'Jeltsin past slechts helft van
recept voor zieke economie toe'
WUÖÏ
Dagen 'Monsieur Culture' zijn geteld
Feiten &Meningen
'Racisten hiermee niet te bekeren'
DINSDAG 16 MAART 1993
i&qte. HEe.fr WIET VOIPOÊWE. mewsr?ucwvjk \J2jjwilUÉ,Ö2T-
oM im niervet
je. Mtf TOC-H /KAAP-
<s,eeN veuwu^eA^
STtt JÊ VOOR. PAT lepö^söo
1\CW I££U6, 10U TfcÊkFËN
/iis her AAN mewseM n§
JOU \A<h Zou HÊ.T S
NOOIT tf\E£P-
OOR L°&) O
2|JN'"
WIM STEVENHAGEN
Een dakloze inwoonster van Moskou zoekt met haar hondje beschutting tegen de kou. foto bert verhoeff
THE INDEPENDENT
In de Verenigde Staten was de
regering van George Bush ver
moeid en in beslag genomen
door de verkiezingscampagne.
Bill Clinton beschouwde de bin
nenlandse economie als zijn
hoogste prioriteit. In Europa
richtten de regeringen hun
energie op de crisis over het
verdrag van Maastricht en de
burgeroorlog in het voormalige
Joegoslavië.
Bovendien nemen westerse re
geringen door de algehele eco
nomische recessie een steeds
afwachtender houding aan ten
aanzien van de ontwikkelingen
in Rusland, hoewel politici in
het diepst van hun hart weten,
dat de toekomst van de Russi
sche hervormingen verreweg de
belangrijkste kwestie is op de
internationale agenda.
Maar wie is verantwoordelijk
voor de huidige malaise in Rus
land? Jeltsins buitenlandse advi
seurs wassen hun handen in
onschuld. Volgens hen heeft
Jeltsin de economische hervor
mingen eerder te langzaam
doorgevoerd dan te snel. ,,Veel
te geleidelijk", oordeelde pro
fessor Richard Layard van de
Londense School voor Econo-
I let tijdschrift The Economist,
de bijbel van Britse en Ameri
kaanse vrije-markteconomen,
prijst Jeltsin voor het vrijlaten
van de prijzen en voor 'de
grootste industriële verkoop in
de geschiedenis'. Als hij ten on
der gaat, komt dat door wat hij
heeft nagelaten te doen, aldus
het tijdschrift. Zo heeft hij de
energieprijs niet vrijgegeven en
heeft hij de kans gemist om een
groot aantal onrendabele en
met verlies draaiende fabrieken
te sluiten.
Rusland heeft het meest ver
strekkende privatiseringspro
gramma van alle voormalige
communistische landen. Op dit
punt zijn de buitenlandse advi
seurs tevreden. Maar Jeltsin is
volgens hen in de fout gegaan
door de andere helft van hun
recept voor de zieke economie
niet toe te passen: terughou
dendheid in het drukken van
roebels door de centrale bank.
I Iet gevolg is hyperinflatie. Prij
zen stijgen met 20 tot 30 pro
cent per maand. Een van de ad
viseurs van Jeltsin, professor
Jeffrey Sachs van de Harvard
Universiteit: „Door hyperinfla
tie treden destructieve econo
mische krachten in werking.
Het gevolg is de totale onder
mijning van politiek, hervor
mingen en maatschappij. John
Maynard Keynes citeerde altijd
graag een uitspraak van Lenin,
dat de ondermijning van een
munt de snelste manier is om
een land te ontwrichten."
Toen de bank eenmaal onbe
perkt geld drukte, maakte de re
gering hiervan gebruik door
kredieten te verstrekken voor de
financiering van hogere pen
sioenen en uitkeringen ter com
pensatie voor de hogere prijzen.
Tegen de tijd dat het Westen
Jeltsin ervan had overtuigd dat
hij de verkeerde koers voer, was
het al te laat. De Russische cen
trale bank bleef op grote schaal
geld pompen in de industrie,
ongeacht of de produkten wer
den verkocht.
