'Ik voel me gereduceerd tot nul'
Een gratis cd en
een kwartje toe
Een elektronische neuspeuteraar en een koptelefoon voor de baby
Het Gesprek van de Dag
'Bang om voor sociale
dienst te gaan werken'
loeil hft-oA
VRIJDAG 12 MAART 1993
21
chef willem spierdijk, c
Daar hadden ze dus niet op ge
rekend bij V&D. Werkt het
grootwarenhuis mee aan een
spaarzegel-actie van Van Nelle -
voor elke spaarkaart een tientje
i korting op een cd - zijn er van
die slimmeriken in Groningen
die honderden boekjes inleve
ren met zelf getekende zegels.
Zij gingen naar huis met even
zovele cd's die voor - jawel -
tien gulden in de schappen la
gen.
V&D liet dat niet over zijn kant
gaan. De medewerkers van de
muziekafdelingen kregen deze
week de opdracht alleen nog
maar zegelboekjes te accepte
ren met daarin de originele Van
Nelle zegels of 'exact nagete
kende' zegels. Het moet een
beetje lijken. Natuurlijk konden
wij het niet nalaten eens te pro
beren of het grootwarenhuis
toch nog om de tuin te leiden is.
Bij zegelacties mag de deelne
mer zegels natekenen. Volgens
de wet kan geen bedrijf van
mensen eisen produkten te ko
pen, als ze aan een dergelijke
actie willen meedoen. Op de
Van Nelle zegelboekjes staat
daarom de mededeling 'nateke
nen mag ook'. Na de actie van
Pechvogel
van de week
Je hebt mensen die niet voor
het geluk in de wieg zijn ge
legd en soms de raarste din
gen meemaken: pechvogels
dus. Het Gesprek van de Dag
bombardeert met ingang van
morgen een regiogenoot tot
'Peclivogel van de week'.
Het Leidsch Dagblad verrast
de uitverkorene met een
mooie slagroomtaart. Vindt u
dat uzelf voor deze eervolle
vermelding in aanmerking
komt, twijfel dan niet om
met ons contact op te ne
men. Ook mag u familiele
den, vrienden of buren voor
deze prijs nomineren. U kunt
bellen tijdens de werkdagen
van 8.3Q tot 16.30 uur op het
nummer 071-161352. Ook
kunt u schrijven: Leidsch
Dagblad, t.a.v. Het Gesprek
van de Dag, Postbus 54, 2300
AB Leiden.
de Groningers kregen de V&D-
muziekmedewerkers echter de
opdracht alleen nog maar
nauwkeurig nagetekepde zegels
te accepteren.
Het blijkt in de praktijk uitein
delijk allemaal best eenvoudig
om een gratis cd te bemachti
gen. Alleen moet eerst wat
moeite gedaan worden om het
bewuste zegelboekje te be
machtigen. Bij het filiaal in Lei
den liggen die namelijk achter
de toonbank. „Sinds een tijdje",
zegt de verkoper. „Heel veel
mensen namen in één keer hele
stapels van die boekjes mee. Nu
geven we er één per klant."
Met het boekje, één Van Nelle-
zegel en een blauw kleurpot
lood - dat heeft iedereen wel in
huis - loop je dus naar een kopi
eerapparaat; de originele zegel
kopieer je zeven keer; de kopiën
kleur je blauw en plak je in het
boekje en vervolgens breng je
een bezoek aan de V&D-mu-
ziekafdeling. Je kiest een cd uit -
bijvoorbeeld Joe Cockers 'So
mething to Say' van 9,75 gulden
- en je vervoegt je bij de verko
per.
Het volgende gebeurt: „Oei, dat
CP-SINGLES TOP 50
m fa
Ja, rustig maar. Je krijgt je kwartje wel."
FOTO HIELCO KUIPER
is een probleem", zegt de ver
koper. „Hoezo?", vraagje, een
beetje dreigend kijkend. „Die cd
is minder waard dan het bon
nenboekje", zegt hij. Jij: „Nou?"
