidelijke verwijzing naar Chi
rac, verklaarde premier Bérégo-
voy voor de televisié dat de pre
sident „minder geneigd zal zijn
iemand (als premier) te kiezen
uit kringen die niet onze grond
wet willen respecteren".
Hij houdt niet van demagogie, van slagen onder de gor
del en van politieke beloftes die je niet kunt waarmaken.
Hij kleedt zich vaak als een Engelse dandy en draagt bij
voorkeur dure Italiaanse sokken. Zijn bijnaam luidt 'de
kardinaal' vanwege de ietwat zalvende toon waarop hij
zijn gehoor placht toe te spreken. Hij is een puur produkt
van de Franse haute bourgeoisie en bezocht de beroemde
Franse EcoleNationale d Administration, alvorens zich in
de politiek te storten.
CORRESPONDENT
Ziedaar het profiel van Edouard
Balladur (63), de gaullistische
politicus die overal in Frankrijk
wordt gezien als opvolger van
premier Pierre Bérégovoy. Hij is
na de ruime overwinning van
rechts bij de Franse parlements
verkiezingen de aangewezen
persoon om een nieuwe rege
ring te vormen. Oppositieleider
Jacques Chirac bereidt zich lie
ver in alle rust voor op de presi
dentsverkiezingen in 1995.
Balladur heeft zijn sporen in de
Franse politiek ruimschoots
verdiend. Premier Georges
Pompidou 'ontdekte' het poli
tieke talent Balladur in de jaren
zestig en benoemde hem tot
adviseur. Toen Pompidou in
1969 president werd, nam hij
Balladur mee naar het Elysée. In
1973 benoemde hij Balladur tot
secretaris-generaal van het Ely
sée, een van de belangrijkste
functies in het Franse politieke
bestel. Sinds begin jaren tachtig
is Balladur de belangrijkste ad
viseur van Jacques Chirac. Chi
rac wilde hém al tot premier be
noemen toen de rechtse oppo
sitie in 1986 de verkiezingen
won, maar Balladur bedankte
voor de eer omdat hij zijn posi
tie niet sterk genoeg achtte.
temSpolgti
FiMEty?®
Nu liggen zijn kaarten een stuk
gunstiger. Als minister van eco
nomische zaken, financiën en
privatiseringen timmerde hij
van 1986 tot 1988 nadrukkelijk
aan de weg en heeft hij zich op
gewerkt tot een van de sleutelfi
guren en theoretici van de
rechts-liberaleoppositie.
Maar liefst 29 procent van de
Fransen ziet in Balladur de ide
ale premier voor een nieuwe
cohabitation (samenwoning)
met de socialistische president
Mitterrand. Daarmee laat hij
andere kandidaten voor Matig-
non (het Franse Catshuis), zoals
Jacques Chirac, Francois Leo
tard en Valery Giscard d'Estaing
ver achter zich.
Balladur dankt zijn populariteit
voor een groot deel aan het feit
dat hij te boek staat als een ge
matigd man, een liberale politi-
cus die de voorkeur geeft aan
rustig overleg boven gespierd
taalgebruik. Daardoor ligt hij
echter niet goed bij de rechter
vleugel van de oppositie, die ge
domineerd wordt door houw
degens als Charles Pasqua en
Philippe deVilliers.
Geheel volgens zijn aard propa
geert Balladur in zijn laatste
boek La reforme tranquille (rus
tige hervormingen). Volgens
Balladur is het de hoogste tijd
om de Franse samenleving na
twaalf jaar 'socialisme op zijn
Frans' grondig te hervormen,
maar hij wil tegelijkertijd niet te
hard van stapel lopen. Het kan
volgens Balladur niet de bedoe
ling zijn alles wat de socialisten
sinds 1981 hebben opgebouwd,
eerst tot de grond toe af te bre
ken alvorens aan een nieuw
bouwwerk te beginnen. Hij ziet
veel meer in een grondige 're
novatie'.
Frankrijk is er volgens de ge
doodverfde premier in econo
misch, sociaal en moreel op
zicht ernstig aan toe. De socia
listen hebben Frankrijk opgeza
deld met ruim drie miljoen
werklozen, een enorm begro
tingstekort en veel te hoge soci
ale lasten. Balladur ziet het dan
ook als de eerste taak van de
toekomstige regering om orde
op zaken te stellen.