Marek Dabrowski, een vooraan
staande Poolse econoom die de
regering van Jeltsin adviseert, is
van mening dat Rusland een
even rigoureus hervormings
programma had moeten door
voeren als Polen. Hier vordert
het economische herstel ge
staag.
Maar de buitenlandse adviseurs
zijn het er ook over eens dat de
westerse economische steun
voor Rusland onvoldoende is
geweest. De G7-landen hebben
Rusland vooral korte-termijnle-
ningen verstrekt tegen het
markttarief. Volgens de advi
seurs hadden ze langer lopende
kredieten moeten verlenen,
waarbij ze eisen hadden kun
nen stellen over bepaalde her
vormingen, zoals herstructure
ring van de industrie, grotere
produktiviteit bij de oliewinning
en in de landbouw en herscho
ling voor werklozen.
In een gulle bui heeft het Wes
ten Rusland voor tientallen mil
jarden dollars steun toegezegd,
maar hiervan is slechts een frac
tie daadwerkelijk gegeven.
Daarbij moet worden aangete
kend, dat alleen Japan over de
hoeveelheid kapitaal beschikt
die Rusland nodig heeft. Maar
Japan weigert hiervoor de nodi
ge stappen te ondernemen zo
lang Rusland de Kurillen niet te
ruggeeft, die in 1945 door de
Sovjetunie werden bezet. Bo
vendien beschouwt Japan zijn
grote buur als een bodemloze
put, een economisch zwart gat
waarin iedere financiële hulp
spoorloos verdwijnt.
Hoewel Jeltsin en de zijnen in
het Westen te boek staan als ra
dicale markthervormers, zijn
hun pogingen om de Russische
economie op westerse leest te
schoeien al in het prille begin
stadium gestrand. Sinds de ont
manteling van de Sovjetunie 15
maanden geleden is er geen ka
pitalistisch marktsysteem ont
staan, maar is de oude geleide
economie volledig ineengestort.
Zijn westerse regeringen doof? Rusland luidt al bijna een
jaar lang de noodklok en de boodschap is duidelijk: Boris
Jeltsin en zijn bondgenoten zitten zwaar in de proble
men. Maar de noodsignalen hebben het Westen wel de
gelijk bereikt. In Washington, Bonn, Parijs en Londen
kwamen ze luid en duidelijk over, maar verdwenen ze
vervolgens in de map 'redelijk dringend, maar voor latere
afhandeling'.
Boekje Anne Frank Stichting met feiten tegen vooroordelen
De huidige economische chaos
wordt gekenmerkt door groot
schalige belastingontduiking,
smokkelarij en allerhande cor
ruptie.
Het oordeel van The Economist
is streng. „Het 'red Jeltsin' kamp
in het Westen moet goed begrij
pen dat het weinig zin heeft een
Jeltsin te verdedigen die zijn ei
gen hervormingsprogramma
niet kan doorzetten. Wie er ook
aan de macht is, het Westen zal
Rusland niet kunnen helpen zo
lang het land zichzelf niet
helpt."
VERTALING: MARGREET HESLINGA
Nederland wordt overspoeld
door vluchtelingen. Ze profite
ren meer dan de Nederlanders
van de sociale voorzieningen,
ze pikken onze huizen en ba
nen in, ze worden voorgetrok
ken en ze krijgen kinderen aan
de lopende band. Als het zo
doorgaat, zijn er straks meer
allochtonen in Nederland dan
Nederlanders.
Niet alleen op verjaardagen
plegen zulke opmerkingen het
goed te doen. Enquêtes maken
duidelijk dat de houding ten
opzichte van immigranten en
asielzoekers overal in de maat
schappij steeds harder wordt.