Hij: „Ja, rustig maar. Je krijgt je
kwartje wel."
Grote verbazing dus: een gratis
cd en een kwartje toe. En dat
terwijl woordvoerder V. Janssen
van de afdeling klantenservice
van Van Nelle stellig beweert:
„Kopiëren mag in elk geval gen...
niet." Bij V&D in Leiden hebben annetvanaarsen
ze dat niet begrepen. En als je
dan weet dat er ook cd's van
4,95 gulden in de schappen lig-
Leidse docent in conflict met Informatiseringsbank
Tijdens literatuurlessen vertelde
Bert Jonk wel eens over Franz
Kafka, schrijver van proza over
een angstwekkende wereld van
een machtige, anonieme, on
grijpbare overheid. „Maar nu
weet ik pas echt wat deze
Praagse schrijver heeft bedoeld
met zijn werk. Het is verschrik
kelijk om met zo'n overheid te
worden geconfronteerd. Ik voel
me zo machteloos, het is om
gek van te worden."
Na 18 jaar Nederlands te heb
ben gegeven werd de Leidenaar
na een fusie van zijn school De
Vlietschans met het Lucascolle-
ge uit Voorschoten, ontslagen.
Jonk werd op die manier een
van de vele wachtgelders die
Nederland nu rijk is en kwam in
aanraking met de Informatise
ringsbank in Groningen, de in
stantie die bijvoorbeeld ook de
studiefinanciering voor studen
ten regelt.
De eerste aanvaring die Jonk
had met de Informatiserings
bank ging over zijn bezigheden
bij een Rotterdams theater
groep waar hij korte tijd vrijwil
liger is geweest. De bank hield
bij hoog en laag vol dat Jonk
aan zijn vrijwilligersschap geld
over heeft gehouden en kortte
dat dus op zijn uitkering. Maar
terwijl hij daarover nog in de
slag was, talloze telefoontjes
pleegde en aangetekende brie
ven met bewijzen van het te
gendeel verstuurde, diende zich
het volgende conflict al aan. El
ke maand moeten wachtgelders
een maandkaart insturen. Daar
op staan gegevens over lopende
sollicitaties, inschrijving bij het
arbeidsbureau, enzovoorts. Op
25 september van het vorig jaar
kwam er bericht van de Infor
matiseringsbank: meneer Jonk
heeft zijn kaart over augustus
nog niet ingeleverd.
En dat terwijl Jonk zijn maand
kaart altijd aangetekend op
stuurt. „Na eindeloos proberen
slaag ik er in om op 2 oktober
iemand aan de lijn te krijgen.
Na uitleg van mijn kant gaf die
persoon mij gelijk en zo dacht
ik deze kwestie in elk geval te
hebben opgelost."
Maar helaas was het tegendeel
het geval. Tot zijn grote schrikt
ontving Jonk eind december be
richt dat op zijn wachtgeld zou
worden gekort. Zijn maandkaart
over augustus was in Groningen
nog niet gevonden. Na het
nieuwjaar, op 4 januari, stuurde
Jonk als de sodemieter een tele
gram naar de Informatiserings
bank waarin hij verwees naar
het telefoongesprek van 2 de
cember.
.Aanvankelijk wilde ik nog een
fax sturen. Maar dat is tegen
woordig zo gewoon dat ik dat
niet vertrouwde en dus nam ik
mijn toevlucht tot een tele
gram". Twee dagen later infor
meerde Jonk of zijn telegram
was aangekomen. „Nee", ant
woordde iemand, „maar op uw
uitkering wordt niet gekort". Op
11 januari wilde Jonk voor de
zekerheid deze uitspraak nog
eens controleren. „Weer ie
mand anders zei mij dat alles in
orde was."
Maar helaas. Op 26 januari ont
ving hij zijn salaris en merkte
dat het minder was omdat hij
zijn maandkaart over augustus
niet had ingeleverd. Ten einde
raad nam hij weer telefonisch
contact op. „Wij hebben de fout
gemaakt", zei weer een totaal
nieuwe contactpersoon. „U
moet dus een bezwaarschrift in
dienen." Jonk geloofde zijn
oren niet. „Maar heeft toch de
fout gemaakt?" zei Jonk. „Ja, dat
klopt", klonk het vanuit Gronin
gen, „maar anders krijgt u uw
geld niet."