Balladur wil de trend keren via
vijfjarenplannen op sociaal en
financieel gebied. De werkloos
heid denkt hij te bestrijden door
de sociale lasten omlaag te
brengen, door deeltijdarbeid te
stimuleren en door meer scho
lingsmogelijkheden te bieden
aan langdurig werklozen. De in
het slop geraakte sociale wo
ningbouw zou weer op gang ge
holpen kunnen worden met
geld dat de staat verkrijgt via
het privatiseren van een aantal
grote staatsbedrijven.
En de stagnerende investerin
gen zouden de broodnodige im
puls kunnen krijgen door de
Fransen via belastingvoordelen
tot sparen aan te zetten. Tegelij
kertijd wil Balladur op korte ter
mijn zes tot zeven miljard gul
den bezuinigen op de over
heidsuitgaven 'om de machine
weer aan het draaien te krijgen'.
Edouard Balladur is een over
tuigd Europeaan. De toekomst
van Frankrijk is volgens hem
niet los te denken van een ver
dere Europese integratie. De
Europese Monetaire Unie is
volgens hem een 'must', evenals
een harde franc. In dat opzicht
wil hij het beleid van zijn socia
listische voorganger voortzet
ten.
Op monetair gebied wil hij ech
ter wel een aantal accenten ver
leggen. De Franse centrale
bank, nu nog volledig door de
staat gecontroleerd, zou naar
het model van de Bundesbank
onafhankelijk moeten worden.
Een idee dat in een land waar
de filosofie van de gemengde
economie nog altijd veel aan
hang heeft (20 procent van de
Franse economie wordt gecon
troleerd door de staat), veel te
genstand ondervindt. Maar vol
gens Balladur is het onafhanke
lijk maken van de centrale bank
een teken dat de regering ver
trouwen in de Franse economie
heeft.
Edouard Balladur, alias de kar
dinaal, lijkt kortom klaar voor
Matignon.
LONDEN TONY BARBER
THE INDEPENDENT
De autoriteiten in Belgrado zijn
begonnen met het drukken van
bonnenboekjes en coupons, zo
meldde de Servische krant Pri-
vredni Pregled onlangs. Het is
een teken dat de oorlog de Ser
vische economie sterk onder
druk zet. Bloem, suiker en bak
olie zullen volgens de krant het
eerst op rantsoen gaan, maar
het is niet duidelijk wanneer de
maatregelen zullen ingaan. Vol
gens de krant is de rantsoene
ring te wijten aan de slechte
oogst als gevolg van de droogte
van vorig jaar.
De economie van Servië is als
gevolg van bijna twee jaar oor
logvoeren, internationale sanc
ties en subsidies aan de zelfuit-
geroepen Servische staten in
Kroatië en Bosnië-Hercegovina,
een warboel. De inflatie, die vo-
Hge maand ruim 211 procent
bedroeg, zal deze maand naar
verwachting oplopen tot 400
procent. Een aantal van onge
veer 700.000 mensen op een be
volking van 9 miljoen is werk
loos.
Servische vakbonden hebben
deze week aangekondigd van
daag in Belgrado een stakings
dag te organiseren uit protest
tegen wat voor de meeste werk
nemers een rampzalige daling
van de levensstandaard is. De
bonden schatten dat het gemid
delde Servische loon is gedaald
van omgerekend 350 dollar (650
gulden) eind 1991 naar 18 dollar
in januari.
Vorige week al werden tekenen
van onrust waargenomen, toen
leiders van de Democratische
Beweging van Servië (Depos),
een coalitie van oppositionele
politieke partijen, aandrongen
op de vorming van een verenigd
front tegen de Socialistische
Partij van president Slobodan
Milosevic. „Servië gaat steeds
meer op een gevangenis lijken,
die wordt geleid door politici
die worden geholpen door cri
minelen", aldus Depos in een
verklaring.
Omdat de oppositiepartijen
klein zijn en klop hebben gekre
gen bij de verkiezingen in de
cember, wordt vooral de rege
ring verantwoordelijk gehouden
voor de economische ineenstor
ting.