Daarom heeft de Anne Frank
Stichting alle vooroordelen nog
eens op een rijtje gezet met
daartegenover de feiten. Het
kleurrijke, van veel cartoons
voorziene boekje 'Feiten tegen
vooroordelen' is vanmiddag
aangeboden aan minister Da-
les van binnenlandse zaken.
„Racistische partijen winnen in
diverse Westeuropese landen
snel terrein. Vergeleken met de
ons omringende landen valt
het in Nederland nog mee,
maar het tot voor kort bijna al
om onderschreven taboe op
openlijk racisme is aan slijtage
onderhevig. We hopen met de
ze uitgave een bijdrage te leve
ren aan het terugdringen van
vooroordelen en discrimina
tie", aldus Hans Westra, direc
teur van de stichting. Negen
jaar geleden verscheen de pu-
blikatie 'Vooroordelen veroor
deeld' naar aanleiding van de
komst van de Centrumpartij in
de Tweede Kamer.
In 'Feiten tegen vooroordelen'
wordt er onder meer op gewe
zen dat Nederland bepaald
niet voorop loopt bij het op
vangen van vluchtelingen. Vol
gens het Hoge Commissariaat
voor de Vluchtelingen zijn der
tig a veertig miljoen mensen
op de vlucht voor oorlogsge
weld, honger of vervolging. De
meesten, ruim 85 procent,
worden opgevangen door lan
den in de Derde Wereld, die in
veel gevallen straatarm zijn. In
Europa nemen Duitsland, Bel
gië, Scandinavië en Frankrijk
in verhouding meer vluchtelin
gen op dan Nederland.
Ook de veelgehoorde bewering
dat immigranten massaal kin
derbijslag aanvragen en vervol
gen^ naar het buitenland stu
ren, klopt niet met de feiten.
Van deze uitkeringen gaat drie-
'De overgang van schemer naar licht'. Zo omschreef
Jack Lang de verkiezingsoverwinning van Francois
Mitterrand in 1981. Een overwinning die niet alleen
het tijdperk-Mitterrand inluidde, maar ook dat van
Jack Lang zelf. Sinds 1981 zwaait hij vrijwel ononder
broken de scepter over alles wat met cultuur te ma
ken heeft. Lang is niet alleen Mitterrands langst die
nende minister, 'Monsieur Culture' is het culturele al
ter ego van de president, de uitvoerder van diverse
grote projecten die het staatshoofd ter meerdere eer
en glorie van Frankrijk en van zichzelf heeft be
dacht Het tijdperk-Mitterrand duurt nog even, maar
voor Lang gaat het licht over enkele dagen uit De ba
lans van twaalf jaar socialistische cultuurpolitiek is
even spectaculair als omstreden.
mm1 loumw
|A£ >n m Pif HUfTtf
4u TM HOO0 MT'MH
voudig gesteld. Tussen het soci
alistische 'establishment' en de
culturele avant-garde is de afge
lopen jaren een brede kloof ont
staan. Dat hebben de socialis
ten goeddeels aan zichzelf te
wijten, zo vinden veel intellec
tuelen. De socialisten, die zich
samen met veel kunstenaars in
de jaren zestig en zeventig te
gen de arrogante Franse bour
geoisie afzetten, zijn de afgelo
pen twaalf jaar zelf zeer bour
geois geworden. En daarmee op
hun beurt mikpunt.
Het is bepaald geen toeval dat
socialistische regenten dit jaar
het onderwerp zijn van de, me
de door Jack Lang gesubsidieer
de, film van Eric Rohmer TAr-
bre, le maire et la médiathèque'.
De film drijft de spot met een
snobistische socialistische bur
gemeester van een klein plaats
je, die in de geest van Lang een
groot cultureel project wil reali
seren. Een mediatheek in nie
mandsland.
In de jaren zestig en zeventig
vierde de Franse cinema hoogtij
met filmers alsTruffaut, Godard
en Chabrol die de 'petite bour
geoisie' genadeloos portretteer
den. Alles wat links was ver
drong zich voor de bioscopen
om zich over het 'establish
ment' te verkneukelen. Anno
1993 zijn de rollen omgedraaid.