Wat kon de docent Nederlands
anders doen dan zijn bezwaar
schrift aangetekend, dat wel
insturen? „Helemaal niets.
Dat is zo frustrerend. De Infor
matiseringsbank is absoluut
niet te benaderen. Het is een
onneembare vesting die als
voornaamste doel lijkt te heb
ben om je helemaal gek te ma
ken. De manier waarop je wordt
behandeld is ontluisterend en
mensonterend. Ze beschouwen
je nog niet eens als een klein
kind, je bent voor hen nog min
der dan een nummer. Je voelt je
gereduceerd tot nul. Daar word
ik wel zo agressief van."
Tijdens een laatste telefonisch
contact dreigde Jonk nog om
naar Groningen te komen om
dan hoogst persoonlijk het geld
op te halen waarop hij recht
meent te hebben. Toen werd de
ambtenaar wat toeschietelijker.
„Ik kon opeens een voorschot
krijgen, maar dat wilde ik niet.
Ik heb recht op mijn wacht
geld," zegt Jonk. Sindsdien
heeft hij niets meer gehoord.
Jonk begrijpt niet waaraan hij
dit verdiend heeft na 18 jaar les
geven aan de Nederlandse mid
delbare jeugd. „Ik heb altijd
mijn best gedaan en ben totaal
buiten mijn schuld mijn werk
kwijtgeraakt. Niet dat ik ande
ren dat nu verwijt, maar ik wil
wel fatsoenlijk behandeld wor
den en dat gebeurt niet."
Het toekomstbeeld ziet er voor
Jonk bepaald niet rooskleurig
uit. „Ik krijg eigenlijk alleen nog
maar werk als invaller, voor
mensen die overspannen zijn of
moeten bevallen. Ja, dat is niet
echt leuk, want je kunt op die
manier geen band opbouwen
met de leerlingen. Dat is voor
mij toch een essentieel onder
deel van het lesgeven. Daar
naast heb ik geprobeerd om via
het toneel aan werk te komen,
maar dat is niet gelukt. Die illu
sie heb ik laten varen."
meindert van der kaaij
Detectives zitten niet op werk te wachten
Frauderende uitkerings trekkers
opsporen en betrappen is een
bijna onmogelijke kwestie, be
weren sociale diensten. Neem
het voorbeeld van twee i
die beiden een uitkering vo
een alleenstaande hebben,
r wel
i dus
eigenlijk een lagere uitkering
moeten hebben. Hoe bewijs je
dat zij samenwonen? Door het
tellen van tandenborstels?
„Ach, dat is toch niet zo moei
lijk", zegt eigenaar De Rijk van
het gelijknamige detectivebu
reau in Alphen aan den Rijn. „Je
moet mensen een poosje scha
duwen en daarmee verzamel je
genoeg bewijzen om de stelling
dat zij samenwonen, hard te
kunnen maken." En het scha
duwen en nagaan van de le
venswandel van mensen is ten
slotte de specialiteit van detecti-
Vandaar misschien dat de voor
zitter van de Nederlandse Ver
eniging van Onderzoeksbureaus
onlangs voorstelde om detecti
ves bij sociale diensten in te
schakelen voor opsporing van
frauderendeuitkeringstrekkers.
Misbruik van de sociale uitke
ringen gebeurt tegenwoordig op
zo'n grote schaal dat de sociaal
rechercheurs best wel een
beetje hulp van professionals
kunnen gebruiken, zo meent
voorzitter Aad Schalken.
Maar de detectives in deze regio
zitten niet echt te wachten op
dit soort klusjes, zo blijkt uit een
rondgang. Zij hebben hun han
den al vol aan opdrachten van
particulieren en bedrijfsleven.