Servische deskundigen houden
het er echter op dat de oogsten
grotendeels mislukt zijn omdat
iie boeren te weinig kunstmest,
plantbeschermendemiddelen
en reserveonderdelen voor hun
Naast de economische malaise Is het in Belgrado ook in financieel opzicht een warboel. Woedende spaarders eisten vorige week bij een geprivati
seerde bank hun harde valuta's terug, nadat bekend was geworden dat de directeur van de bank, Jezdimir Vasiljevic, het land was ontvlucht.
FOTO REUTER EMIL VAS
landbouwmachineshe|)ben.
Ook volgens het ministerie van
landbouw van Klein-Joegoesla-
vië, waarin Servië en Monte
negro zich hebben verenigd,
komt de graanoogst dit jaar op
eenderde minder uit doordat
het niet is gelukt de grond vol
doende te bemesten.
Slechts een van de zeven staats-
kunstmestfabrieken werkt nog,
en die fabriek in Pancevo, in
de buurt van Belgrado is we
gens tekort aan gas gedwongen
de produktie tot een minimum
te beperken. De sancties van de
Verenigde Naties tegen Servië
omvatten ook een verbod op in
voer van gas. Daardoor moest
de fabriek in Pancevo van begin
november tot half februari haar
poorten sluiten.
De problemen in de landbouw,
traditioneel de kracht van de
Servische economie, zijn geen
goed voorteken voor de pogin
gen van de autoriteiten de zelf-
uitgeroepen Servische staten in
Kroatië en Bosnië te onderhou
den. De in 1991 uitgeroepen Re
publiekvan Servisch Krajina in
Kroatië en de Republiek van
Srpska in Bosnië zijn allebei
voor voedsel en andere vormen
van steun afhankelijk van Ser
vië.
Het normale economische le
ven is in deze twee gebieden
bijna ingestort, niet in het minst
door de ontwriqjiting die is te-,
weeggebracht door de verdrij
ving en vlucht van honderddui
zenden niet-Serviërs. Om hun
positie te ondersteunen oefe
nen Servische politieke leiders
in de Krajina en Srpska druk uit
op de autoriteiten in Belgrado
om een monetaire unie uit te
roepen tussen Servië en de twee
staatjes. Maar Milosevic heeft
deze smeekbeden naast zich
neergelegd, deels omdat de las
ten voor Servië dan alleen maar
toenemen en deels omdat de
wereld dat zou beschouwen als
een onaanvaardbare stap in de
richting van een fusie van alle
door Serviërs beheerste gebie
den in het voormalige Joegosla
vië.
VERTALING: LUUTJE NIEMANTSVERDRIET
Het leek zo mooi
bedacht allemaal.
De politiek moest
aantrekkelijker wor
den gemaakt, door
korter te vergade
ren. De Tweede Ka
mer zou zich meer
met de hoofdlijnen
van het politieke
debat bezighouden.
Kamerleden zou
den tijd overhou
den om zich eens
wat meer in 'het
land' te begeven.
Tot zover de theo
rie. De praktijk is
echter heel anders
gebleken. Er wordt
inderdaad korter
vergaderd. De ko
baltblauwe bankjes
in de vergaderzaal
zijn nu alleen nog
maar bezet op dins
dag van een uur 's
middags tot elf uur
's avonds en op
woensdag van tien
uur 's morgens tot
een uur of zeven.
De rest van de tijd kijken de duizenden bezoekers
tegen lege bankjes aan.
Maar het doel: de debatten meer op hoofdlijnen
te voeren en de discussies levendiger en dus aan
trekkelijker te maken, is absoluut niet bereikt. Ka
merleden trekken zich niets aan van de vaak ge
uite wens van hun fractievoorzitters om de details
wat meer de details te laten. Ze vergaderen ge
woon op de oude voet voort.
Het is ook wel zuur. Ben je net het 54e kamerlid
van het CDA; ben je met veel moeite vierde of
vijfde woordvoerder geworden op het beleidster
rein 'rijksmuseale diensten'; en dan zou je ineens
je belangrijke bijdrage aan zo'n debat moeten be
perken tot twee minuten. Dat kan natuurlijk niet.