De rechtse bourgeoisie kan nu
naar de bioscoop om te lachen
om de socialisten. Met dank
aan Jack Lang.
eneenhalf procent naar niet-
Nederlanders, terwijl zij ruim
vier procent van de bevolking
uitmaken. Minder dan één op
de honderd kinderbijslaguitke
ringen is bestemd voor tónde-
ren die in het buitenland wo
nen.
Met de term 'positieve actie'
wordt de indruk gewekt dat et
nische minderheden bij het
zoeken naar werk worden
voorgetrokken. In werkelijk
heid gaat het om een poging
een einde te maken aan een
„onrechtvaardige achter
standssituatie", omdat de
werkloosheid onder buitenlan
ders erg hoog is. Bovendien is
het uit economisch oogpunt
uitermate belangrijk dat ook
immigranten goede opleidin
gen krijgen en niet worden ge
discrimineerd op de arbeids
markt. Volgens het Centraal
Bureau voor de Statistiek zal de
beroepsbevolking tot 2025 im
mers als gevolg van ontgroe
ning en vergrijzing met
700.000 mensen aJfinemen.
De Anne Frank Stichting gaat
er vanuit dat dergelijke infor
matie niet is besteed aan uitge
sproken racisten. Westra: „Zij
zullen door deze publikatie
niet worden bekeerd. Feiten
tegen vooroordelen is bedoeld
als steun in de rug voor men
sen die willen reageren op ne
gatieve opmerkingen over im
migranten."
Tegelijkertijd wordt er op ge
wezen dat a-sociaal gedrag van
allochtonen niet moet worden
gebagatelliseerd: „Als mensen
werkelijk een rot-ervaring met
een ofmeer immigranten heb
ben gehad, is het onverstandig
dat te ontkennen of goed te
praten. Het is dan beter om
duidelijk te maken dat deze er
varingen niet moeten worden
veralgemeniseerd", zo luidt
een van de tips aan de lezer.
In 'Feiten tegen vooroordelen'
wordt dan ook niet alles wat al
lochtonen doen, goedgepraat.
Zo wordt er ook niet omheen
gedraaid dat veel allochtone
jongeren in verscheidene grote
steden met de politie in aanra
king komen. Het gaat dan
meestal om kleine criminali
teit, zoals winkeldiefstal en
vandalisme, die onder stadsbe
woners en mensen met lagere
inkomens vaker voorkomen.
En juist in die groepen zijn al
lochtonen sterk vertegenwoor
digd. Het gaat de stichting ech
ter te ver dat zij 'dus' in het al
gemeen crimineler zijn. „Er
zijn andere delicten, zoals op
het gebied van milieu en belas
tingen, waaraan allochtonen
zich nauwelijks schuldig ma
ken."
'Feiten tegen vooroordelen'
van de Anne Frank Stichting,
ISBN 90 12 08031 2/NUGI667,
prijs 15,
Beleid van cultuurminister Jack Lang inzet van felle debatten
PARUS HANS GERTSEN
CORRESPONDENT
Is Jack Lang de beste minister
van cultuur die Frankrijk ooit
heeft gehad, de man die het
meest voor de Franse kunst
heeft gedaan? Of is hij een ijdel
tuit zonder weerga die over het
paard getilde kunstenaars in de
watten legt en met miljoenen
subsidies smijt?
Het zijn vragen die in Frankrijk
tot heftige polemieken leiden.
Tot ordinaire gevechten zelfs.
Twee weken geleden ging nie
mand minder dan Pierre Bergé,
directeur van de Opéra Bastille
en mede-eigenaar van modeon
derneming Yves Saint Laurent,
tijdens de opening van de Ma-
tisse-tentoonstelling in het Cen
tre Pompidou op de vuist met
Michel Schneider. Haastig toe
gesnelde suppoosten konden
op het nippertje voorkomen dat
niet alleen Schneider, maar ook
het meesterwerk Femme allon-
géesur un canapé'ernstige
schade opliepen.