„Wij hebben heel veel alimenta
tiezaken. Mannen die hun ex-
vrouwen ervan verdenken er
gens een baan te hebben of met
een andere man samen te wo
nen. Die vrouw heeft dan geen
recht meer op alimentatie",
zegt De Rijk die ook een bureau
heeft in Hoofddorp.
Daarnaast onderzoekt het per
soneel van De Rijk veel fraude
bij bedrijven. „Daarbij moet je
denken aan een inkoper die van
andere bedrijven geld aan
neemt wanneer hij daar koopt.
Zo'n man schaduwen we dan
een tijdje. Maar wij onderzoe
ken ook de zaak van de werkne
mer die van diefstal wordt ver
dacht. Ook bekijken wij of ie
mand niet in de tijd van zijn
baas aan zijn eigen bedrijf
werkt. Komt vaak genoeg voor,
daar hebben wij het harstikke
druk mee."
Volgens De Rijk profiteren in
stanties als het GAK geregeld
van het werk van zijn bureau.
„En het opvallende is dat zij de
bewijzen van ons gebruiken
wanneer dat maar even kan",
zegt De Rijk. Het gaat daarbij
om bedrijven die 'zieke' werk
nemers laten controleren om
dat zij hen ervan verdenken he
lemaal niet zo ziek te zijn.Als
dat klopt komen deze gevallen
natuurlijk bij het GAK terecht.
Nou, die zijn er maar wat blij
mee. De bewijsvoering nemen
zijz
beetje
Maar De Rijk is e
huiverig voor om voor de socia
le diensten te gaan werken. De
detective denkt namelijk dat de
overheid ook bepaalde eisen
gaat stellen aan de wijze waarop
het bewijs wordt geleverd.
„Daar moeten goede afspraken
over worden gemaakt. Kijk, po
litie en sociaal rechercheurs
mogen heel veel dingen niet,
die wij wel doen. Zij hebben al
snel te maken met 'onrechtma
tig verkregen bewijs'. Een parti
culier maakt het niet uit hoé het
bewijs wordt geleverd, als het er
maar komt. Die stelt geen vra
gen over de werkwijze. De over
heid daarentegen stelt heel veel
regels. Natuurlijk, daar is wat
voor te zeggen. Maar ja, zo wer
ken wij nu eenmaal niet."
Detective J. Kleissen van Trade
Protection heeft helemaal geen
zin om 'achter gescheiden da
mes aan te rennen'. Volgens
hem loont het ook alleen om de
echte grote fraudegevallen te
onderzoeken. „Je krijgt anders
een wild-west-gedoe rond uit
keringstrekkers. Daar schiet nie
mand wat mee op."
Wel ziet Kleissen iets in een be
tere samenwerking tussen zijn
bureau en de overheid. „Wij on
derzoeken voornamelijk zakelij
ke fraude. F.n daarbij komen wij
natuurlijk wel eens wat tegen
waarvan wij denken: dat kan
niet door de beugel. Maar goed,
wat doe je met die informatie?
Er is bij de overheid niet echt
een aanspreekpunt waar je dat
makkelijk kwijt kunt. Die gege
vens gaan dus verloren."
De eigenaar van het technisch
onderzoeksbureau Ofdesk in
Warmond vindt het voorstel om
detectives bij sociale diensten in
te schakelen voor opsporing
van frauderendeuitkeringstrek
kers, ronduit slecht. „Niet dat
mijn collega's slecht werk zou
den leveren, maar de construc
tie deugt gewoon niet. Een soci
ale dienst heeft daarvoor sociaal
rechercheurs in dienst die een
opsporingsbevoegdheid heb
ben. Zij zijn daardoor ook ver
antwoording schuldig aan de
officier van justitie. Ik vind dat
dat zo moet blijven. Anders ben
je de controle over de vverkzijze
helemaal kwijt en dat is een
slechte zaak."
Houdt uw baby zijn mond maar
niet? Zet hem dan een koptele
foon mèt microfoontje op het
hoofd: als uw kleine brulboei
zijn eigen gekrijs hoort, is hij ge
garandeerd stil. Ook voor snur
kende partners lijkt dit dè op
lossing.