De consequentie van het nieuwe vergader-regime
is desastreus gebleken. Al vele malen zijn op zich
grote, belangrijke en potentieel aantrekkelijke de
batten domweg verziekt door de verbrokkeldheid
van de behandeling.
Deze week ging het zelfs de Kamerleden te ver.
Op de agenda stond een debat over het drugsbe
leid. Een redelijk omstreden beleid, dat ook onder
de kiezers vaak de tongen losmaakt. Het beloofde
een leuk debat te worden.
Welnu, daar heeft de nieuwe vergader-terreur een
stokje voor gestoken. Dinsdag mochten twee
sprekers (Stoffelen, Pvda en Koffeman, CDA) hun
zegje doen. Toen was de voor die dag geplande
spreektijd op en moest er een ander belangrijk
debat worden gevoerd, namelijk over de eerder
genoemde rijksmuseale diensten.
Woensdag kwam de rest van de Kamerleden aan
bod. Maar omdat daar alweer zoveel tijd mee
heen ging, kon minister Hirsch Ballin (justitie)
niet meer antwoorden. Doorschuiven naar vol
gende week dus maar. Edoch, alweer sloeg de
vergader-terreur toe. Voor volgende week staan
enkele belangwekkende agendapunten op de rol.
En daarna gaat de Kamer veertien dagen dicht
voor het paasreces. Dus: over een week of vier
zien we wel verder.
Dat schoot WD'er Dijkstal in het verkeerde keel
gat. Volstrekt terecht wond hij zich op. „Ik vind
dit zorgelijk en be
treurenswaardig",
zei hij. „We laten de
tijd verstrijken, alsof
wij niet zouden be
seffen dat drugsver
slaving geen theore
tisch probleem van
de politiek, maar een
realistisch probleem
van mensen in de
samenleving is. En
die kunnen niet nog
eens een paar weken
wachten omdat de
Kamer op bepaalde
tijden niet verga
dert."
Nog afgezien van de
ze hartekreet van de
WD'er, zijn er nog
wel meer bezwaren
aan te voeren tegen
de nieuwe werkwij
ze. Hoe moeten ge-
interesseerde kiezers
nog te weten komen,
wat er nu met het
drugsbeleid gaat ge
beuren. Als de be
handeling zo rom
melig plaatsvindt als
nu, is iedereen bin-
GRNST HlffSCH BALLIN nen de kortste keren
het zicht kwijt op
hetgeen de Tweede Kamer uitspookt. Maar de
operatie was juist bedoeld om de afstand tussen
kiezers en gekozenen te verkleinen. Als een debat
meer op hoofdlijnen gevoerd zou worden, zouden
de kiezers het beter begrijpen. Allerlei ingewikkel
de details gaan toch aan de meeste mensen voor
bij. Die kunnen dan wel in kleiner verband (in
commissievergaderingen) worden besproken. Het
probleem ligt niet alleen bij de nieuwe vergader
structuur, maar zeker ook bij de mentaliteit van
de Kamerleden zelf. Het eerste Kamerlid, dat
maar de helft van de hem of haar toegemeten
spreektijd gebruikt, moet nog opstaan. Meestal
worden de spreektijden ruim overschreden.
Het is een kwestie van politieke cultuur. Veel ka
merleden hebben de indruk dat ze in elk debat,
hun eigen onmetelijke kennis over het te bespre
ken onderwerp breed moeten etaleren. Kennelijk
denken ze dat alleen op die manier hun herver
kiezing verzekerd kan worden. Waarschijnlijk is
het tegendeel het geval, maar dat dringt niet tot
de backbenchers wan de grote fracties door.
Het probleem kan alleen worden opgelost als aan
beide onderdelen daarvan (politieke cultuur en
vergaderstructuur) iets wordt gedaan. Het laatste
is het gemakkelijkste, maar dat moet dan niet op
zo'n rigide manier als nu worden toegepast. De
bedoeling was het debat levendiger te maken, het
effect is, dat veel debatten volkomen worden ver
nield. Dat kan niet de bedoeling zijn.