Jack Lang en zijn schare getrou
wen kunnen het bloed van Mi
chel Schneider wel drinken. De
voormalige directeur Muziek en
Dans van het ministerie publi
ceerde onlangs een boek met de
veelzeggende titel 'La comedie
de la culture'. In dit werk laat hij
vrijwel geen spaan heel van
Langs cultuurpolitiek. Het beeld
dat hij schetst van Lang, zijn be
leid en zijn entourage is ronduit
vernietigend.
Schneider is bepaald niet de
eerste die Lang en zijn beleid
frontaal aanvalt. Vorig jaar haal
de Mare Furriaroli al keihard uit
in zijn boek 'l'Etat Culturel'.
Lang is volgens Fumaroli 'een
autoritaire dikdoener wiens spi
rituele thuisland het Frankrijk
van Vichy is'. Fumaroli trekt pa
rallellen tussen de schier einde-
het democratiseren van de
kunst, het verlagen van drem
pels en van het stimuleren van
de culturele vraag is niets te
recht gekomen, zo toont Sch
neider met veel cijfers aan.
Maar meer nog dan de reeks ar
gumenten die hij tegen Lang
aandraagt, doet Schneiders be
schrijving van Langs entourage
pijn. Volgens de ex-directeur
wordt Lang omringd door een
horde carrière-functionarissen
die nauwelijks iets van kunst
weten, door een zwerm kunste
naars die uit zijn op zijn finan
ciële gunsten en door tientallen
kunstcritici en journalisten die
de 'mythe Jack Lang' kritiekloos
in stand houden. Het geheel
vormt 'le tout Paris', een kliek
die steevast aanwezig is bij be
langrijke premières, en die zich
met grote regelmaat door Lang
laat fêteren.
Het Franse staatshoofd krijgt
van Schneider overigens ook
een paar vegen uit de pan. Zo
merkt Schneider Fijntjes op dat
Mitterrand, die per se voor ruim
een miljard gulden de Opéra
Bastille wilde laten bouwen,
sinds de opening welgeteld één
keer een voet over de drempel
van de nieuwe muziektempel
heeft gezet. Na één acte van Ot
hello was hij alweer verdwenen.
Nu het tijdperk-Lang definitief
ten einde loopt, neemt de kri
tiek op 'Monsieur Culture' en
zijn partij ook van de zijde van
kunstenaars toe. „De ratten ver
laten het zinkende schip", zo
schreef Pierre Bergé onlangs
naar aanleiding van het feit dat
veel Franse intellectuelen en
kunstenaars die jarenlang de
socialisten steunden, nu ineens
openlijk hengelen naar de gun
sten van de rechtse oppositie.
Laten de kunstenaars de partij
nu alleen uit opportunisme in
de steek? Dat lijkt wat te een-
Jack Lang, ijdeltuit of de beste minister van cultuur die Frankrijk ooit
heeft gehad. foto»afp
loze reeks zwaar gesubsidieerde
feesten, festivals, herdenkingen
en andere culturele grappen die
aan Langs' brein zijn ontspro
ten en de koortsachtige culture
le activiteiten van de regering
van het foute Vichy-Frankrijk
tijdens de Tweede Wereldoor-
log.
Fumaroli's aanval maakte vorig
jaar al een flinke polemiek los,
maar dat was slechts een wind
vlaag vergeleken met de storm
die Schneider nu heeft ontke
tend. De kritiek van Fumaroli
konden Lang en de zijnen im
mers afdoen als die van een po-
litieke tegenstander. Schneider
echter komt uit de eigen, socia
listische gelederen en heeft bo
vendien als directeur Muziek en
Dans drie jaar lang in Langs
keuken kunnen kijken.
Schneiders voornaamste kritiek
is dat Langs beleid in het geheel
niet socialistisch is geweest. Van