Neuspeuteren wordt een genot
met de electronische neuspeu
teraar. Vermoeiend gepeuter
behoort tot het verleden, han
den blijven snotschoon en de
omgeving kan nooit meer zeu
ren over de aanblik van pulk-
vingers en viezig groene heuvel
tjes onder de stoelleuning. De
borsteltjes poetsen en spoelen
tegelijk: vanuit het waterreser
voir klotst het water via de holle
pijpjes zachtjes de neus in.
Grap of werkelijkheid? De uit
vinders, afkomstig uit Noord-
wijk en Noord wijkerhout, zijn
bescheiden. Ze hadden de on
dingen spontaan bedacht toen
de krant van wakker Nederland
om nutteloze uitvindingen
vroeg. Nu ze eenmaal in die
krant hebben gestaan en ook
deze krant interesse toont, doet
vooral de uitvinder van de 'huil-
telefoon' zijn best om zijn vin
ding aan te prijzen.
„Want het is natuurlijk wel een
groot probleem, zo'n huilend
kind", zegt Noordwijker H.C.
van Bourgondiën. „En zo'n ap
paraat werkt gegarandeerd: als
een baby zijn eigen gehuil
hoort, staat hij stijf van de
schrik. Zeker als ouders het vo
lume langzaam harder zetten."
Zelfheeft hij zijn babby's wie
gend en tuttelend stil gekregen,
zo'n 25 jaar geleden. Maar als
hij hoort dat wanhopige ouders
hun toevlucht zoeken tot sui
kerklontjes met jenever, vindt
hij de koptelefoon heel wat
minder schadelijk: ,.A1 zullen er
later natuurlijk altijd mensen
(VXAMl
Jryi "bUMyllbOt
fk dvdh" cnui f>
Laat een baby via een koptelefoon het eigen gekrijs horen en hij wordt direct stil, bedacht de Noordwijkse uitvinder H.C. van Bourgondiën.
FOTO HIELCO KUIPERS
zeggen dat ze op het slechte
pad terechtkwamen door dit
ding."
Dus: wanhopige ouders, laat de
Noordwijker massaal weten dat
zijn apparaat geweldig is. Deze
vertegenwoordiger waagt dan
misschien de overstap van
schoenen naar de koptelefoons
mèt, al geeft hij eerlijk toe dat
een beetje doe-het-zelver het
apparaatje zelf kan maken.
Koptelefoons en microfoons
aan een beugeltje zijn zo te
koop, je moet ze alleen op el
kaar aansluiten.
Of ze veilig zijn, dUrft de Noord
wijker niet te beloven. „Maar
dat moet je bij de neuspeute
raar ook maar afwachten. Voor
je het weet heb je een gat in je
neus." De uitvinder van de neu-
speuteuteraar, Noordwijker-
houter J.P.A. Warmerdam, durft
dat niet te ontkennen. Simpel
weg omdat ook zijn apparaatje
alleen op papier bestaat Als het
aan de nuchtere uitvinder ligt,
blijft het daarbij.
Hij voelt er niets voor om als de
'neuspeuteraarvan Noordwij-
kerhout' zijn oude dag te slijten
en poseert daarom ook niet
voor de fotograaf. Zijn signaal
heeft de zestiger al afgegeven
door de neuspeuteraar alleen
maar te noemen: een grapje in
tijden vol oorlogsellende, een
apparaat dat nog nuttelozer is
dan zoveel andere nutteloze ap
paraten in deze 'wegwerpmaat
schappij'.
Neem nu de electronische tan
denborstel. waar de neuspeute
raar zo verdacht veel op lijkt.
„Nutteloos", noemt de bollen-
kweker zo'n ding ronduit.
..Maar men moet het wel heb
ben, net als die ganzen en ooie
vaars voor de ramen. De maat
schappij is voor het hebben:
waar een normaal mens buiten
kan, moeten wij hebben."
